Oogproblemen bij een beroerte: Schade aan gezichtsvermogen

Na een beroerte voert een arts verschillende lichamelijke en neurologische onderzoeken uit. Echter, in veel gevallen worden de visuele aspecten van de gezondheid niet grondig onderzocht. Ongeveer twee op de drie patiënten ervaren oogproblemen na een beroerte. Deze visuele problemen zijn afhankelijk van het deel van de hersenen dat is aangetast. Aangezien de bloedvaten die de ogen van bloed en voedingsstoffen voorzien zich door de hersenen verspreiden, kunnen beroertes in verschillende delen van de hersenen visuele problemen veroorzaken. Meestal treft een beroerte slechts één zijde van de hersenen, wat vaak resulteert in visuele problemen aan de tegenovergestelde zijde van het gezichtsveld. Vaak herstelt een patiënt niet volledig van deze oogklachten, hoewel therapieën kunnen helpen bij het leren omgaan met visuele handicaps.

• Risicofactoren voor oogproblemen na een beroerte
• Cataract (staar)
• Droge ogen
• Gezichtsveldveranderingen
• Hemianopsie
• Quadrantanopie
• Scotoom
• Tunnelzicht
• Nystagmus
• Oogbewegingsstoornissen
• Visuele agnosie
• Andere oogproblemen
• Noodzaak van visuele screening na een beroerte
• Diagnose van hersenschade en oogonderzoeken
• Behandeling van visuele problemen na een beroerte
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Risicofactoren voor oogproblemen na een beroerte

Mannen hebben meer kans dan vrouwen om een beroerte te krijgen die het gezichtsvermogen aantast. De ziekte komt het meest voor bij mensen in het zesde decennium van hun leven. Bepaalde aandoeningen verhogen het risico op visuele problemen na een beroerte, waaronder:

• diabetes mellitus (suikerziekte)
• hart- en vaatziekten (cardiovasculaire aandoeningen)
• hoge bloeddruk (hypertensie)
• hoog cholesterolgehalte
• vernauwing van de halsslagader of nekslagader

Cataract (staar)

Cataract is de medische term voor staar, waarbij de ooglens vertroebeld raakt. Dit leidt tot een wazig gezichtsvermogen, wat vooral gevaarlijk kan zijn bij autorijden in schemerige omstandigheden of 's nachts, omdat het moeilijker wordt om voetgangers te zien. Soms is de vertroebeling zo subtiel dat patiënten na een beroerte nog steeds mogen autorijden, hoewel ze problemen kunnen ondervinden bij slecht licht.

Droge ogen

Problemen met de oogzenuwen, zoals optische atrofie (afsterven van de oogzenuw) of de ooglidspieren na een beroerte, kunnen leiden tot droge ogen. Deze aandoening kan ook ongemak en een verminderde visuele helderheid veroorzaken.

Gezichtsveldveranderingen

Hemianopsie

Hemianopsie is een visuele stoornis waarbij de patiënt de helft van het gezichtsveld mist. De grootte van het gemiste deel hangt af van het aangetaste hersengebied. Patiënten melden vaak dat ze met één oog een deel van het gezichtsveld missen, terwijl in werkelijkheid beide ogen zijn aangetast.

Quadrantanopie

Bij quadrantanopie verliest de patiënt een kwart van het gezichtsveld, hetzij het bovenste, hetzij het onderste kwart. Deze aandoening beïnvloedt beide ogen en kan gevaarlijk zijn voor de veiligheid, omdat de patiënt bepaalde gevaren mogelijk niet opmerkt.

Scotoom

Een scotoom is een blinde vlek in het gezichtsveld die doorgaans kleiner is dan bij hemianopsie of quadrantanopie. Dit kan variëren in grootte en invloed op het dagelijks leven.

Tunnelzicht

Bij tunnelzicht verliest de patiënt het perifere zicht, waardoor het gezichtsveld vergelijkbaar wordt met het kijken door een tunnel. Dit leidt tot blindheid aan de buitenranden van het gezichtsveld in elk oog.

Nystagmus

Nystagmus is een aandoening waarbij de ogen onvrijwillig bewegen, wat vaak wordt aangeduid als “wiebelogen”. De bewegingen kunnen verticaal, horizontaal of circulair zijn. Deze voortdurende beweging kan leiden tot moeilijkheden met het lopen en misselijkheid.

Oogbewegingsstoornissen

Na een beroerte kan schade aan de zenuwen die verantwoordelijk zijn voor de oogbewegingen optreden, wat leidt tot verlamming van de zesde hersenzenuw. Dit bemoeilijkt het bewegen van de ogen naar specifieke posities, wat het lezen en andere activiteiten kan verstoren. Oogspierverlamming, ook wel oftalmoplegie genoemd, kan dubbelzien (diplopie) of scheelzien (strabisme) veroorzaken. Andere symptomen kunnen hangende oogleden (ptosis), trillende oogleden, blefarospasme (krampen in de oogleden), ongelijke pupilgroottes (anisocorie), of vergrote pupillen omvatten. Een hangend ooglid en pupilvernauwing kunnen ook symptomen zijn van Het Horner-syndroom.

Visuele agnosie

Bij visuele agnosie heeft de patiënt moeite om bekende objecten of personen te herkennen. Dit omvat visuele agnosie (het niet kunnen herkennen van objecten en mensen) en cerebrale visuele inperking (CVI), waarbij schade aan de hersenen voorkomt, terwijl de ogen zelf normaal functioneren. Gezichtsblindheid (prosopagnosie) is een specifiek type visuele agnosie waarbij het herkennen van gezichten moeilijk is.

Andere oogproblemen

Andere visuele afwijkingen na een beroerte kunnen zijn: problemen met diepte- en afstandswaarneming, micropsie (het verkleind zien van objecten en mensen) en kleurenzienstoornissen (problemen met het onderscheiden van kleuren).

Noodzaak van visuele screening na een beroerte

Eind september 2016 meldde de Universiteit van Liverpool dat er behoefte is aan internationale diagnostische methoden voor het beoordelen van het gezichtsvermogen na een beroerte. Vaak wordt het gezichtsvermogen helemaal niet geëvalueerd, terwijl visuele beperkingen de kwaliteit van leven aanzienlijk kunnen beïnvloeden. Deze beperkingen kunnen het moeilijk maken voor patiënten om terug te keren naar hun werk of om weer veilig te rijden, wat kan leiden tot depressie. Daarnaast kunnen familieleden en verzorgers vaak niet goed inschatten wat de aard van de visuele schade is.

Diagnose van hersenschade en oogonderzoeken

Hersenen
De schade aan de hersenen wordt beoordeeld door middel van beeldvormende onderzoeken zoals een CT-scan en een MRI-scan. Een grondig lichamelijk en neurologisch onderzoek is ook noodzakelijk om de mate van hersenschade te bepalen.

Ogen
Een uitgebreid oogonderzoek is sterk aanbevolen na een beroerte om visuele problemen te identificeren. De oogarts gebruikt speciale druppels, mydriatica, om de pupillen te verwijden en het netvlies grondig te inspecteren op tekenen van schade. Aanvullende diagnostische tests kunnen omvatten:

• De contrastgevoeligheid testen via een contrastgevoeligheidstest.
• De pupilreactie testen.
• Een fluorescentieangiografie: Hierbij maakt de oogarts foto's van het netvlies met behulp van een speciale camera en een intraveneuze injectie van fluoresceïne om de bloedvaten in het netvlies te visualiseren.
• Een fundusfotografie: Hiermee worden foto's van de achterkant van het oog genomen.
• Een gezichtsveldonderzoek: Dit onderzoek detecteert gezichtsvelddefecten door het uitvallen van delen van het gezichtsveld.
• Het meten van de gezichtsscherpte.
• Tonometrie: Meting van de oogdruk om glaucoom (te hoge oogdruk) op te sporen.

Behandeling van visuele problemen na een beroerte

Veel patiënten ervaren na een beroerte een permanent verlies van een deel van hun gezichtsvermogen, wat vaak niet volledig kan worden hersteld. De oogarts zal de oorzaak van de oogproblemen evalueren en bepalen welk hersengebied is aangetast. Soms kan een deel van het gezichtsvermogen worden hersteld. In sommige gevallen kunnen (prisma)brillen of contactlenzen nuttig zijn, hoewel de oorzaak vaak hersenschade is en niet een probleem met het oog zelf. Visuele training en revalidatie zijn vaak aanbevolen voor patiënten met visuele problemen na een beroerte. Bovendien zijn er diverse optische hulpmiddelen beschikbaar, zoals loepen en vergrootglazen, die kunnen helpen bij het verbeteren van de visuele functionaliteit. Medische behandelingen kunnen onder andere het afplakken van een oog en een operatie bij scheelzien omvatten. Ook kan een oogspiercorrectie noodzakelijk zijn om dubbelzien te verhelpen. Een multidisciplinair team, waaronder een oogarts, opticien, orthoptist en/of low-vision therapeut, werkt vaak samen om de beste zorg te bieden.

Prognose

De prognose voor oogproblemen na een beroerte varieert sterk afhankelijk van de ernst van de beroerte en de specifieke aard van de visuele schade. Veel patiënten ervaren een gedeeltelijk herstel van hun gezichtsvermogen met behulp van therapieën en aanpassingen. Echter, een volledig herstel is niet altijd mogelijk. Visuele handicaps kunnen blijven bestaan, wat de kwaliteit van leven kan beïnvloeden en de dagelijkse activiteiten kan bemoeilijken. Therapieën zoals visuele revalidatie kunnen helpen bij het maximaliseren van de visuele functionaliteit en het verbeteren van de levenskwaliteit.

Complicaties

Oogproblemen na een beroerte kunnen leiden tot verschillende complicaties, waaronder:

• Verminderde mobiliteit en coördinatie door visuele beperkingen, wat het risico op vallen en andere ongelukken vergroot.
• Moeilijkheden met dagelijkse activiteiten zoals lezen, autorijden en het herkennen van gezichten, wat kan bijdragen aan sociale isolatie en psychologische stress.
• Langdurige visuele handicaps kunnen leiden tot depressie en verminderde kwaliteit van leven.
• Sommige visuele problemen kunnen verergeren, zoals bij onjuiste of onvoldoende behandeling van aandoeningen zoals cataract of tunnelzicht.
• Er kunnen bijkomende problemen optreden door ongepaste aanpassingen of hulpmiddelen die niet goed zijn afgestemd op de specifieke visuele behoeften van de patiënt.

Preventie

Hoewel niet alle oogproblemen na een beroerte volledig kunnen worden voorkomen, kunnen de volgende maatregelen helpen het risico op visuele schade te verminderen:

• Beheers risicofactoren zoals diabetes mellitus, hoge bloeddruk (hypertensie) en hoog cholesterol door een gezonde levensstijl en medicatie indien nodig.
• Zorg voor regelmatige medische controles en screenings, vooral voor mensen met een verhoogd risico op beroertes.
• Neem bij de eerste tekenen van visuele problemen na een beroerte onmiddellijk contact op met een arts of oogspecialist voor een grondig onderzoek en passende behandeling.
• Volg aanbevolen revalidatie- en therapieprogramma’s om de impact van visuele problemen te minimaliseren en functionaliteit te verbeteren.
• Zorg voor een veilige leefomgeving om valrisico’s te minimaliseren bij patiënten met gezichtsproblemen.