Pijn in botten: symptomen, oorzaak en behandeling botpijn

Pijn in botten: symptomen, oorzaak en behandeling botpijn Pijn in de botten of botpijn duidt op een ​​extreme gevoeligheid, pijn of ander ongemak dat aanwezig is in de botten, of je nu beweegt of niet. Pijn in botten kan bij meerdere aandoeningen optreden. Mogelijke oorzaken van botpijn variëren van verwonding tot aan leukemie en andere vormen van kanker. Pijnstillers behoren tot de meest voorgeschreven medicijnen om botpijn te verminderen. Daarnaast is het van belang dat de onderliggende oorzaak van botpijn wordt aangepakt. Botpijn verschilt van spier- en gewrichtspijn, omdat de pijn continu aanwezig is, of je nu beweegt of niet. Pijn in de botten is dus steeds aanwezig en dat hoeft niet het geval te zijn bij spierpijn en gewrichtspijn. De pijn wordt vaak geassocieerd met ziekten die de normale functie of de structuur van het bot aantasten. Pijn in de botten kan dof, scherp of stekend zijn.

Pijn in de botten

Jan voelde het bij elke stap die hij zette: een diepe, doordringende pijn die zijn heupen en knieën met elke beweging herinnerde aan zijn leeftijd. Hij dacht terug aan zijn jonge jaren, toen hij urenlang kon rennen en springen zonder er ook maar over na te denken. Maar nu, met de jaren die verstreken waren, leek zijn lichaam hem iedere dag iets nieuws te vertellen. De pijn was soms zeurend, soms scherp, maar altijd aanwezig, alsof zijn botten hem iets wilden zeggen dat hij maar niet kon verstaan.

Röntgenfoto van de heup / Bron: Scuba-limp, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Röntgenfoto van de heup / Bron: Scuba-limp, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
Pijn in de botten is een ongemak dat veel mensen, jong en oud, vroeg of laat tegenkomen. Van de doffe pijn bij osteoporose tot de scherpe steken van artritis of de intense pijn van een botbreuk — er zijn vele vormen en oorzaken. Botpijn kan het gevolg zijn van leeftijdsgebonden aandoeningen, zoals osteoporose of artrose, maar kan net zo goed voortkomen uit genetische aandoeningen, infecties, of zelfs systemische ziekten die hun weg vinden naar ons skelet. Wat de oorsprong ook is, botpijn beïnvloedt niet alleen het lichaam, maar ook het dagelijks leven en de kwaliteit van leven van de persoon.

De oorzaken van botpijn zijn divers en kunnen variëren van trauma en infecties tot hormonale en metabole factoren. Voor Jan betekende het zoeken naar verlichting dat hij zijn hele levensstijl moest heroverwegen. Maar hij wist één ding zeker: begrijpen waar zijn pijn vandaan kwam was de eerste stap naar een leven met minder ongemak.

Anatomie en fysiologie van de botten: de basis van botpijn

Onze botten vormen het stevige, ondersteunende raamwerk van ons lichaam, maar achter dit sterke fundament schuilt een wereld van activiteit. Elk bot, van groot tot klein, is een levend, dynamisch weefsel dat voortdurend in beweging is. Zodra deze harmonie verstoord raakt, kan er botpijn optreden — een intense, vaak raadselachtige sensatie die ons lichaam waarschuwt dat er iets mis is.

De bouwstenen van het bot
Botten zijn opgebouwd uit een complex netwerk van collageenvezels, die zorgen voor flexibiliteit, en mineralen zoals calcium en fosfaat, die de botten hard en sterk maken. Deze mineralen vormen de ‘cementlaag’ van onze botten, maar zonder de collageenvezels zouden ze breekbaar zijn als glas. Samen vormen ze een balans van stevigheid en veerkracht, waardoor botten zowel bestand zijn tegen grote krachten als flexibel genoeg zijn om dagelijkse bewegingen te ondersteunen. Dit vernuftige systeem zorgt ervoor dat we niet alleen kunnen staan en bewegen, maar ook dat we een stevige bescherming hebben voor vitale organen.

In de kern van onze botten vinden we het beenmerg, een sponsachtige structuur waar onze bloedcellen worden geproduceerd. Dit beenmerg, beschermd door de harde botlaag eromheen, is essentieel voor ons immuunsysteem en ons bloed. De botten zijn dus niet alleen een skelet van ondersteuning, maar een bron van leven voor het hele lichaam.

Het botopbouw- en afbraakproces: een constante balans
Elke dag vinden er microveranderingen plaats in onze botten, dankzij een evenwichtige wisselwerking tussen twee soorten cellen: osteoblasten en osteoclasten. Osteoblasten zijn de bouwers die nieuw botweefsel aanmaken. Zij werken aan het versterken en vernieuwen van botten, wat vooral van belang is na inspanning of wanneer het lichaam herstelt van letsel. Osteoclasten daarentegen zijn de afbrekers die het oude of beschadigde bot afbreken en opruimen.

Deze continue cyclus van opbouw en afbraak is een delicaat evenwicht dat ervoor zorgt dat botten sterk en gezond blijven. Bij verstoring van dit proces kan er botpijn ontstaan. Bijvoorbeeld, als de afbraak sneller verloopt dan de opbouw (zoals bij osteoporose), verzwakken de botten, waardoor er sneller pijn en zelfs breuken kunnen optreden. Het is een symfonie van cellulaire activiteit die stil verloopt, totdat er iets misgaat en de pijn zich aandient.

Rijke doorbloeding en gevoeligheid van botten
Botten zijn doorbloed en zitten vol met zenuwen, wat essentieel is voor hun functie maar ook betekent dat ze gevoelig kunnen reageren op verstoringen. De periost, een dun, vezelig vlies dat de buitenkant van het bot bedekt, bevat tal van zenuwuiteinden die pijn signaleren. Deze zenuwrijke structuur is vaak verantwoordelijk voor de acute pijn die mensen voelen bij botletsel. Een scheur, breuk of kneuzing in het periost kan leiden tot scherpe, intense pijn, die zelfs na genezing nog kan aanhouden.

De doorbloeding van botten zorgt er daarnaast voor dat zuurstof en voedingsstoffen het botweefsel bereiken, wat essentieel is voor botherstel. Maar bij verstoringen in de bloedtoevoer, zoals bij sikkelcelziekte of avasculaire necrose, kan het bot afsterven, wat een diep, doordringend soort pijn veroorzaakt. Botten zijn dus, in tegenstelling tot wat men vaak denkt, niet gevoelloos: ze reageren sterk op verstoringen en communiceren dit via pijn.

Hormonen en botgezondheid
Hormonen spelen een sleutelrol in de regulatie van botdichtheid. Bijvoorbeeld, oestrogeen helpt bij het behouden van een sterke botmassa. Na de menopauze, wanneer de oestrogeenniveaus dalen, wordt de botdichtheid vaak snel minder, wat botpijn en een verhoogd risico op breuken veroorzaakt. Ook hormonen zoals cortisol (het stresshormoon) en parathyroïdhormoon kunnen de botgezondheid beïnvloeden. Te veel cortisol, bijvoorbeeld bij langdurige stress, kan de botten verzwakken en zelfs leiden tot osteoporose. Dit hormonale samenspel maakt botten tot een gevoelige structuur die reageert op de biochemische signalen van het lichaam.

Melk bevat fosfor / Bron: Stefan Kühn, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Melk bevat fosfor / Bron: Stefan Kühn, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
Botten als opslag van mineralen
Botten fungeren als opslagplaats voor essentiële mineralen, vooral calcium en fosfor. Deze mineralen worden opgeslagen in het bot en vrijgegeven in de bloedbaan wanneer het lichaam ze nodig heeft. Dit proces helpt bij het handhaven van een stabiel calciumgehalte in het bloed, wat belangrijk is voor spierfunctie, zenuwsignalen en bloedstolling. Wanneer het lichaam niet genoeg calcium binnenkrijgt, onttrekt het calcium uit de botten, wat op termijn kan leiden tot botpijn en verzwakking. Vooral bij ouderen, wier opname van mineralen afneemt, kan dit leiden tot botontkalking en verhoogde pijn.

Pijn in botten: het resultaat van een verstoring
Wanneer er iets misgaat in een van deze complexe processen, kan er pijn in de botten ontstaan. Botpijn kan bijvoorbeeld het gevolg zijn van een mechanische verstoring, zoals een breuk of kneuzing, maar ook van onderliggende ziekten zoals osteoporose, infecties, of uitzaaiingen van kanker. Elke oorzaak heeft zijn eigen karakteristieke soort pijn: een scherpe pijn bij trauma, een doffe pijn bij osteoporose, of een diep, borend gevoel bij botkanker. Botpijn kan dus zowel acuut als chronisch zijn, afhankelijk van de oorzaak en de locatie.

Botpijn is vaak moeilijk te behandelen, omdat de onderliggende oorzaken complex zijn en soms moeilijk te identificeren. Het begrijpen van de anatomie en fysiologie van botten helpt echter om de oorsprong van de pijn te traceren en te behandelen.

Een levende structuur die aandacht verdient
Onze botten zijn niet alleen een onmisbare steunpilaar, maar ook een complexe, levende structuur die voortdurend aan verandering onderhevig is. Ze reageren op ons leven, onze voeding, onze genen, en onze hormonen. Wanneer botpijn optreedt, is dit vaak een signaal dat er een verstoring is in deze delicate balans. Botpijn dwingt ons om stil te staan bij deze hardwerkende structuren, om te luisteren naar de signalen van ons lichaam, en, waar mogelijk, te zoeken naar oplossingen die de gezondheid van onze botten herstellen en ondersteunen.

Epidemiologie van pijnlijke botten

Pijn in de botten is een complex en wereldwijd voorkomend probleem dat door veel factoren wordt beïnvloed, waaronder leeftijd, geslacht, genetica, klimaat, en leefstijl. Hoewel botpijn vaak wordt geassocieerd met veroudering, kan het ook bij jongeren voorkomen en wordt het ervaren door zowel mannen als vrouwen. Deze pijn varieert sterk in ernst en oorzaak: van leeftijdsgebonden slijtage zoals osteoporose, tot infecties, systemische ziekten en zelfs genetische aanleg.

Leeftijdsverschillen: kinderen versus volwassenen
Pijn in de botten komt vaker voor bij volwassenen dan bij kinderen, maar specifieke aandoeningen zoals osteogenesis imperfecta en leukemie kunnen botpijn veroorzaken in de kindertijd. In Nederland en België, en wereldwijd, ervaren kinderen vaak botpijn door groei, wat bekend staat als “groeipijnen,” en dit komt voor bij naar schatting 10-30% van de kinderen, vooral tussen de 3 en 12 jaar. Bij volwassenen wordt botpijn vaak gelinkt aan leeftijdsgerelateerde aandoeningen zoals osteoporose, die bij ongeveer 1 op de 3 vrouwen en 1 op de 5 mannen boven de 50 voorkomt.

Een voorbeeld: in België heeft rond de 20% van de mensen boven de 60 jaar last van botpijn door osteoporose of artrose, terwijl dit in Nederland rond de 18% ligt. Deze aandoeningen zijn daar iets minder aanwezig dan in Zuid-Europese landen, waar botdichtheid en preventie van breuken nog meer aandacht vragen.

Vrouwen lopen meer risico op botgerelateerde aandoeningen dan mannen / Bron: Clker Free Vector Images, PixabayVrouwen lopen meer risico op botgerelateerde aandoeningen dan mannen / Bron: Clker Free Vector Images, Pixabay
Geslachtsverschillen: mannen versus vrouwen
Vrouwen lopen een aanzienlijk hoger risico op botgerelateerde aandoeningen dan mannen, vooral na de menopauze wanneer oestrogeenniveaus dalen. Dit is zichtbaar in cijfers: wereldwijd komt osteoporose bijna twee keer zo vaak voor bij vrouwen als bij mannen, vooral in de wervelkolom, polsen en heupen. In Nederland en België zijn vrouwen goed voor ongeveer 70% van alle osteoporosegevallen. Het mannelijke skelet verliest ook botmassa naarmate mannen ouder worden, maar dit proces verloopt langzamer. Bij mannen komt botpijn vaker door trauma of fysiek zwaar werk, zoals in de bouw of industrie.

Een voorbeeld: in de Nederlandse en Belgische bouwsector wordt bij mannen tussen de 30 en 50 jaar regelmatig botpijn gemeld als gevolg van fysieke belasting, vooral in de rug en ledematen.

Invloed van klimaat en geografische verschillen
Klimaat speelt ook een rol in het ervaren van botpijn. In koudere klimaten, zoals in Nederland en België, melden mensen vaker botpijn, vooral tijdens de wintermaanden. Onderzoek suggereert dat lagere temperaturen en hogere luchtvochtigheid gewrichts- en botpijn kunnen verergeren, mogelijk door veranderingen in druk en temperatuur op het botweefsel.

In de overzeese gebiedsdelen van Nederland, zoals Aruba, Bonaire, en Curaçao, zijn aandoeningen zoals artrose minder aanwezig door de warmere, stabiele klimatologische omstandigheden, maar mensen in deze regio’s hebben juist weer meer last van botgerelateerde aandoeningen door genetische factoren en bepaalde voedingsgewoonten, zoals een tekort aan vitamine D door beperkte blootstelling aan direct zonlicht, wat ook een risicofactor is in Nederland en België tijdens de winter.

Een voorbeeld: bewoners van de Nederlandse overzeese gebiedsdelen hebben tot 20% vaker een vitamine D-tekort dan mensen op het Europese vasteland, wat kan bijdragen aan een verhoogd risico op botproblemen zoals osteoporose.

Genetische en etnische invloeden
Genetica speelt een significante rol bij de vatbaarheid voor botziekten en daarmee botpijn. Osteoporose en osteogenesis imperfecta komen bijvoorbeeld vaker voor bij mensen van Europese en Aziatische afkomst. Genetische aandoeningen zoals osteogenesis imperfecta (broze-bottenziekte) zijn wereldwijd zeldzaam, maar komen in Noord-Europa vaker voor. Geschat wordt dat genetische factoren verantwoordelijk zijn voor ongeveer 60-80% van de variatie in botdichtheid, wat een belangrijke risicofactor is voor botpijn en breuken.

In Nederland en België blijkt dat mensen met een familiegeschiedenis van osteoporose of botbreuken tot wel 50% meer kans hebben op botproblemen. In de Nederlandse overzeese gebiedsdelen speelt genetische aanleg ook een belangrijke rol, vaak in combinatie met voedingsfactoren. Wereldwijd zien we ook dat mensen van Afrikaanse afkomst minder vaak last hebben van osteoporose, doordat ze genetisch vaak een hogere botdichtheid hebben, wat beschermend werkt.

Internationale verschillen: Nederland, België en wereldwijd
Botpijn komt wereldwijd voor, maar de prevalentie van bepaalde aandoeningen varieert per land en regio. In Nederland en België heeft ongeveer 18-20% van de volwassen bevolking ervaring met botpijn, meestal door osteoporose en artrose. In de Verenigde Staten is dat percentage hoger, rond de 25%, wat mede te maken kan hebben met levensstijl- en voedingsfactoren.

In veel Aziatische landen, zoals Japan, wordt de botdichtheid verlaagd door voedingsfactoren, waaronder een lagere inname van zuivelproducten, wat leidt tot hogere aantallen botpijn bij ouderen. Aan de andere kant komt botpijn door osteoporose minder vaak voor in Sub-Sahara Afrika, waar genetische factoren bijdragen aan een hogere botdichtheid.

Een voorbeeld: waar in Nederland 18% van de ouderen ervaring heeft met osteoporose-gerelateerde botpijn, is dit percentage in Japan 30%. Dit verschil weerspiegelt zowel genetische verschillen als voedingspatronen die variëren per cultuur en regio.

Leefstijl en omgevingsfactoren
Leefstijl en omgevingsfactoren, zoals voeding en fysieke activiteit, hebben een grote invloed op de gezondheid van de botten. In Nederland en België krijgen mensen doorgaans voldoende calcium binnen door de consumptie van zuivel, wat helpt bij het behouden van een gezonde botdichtheid. In gebieden waar calcium-inname lager is, zoals in bepaalde delen van Azië, is het risico op osteoporose en daarmee botpijn hoger.

Daarnaast speelt fysieke activiteit een cruciale rol. Mensen die regelmatig aan gewichtdragende activiteiten doen, zoals wandelen of krachttraining, hebben over het algemeen sterkere botten. In steden zoals Amsterdam en Brussel, waar fietsen een primaire vorm van vervoer is, blijkt dat ouderen vaak een hogere botdichtheid hebben dan in steden waar mensen minder bewegen. Sedentaire leefstijlen, zoals in stedelijke gebieden wereldwijd, dragen bij aan een verhoogd risico op botontkalking en pijn.

Mogelijke oorzaken van pijn in de botten

Veel omstandigheden en aandoeningen kunnen leiden tot pijn in de botten:
  • leeftijdsgebonden aandoeningen
  • traumatische oorzaken
  • metabole botziekten
  • infecties in het bot
  • systemische ziekten
  • hormonale invloeden
  • geneesmiddelen en behandelingen
  • zeldzame genetische afwijkingen
  • bloed- en immuunstoornissen
  • overige oorzaken

Proces van botontkalking / Bron: Blausen.com, Wikimedia Commons (CC BY-3.0)Proces van botontkalking / Bron: Blausen.com, Wikimedia Commons (CC BY-3.0)

Leeftijdsgebonden aandoeningen

Osteoporose
Met het ouder worden neemt de botdichtheid af, waardoor botten brozer worden en sneller breken. Deze aandoening, bekend als osteoporose, treft vooral ouderen en kan tot pijn en ongemak leiden, zelfs bij kleine valpartijen of belasting.

Osteoartritis
Slijtage van het kraakbeen tussen de botten, vaak door jarenlang gebruik, kan leiden tot osteoartritis. Deze pijnlijke en stijfmakende aandoening veroorzaakt vaak botpijn in de gewrichten en komt voornamelijk voor bij oudere volwassenen.

Botontkalking door hormonale veranderingen
Na de menopauze daalt het oestrogeenniveau bij vrouwen aanzienlijk, wat kan leiden tot botontkalking en verhoogde botpijn. Ook bij oudere mannen kan de afname van testosteron effect hebben op de botgezondheid.

Lage-related fragility fractures
Met de leeftijd neemt de kans op spontane fracturen toe door verzwakte botstructuren. Deze breuken, vooral in de heup, pols, en wervelkolom, zijn pijnlijk en genezen vaak traag, waardoor langdurige pijn kan ontstaan.

Degeneratie van de wervelkolom
Bij veroudering kunnen de wervels in de rug slijtage vertonen, met klachten van botpijn en uitstraling naar andere gebieden van het lichaam. Dit wordt vaak gezien bij aandoeningen zoals spinale stenose of spondylose.

Artrose
Artrose is een degeneratieve gewrichtsaandoening waarbij het kraakbeen in de gewrichten langzaam afbreekt. Dit leidt tot bot-op-bot contact, wat pijn, stijfheid en ontsteking in de aangetaste gewrichten veroorzaakt. Artrose komt vooral voor in de knieën, heupen, rug en handen en treft wereldwijd naar schatting 10% van de mannen en 18% van de vrouwen boven de 60 jaar.

Bij artrose gaat de kwaliteit van het kraakbeen achteruit. De symptomen van artrose zijn vaak startpijn, stijfheid en minder gemakkelijk bewegen door pijnlijke, stijve gewrichten.

Primair versus secundair artrose
Primair artrose ontstaat meestal door ouderdom, terwijl secundair artrose het gevolg kan zijn van een blessure, overbelasting, of een andere onderliggende aandoening zoals reuma of obesitas. Secundair artrose kan mensen van alle leeftijden treffen, vooral als er sprake is van eerdere gewrichtsschade.

Erfelijke factoren
Hoewel artrose meestal leeftijdsgebonden is, spelen genetische factoren ook een rol. Onderzoek toont aan dat artrose vaker voorkomt bij mensen met een familiegeschiedenis van deze aandoening, vooral in de heupen en handen.

  • Voorbeeld: Een oudere persoon met knieartrose kan last krijgen van pijn en stijfheid na zelfs lichte inspanning, zoals traplopen of wandelen. Fysiotherapie, gewichtsbeheersing en soms pijnstillers kunnen helpen om de pijn onder controle te houden en de mobiliteit te verbeteren. Bij ernstige gevallen kan een knieprothese worden overwogen om de levenskwaliteit te verhogen.

Pijn in de botten door een auto-ongeval / Bron: Dmitry Kalinovsky/Shutterstock.comPijn in de botten door een auto-ongeval / Bron: Dmitry Kalinovsky/Shutterstock.com

Traumatische oorzaken

Fracturen en botbreuken
Een val, een ongeluk, of een verkeerde beweging kan resulteren in een breuk van het bot. Deze fracturen gaan vaak gepaard met intense pijn en zwelling en kunnen, zelfs na herstel, langetermijngevolgen hebben voor de botgezondheid.

Botkneuzingen (contusies)
Bij een harde stoot of druk op het bot ontstaat een botkneuzing, waarbij het botvlies geïrriteerd raakt. Hoewel er niets gebroken is, kan de pijn stekend en langdurig zijn, omdat het bot zich herstelt van de inwendige schade.

Stressfracturen
Herhaalde belasting, vaak door sport of zware fysieke activiteiten, kan kleine scheurtjes in het bot veroorzaken, bekend als stressfracturen. Vooral bij actieve individuen en atleten kunnen deze pijnlijke scheurtjes optreden in de voeten, schenen of heupen.

Dislocaties met botletsel
Bij een ontwrichting van een gewricht kan naast schade aan het kraakbeen ook letsel aan het bot ontstaan. Deze verschuiving leidt vaak tot hevige pijn en vraagt om zorgvuldige herpositionering en herstel.

Botkneuzingen door medische procedures
Operaties en medische ingrepen, zoals het plaatsen van pinnen of platen bij een breuk, kunnen het bot beschadigen en postoperatieve botpijn veroorzaken. Hoewel deze pijn tijdelijk kan zijn, is het een bekende traumatische oorzaak.

Metabole botziekten

Osteomalacie
Deze aandoening, vaak door een tekort aan vitamine D, maakt de botten zacht en zwak. Osteomalacie veroorzaakt botpijn en spierzwakte, vooral in de heupen en benen, en komt vaak voor bij volwassenen met een tekort aan mineralen.

Ziekte van Paget
Bij de ziekte van Paget groeien botten abnormaal en worden ze dikker en zwakker. Deze aandoening treft meestal de botten in de wervelkolom, bekken, schedel en benen, wat leidt tot vervormingen en aanhoudende pijn.

Osteoporose door calcium- of vitamine D-tekort
Tekorten aan calcium en vitamine D kunnen leiden tot een afname in botmassa en dichtheid, waardoor osteoporose versneld optreedt. Dit maakt de botten kwetsbaarder voor breuken en veroorzaakt chronische pijn in de botten.

Hyperparathyreoïdie
Bij hyperparathyroïdie is de bijschildklier overmatig actief. Bij hyperparathyreoïdie heb je te veel bijschildklierhormoon in je bloed, waardoor de hoeveelheid calcium in je bloed stijgt. Je kunt als gevolg hiervan misselijk zijn, dorst hebben, veel moeten plassen, botpijn hebben en verward zijn. Een bijschildklieradenoom, een goedaardige tumor van bijschildklier, kan eveneens aanleiding geven tot pijn in de botten.

Osteogenesis imperfecta
Bekend als broze-bottenziekte, is osteogenesis imperfecta een genetische aandoening die de botten uiterst kwetsbaar maakt voor breuken. Zelfs bij lichte belasting kan pijn en fractuur ontstaan, wat het dagelijkse leven beïnvloedt.

Infecties in het bot

Osteomyelitis
Osteomyelitis is een bacteriële infectie in het bot, vaak veroorzaakt door de Staphylococcus aureus. Deze infectie treft naar schatting jaarlijks 1 op de 10.000 mensen, waarbij kinderen en ouderen het meest kwetsbaar zijn. Het veroorzaakt intense botpijn, koorts, en zwelling, en kan, zonder snelle behandeling, het bot permanent beschadigen.

  • Voorbeeld: Een patiënt met diabetes loopt extra risico op osteomyelitis door een voetwond die geïnfecteerd raakt. Zonder snelle antibiotica- of chirurgische behandeling kan de infectie zich uitbreiden naar het bot, wat leidt tot chronische pijn en een verhoogd risico op amputatie.

Septische artritis met botbetrokkenheid
Wanneer een infectie een gewricht binnendringt, zoals in het geval van septische artritis, kan het omliggende bot aangetast raken. Vooral in de knieën en heupen komt deze aandoening voor, en ongeveer 10-20% van de septische artritis-gevallen leidt tot pijnlijke botinfecties.

Diabetes / Bron: Istock.com/Rawpixel LtdDiabetes / Bron: Istock.com/Rawpixel Ltd
Schimmelinfecties in de botten
Hoewel zeldzaam, kunnen bepaalde schimmels, zoals Aspergillus, het bot binnendringen bij mensen met een verzwakt immuunsysteem. Deze schimmelinfecties veroorzaken geleidelijke pijn en zwakte in het bot en vereisen langdurige behandeling. Ongeveer 0,2% van de ziekenhuispatiënten met immuunproblemen ontwikkelt zo’n infectie.

Systemische ziekten

Reumatoïde artritis (RA)
Reumatoïde artritis is een auto-immuunziekte die het lichaamseigen weefsel aanvalt, inclusief de botten en gewrichten. Deze chronische ziekte veroorzaakt ontstekingen en leidt tot pijnlijke zwelling in de botten, vooral in handen, polsen en voeten. Bijna 1% van de wereldbevolking lijdt aan RA, en vrouwen worden vaker getroffen dan mannen.

Sikkelcelziekte
Sikkelcelziekte is een erfelijke bloedziekte waarbij abnormaal gevormde rode bloedcellen vast komen te zitten in de bloedvaten, wat kan leiden tot botpijn door een gebrek aan zuurstofvoorziening in het botweefsel. Dit probleem, bekend als "sikkelcelcrisis," treft voornamelijk mensen van Afrikaanse, Mediterrane en Latijns-Amerikaanse afkomst.

Systemische lupus erythematodes (SLE)
SLE is een complexe auto-immuunziekte die ontstekingen veroorzaakt door het hele lichaam, inclusief in de botten en gewrichten. Ongeveer 5 miljoen mensen wereldwijd hebben lupus, en het veroorzaakt vaak diffuse pijn in het bot, vooral tijdens opvlammingen.

Chronische nierziekte
Bij chronische nierziekte wordt de botstructuur verzwakt door een verstoring van de mineralenbalans, vooral calcium en fosfor. Dit kan leiden tot botontkalking en osteodystrofie, wat pijn veroorzaakt in de ledematen en wervelkolom. Mensen met eindstadium nierziekte hebben een verhoogd risico op botbreuken en pijn.

Multipel myeloom
Multipel myeloom is een vorm van bloedkanker die de botten aantast, vooral in de wervelkolom, ribben en schedel. De ziekte veroorzaakt botpijn en verhoogt de kans op breuken. Het komt vooral voor bij mensen ouder dan 60 jaar en maakt ongeveer 1% uit van alle kankergevallen wereldwijd.

Longkanker / Bron: Muratart/Shutterstock.comLongkanker / Bron: Muratart/Shutterstock.com
Uitgezaaide kanker
Uitzaaiingen in de botten is kanker die ergens anders in het lichaam begon, maar zich verspreidt heeft naar de botten. Borstkanker, longkanker, schildklierkanker, nierkanker en prostaatkanker behoren tot de kankers die vaak uitzaaien of metasteren naar de botten.

Hormonale invloeden

Menopauze en oestrogeendaling
Na de menopauze neemt het oestrogeenniveau bij vrouwen drastisch af, wat leidt tot botverlies en verhoogd risico op osteoporose. Bijna 1 op de 3 vrouwen boven de 50 krijgt hiermee te maken. De afname in oestrogeen maakt de botten kwetsbaarder en gevoeliger voor pijn, vooral in de wervelkolom, heupen en polsen.

  • Voorbeeld: Een vrouw van 55 komt in de menopauze en merkt na enkele jaren dat ze vaker rugpijn heeft. Na een botdichtheidsscan blijkt dat ze osteoporose heeft, een gevolg van de oestrogeendaling. Zonder extra calcium, vitamine D, en mogelijke hormoontherapie kan deze botpijn verergeren en haar risico op fracturen verhogen.

Onderzoek van de schildklier / Bron: Istock.com/KatarzynaBialasiewiczOnderzoek van de schildklier / Bron: Istock.com/KatarzynaBialasiewicz
Hyperthyreoïdie
Een overactieve schildklier (hyperthyreoïdie ) versnelt de stofwisseling, wat kan leiden tot een verhoogde botafbraak en resulterende botpijn. Hyperthyreoïdie komt voor bij ongeveer 1% van de bevolking, waarbij vrouwen vijf keer zo vaak worden getroffen als mannen. De versnelde botafbraak verhoogt het risico op broze botten en pijn, vooral in de benen en rug.

Cushing-syndroom
Bij het Cushing-syndroom produceren de bijnieren te veel cortisol, een stresshormoon dat botweefsel kan aantasten. Dit leidt tot botverlies en verhoogt het risico op fracturen, vooral in de wervels. Ongeveer 10-15 per miljoen mensen krijgen deze zeldzame aandoening, vaak gepaard met pijn en zwakte in het skelet.

Geneesmiddelen en behandelingen

Corticosteroïden
Langdurig gebruik van corticosteroïden, zoals prednison, kan de botdichtheid verminderen en leiden tot osteoporose en botpijn. Studies tonen aan dat 30-50% van de langdurige gebruikers van corticosteroïden een hoger risico op botverlies heeft, met name in de wervelkolom en heupen.

Chemotherapie
Chemotherapie, ingezet voor de behandeling van kanker, kan ook invloed hebben op de botgezondheid. Door de werking van bepaalde middelen op het beenmerg en de calciumhuishouding, ervaren sommige patiënten na verloop van tijd botpijn, vooral in de lange botten van armen en benen.

  • Voorbeeld: Een man die al enkele jaren chemotherapie ondergaat voor prostaatkanker begint pijn in zijn heupen en rug te voelen. Zijn arts legt uit dat de behandeling waarschijnlijk zijn botten heeft verzwakt. Om zijn botgezondheid te ondersteunen, krijgt hij calciumsupplementen en wordt zijn botdichtheid regelmatig gecontroleerd.

Antihormonale therapieën
Behandelingen voor hormoongevoelige kankers, zoals borst- en prostaatkanker, verminderen de productie van oestrogeen en testosteron. Dit verhoogt de kans op botverlies en pijn, met name bij vrouwen in postmenopauze en mannen boven de 65. Geschat wordt dat 1 op de 4 mensen die deze therapieën volgen, last krijgt van botklachten.

Anticonvulsiva
Geneesmiddelen die worden gebruikt voor epilepsie, zoals fenytoïne en carbamazepine, kunnen leiden tot een afname van de botdichtheid, vooral bij langdurig gebruik. Ongeveer 40% van de langdurige gebruikers ervaart botverlies, wat hen vatbaar maakt voor pijn en fracturen.

Zeldzame genetische afwijkingen

Osteogenesis imperfecta
Osteogenesis imperfecta, ofwel broze-bottenziekte, is een genetische aandoening die ervoor zorgt dat botten extreem breekbaar zijn. Al bij een lichte stoot of val kan een breuk ontstaan, wat gepaard gaat met hevige botpijn. Deze zeldzame aandoening treft ongeveer 1 op de 20.000 mensen.

  • Voorbeeld: Een kind met osteogenesis imperfecta kan al vanaf jonge leeftijd te maken krijgen met frequente botbreuken. Het lopen of spelen kan al tot pijnlijke fracturen leiden, waardoor het dagelijkse leven aanzienlijk beïnvloed wordt. De ouders en behandelaars nemen vaak voorzorgsmaatregelen om de botten zo goed mogelijk te beschermen en pijn te minimaliseren.

Fibrodysplasia ossificans progressiva (FOP)
FOP is een uiterst zeldzame genetische aandoening waarbij zacht weefsel in bot kan veranderen, wat leidt tot pijnlijke botvorming op abnormale plaatsen zoals in spieren en pezen. Dit veroorzaakt verstijving en pijnlijke vergroeiingen, met een geschatte incidentie van 1 op de 2 miljoen mensen wereldwijd.

Hypofosfatasie
Hypofosfatasie is een genetische stofwisselingsstoornis die de mineralisatie van botten en tanden verstoort. Dit resulteert in broze botten en frequente breuken, gepaard met chronische pijn. Hypofosfatasie komt voor bij ongeveer 1 op de 100.000 mensen, en de ernst kan variëren van milde tot levensbedreigende vormen.

Ehlers-Danlos syndroom (EDS)
Mensen met Ehlers-Danlos syndroom hebben een defect in het bindweefsel dat botten, gewrichten, en huid ondersteunt. Dit leidt vaak tot pijnlijke gewrichten en botpijn door hypermobiliteit en verhoogde kwetsbaarheid van het skelet. EDS komt voor bij ongeveer 1 op de 5.000 mensen.

Bloed- en immuunstoornissen

Sikkelcelziekte
Sikkelcelziekte is een erfelijke bloedstoornis waarbij de rode bloedcellen vervormen, wat de bloedtoevoer naar botten kan belemmeren en acute botpijn veroorzaakt, vooral tijdens een "sikkelcelcrisis." Deze aandoening treft ongeveer 1 op de 365 geboorten bij mensen van Afrikaanse afkomst en kan chronische botpijn veroorzaken.

  • Voorbeeld: Een persoon met sikkelcelziekte kan tijdens een crisis plotseling ernstige botpijn in zijn armen en benen ervaren. De verminderde doorbloeding door sikkelvormige bloedcellen leidt tot zuurstofgebrek in het botweefsel, wat intense pijn veroorzaakt. Artsen behandelen dit vaak met pijnstilling en vochttoediening om de bloedstroom te verbeteren.

Leukemie
Leukemie, een vorm van bloedkanker, beïnvloedt het beenmerg en leidt tot vermenigvuldiging van abnormale bloedcellen. Dit veroorzaakt vaak een doffe, aanhoudende pijn in de botten, vooral in de lange botten van de armen en benen. Leukemie komt voor bij ongeveer 4 op de 100.000 mensen per jaar, met een hoger risico bij kinderen.

Multiple myeloom
Multiple myeloom is een vorm van bloedkanker die de plasmacellen aantast en botverlies en botpijn veroorzaakt, vooral in de wervelkolom en ribben. Het komt voornamelijk voor bij mensen ouder dan 60 jaar en maakt ongeveer 1% uit van alle kankers wereldwijd. Het leidt tot verzwakte botten die vatbaar zijn voor breuken en chronische pijn.

Auto-immuunziekten zoals lupus
Bij auto-immuunziekten zoals lupus valt het immuunsysteem het eigen lichaam aan, inclusief botten en gewrichten. Dit kan botontsteking en pijn veroorzaken. Ongeveer 5 miljoen mensen wereldwijd lijden aan lupus, en botpijn is een vaak voorkomende klacht, vooral tijdens opvlammingen.

Overige oorzaken van botpijn

Pijn in de botten door botkanker
Bij botkanker ontstaan kankercellen ​​in het bot zelf. Botkanker is veel zeldzamer dan uitgezaaide botkanker. Het kan leiden tot pijn in de botten wanneer de kanker de normale structuur van het bot verstoort of vernietigt. Andere symptomen van botkanker zijn:
  • Zwelling: Het gebied waar de pijn gelokaliseerd is, kan tekenen van zwelling vertonen, of er kan een bobbel of massa aanwezig zijn.
  • Fracturen: Kankercellen kunnen het bot verzwakken, en dit kan soms tot een fractuur leiden. De breuk kan zich voordoen in een gebied van het bot dat voor die tijd pijn deed.
  • Verminderde mobiliteit: In sommige gevallen, als de plaats van de tumor nabij een gewricht ligt, kan de normale beweging bemoeilijkt worden of pijnlijk zijn.
  • Andere symptomen: Onbedoeld gewichtsverlies en vermoeidheid.

Depressie / Bron: Johan Larson/Shutterstock.comDepressie / Bron: Johan Larson/Shutterstock.com
Depressie en angst
Personen met een depressie of een angststoornis ervaren soms wijdverbreide botpijn. Dit is een lichamelijke uiting van een onderliggend psychologisch probleem.

Invloed van chronische stress
Chronische stress, zoals veroorzaakt door langdurige angst en depressie, kan indirect leiden tot botpijn. Stresshormonen zoals cortisol worden verhoogd bij langdurige psychische druk, wat kan leiden tot botverlies en verhoogde pijngevoeligheid, vooral in de rug en gewrichten.

Verminderde zelfzorg en inactiviteit
Depressieve mensen kunnen moeite hebben om hun fysieke gezondheid te onderhouden, met als gevolg een verminderd bewegingspatroon en gebrek aan lichaamsbeweging. Dit kan leiden tot spierzwakte en gewrichtsstijfheid, waardoor botten en gewrichten pijnlijk aanvoelen.

Verband tussen depressie en osteoporose
Depressie is in sommige onderzoeken in verband gebracht met een verhoogd risico op osteoporose, vooral bij ouderen. Dit komt mogelijk door de rol van stresshormonen en een verlaagde opname van belangrijke mineralen in het bot. Ongeveer 15-20% van de mensen met een depressie heeft last van pijnlijke botten en gewrichten.

  • Voorbeeld: Iemand met een langdurige angststoornis kan vaak rug- en gewrichtspijn ervaren zonder duidelijke lichamelijke oorzaak. Door de verhoogde stresshormonen en beperkte lichaamsbeweging worden de spieren rondom de botten stijf, wat leidt tot een diffuse, aanhoudende pijn die moeilijk te behandelen is.

Risicofactoren en -groepen van botpijn

Pijn in de botten kan ontstaan door een samenspel van risicofactoren die onze botgezondheid onder druk zetten. Voor sommige mensen wordt dit veroorzaakt door genetica, terwijl anderen meer risico lopen door hun leeftijd, levensstijl, of omgevingsfactoren. Laten we eens inzoomen op de belangrijkste risicofactoren en -groepen die een rol spelen bij botpijn, met verrassende weetjes en opvallende cijfers.

Leeftijd: hoe ouder, hoe kwetsbaarder
Naarmate we ouder worden, neemt de kans op botpijn toe. Botdichtheid bereikt zijn piek rond het 30e levensjaar en neemt daarna geleidelijk af, vooral bij vrouwen na de menopauze. Osteoporose, een aandoening waarbij botten broos worden, treft wereldwijd ongeveer 200 miljoen mensen. In Nederland en België heeft maar liefst 1 op de 3 vrouwen en 1 op de 5 mannen boven de 50 last van botpijn door osteoporose.

Weetje: Wist je dat vrouwen na de menopauze jaarlijks 1-2% botmassa verliezen? Na tien jaar kan dat oplopen tot maar liefst 20% verlies, wat de botten bijzonder kwetsbaar maakt voor breuken en pijn.

Geslacht: vrouwen lopen meer risico
Vrouwen hebben over het algemeen een lager botvolume dan mannen en verliezen meer botdichtheid na de menopauze, wanneer de oestrogeenspiegels dalen. Dit maakt hen extra kwetsbaar voor osteoporose. Wereldwijd komt deze aandoening bij vrouwen twee keer zo vaak voor als bij mannen. Daarnaast ervaren vrouwen sneller botpijn door artrose, wat vaker voorkomt in de wervelkolom, knieën, en handen.

Een goed voorbeeld hiervan is in Nederland: vrouwen ouder dan 60 jaar hebben 2,5 keer meer kans op osteoporose en daarmee op botpijn dan mannen van dezelfde leeftijd. Dit verschil wordt kleiner naarmate mannen ouder worden, maar blijft significant.

Weetje: Botverlies door hormonale veranderingen kan zelfs al bij vrouwen in hun 40-er jaren beginnen! Daarom wordt in Nederland al preventief geadviseerd om op jonge leeftijd aan botversterkende oefeningen te doen.

Genetica: familiegeschiedenis telt mee
Genetica speelt een grote rol bij de gezondheid van onze botten. Mensen met een familiegeschiedenis van osteoporose of andere botziekten hebben een grotere kans om zelf ook problemen te krijgen. Erfelijke aandoeningen zoals osteogenesis imperfecta (ook wel broze-bottenziekte genoemd) kunnen botpijn en spontane breuken veroorzaken. Dit komt voor bij ongeveer 1 op de 20.000 mensen, maar heeft een grote impact op het dagelijks leven.

In Nederland blijkt dat mensen met een familiegeschiedenis van osteoporose tot 50% meer kans hebben op botpijn en breuken. Preventieve maatregelen, zoals een calciumrijk dieet en regelmatige botdichtheidscans, kunnen helpen om botgezondheid te monitoren.

Weetje: Studies tonen aan dat genetische factoren tot wel 80% bijdragen aan iemands botdichtheid. Dus, als je grootouders of ouders last hadden van botproblemen, is de kans groter dat jij dat ook zult hebben!

Levensstijl: voeding, beweging en risicogedrag
Leefstijl speelt een cruciale rol bij botgezondheid. Mensen die onvoldoende calcium en vitamine D binnenkrijgen, lopen meer risico op botproblemen. Daarnaast verhoogt roken het risico op osteoporose met maar liefst 30%, omdat het de opname van calcium belemmert en de oestrogeenspiegels verlaagt. In Nederland rookt nog steeds ongeveer 20% van de volwassenen, wat hun botten kwetsbaarder maakt voor pijn en breuken.

Een inactieve levensstijl werkt ook niet in het voordeel. Regelmatige beweging, zoals wandelen of krachttraining, helpt bij het versterken van de botten. Mensen die dagelijks sporten, hebben over het algemeen 20-30% meer botdichtheid dan mensen met een sedentaire leefstijl.

Weetje: Zwaar alcoholgebruik verhoogt het risico op botbreuken met ongeveer 50% door het verstoren van botvernieuwing en de opname van belangrijke mineralen. Dit geldt zelfs bij “gezellige drinkers” die wekelijks enkele glazen drinken.

Chronische ziekten en medicatie: stille botbrekers
Mensen met bepaalde chronische ziekten, zoals reumatoïde artritis, nierziekte, of diabetes, lopen een verhoogd risico op botproblemen. Deze aandoeningen kunnen ontstekingen en hormonale schommelingen veroorzaken die de botdichtheid verminderen. In Nederland en België is ongeveer 5% van de volwassen bevolking gediagnosticeerd met reumatoïde artritis, wat vaak leidt tot pijn in de botten en gewrichten.

Daarnaast kunnen medicijnen zoals corticosteroïden (prednison) botdichtheid verminderen als ze langdurig worden ingenomen. Studies tonen aan dat langdurig gebruik van corticosteroïden het risico op osteoporose verhoogt met 30-50%. Bij chronisch zieke patiënten wordt daarom vaak een botdichtheidsscan uitgevoerd om de botgezondheid te monitoren.

Weetje: Wist je dat ook antidepressiva botdichtheid kunnen verlagen? Onderzoek toont aan dat sommige SSRI’s het risico op botverlies verhogen, vooral bij vrouwen boven de 50 jaar.

Geografie en klimaat: de invloed van waar je woont
Klimaat speelt ook een rol bij botgezondheid. In koudere klimaten, zoals Nederland en België, komt vitamine D-tekort vaker voor, vooral in de winter. Ongeveer 30% van de Nederlanders heeft een vitamine D-tekort, wat het risico op botpijn en osteoporose verhoogt. In de overzeese gebiedsdelen van Nederland, zoals Aruba en Curaçao, komt vitamine D-tekort minder vaak voor vanwege de constante blootstelling aan zonlicht. Echter, door dieet en genetische factoren komt botpijn door calciumtekort juist vaker voor.

Weetje: Wist je dat gewrichts- en botpijn vaak verergert in de winter door de kou en vochtigheid? Dit is een bekend fenomeen in noordelijke klimaten, waar mensen vaker pijn in de botten ervaren tijdens koude en natte maanden.

Overgewicht / Bron: Kurhan/Shutterstock.comOvergewicht / Bron: Kurhan/Shutterstock.com
Lichaamsgewicht: te veel of te weinig kan schadelijk zijn
Zowel ondergewicht als overgewicht kan bijdragen aan botpijn. Mensen met ondergewicht hebben minder botmassa, waardoor hun botten kwetsbaarder zijn voor osteoporose. Vrouwen met een BMI onder 18,5 hebben bijvoorbeeld bijna twee keer zo veel kans op botverlies dan vrouwen met een gezond gewicht. Aan de andere kant legt overgewicht extra druk op de gewrichten, vooral in de knieën en heupen, wat kan leiden tot artrose en daarmee samenhangende botpijn.

In Nederland en België heeft ongeveer 13% van de bevolking obesitas, wat het risico op gewrichts- en botpijn aanzienlijk verhoogt.

Weetje: Lichte krachttraining kan botmassa verhogen, zelfs bij mensen met ondergewicht, en zo het risico op botpijn verminderen!

Postmenopauzale vrouwen: hormonale kwetsbaarheid
Postmenopauzale vrouwen vormen een van de grootste risicogroepen voor botproblemen door de daling in oestrogeenniveaus, wat bijdraagt aan een verhoogde afbraak van botweefsel. Dit komt bij bijna 50% van de vrouwen boven de 50 jaar wereldwijd voor en leidt vaak tot osteoporose en botpijn. Vrouwen in deze leeftijdsgroep hebben een verhoogd risico op heup-, pols-, en wervelfracturen.

Weetje: In Nederland en België krijgen postmenopauzale vrouwen vaak preventieve screenings om hun botdichtheid te meten, waarbij artsen bij een te laag calcium- of vitamine D-gehalte supplementen aanraden.

Jonge atleten en sporters: stressfracturen en overbelasting
Actieve jongeren en atleten behoren ook tot de risicogroepen, vooral degenen die aan gewichtdragende sporten doen, zoals hardlopen, gymnastiek of basketbal. Intense training zonder voldoende herstel kan leiden tot stressfracturen, kleine scheurtjes in het bot die zich ontwikkelen door overbelasting. Dit treft naar schatting 10% van alle professionele atleten, met een hoger percentage bij sporten met hoge impact.

  • Een voorbeeld: bij hardlopers komen stressfracturen in de scheenbenen vaak voor, terwijl gymnasten vaak stressfracturen in de voeten en polsen oplopen.

Weetje: Atleten met een lage botdichtheid hebben vier keer meer kans op stressfracturen dan hun leeftijdsgenoten met een normale botdichtheid.

Ouderen in verzorgingstehuizen: verminderde mobiliteit en vitamine D-tekort
Ouderen die in verzorgingstehuizen wonen lopen een verhoogd risico op botproblemen en pijn. Door verminderde mobiliteit en blootstelling aan zonlicht hebben ze vaak een tekort aan vitamine D, wat botverlies versnelt. Uit studies blijkt dat maar liefst 70% van de bewoners in verzorgingstehuizen een verhoogd risico op botbreuken heeft door lage botdichtheid.

In Nederland en België worden ouderen in instellingen vaak getest op vitamine D-tekort en krijgen ze vaak supplementen als voorzorgsmaatregel om botbreuken en botpijn te verminderen.

Weetje: Slechts 15 minuten per dag buiten in de zon zijn kan al helpen om het vitamine D-gehalte te verhogen en de botgezondheid te ondersteunen.

Vegetariërs en veganisten: risico op calcium- en vitamine D-tekort
Vegetariërs en veganisten lopen een groter risico op botproblemen door mogelijke tekorten aan essentiële voedingsstoffen zoals calcium, vitamine D, en soms ook vitamine B12. Studies tonen aan dat veganisten gemiddeld 20% meer kans hebben op botbreuken door lagere calcium- en vitamine D-waarden, wat kan leiden tot verzwakte botten en pijn.

In Nederland en België wordt een plantaardig dieet steeds populairder, maar het kan botgezondheid beïnvloeden zonder voldoende supplementen of vervangende voedingsbronnen.

Amandelen / Bron: Onbekend, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Amandelen / Bron: Onbekend, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
Weetje: Plantaardige calciumbronnen zoals boerenkool, amandelen, en tofu kunnen helpen om het risico op botproblemen te verminderen bij mensen die zuivel vermijden.

Chronische stress: verhoogde cortisolniveaus
Chronische stress verhoogt het cortisolniveau in het lichaam, wat botdichtheid kan verminderen en de kans op botpijn vergroot. Cortisol, het stresshormoon, werkt in op de botten door calcium uit het bot te onttrekken en de opname te verminderen, wat kan leiden tot osteoporose. Chronische stress, bijvoorbeeld door werk of persoonlijke omstandigheden, treft naar schatting 25% van de volwassen bevolking wereldwijd en heeft ook impact op de botgezondheid.

Weetje: Korte, dagelijkse ontspanningsoefeningen kunnen het cortisolniveau verlagen en de botgezondheid ondersteunen.

Mensen met darmziekten: verminderde opname van mineralen
Mensen met aandoeningen zoals de ziekte van Crohn, coeliakie, of prikkelbare darmsyndroom lopen extra risico op botproblemen door een verminderde opname van calcium en vitamine D in de darmen. In Nederland en België hebben ongeveer 1 op de 150 mensen coeliakie, wat hun botgezondheid beïnvloedt door tekorten aan essentiële mineralen die voor sterke botten nodig zijn.

  • Een voorbeeld: Mensen met coeliakie die geen gluten vermijden, kunnen botontkalking ontwikkelen, wat leidt tot pijn en verhoogde kans op breuken.

Weetje: Mensen met coeliakie die strikt een glutenvrij dieet volgen, kunnen hun botgezondheid aanzienlijk verbeteren door betere opname van voedingsstoffen.

Mensen met eetstoornissen: risico op ondervoeding en botverlies
Eetstoornissen zoals anorexia en boulimia verhogen het risico op botproblemen, omdat ondervoeding de botdichtheid sterk vermindert. Jonge vrouwen met anorexia hebben een tien keer hogere kans op osteoporose en breuken, zelfs na herstel. Door gebrek aan voedingstoffen en een verstoorde hormoonhuishouding verliest het lichaam botmassa, wat leidt tot zwakke en pijnlijke botten.

Weetje: Studies tonen aan dat vrouwen die herstellen van anorexia vaak tot 10 jaar nodig hebben om hun botgezondheid gedeeltelijk te herstellen.

Beroepsgroepen met zware fysieke belasting: risico op vroegtijdige slijtage
Mensen die in fysiek zware beroepen werken, zoals in de bouw, landbouw, of verzorging, hebben een verhoogd risico op bot- en gewrichtspijn door herhaalde belasting en zware arbeid. In Nederland en België ervaren mensen in deze beroepen vaak botpijn in de rug, knieën en schouders. Vroegtijdige slijtage door fysieke belasting treft ongeveer 15% van de volwassenen die langdurig zwaar werk verrichten.

Weetje: Zwaar werk kan de gewrichten tot 20% sneller doen slijten dan bij mensen die een zittend beroep hebben.

Vochtophoping in de buik (ascites) / Bron: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Vochtophoping in de buik (ascites) / Bron: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Symptomen botpijn

Het meest opvallende symptoom van pijn in de botten is pijn, zowel in rust als bij bewegen. Andere symptomen zijn afhankelijk van de specifieke oorzaak van de pijn in de botten:
  • Letsel: zwelling, zichtbare breuken of vervormingen, schade aan de huid (alleen bij een open fractuur), een krakend geluid bij het bewegen van het bot.
  • Mineralen- en vitaminetekort: onverklaarbare spierpijnen, slaapstoornissen, krampen, vermoeidheid en gevoel van zwakte.
  • Osteoporose: rugpijn, gebogen houding, snel breuken.
  • Uitgezaaide kanker heeft een groot aantal symptomen afhankelijk van waar de kanker is uitgezaaid, bijvoorbeeld hoofdpijn, borstpijn, botbreuken, toevallen, duizeligheid, geelzucht, kortademigheid, vochtophoping in de buik (ascites), etc.
  • Beenkanker: verhoogde kans op botbreuken, een gezwel of massa onder de huid, gevoelloosheid of tintelingen.
  • Verstoorde bloedtoevoer naar de botten: gewrichtspijn, functieverlies en zwakte
  • Infectie: roodheid, rode strepen op de huid, zwelling, warmte, misselijkheid, verlies van eetlust.
  • Leukemie: vermoeidheid, bleke huid, kortademigheid, nachtzweten, onverklaarbaar gewichtsverlies.
  • Hyperparathyreoïdie: dorst en veel plassen, moe zijn, maag-darmstoornissen (niet kunnen poepen, misselijk zijn en braken), concentratieverlies, in de war zijn, nierstenen, botpijn en botontkalking (osteoporose).
  • Ziekte van Paget: (ernstige) botpijn, botvergroting en/of botvervorming.

Letsel: breuken, zwelling en vervormingen
Bij letsel, zoals een botbreuk of fractuur, zijn de symptomen vaak duidelijk zichtbaar. Zwelling, blauwe plekken, en soms zelfs vervormingen van het bot komen vaak voor. Bij een open fractuur kan de huid beschadigd zijn, en soms is er een krakend geluid te horen bij beweging.

Voorbeeld: In Nederland worden jaarlijks zo’n 85.000 botbreuken geregistreerd, vooral veroorzaakt door vallen of ongevallen, met symptomen als scherpe pijn en zichtbare vervorming in de getroffen ledematen.

Mineralen- en vitaminetekort: spierpijn, krampen en vermoeidheid
Bij een tekort aan mineralen zoals calcium of vitamine D kunnen onverklaarbare spierpijnen, krampen, en chronische vermoeidheid optreden. Dit kan gepaard gaan met een algeheel gevoel van zwakte en kan uiteindelijk de botstructuur verzwakken, wat weer leidt tot botpijn. Ook kunnen slaapstoornissen voorkomen.

Voorbeeld: Bijna 30% van de volwassenen in Nederland heeft een vitamine D-tekort, vooral in de wintermaanden. Veel mensen ervaren hierdoor spierpijn en zwakte, wat vaak de eerste waarschuwingssignalen zijn voor een onderliggend probleem met de botten.

Osteoporose: rugpijn, gebogen houding en breuken
Osteoporose veroorzaakt een verlies aan botdichtheid, wat leidt tot een verhoogde kans op fracturen, zelfs bij lichte inspanning. Typische symptomen zijn chronische rugpijn, een gebogen houding, en het sneller breken van botten, zoals in de pols of heupen.

Voorbeeld: Wereldwijd heeft 1 op de 3 vrouwen en 1 op de 5 mannen boven de 50 jaar last van osteoporose. Vrouwen breken in deze leeftijdsgroep hun heup tot vijf keer vaker dan mannen door de afname van botdichtheid.

Uitgezaaide kanker: afhankelijk van de locatie van de uitzaaiing
Uitgezaaide kanker die naar de botten is verspreid, kan pijn veroorzaken in de botten zelf, maar heeft ook specifieke symptomen afhankelijk van de oorsprong en de locatie van de uitzaaiing. Symptomen kunnen hoofdpijn, kortademigheid, geelzucht en zelfs vochtophoping in de buik (ascites) omvatten.

Voorbeeld: Bij mensen met uitgezaaide borstkanker, een van de meest voorkomende vormen die uitzaait naar de botten, krijgt ongeveer 70% last van pijnlijke botuitzaaiingen, wat vaak resulteert in spontane fracturen door verzwakking van de botstructuur.

Beenkanker: verhoogde kans op breuken, gezwellen en tintelingen
Bij primaire beenkanker (kanker die in het bot zelf ontstaat) kunnen botbreuken, een voelbare massa of gezwel onder de huid, en tintelingen in het gebied rond het bot voorkomen. Deze symptomen zijn vaak ernstiger en progressief.

Voorbeeld: Beenkanker komt veel minder vaak voor dan andere kankervormen, met slechts enkele honderden gevallen per jaar in Nederland. Toch leiden de symptomen vaak tot aanzienlijke pijn en mobiliteitsbeperkingen.

Verstoorde bloedtoevoer: gewrichtspijn en functieverlies
Als de bloedtoevoer naar het bot beperkt wordt, zoals bij avasculaire necrose, ontstaat bot- en gewrichtspijn, soms zelfs met functieverlies of zwakte. Dit kan voorkomen in de heup, schouders of knieën.

Voorbeeld: Ongeveer 1 op de 10.000 mensen krijgt jaarlijks avasculaire necrose, wat pijn en het verlies van functie in het getroffen gewricht veroorzaakt. Zonder behandeling kan dit leiden tot botafsterving en blijvende invaliditeit.

Infectie: roodheid, zwelling en koorts
Botinfecties, zoals osteomyelitis, veroorzaken niet alleen botpijn, maar vaak ook roodheid, zwelling en warmte rond het geïnfecteerde bot. Soms zijn er rode strepen op de huid zichtbaar, wat wijst op een verspreiding van de infectie. Misselijkheid en verlies van eetlust kunnen ook optreden.

Voorbeeld: Osteomyelitis komt voor bij ongeveer 2 op de 10.000 mensen, vaak veroorzaakt door een bacteriële infectie. Kinderen en ouderen lopen het grootste risico, met symptomen zoals intense botpijn en zwelling.

Leukemie: vermoeidheid, bleke huid en nachtzweten
Bij leukemie, een vorm van bloedkanker, kunnen botpijn, vermoeidheid, een bleke huid en nachtzweten optreden. Deze symptomen zijn vaak het gevolg van de overproductie van abnormale bloedcellen, die de gezonde cellen in het beenmerg verdringen en pijn in de botten veroorzaken.

Voorbeeld: Jaarlijks worden in Nederland en België ongeveer 2.000 mensen met leukemie gediagnosticeerd. Botpijn is een van de eerste symptomen bij kinderen en jonge volwassenen, vaak samen met chronische vermoeidheid.

Hyperparathyreoïdie: dorst, frequent urineren en botpijn
Hyperparathyreoïdie, waarbij de bijschildklieren te veel parathyroïdhormoon produceren, kan leiden tot dorst, vaak plassen, maag-darmklachten, en in ernstige gevallen botpijn en botontkalking (osteoporose). Het overtollige calcium uit het bot kan ook nierstenen veroorzaken.

Voorbeeld: Hyperparathyreoïdie treft jaarlijks ongeveer 1 op de 1.000 mensen en veroorzaakt bij 60% van de patiënten botpijn door de calciumafname uit de botten.

Ziekte van Paget: botpijn en vervorming
De ziekte van Paget leidt tot abnormale botgroei, wat ernstige botpijn, vergroting en vervorming van het bot veroorzaakt. Het komt vooral voor bij ouderen en treft vaak de wervelkolom, schedel en bekken.

Voorbeeld: Wereldwijd heeft ongeveer 1% van de mensen boven de 55 jaar de ziekte van Paget, waarvan veel patiënten last hebben van zichtbare botvervormingen en constante pijn.

Elk symptoom kan inzicht geven in de specifieke oorzaak van de botpijn, en het begrijpen van deze symptomen kan bijdragen aan een vroegtijdige diagnose en passende behandeling. Van acute pijn door letsel tot aanhoudende klachten door mineralentekorten of chronische aandoeningen, de verschillende symptomen helpen om de aard van de pijn en de beste aanpak te bepalen.

Huisarts raadplegen bij pijn in de botten / Bron: Michaeljung/Shutterstock.comHuisarts raadplegen bij pijn in de botten / Bron: Michaeljung/Shutterstock.com

Alarmsymptomen

De volgende symptomen wijzen op mogelijk ernstige onderliggende pathologie, waarvoor je direct dient op te nemen met de huisarts. Als botpijn gepaard gaat met één of meer van de volgende klachten, schakel dan onverwijld de huisarts in:
  • Kanker in de voorgeschiedenis;
  • Onverklaarbaar gewichtsverlies;
  • Nachtzweten;
  • Vermindering van eetlust;
  • Nachtpijn;
  • Pijn die erger wordt of aanhoudend is;
  • Pijn bij kinderen;
  • Recent trauma;
  • Symmetrische gewrichtszwelling;
  • Pijn in of op de borst.

Kanker in de voorgeschiedenis
Als er eerder kanker is vastgesteld, en je ervaart opnieuw onverklaarbare botpijn, is voorzichtigheid geboden. Botpijn kan in sommige gevallen wijzen op uitzaaiingen (metastasen) naar het bot. Dit komt vooral voor bij borstkanker, prostaatkanker en longkanker, die vaak uitzaaien naar de botten. Een eerdere diagnose van kanker in combinatie met nieuwe botpijn vereist daarom altijd een medisch onderzoek.

Weetje: Ongeveer 70% van de kankerpatiënten met botuitzaaiingen ervaart botpijn als een van de eerste symptomen. Zelfs jaren na de oorspronkelijke diagnose kan kanker zich alsnog naar de botten verspreiden.

Onverklaarbaar gewichtsverlies
Significant gewichtsverlies zonder duidelijke oorzaak kan een rode vlag zijn. Bij botpijn in combinatie met gewichtsverlies wordt er vaak gedacht aan een onderliggende ziekte, zoals kanker of een ernstige infectie. Gewichtsverlies kan ook wijzen op een metabole aandoening die de botgezondheid beïnvloedt.

Voorbeeld: Onverklaarbaar gewichtsverlies van 5% van het lichaamsgewicht of meer in minder dan zes maanden wordt als alarmerend beschouwd en moet altijd onderzocht worden, zeker als dit gepaard gaat met botpijn.

Nachtzweten
Nachtzweten, of hevig zweten tijdens de slaap, kan een aanwijzing zijn van een onderliggende infectie, zoals osteomyelitis (botinfectie), of van een systemische ziekte zoals leukemie. In combinatie met botpijn kan dit symptoom ernstige onderliggende oorzaken hebben en dient het onmiddellijk gemeld te worden aan de huisarts.

Weetje: Bijna 30% van de mensen met een chronische infectie, zoals een botinfectie, ervaart nachtzweten als een vroeg symptoom. Samen met botpijn kan dit wijzen op verspreiding van de infectie.

Vermindering van eetlust
Een verlies van eetlust, vooral als dit gepaard gaat met gewichtsverlies en vermoeidheid, kan een teken zijn van een ernstige ziekte zoals kanker of een systemische infectie. Bij kinderen kan een verminderd eetpatroon in combinatie met botpijn wijzen op infecties of zelfs op leukemie. Een dergelijke verandering in eetlust, gecombineerd met botpijn, is daarom altijd een reden voor verder onderzoek.

Nachtpijn
Pijn die ‘s nachts erger wordt of je zelfs wakker houdt, staat bekend als nachtelijke pijn. Dit is een van de meest alarmerende vormen van pijn, omdat het vaak wijst op een botkanker of een ernstige botinfectie. Nachtelijke botpijn is vooral zorgwekkend bij kinderen en jongeren en vraagt om directe medische aandacht.

Weetje: Hoewel nachtelijke pijn in sommige gevallen veroorzaakt kan worden door minder ernstige problemen zoals artrose, is het bij kinderen en jongeren een sterk signaal voor verder onderzoek, omdat het kan wijzen op een primaire botziekte.

Pijn die erger wordt of aanhoudend is
Wanneer de pijn in de botten niet afneemt of zelfs verergert, kan dit een teken zijn van een groeiende tumor, een ernstige ontsteking of andere ernstige pathologie. Aanhoudende pijn die niet reageert op rust of pijnstilling kan ook wijzen op uitzaaiingen naar de botten bij mensen met een voorgeschiedenis van kanker.

Voorbeeld: Mensen die pijn ervaren die elke dag iets erger wordt, zonder duidelijke reden, zouden binnen enkele dagen hun huisarts moeten raadplegen. Dit is vooral relevant bij oudere volwassenen met eerdere gezondheidsproblemen.

Pijn bij kinderen
Botpijn bij kinderen kan verontrustend zijn, vooral als er geen duidelijke oorzaak is zoals een recente val of sportblessure. Bij kinderen kan botpijn wijzen op groeipijnen, maar het kan ook een teken zijn van ernstige aandoeningen zoals leukemie, osteomyelitis, of zelfs botkanker. Bij aanhoudende of toenemende botpijn bij kinderen dient de huisarts altijd te worden ingeschakeld.

Weetje: Bij kinderen onder de 15 jaar is botkanker zeldzaam maar komt het vaker voor dan bij volwassenen. Elk jaar worden in Nederland en België enkele tientallen kinderen gediagnosticeerd met botkanker, meestal met pijn als eerste symptoom.

Recent trauma
Na een val of ander trauma kan botpijn wijzen op een breuk, zelfs als er geen zichtbare vervorming is. Vooral bij ouderen en mensen met osteoporose kan zelfs een lichte val leiden tot een ernstige breuk. Als de pijn blijft aanhouden of erger wordt, zelfs na een klein incident, moet men dit door een arts laten onderzoeken.

Voorbeeld: Bij ouderen, vooral vrouwen boven de 60, leidt een lichte val vaak tot een heupbreuk (gebroken heup). Jaarlijks worden er in Nederland meer dan 20.000 heupbreuken geregistreerd.

Symmetrische gewrichtszwelling
Symmetrische zwelling van de gewrichten, zoals in beide knieën of beide handen, kan wijzen op een reumatische aandoening zoals reumatoïde artritis. Deze vorm van zwelling gaat vaak gepaard met bot- en gewrichtspijn en vereist medische opvolging om verdere schade te voorkomen.

Weetje: Reumatoïde artritis treft wereldwijd ongeveer 1% van de bevolking. De meeste mensen ervaren pijn en zwelling in beide handen, polsen of knieën, wat leidt tot verminderde mobiliteit en botpijn.

Pijn in of op de borst
Pijn in de botten rond de borstkas kan soms een symptoom zijn van ernstige aandoeningen zoals longkanker die is uitgezaaid naar de ribben, of een longontsteking die het borstvlies irriteert. Dit symptoom, vooral bij aanhoudende pijn zonder duidelijke oorzaak, vraagt om een directe evaluatie door een arts.

Voorbeeld: Bij mensen met een voorgeschiedenis van longkanker kan pijn in de borst een teken zijn van uitzaaiingen naar de ribben, een veel voorkomende plek voor botmetastasen.

Onderzoek en diagnose

Het is van belang dat de onderliggende oorzaak van de pijn wordt vastgesteld, zodat de juiste behandeling ingezet kan worden. Het behandelen van de onderliggende oorzaak kan de botpijn aanzienlijk verminderen of zelfs geheel wegnemen. De arts stelt een diagnose op basis van een uitgebreid vraaggesprek over je klachten (anamnese), je medische voorgeschiedenis en lichamelijk onderzoek.

Anamnese en lichamelijk onderzoek

Pijn
De arts zal aan je vragen om aan te geven waar je de pijn voelt en hoe je de pijn ervaart. Kun je de pijn lokaliseren, of is de pijn meer algemeen? Wat voor pijn is het? Beenpijn wordt algemeen beschreven als een zeurende, diepzittende pijn. Scherpe, stekende pijn kan evenwel wijzen op zenuwpijn (neuropatische pijn). Straalt de pijn uit? Zijn er verergerende of verlichtende factoren? Is er een patroon van pijn, bijvoorbeeld is het 's nachts of 's ochtends erger? Hoe lang is de pijn aanwezig? Heeft het zich plotseling of sluipenderwijs ontwikkeld? Is het continu of intermitterend?

Gewricht
Wordt een specifiek gewricht aangetast? Zo ja, is er bijbehorende warmte of zwelling? Is de gewrichtspijn symmetrisch? Zijn er bijbehorende symptomen zoals misselijkheid, braken, zwelling van het aangetaste gebied, gewichtsverlies of pijn in de nacht?

Kwaliteit van leven
Hoe beïnvloedt de pijn je kwaliteit van het leven? Is het van invloed op je werk, school, studie, hobby of sociale leven?

Wat denk je zelf?
De arts zal aan jou vragen of je een vermoeden hebt wat de oorzaak kan zijn. En wat heb je zoals geprobeerd om het te verlichten? Veel patiënten zullen online hebben opgezocht wat ze mogelijk mankeren en hebben vaak ideeën over de mogelijke oorzaak.

Voorgeschiedenis
De arts vraagt naar de aanwezigheid van kanker in de voorgeschiedenis. Hij vraagt ook naar welke vrij verkrijgbare medicijnen je gebruikt en naar tabak- en alcoholgebruik. Dit kan belangrijk zijn, net als een familiegeschiedenis van osteoporose. Ook zal gevraagd worden of je ooit enige stemmingsstoornis hebt ondervonden? Wijdverbreide botpijn kan een fysieke manifestatie zijn van een onderliggend psychologisch probleem.

Lichamelijk onderzoek
Het lichamelijk onderzoek wordt geleid door de uitkomsten van de anamnese. Afhankelijk van de informatie die uit het vraaggesprek en je medische voorgeschiedenis naar voren is gekomen, kan het nodig zijn om — naast algemeen lichamelijk onderzoek — een ​​specifiek gebied nader te onderzoeken.

Bloedafname / Bron: Istock.com/anna1311Bloedafname / Bron: Istock.com/anna1311

Vervolgonderzoek

Bloedonderzoek kan wijzen op een vitaminetekort of tumormarkers. Bloedonderzoek kan ook wijzen ook de aanwezigheid van een ontstekingsproces of infectie in het lichaam. Voorts kan beeldvormend onderzoek nodig zijn, zoals MRI en CT-scans. Urineonderzoek kan onder meer worden gebruikt om afwijkingen in het beenmerg op te sporen.

Bloedonderzoek: inzicht in ontstekingen, infecties en tekorten
Bloedonderzoek is een fundamenteel onderdeel van het diagnostisch proces bij onverklaarbare botpijn. Het kan informatie geven over een breed scala aan factoren, zoals vitaminetekorten, infecties en zelfs de aanwezigheid van tumormarkers die kunnen wijzen op kanker. Enkele belangrijke onderdelen van bloedonderzoek bij botpijn zijn:

  • Vitaminetekorten: Een tekort aan vitamine D of calcium kan botpijn veroorzaken, vooral bij ouderen en mensen met een beperkte blootstelling aan zonlicht. Lage waarden van deze vitamines kunnen worden vastgesteld door bloedonderzoek. Tekorten aan andere vitamines, zoals vitamine B12, kunnen ook indirect bijdragen aan bot- en gewrichtspijn door hun rol in zenuw- en spierfunctie.

Weetje: Vitamine D-tekorten komen in Nederland veel voor, vooral in de winter. Studies tonen aan dat 30% van de bevolking lage vitamine D-waarden heeft, wat kan leiden tot bot- en spierpijn.

  • Ontstekingsmarkers: Bij aandoeningen zoals osteomyelitis (botinfectie) en auto-immuunziekten zoals reumatoïde artritis kunnen ontstekingswaarden verhoogd zijn. Markers zoals CRP (C-reactief proteïne) en de bezinkingssnelheid (BSE) worden vaak gemeten om de mate van ontsteking te beoordelen. Hoge waarden van CRP of BSE kunnen wijzen op een actief ontstekingsproces in het lichaam dat botpijn veroorzaakt.

  • Tumormarkers: Bloedonderzoek kan ook helpen bij het opsporen van tumormarkers die aanwezig kunnen zijn bij bepaalde vormen van kanker. Prostaat-specifiek antigeen (PSA) is bijvoorbeeld een tumormarker die vaak verhoogd is bij prostaatkanker, een type kanker dat kan uitzaaien naar de botten en pijn kan veroorzaken.

Voorbeeld: Tumormarkers zoals PSA en CA 15-3 (bij borstkanker) zijn belangrijk in de vroege detectie van uitzaaiingen naar de botten. Een verhoogd PSA-gehalte bij oudere mannen kan aanleiding geven tot verdere onderzoeken, zoals beeldvorming van de botten.

  • Bloedonderzoek is een effectieve manier om snel inzicht te krijgen in de mogelijke oorzaak van botpijn. Het kan ook helpen om snel de juiste vervolgstappen te bepalen, zoals een doorverwijzing naar een specialist of aanvullende onderzoeken.

Beeldvormend onderzoek: MRI, CT-scan en röntgenfoto’s
Beeldvormend onderzoek is vaak essentieel om een volledig beeld te krijgen van de structuur en toestand van de botten en omliggende weefsels. Verschillende beeldvormende technieken worden ingezet, afhankelijk van de vermoedelijke oorzaak van de botpijn.

  • MRI (Magnetic Resonance Imaging): MRI-scans worden vaak gebruikt om gedetailleerde beelden van de zachte weefsels en botten te maken. Ze zijn vooral nuttig bij het detecteren van tumoren, abnormale botgroei en ontstekingen, zoals bij osteomyelitis. MRI kan zeer gedetailleerde beelden produceren, wat nuttig is voor het lokaliseren van zelfs kleine afwijkingen in het bot of het omliggende weefsel.

CT-scan / Bron: Tyler Olson/Shutterstock.comCT-scan / Bron: Tyler Olson/Shutterstock.com
Voorbeeld: MRI-scans zijn vaak de eerste keuze bij verdenking op tumoren of metastasen in de botten. In Nederland worden jaarlijks duizenden MRI’s uitgevoerd voor mensen met aanhoudende botpijn, om snel inzicht te krijgen in eventuele onderliggende afwijkingen.

  • CT-scan (Computed Tomography): Een CT-scan geeft een driedimensionaal beeld van het bot en omliggende structuren. Deze scan wordt vaak gebruikt bij het onderzoeken van complexe breuken, tumoren of structurele afwijkingen. Door de gedetailleerde beelden kunnen artsen nauwkeurige beslissingen nemen over behandeling, zoals operaties bij botbreuken of biopsieën bij verdachte tumoren.

Weetje: CT-scans zijn bijzonder effectief bij het vaststellen van botbeschadiging door uitzaaiingen van kanker. Bijvoorbeeld bij longkanker dat is uitgezaaid naar de ribben, kan een CT-scan duidelijk zichtbaar maken hoe ver de tumor is doorgedrongen in het bot.

  • Röntgenfoto’s: Röntgenfoto’s zijn een veelgebruikte methode om botbreuken en zichtbare botafwijkingen te identificeren. Ze worden meestal als eerste beeldvorming gebruikt bij vermoeden van breuken door trauma. Hoewel röntgenstralen minder gedetailleerd zijn dan MRI of CT, kunnen ze effectief zijn bij het opsporen van breuken en botontkalking bij osteoporose.

Voorbeeld: In België en Nederland worden jaarlijks meer dan 300.000 röntgenfoto’s van het skelet gemaakt, vooral bij mensen met mogelijke breuken of ouderdomsgerelateerde aandoeningen zoals artrose. Bij een vermoedelijke breuk door een val wordt een röntgenfoto meestal als eerste uitgevoerd om de diagnose te bevestigen.

Beeldvorming speelt een onmisbare rol in het vervolgonderzoek van botpijn, omdat het een gedetailleerd beeld geeft van de botten en omringende structuren. Dit helpt artsen om nauwkeurige diagnoses te stellen en gerichte behandelplannen op te stellen.

Urineonderzoek / Bron: Angellodeco/ShutterstockUrineonderzoek / Bron: Angellodeco/Shutterstock
Urineonderzoek: opsporen van afwijkingen in het beenmerg
Urineonderzoek kan onverwacht veel informatie bieden bij het opsporen van botproblemen, vooral bij aandoeningen die het beenmerg beïnvloeden, zoals multipel myeloom (een vorm van bloedkanker die de botten aantast). Het kan ook worden gebruikt om de calcium- en fosforhuishouding te onderzoeken, wat belangrijk is bij metabole botziekten zoals osteoporose en hyperparathyreoïdie.

  • M-proteïnen: Bij multipel myeloom kunnen zogenaamde M-proteïnen in de urine worden gedetecteerd. Deze eiwitten, ook bekend als Bence-Jones-eiwitten, zijn een bijproduct van abnormale plasmacellen in het beenmerg en kunnen schade aan botten veroorzaken.

Voorbeeld: In Nederland worden jaarlijks ongeveer 1.000 nieuwe gevallen van multipel myeloom vastgesteld, vaak na de ontdekking van M-proteïnen in de urine. Dit geeft belangrijke aanwijzingen voor botgerelateerde symptomen zoals pijn en breuken.

  • Calcium- en fosforniveaus: Bij urineonderzoek kan de hoeveelheid calcium en fosfor worden gemeten, vooral bij patiënten met aandoeningen zoals hyperparathyreoïdie of osteoporose. Verhoogde uitscheiding van calcium in de urine kan wijzen op botverlies en verhoogde afbraak van botweefsel, wat kan helpen bij het vaststellen van de oorzaak van botpijn.

Weetje: Hypercalciëmie (te veel calcium in het bloed) komt vaak voor bij mensen met hyperparathyreoïdie en kan leiden tot botafbraak en botpijn. Urineonderzoek kan bijdragen aan de diagnose van deze aandoening.

Urineonderzoek kan subtiele veranderingen in de stofwisseling en het beenmerg opsporen, wat bijzonder nuttig is bij complexere vormen van botpijn waarbij bloed- en beeldvormende onderzoeken niet voldoende duidelijkheid bieden.

Zelfzorg bij pijn in de botten: praktische tips en aandacht voor herstel

Pijn in de botten kan je dagelijks leven beïnvloeden, van subtiele ongemakken tot intense pijn die beweging belemmert. Hoewel medische zorg bij ernstige of aanhoudende botpijn essentieel is, kun je met zelfzorg een wereld van verschil maken in het verminderen van klachten en het bevorderen van de gezondheid van je botten. Hier zijn de meest effectieve zelfzorgstrategieën die je zelf kunt toepassen om botpijn te verlichten en je botgezondheid te versterken.

Gezonde voeding voor sterke botten
Een evenwichtige voeding vormt de basis voor gezonde botten. Calcium en vitamine D zijn essentieel voor de opbouw en het behoud van botmassa. Calcium vind je in zuivelproducten zoals melk, yoghurt en kaas, maar ook in plantaardige bronnen zoals amandelen, groene bladgroenten, tofu en sesamzaad. Vitamine D krijg je via zonlicht en in voedingsmiddelen zoals vette vis (zalm, makreel), eieren en verrijkte zuivelproducten.

Tip: Voor wie weinig zonlicht krijgt, vooral in de winter, kan een vitamine D-supplement helpen om tekorten te voorkomen. In Nederland wordt een dagelijkse hoeveelheid van 10 microgram vitamine D aanbevolen voor mensen boven de 50 jaar en 20 microgram voor ouderen boven de 70.

Weetje: Wist je dat cafeïne de opname van calcium kan verminderen? Het is dus raadzaam om het drinken van grote hoeveelheden koffie of thee te beperken als je botgezondheid wil ondersteunen.

Regelmatige beweging voor sterke en veerkrachtige botten
Beweging helpt niet alleen je spieren te versterken, maar bevordert ook de botdichtheid. Gewichtdragende oefeningen, zoals wandelen, joggen, dansen en krachttraining, helpen de botten te versterken en kunnen botverlies tegengaan. Zelfs lichte krachttraining, met gewichten of weerstandsbanden, stimuleert de botten en helpt botontkalking te vertragen.

Voorbeeld: Uit onderzoek blijkt dat mensen die regelmatig wandelen een hogere botdichtheid hebben dan mensen die een zittende leefstijl hebben. Probeer dagelijks minimaal 30 minuten actief te bewegen, vooral oefeningen die druk uitoefenen op de botten, zoals wandelen, traplopen en gewichtheffen.

Tip: Pilates kan ook helpen bij het versterken van de botten, vooral in de wervelkolom en heupen. Deze activiteiten verbeteren ook de balans en coördinatie, wat kan helpen om valpartijen te voorkomen.

Voldoende rust en slaap voor herstel
Herstel is cruciaal voor gezonde botten, en een goede nachtrust speelt hierbij een belangrijke rol. Tijdens de slaap herstelt het lichaam zich, en dit geldt ook voor de botten. Zorg voor een comfortabele slaaphouding die de pijn niet verergert — een kussen tussen de knieën kan bijvoorbeeld verlichting bieden voor pijn in de heupen en onderrug. Voldoende rust helpt ook om ontstekingsniveaus in het lichaam te verlagen, wat gunstig is voor mensen met aandoeningen zoals artritis.

Tip: Probeer elke nacht minimaal 7-8 uur te slapen en creëer een rustgevende slaapomgeving zonder verstoringen. Vermijd het gebruik van schermen minstens een uur voor het slapengaan, omdat blauw licht de slaapkwaliteit kan verstoren.

Weetje: Slecht slapen is gekoppeld aan een verhoogde productie van cortisol, het stresshormoon dat botafbraak kan versnellen. Goed slapen ondersteunt niet alleen de botgezondheid, maar verlaagt ook stressniveaus.

Warmte- en koudebehandelingen voor pijnverlichting
Warmte kan helpen bij het ontspannen van stijve spieren rond de botten, terwijl koudebehandeling kan helpen bij het verminderen van ontsteking en zwelling. Een warm bad, een warme kruik, of een infraroodlamp kan verlichting bieden bij chronische bot- en gewrichtspijn. Voor acute pijn en zwelling, bijvoorbeeld na een val, kan een koud kompres of ijszak op het getroffen gebied de zwelling en pijn verlichten.

Tip: Wissel warmte en koudebehandelingen af voor het beste resultaat. Gebruik warmte in de ochtend om stijve gewrichten los te maken, en koude aan het einde van de dag om eventuele ontsteking te verminderen.

Voorbeeld: Iemand met artritis kan baat hebben bij een warm bad in de ochtend en een koud kompres op de gewrichten in de avond. Dit afwisselend gebruik van warmte en kou helpt de pijn beter beheersbaar te maken en verlicht stijfheid.

Pijnstillers en ontstekingsremmers bij ernstige klachten
Over-the-counter pijnstillers, zoals paracetamol, en ontstekingsremmers zoals ibuprofen, kunnen helpen om acute pijn en ontsteking te verlichten. Bij botpijn door aandoeningen zoals osteoartritis kan regelmatig gebruik van een milde pijnstiller tijdelijk verlichting bieden. Toch is het belangrijk om dit gebruik af te stemmen met de huisarts, zeker bij langdurig gebruik, omdat pijnstillers bijwerkingen kunnen hebben, vooral voor de maag en nieren.

Tip: Gebruik pijnstillers alleen als aanvulling op andere zelfzorgmaatregelen. Als de pijn aanhoudt of verergert, raadpleeg dan altijd een arts voor verdere begeleiding.

Weetje: In Nederland gebruikt ongeveer 1 op de 5 volwassenen regelmatig pijnstillers voor chronische gewrichts- en botpijn. Alternatieve methoden, zoals fysiotherapie en warmtetherapie, kunnen vaak helpen om het gebruik van medicatie te verminderen.

Gezonde leefstijl en gewichtsbeheersing
Een gezond lichaamsgewicht vermindert de belasting op de botten, vooral in de heupen, knieën en onderrug. Overgewicht kan bot- en gewrichtspijn verergeren, terwijl ondergewicht juist de botdichtheid verlaagt en het risico op botbreuken verhoogt. Een evenwichtige leefstijl met een gezond gewicht helpt dus om botpijn te verminderen en botten sterk te houden.

Voorbeeld: Studies tonen aan dat zelfs een gewichtsverlies van 5-10% bij mensen met overgewicht een aanzienlijke verlichting van gewrichts- en botpijn kan bieden. Voor mensen met ondergewicht kan het verhogen van de calorie-inname helpen bij het versterken van de botten.

Tip: Vermijd crashdiëten, omdat een plotseling gewichtsverlies de botdichtheid kan verminderen. Een langzaam en stabiel dieet- en bewegingsprogramma biedt de beste ondersteuning voor de botgezondheid.

Hydratatie: botten en gewrichten soepel houden
Voldoende water drinken helpt bij het behoud van sterke en flexibele botten. Hydratatie ondersteunt het kraakbeen, dat de gewrichten en botten dempt, en voorkomt uitdroging van het kraakbeen. Chronische uitdroging kan bijdragen aan gewrichtsstijfheid en verhoogt het risico op ontstekingen rond de botten.

Tip: Probeer dagelijks minimaal 1,5 tot 2 liter water te drinken, vooral als je lichamelijk actief bent. Water helpt ook bij de opname van belangrijke mineralen die botten versterken.

Weetje: Onderzoek toont aan dat mensen die goed gehydrateerd zijn een lager risico hebben op gewrichtsproblemen en dat hydratatie helpt bij de afvoer van afvalstoffen uit ontstoken gewrichten.

Fysiotherapie en massage voor verlichting en ondersteuning
Fysiotherapie biedt specifieke oefeningen en technieken om botten en gewrichten te versterken en de pijn te verminderen. Bij aanhoudende botpijn kan een fysiotherapeut je begeleiden met oefeningen die de stabiliteit en veerkracht van de botten verbeteren. Massage kan daarnaast helpen om spanning in omliggende spieren te verlichten en de doorbloeding te verbeteren, wat bijdraagt aan het herstel van pijnlijke botten.

Voorbeeld: Mensen met artrose ervaren vaak verlichting door fysiotherapie, waarbij een combinatie van lichte krachttraining en stretching wordt ingezet. Dit verbetert de flexibiliteit en vermindert druk op pijnlijke gewrichten.

Fysiotherapie / Bron: Istock.com/KatarzynaBialasiewiczFysiotherapie / Bron: Istock.com/KatarzynaBialasiewicz
Tip: Zoek een fysiotherapeut die gespecialiseerd is in revalidatie voor bot- en gewrichtsproblemen. Deze specialisten kunnen gepersonaliseerde programma’s maken die je helpen om pijn op lange termijn te verminderen.

Zelfzorg bij botpijn vraagt om een holistische aanpak, waarbij voeding, beweging, rust, en ondersteuning hand in hand gaan. Door aandacht te geven aan deze aspecten kun je niet alleen de pijn verminderen, maar ook de gezondheid van je botten op de lange termijn versterken. Maak zelfzorg een vast onderdeel van je routine en luister naar de signalen van je lichaam — je botten zullen je er dankbaar voor zijn!

Medische behandeling van pijn in de botten

Behandeling van botpijn is afhankelijk van de oorzaak. Als de arts de oorzaak van de pijn in de botten heeft bepaald, kan aangevangen worden met de behandeling van de onderliggende oorzaak. Er kan geadviseerd worden om het getroffen gebied zo veel mogelijk rust te geven. Ook kunnen er pijnstillers worden voorgeschreven bij matige tot ernstige pijn in de botten. Een bacteriële infectie wordt behandeld met antibiotica. Corticosteroïden worden vaak gebruikt bij ontstekingsklachten. De behandelingsopties voor pijn in de botten zijn onder meer de volgende.

Paracetamol werkt pijnstillend en koortsverlagend / Bron: Martin SulmanParacetamol werkt pijnstillend en koortsverlagend / Bron: Martin Sulman

Pijnstillers

Pijnstillers behoren tot de meest voorgeschreven medicijnen om botpijn te verminderen. Deze medicijnen nemen de pijn weg, maar genezen niet de onderliggende aandoening. Er zijn vrij verkrijgbare middelen, zoals paracetamol, aspirine, ibuprofen of naproxen, maar bij hevigere vormen van pijn zal de (huis)arts een zwaardere pijnstiller voorschrijven.

Antibiotica

Het gebruik van antibiotica bij botpijn is specifiek bedoeld voor situaties waarin een bacteriële infectie de oorzaak van de pijn is. Botinfecties, ook wel osteomyelitis genoemd, komen relatief zelden voor, maar kunnen ernstig en moeilijk te behandelen zijn. Antibiotica spelen een cruciale rol bij de bestrijding van deze infecties, omdat bacteriën zich diep in het bot kunnen nestelen, waardoor de infectie zonder behandeling kan verergeren en zich verder kan verspreiden. Hier volgt een uitgebreid overzicht van de verschillende aspecten van antibiotische behandeling bij botpijn.

Wanneer wordt antibiotica voorgeschreven bij botpijn?
Antibiotica worden ingezet wanneer botpijn veroorzaakt wordt door een bacteriële infectie in of rond het bot. Infecties die leiden tot botpijn kunnen optreden na een operatie, een fractuur, een open wond, of door verspreiding van bacteriën vanuit een ander deel van het lichaam via de bloedbaan. Typische situaties waarin antibiotica noodzakelijk zijn:

  • Osteomyelitis (acute en chronische): Osteomyelitis is een infectie die direct het bot aantast. Het kan ontstaan door een directe besmetting bij een verwonding of operatie, maar ook via bacteriën die zich via de bloedbaan verspreiden, bijvoorbeeld vanuit een infectie elders in het lichaam. Bij acute osteomyelitis kan de infectie snel verergeren, wat onmiddellijke behandeling vereist om het bot en omliggende weefsel te beschermen. Chronische osteomyelitis kan ontstaan wanneer een acute infectie niet volledig genezen is, en leidt vaak tot langdurige pijn en schade aan het bot.
  • Septische artritis: Wanneer bacteriën de gewrichten en het omliggende botweefsel infecteren, zoals bij septische artritis, is antibiotische behandeling nodig om verspreiding naar de botten te voorkomen en om de ontsteking te verminderen.
  • Postoperatieve infecties: Na orthopedische chirurgie, zoals bij het plaatsen van prothesen of metalen implantaten, kunnen bacteriën soms in het bot terechtkomen, wat kan leiden tot infecties. Bij een postoperatieve infectie zal een arts vaak kiezen voor een specifieke antibiotische behandeling die gericht is op de bacteriestammen die het meest voorkomen bij dit soort ingrepen.

Voorbeeld: Een patiënt met een open beenbreuk (een fractuur waarbij het bot door de huid steekt) heeft een verhoogd risico op osteomyelitis, omdat bacteriën direct in het bot kunnen binnendringen. In dit geval zal de arts preventief antibiotica voorschrijven en het wondgebied zorgvuldig reinigen om de kans op een infectie te verkleinen.

Welke antibiotica worden gebruikt bij botinfecties?
De keuze van het antibioticum is afhankelijk van het type bacterie dat de infectie veroorzaakt en de ernst van de infectie. De meest voorkomende veroorzakers van botinfecties zijn stafylokokken (zoals Staphylococcus aureus) en soms ook streptokokken of andere bacteriën. De meest gebruikte antibiotica bij botinfecties zijn:

  • Flucloxacilline en clindamycine: Flucloxacilline is effectief tegen Staphylococcus aureus, een van de meest voorkomende bacteriën bij osteomyelitis. Clindamycine kan worden gebruikt bij patiënten die allergisch zijn voor penicillines. Beide antibiotica worden vaak intraveneus toegediend bij ernstige infecties, om zo een hoge concentratie direct in het bloed en botweefsel te bereiken.
  • Vancomycine: Vancomycine is een krachtige antibioticum dat wordt gebruikt bij infecties met resistente bacteriën, zoals MRSA (Methicilline-resistente Staphylococcus aureus). Het wordt vooral ingezet bij patiënten die al eerder behandeld zijn voor botinfecties en bij wie de bacteriën resistentie hebben ontwikkeld tegen andere antibiotica.
  • Ciprofloxacine en levofloxacine: Deze antibiotica worden soms gebruikt bij botinfecties veroorzaakt door gram-negatieve bacteriën. Ze hebben een goede opname in het bot en zijn geschikt voor langdurige behandelingen. Vaak worden ze gecombineerd met andere antibiotica om de effectiviteit te verhogen.
  • Linezolid: Linezolid wordt gebruikt bij ernstige en resistente infecties en is vooral effectief bij gram-positieve bacteriën, waaronder MRSA. Het is relatief nieuw en wordt ingezet wanneer andere behandelingen niet effectief blijken.

Voorbeeld: Een patiënt met een voorgeschiedenis van osteomyelitis en een nieuwe uitbraak veroorzaakt door MRSA kan worden behandeld met vancomycine, intraveneus toegediend over een periode van enkele weken, om de bacterie volledig te elimineren.

Hoe wordt antibiotica toegediend bij botinfecties?
De manier van toediening en de duur van de behandeling hangen af van de ernst van de infectie en de algemene gezondheid van de patiënt. De meeste botinfecties vereisen langdurige en intensieve behandeling met antibiotica, die vaak intraveneus wordt toegediend om een effectieve concentratie in het bot te bereiken. De gebruikelijke stappen in de behandeling zijn:

Orale antibiotica / Bron: Syda Productions/Shutterstock.comOrale antibiotica / Bron: Syda Productions/Shutterstock.com
  • Initiële intraveneuze behandeling: Bij acute en ernstige botinfecties wordt de antibiotische behandeling gestart met intraveneuze (IV) toediening in het ziekenhuis. Dit gebeurt meestal gedurende 4 tot 6 weken, afhankelijk van de ernst van de infectie. Intraveneuze antibiotica zorgen ervoor dat een hoge concentratie van het middel snel de infectie bereikt en dat de bacteriën in het bot worden aangepakt.
  • Overgang naar orale antibiotica: Na de eerste weken van intraveneuze behandeling kan de patiënt soms overschakelen op orale antibiotica, afhankelijk van de respons op de behandeling. Dit is vooral gebruikelijk bij patiënten met chronische osteomyelitis, waarbij langdurige behandeling nodig is om een heropleving van de infectie te voorkomen. Orale antibiotica worden meestal 6 tot 12 maanden lang gebruikt bij chronische gevallen.
  • Langdurige behandeling en monitoring: Omdat botinfecties moeilijk te behandelen zijn, is langdurige therapie vaak vereist, soms zelfs een jaar of langer. Regelmatige bloedonderzoeken worden uitgevoerd om te controleren of de infectie verdwijnt en om de respons op de antibiotica te volgen. Bij sommige patiënten, zoals ouderen of mensen met een verzwakt immuunsysteem, kan de infectie moeilijk onder controle te houden zijn, en zijn langere behandeltrajecten noodzakelijk.
  • Lokale toediening bij complexe infecties: In sommige gevallen, vooral bij chronische en hardnekkige infecties, kan antibiotica lokaal worden toegediend via geïmpregneerde kralen of cement, die rechtstreeks op de plaats van de infectie worden geplaatst. Dit wordt vaak gedaan tijdens operaties bij botinfecties om een hoge concentratie van antibiotica direct op het geïnfecteerde gebied af te geven.

Voedingssupplementen

Mensen die osteoporose hebben, kunnen onder meer supplementen krijgen om hun calcium- en vitamine D-spiegel te herstellen. Daarnaast is goede voeding, beweging en valpreventie van belang.

Radiotherapie (bestraling) bij botkanker / Bron: Adriaticfoto/Shutterstock.comRadiotherapie (bestraling) bij botkanker / Bron: Adriaticfoto/Shutterstock.com

De behandelingen van kanker

Pijn in de botten die wordt veroorzaakt door kanker is moeilijk te behandelen. Dit kan met pijnstillers. Daarnaast zal de kanker behandeld moeten worden. Hierdoor kan de pijn afnemen. Veelvoorkomende behandelingen van kanker zijn chirurgie, radiotherapie en chemotherapie. Bepaalde behandelingen voor kanker kunnen botontkalking veroorzaken, bijvoorbeeld hormoontherapie en behandeling met corticosteroïden. In deze gevallen worden bifosfonaten voorgeschreven om de botontkalking te beperken. Ook wordt dan standaard vitamine D gegeven.

Corticosteroïden

Corticosteroïden zijn krachtige ontstekingsremmers die helpen bij het verlichten van botpijn veroorzaakt door inflammatoire aandoeningen zoals artritis, reumatoïde aandoeningen, en soms ook bij botkanker. Corticosteroïden kunnen oraal, via injectie of als infuus worden toegediend, afhankelijk van de ernst van de symptomen. Ze helpen om ontstekingen te verminderen en bieden verlichting, maar langdurig gebruik kan leiden tot bijwerkingen zoals botontkalking en verzwakking van de botstructuur. Daarom wordt deze behandeling vaak gecombineerd met preventieve maatregelen tegen botverlies.

Bifosfonaten en andere botversterkers

Bifosfonaten worden veel voorgeschreven bij patiënten met osteoporose of botkanker, omdat ze de botafbraak remmen. Deze medicatie helpt bij het behouden van botmassa en kan pijn in de botten verminderen door het risico op fracturen te verlagen. Bifosfonaten kunnen via tabletten, injecties of infuus worden toegediend. Naast bifosfonaten worden ook andere botversterkende medicijnen, zoals denosumab, toegepast, vooral bij patiënten die geen bifosfonaten kunnen verdragen of onvoldoende baat hebben bij deze medicatie.

Hormoontherapie

Hormoontherapie kan worden ingezet bij patiënten met botpijn door kanker, vooral bij hormonale kankers zoals borst- en prostaatkanker. Deze behandeling verlaagt de hoeveelheid hormonen die kankercellen stimuleren. Het gebruik van hormoontherapie kan echter botontkalking veroorzaken, waardoor aanvullende behandelingen zoals bifosfonaten of vitamine D-supplementen nodig kunnen zijn om de botdichtheid op peil te houden.

Radiotherapie (bestraling)

Radiotherapie wordt vaak toegepast bij patiënten met botkanker of uitzaaiingen naar de botten. Deze behandeling kan tumoren verkleinen en botpijn verlichten door kankercellen in het botweefsel te vernietigen. Radiotherapie kan echter bijwerkingen hebben op de omliggende gezonde weefsels, waaronder verzwakking van de botten. Soms wordt een enkele sessie bestraling gebruikt specifiek voor pijnbestrijding, bijvoorbeeld bij palliatieve zorg.

Chemotherapie

Chemotherapie wordt gebruikt bij verschillende soorten kanker, inclusief kanker die is uitgezaaid naar de botten. Het kan worden toegepast om de groei van kankercellen in de botten te remmen en om pijnklachten te verminderen. Chemotherapie kan echter ook botproblemen veroorzaken door bijwerkingen op de botdichtheid. Vaak wordt deze behandeling gecombineerd met andere maatregelen, zoals calcium en vitamine D, om de botgezondheid te ondersteunen.

Chirurgie

Een operatie kan nodig zijn bij botbreuken of bij een ernstige infectie. Ook zal bij hyperparathyroïdie een operatie vaak wenselijk zijn. Voor een bijschildklieroperatie worden enkele van de vier bijschildklieren verwijderd.

Bijschildklierchirurgie bij hyperparathyreoïdie

Bij hyperparathyreoïdie veroorzaakt een overactieve bijschildklier een verhoogde afbraak van calcium uit de botten, wat tot botontkalking en pijn kan leiden. Een operatie, waarbij een of meerdere bijschildklieren worden verwijderd, kan noodzakelijk zijn om de calciumspiegels te normaliseren en de botgezondheid te herstellen. Dit type chirurgie kan zowel via een klassieke open ingreep als via minimaal invasieve technieken plaatsvinden, afhankelijk van de individuele situatie van de patiënt.

Orthopedische chirurgie voor botreconstructie en prothesen

Bij ernstige botbeschadiging door trauma of kanker kan reconstructieve chirurgie nodig zijn. Hierbij worden prothesen of metalen implantaten geplaatst om de botstructuur te herstellen en pijn te verminderen. Orthopedische chirurgie is ook gebruikelijk bij complexe botbreuken en bij patiënten met vergevorderde osteoporose die vaak fracturen oplopen. Bij patiënten met botkanker wordt soms een deel van het aangetaste bot verwijderd en vervangen door een prothese om pijn en mobiliteitsproblemen te verlichten.

Praktische tips en zelfzorg bij botpijn

Botpijn kan een flinke spelbreker zijn in het dagelijks leven. Of het nu gaat om pijn door een oude blessure, een chronische aandoening of gewoon omdat je lichaam je eraan herinnert dat het geen twintig meer is—het kan behoorlijk frustrerend zijn. Gelukkig zijn er manieren om je klachten te verlichten en weer wat grip te krijgen op je mobiliteit en comfort. Het draait om slimme keuzes en een beetje zelfzorg.

Denk niet meteen aan ingrijpende behandelingen of eindeloze bezoekjes aan specialisten. Soms zitten de beste oplossingen in kleine aanpassingen die je thuis kunt toepassen. Van het gebruik van eenvoudige hulpmiddelen tot het aanpassen van je dagelijkse gewoonten—elke stap telt. Het gaat erom je lijf te ondersteunen op een manier die voor jou werkt.

Het belangrijkste? Luister naar je lichaam. Botpijn is niet iets om te negeren, maar het hoeft ook niet je hele leven over te nemen. Met de juiste tips en een praktische aanpak kun je vaak veel ongemakken voorkomen of verlichten. Soms is het een kwestie van balans vinden tussen rust en activiteit, andere keren helpt een simpele warmtebehandeling al om die vervelende zeurende pijn te verzachten.

In de volgende opsomming vind je een waaier aan praktische maatregelen die je eenvoudig kunt toepassen. Geen zweverige adviezen of ingewikkelde technieken—gewoon praktische tips waarmee je zelf aan de slag kunt. Zo geef je jouw lichaam de ondersteuning die het nodig heeft en blijf je in beweging, zonder dat de pijn de overhand krijgt.

Warmte- of koudetherapie: de power van contrast

Een simpel maar effectief beginpunt: warmte of kou. Het klinkt misschien als een trucje uit oma’s tijd, maar geloof me, het werkt. Neem bijvoorbeeld Manon, 42 jaar, die na een val van haar fiets constant last had van haar knie. “Elke avond een warmtekussen erop en ik voelde direct verlichting,” vertelde ze. Warmte ontspant stijve spieren en gewrichten, terwijl kou juist ontstekingen en zwellingen tegengaat. Wisselen tussen beide kan wonderen doen. Denk aan 15 minuten ijs en daarna 15 minuten een warmtekruik. Dit eenvoudige duo geeft je lijf een boost, zonder dat je naar zware pijnstillers hoeft te grijpen.

Een warm bad: alsof je gewrichten een spa-dag krijgen

Als je last hebt van botpijn, voelt een warm bad vaak als een hemels cadeau. De warmte omhult je lichaam en ontspant niet alleen de spieren, maar geeft ook verlichting aan diepere pijn. Sanne, 35, zweert erbij: “Na een drukke dag zak ik in bad met een scheutje Epsom-zout. Mijn pijn zakt weg en ik slaap daarna als een roos.” Epsom-zout bevat magnesium, wat ontstekingen kan verminderen en je spieren helpt herstellen. Bonuspunt: je komt ook nog eens lekker ontspannen uit dat bad.

Een ondersteunende brace of bandage: je eigen lichaamshulpje

Soms heeft je lijf wat extra steun nodig, en dat is precies waar een brace of bandage om de hoek komt kijken. Neem Peter, een fanatieke hardloper die na een enkelblessure niet stil kon zitten. “Met een goede enkelbrace kon ik toch weer kleine rondjes maken zonder de pijn erger te maken.” Een brace stabiliseert het gewricht en voorkomt dat je overbelast. Of het nu om je knie, pols of rug gaat, de juiste ondersteuning geeft je de vrijheid om in beweging te blijven zonder jezelf te forceren. En dat kan een groot verschil maken.

Slaap op een stevig matras: de basis voor herstel

Je bed is niet alleen om te dromen; het is de plek waar je lichaam herstelt. Een stevig matras kan ervoor zorgen dat je ruggengraat in een natuurlijke houding blijft, wat essentieel is om botpijn te voorkomen of te verminderen. Mireille, 50, merkte het verschil direct toen ze haar oude, doorgezakte matras verving. “Ik word nu wakker zonder die stekende pijn in mijn onderrug,” zei ze enthousiast. Het juiste matras en een ondersteunend kussen zijn investeringen in je gezondheid. Combineer dat met een rustige slaapomgeving en je lijf zal je dankbaar zijn.

Wissel tussen zitten en staan: hou je lichaam in beweging

Lang zitten is echt de boosdoener van onze tijd. Zeker als je last hebt van botpijn, kan te veel zitten je klachten flink verergeren. Linda, 38 jaar en kantoorwerker, leerde dit de harde manier: “Na een paar maanden non-stop achter mijn bureau kreeg ik last van mijn heupen. Nu heb ik een sta-bureau en wissel ik elk uur van houding. Het maakt echt een wereld van verschil!” Probeer bijvoorbeeld elk uur vijf minuten te lopen of simpelweg even te staan. Kleine veranderingen in je dagelijkse routine kunnen een grote impact hebben op hoe je lichaam aanvoelt. Beweging is essentieel voor gezonde botten en gewrichten, zelfs al is het maar een klein stukje lopen naar de keuken.

Comfortabele schoenen: geef je voeten de steun die ze verdienen

Slecht schoeisel is een van de grootste stille veroorzakers van pijn, niet alleen in je voeten, maar ook in je knieën, heupen en zelfs je rug. Ahmed, een hardwerkende pakketbezorger, merkte het verschil toen hij investeerde in een paar degelijke, dempende schoenen. “Ik liep op sneakers met een platte zool en de pijn in mijn knieën was niet te doen. Nu draag ik schoenen met goede ondersteuning en kan ik weer zonder problemen lange dagen maken.” Kies voor schoenen met een stevige zool en een goede pasvorm. En ja, ze hoeven niet per se fancy te zijn – het draait om comfort boven stijl. Je voeten (en je botten) zullen je dankbaar zijn.

Een wandelstok of kruk: slim hulpmiddel, geen zwakte

Sommige mensen vinden het lastig om een hulpmiddel zoals een wandelstok te gebruiken, maar het kan echt een gamechanger zijn. Anja, 62 jaar, wilde eerst niet aan een stok beginnen, maar na een periode van hevige pijn in haar heupen besloot ze het toch te proberen. “Ik voelde me eerst een beetje oud, maar nu besef ik hoeveel makkelijker het mijn leven maakt. En eerlijk gezegd ziet zo’n mooie houten stok er best chic uit!” Het gebruik van een hulpmiddel vermindert de druk op pijnlijke gewrichten en helpt je om mobiel te blijven zonder je lichaam extra te belasten.

Werkhouding aanpassen: klein detail, groot verschil

Hoe je zit, staat of zelfs til, kan een wereld van verschil maken. Neem een voorbeeld aan Paul, een magazijnmedewerker die na jaren van zwaar tillen rugklachten kreeg. “Ik heb geleerd om altijd door mijn knieën te buigen bij het tillen. Het klinkt zo simpel, maar het voorkomt zoveel pijn!” Een ergonomische werkplek – denk aan een verstelbare stoel of een monitor op ooghoogte – kan je lichaam beschermen tegen onnodige spanning. En til niet meer dan je aankan, want je rug en botten zijn geen machines.

Lichte rek- en strekoefeningen: bewegen zonder te overbelasten

Het klinkt misschien niet zo spannend, maar lichte rek- en strekoefeningen zijn een van de beste dingen die je kunt doen om je botten en gewrichten soepel te houden. Denk aan Emma, een 45-jarige moeder die door haar zittende baan last kreeg van haar onderrug. “Ik begon met simpele stretches in de ochtend en avond, en het verschil is echt ongelooflijk,” vertelde ze. Je hoeft geen acrobaat te zijn; begin klein. Een paar minuten per dag je armen, benen of rug strekken kan al helpen om spanning en stijfheid te verminderen. Combineer dit met een gezond voedingspatroon, rijk aan calcium, en je botten zullen je dankbaar zijn.

Kurkuma / Bron: Ajale, PixabayKurkuma / Bron: Ajale, Pixabay

Over-the-counter pijnstillers: met mate, maar effectief

Soms kun je de pijn niet wegrekken of wegwandelen, en dan komen over-the-counter pijnstillers zoals paracetamol of ibuprofen om de hoek kijken. Jan, een gepensioneerde tuinier, zweert erbij. “Ik gebruik het alleen als het echt niet anders kan, maar het geeft me net dat duwtje om toch mijn dag door te komen.” Het is belangrijk om deze middelen met mate te gebruiken en altijd de aanbevolen dosering aan te houden. Als je merkt dat je ze regelmatig nodig hebt, kan het verstandig zijn om met je arts te overleggen. Soms is een combinatie van medicatie en bijvoorbeeld kurkuma als natuurlijke ontstekingsremmer een goede balans.

Regelmatige rustmomenten: luister naar je lichaam

Rust nemen lijkt misschien vanzelfsprekend, maar hoe vaak doe je het echt? Ellen, een drukke ondernemer, negeerde jarenlang haar lichaamssignalen. “Ik dacht altijd: rust komt later wel. Totdat mijn lichaam me dwong om stil te staan door een flinke pijnscheut in mijn heup.” Regelmatige rustmomenten zijn cruciaal om je botten en gewrichten de kans te geven te herstellen. Dit betekent niet dat je de hele dag op de bank moet liggen; een korte pauze na elke 45 minuten activiteit kan al genoeg zijn. Luister naar je lichaam en gun jezelf die rust. Het is geen luxe, maar noodzaak.

Voldoende water drinken / Bron: Mimagephotography/Shutterstock.comVoldoende water drinken / Bron: Mimagephotography/Shutterstock.com

Hydratatie: meer water drinken, minder pijn

Ja, het klinkt als een cliché, maar voldoende water drinken is echt essentieel. Wist je dat uitdroging niet alleen leidt tot spierkrampen, maar ook je gewrichten kan beïnvloeden? Neem het voorbeeld van Rob, een fanatieke fietser. “Ik dronk vaak te weinig tijdens het sporten en had daardoor veel last van pijnlijke knieën. Sinds ik altijd een fles water bij me heb, voel ik me veel beter.” Je gewrichten bevatten vloeistof die werkt als een soort smeermiddel. Zonder voldoende water droogt dit uit, wat kan leiden tot stijfheid en pijn. Probeer dagelijks minstens twee liter te drinken, en je zult het verschil merken – niet alleen in je botten, maar in je hele lijf.

Prognose van botpijn: verwachtingen en cijfers

De prognose van botpijn varieert sterk en is afhankelijk van de onderliggende oorzaak, de ernst van de klachten en de tijdigheid en kwaliteit van de behandeling. Hoewel sommige oorzaken van botpijn eenvoudig te behandelen zijn met een goed resultaat, kunnen andere aandoeningen leiden tot chronische klachten of progressieve verslechtering van de botgezondheid. Hier volgt een overzicht van de prognose bij verschillende oorzaken van botpijn, ondersteund door cijfers en inzichten uit recent onderzoek.

Osteoporose: verhoogd risico op breuken en langdurige pijn
Osteoporose, een aandoening waarbij botten dunner en kwetsbaarder worden, is een van de meest voorkomende oorzaken van botpijn bij ouderen. Hoewel de ziekte niet kan worden genezen, kan het botverlies worden vertraagd met behandelingen zoals bifosfonaten, vitamine D en calcium. De prognose hangt sterk af van hoe snel de aandoening wordt gedetecteerd en behandeld.

  • Breukrisico: Personen met osteoporose hebben een twee- tot driemaal verhoogd risico op fracturen. Onder vrouwen boven de 50 jaar loopt naar schatting 40% een botbreuk op als gevolg van osteoporose, terwijl dit voor mannen in dezelfde leeftijdsgroep rond de 15% ligt.
  • Herstel van breuken: Bij ouderen kan het herstel na een fractuur langer duren en zijn de uitkomsten vaak minder gunstig. Na een heupbreuk als gevolg van osteoporose overlijden bijvoorbeeld 20% van de patiënten binnen een jaar door complicaties, terwijl nog eens 30% blijvend verlies van mobiliteit ervaart.
  • Pijnmanagement: Bij adequate behandeling met medicatie en fysiotherapie kunnen patiënten vaak goed omgaan met de botpijn en blijft verdere schade beperkt. Bij sommigen blijft echter een zekere mate van chronische pijn aanwezig, vooral bij fracturen in de wervelkolom.

Osteomyelitis: intensieve behandeling en kans op herstel
Osteomyelitis, een bacteriële infectie in het bot, kan leiden tot hevige pijn en aanzienlijke schade aan het botweefsel als het niet tijdig behandeld wordt. De prognose is afhankelijk van de ernst van de infectie en de bacterie die de infectie veroorzaakt. Met een tijdige en langdurige antibiotische behandeling is de prognose meestal gunstig.

  • Herstelkans: Ongeveer 80-90% van de patiënten met acute osteomyelitis herstelt volledig bij een adequate antibioticabehandeling, vooral als de infectie snel wordt gediagnosticeerd en behandeld. Bij chronische osteomyelitis zijn de uitkomsten minder positief, met slechts ongeveer 60-70% volledig herstel, omdat de infectie vaak dieper in het bot zit.
  • Risico op complicaties: Bij patiënten met chronische osteomyelitis of degenen die laat worden gediagnosticeerd, is er een hoger risico op terugkerende infecties, botbeschadiging en zelfs amputatie in ernstige gevallen.
  • Pijn en functioneel herstel: Chronische botinfecties leiden vaak tot aanhoudende pijn en beperkingen in mobiliteit, vooral bij infecties in de ledematen. Een goede nazorg, zoals fysiotherapie, kan het herstel echter ondersteunen en de kwaliteit van leven verbeteren.

Botkanker: variërende prognose afhankelijk van type en stadium
Botkanker omvat verschillende soorten kanker die zich kunnen vormen in de botten, waaronder osteosarcoom, chondrosarcoom en Ewing-sarcoom. De prognose bij botkanker hangt sterk af van het type kanker, het stadium waarin het wordt ontdekt en de leeftijd van de patiënt.

  • Osteosarcoom: De vijfjaarsoverleving voor osteosarcoom ligt rond de 60-70% bij patiënten zonder uitzaaiingen op het moment van diagnose. Wanneer uitzaaiingen aanwezig zijn, vooral in de longen, daalt de overleving naar ongeveer 30%.
  • Ewing-sarcoom: Bij Ewing-sarcoom ligt de vijfjaarsoverleving rond de 70% wanneer de kanker niet is uitgezaaid. Bij patiënten met uitzaaiingen daalt dit tot ongeveer 15-30%.
  • Chronische pijn en mobiliteit: Zelfs na succesvolle behandeling ervaren veel patiënten met botkanker aanhoudende pijn of verminderde mobiliteit door amputatie of reconstructieve chirurgie. Fysiotherapie en pijnmanagement zijn vaak noodzakelijk voor een goede kwaliteit van leven.

Uitgezaaide kanker naar de botten: palliatieve zorg en pijnbestrijding
Wanneer kanker vanuit een andere locatie in het lichaam naar de botten uitzaait (metastase), wordt dit meestal als een gevorderd stadium van kanker beschouwd. Botuitzaaiingen komen vaak voor bij borst-, prostaat-, long- en nierkanker en kunnen ernstige pijn en breuken veroorzaken. De behandeling is voornamelijk gericht op pijnbestrijding en het behoud van de mobiliteit.

  • Levensverwachting: Bij uitzaaiingen naar de botten ligt de gemiddelde levensverwachting rond 12 tot 24 maanden, afhankelijk van de primaire kanker en de respons op de behandeling. Bij sommige patiënten, zoals bij uitgezaaide borstkanker, kan de levensverwachting langer zijn door de beschikbaarheid van gerichte therapieën.
  • Pijnmanagement: Radiotherapie, chemotherapie en pijnstillers worden vaak ingezet om de pijn te verlichten. Studies tonen aan dat ongeveer 70% van de patiënten verlichting van botpijn ervaart na bestraling.
  • Risico op fracturen: Ongeveer 50% van de patiënten met botuitzaaiingen ervaart fracturen door de verzwakking van de botten. Chirurgie en botversterkende behandelingen zoals bifosfonaten kunnen soms helpen om de structurele integriteit van het bot te behouden.

Reumatoïde artritis en artrose: levenslange zorg en variabele pijnintensiteit
Reumatoïde artritis (RA) en artrose zijn chronische aandoeningen die het kraakbeen en de botten in de gewrichten aantasten en leiden tot aanhoudende pijn en stijfheid. Hoewel er geen genezing voor beide aandoeningen bestaat, kunnen medicatie, fysiotherapie en chirurgie de symptomen beheersen en de progressie vertragen.

  • Progressie: Bij RA leidt de aandoening bij ongeveer 20% van de patiënten binnen 10 jaar tot ernstige gewrichtsschade. Artrose is progressief maar verloopt langzamer; na 65 jaar heeft ongeveer 60% van de mensen enige vorm van artrose, hoewel niet iedereen pijn ervaart.
  • Behandelingseffectiviteit: Moderne medicijnen zoals DMARD’s (ziektemodificerende antireumatica) hebben de levenskwaliteit van RA-patiënten verbeterd. Studies tonen aan dat deze behandelingen het risico op ernstige gewrichtsschade en invaliditeit met ongeveer 50% kunnen verminderen.
  • Pijn en mobiliteit: Bij artrose hangt de pijn vaak af van het niveau van belasting op de gewrichten, terwijl RA gepaard gaat met onvoorspelbare pijnopflakkeringen. Patiënten met gevorderde artrose of RA hebben vaak chronische pijn en kunnen mobiliteitsbeperkingen ervaren, vooral bij knie- en heupartrose.

Samenvatting van de prognose voor botpijn:
Osteoporose: Twee- tot driemaal hoger risico op breuken, blijvende pijn bij 30% na fracturen, 60-80% herstelt goed bij vroegtijdige behandeling.
Osteomyelitis: 80-90% volledig herstel bij acute infecties, lagere prognose bij chronische gevallen.
Botkanker: 60-70% vijfjaarsoverleving bij osteosarcoom zonder uitzaaiingen, <30% bij uitzaaiingen.
Uitgezaaide kanker: Gemiddelde levensverwachting van 12-24 maanden, 70% pijnverlichting door bestraling.
RA en artrose: 50% risicoreductie op ernstige schade bij RA door DMARD’s, 60% van de ouderen heeft artrose met variabele pijnklachten.
De prognose bij botpijn is dus afhankelijk van de onderliggende oorzaak en de snelheid van diagnose en behandeling. Hoewel niet alle aandoeningen te genezen zijn, kunnen veel patiënten verlichting vinden en een goede kwaliteit van leven behouden door middel van medische en zelfzorgmaatregelen.

Complicaties van pijnlijke botten

Pijn in de botten kan in veel gevallen verder gaan dan alleen het ongemak van de pijn zelf. Afhankelijk van de onderliggende oorzaak en de ernst van de botpijn, kunnen er verschillende complicaties optreden die het dagelijks functioneren en de algemene gezondheid beïnvloeden. Hieronder worden de meest voorkomende complicaties van pijnlijke botten in detail besproken, met aandacht voor hoe ze ontstaan, wie risico loopt en de mogelijke impact op het leven van de patiënt.

Botbreuken en verminderde botdichtheid
Een van de meest voorkomende complicaties van pijnlijke botten, vooral bij aandoeningen zoals osteoporose en kanker, is een verhoogd risico op botbreuken. De pijn zelf kan al een teken zijn van verzwakking van het botweefsel, en zelfs minimale impact of lichte belasting kan leiden tot een fractuur.

  • Bij osteoporose: Bij mensen met osteoporose zijn de botten verzwakt door botverlies, waardoor de kans op breuken toeneemt. Heup-, pols- en wervelfracturen komen vaak voor, en deze kunnen leiden tot aanzienlijke pijn, langdurige revalidatie en soms blijvende invaliditeit.
  • Bij botkanker of uitzaaiingen: Tumoren kunnen het botweefsel verzwakken, wat het risico op spontane breuken verhoogt. Deze breuken zijn vaak moeilijk te herstellen en vereisen uitgebreide chirurgische ingrepen, zoals het plaatsen van metalen platen of prothesen.

Impact: Botbreuken kunnen leiden tot blijvende pijn en verminderde mobiliteit, vooral bij ouderen. In ernstige gevallen kunnen breuken levensbedreigend zijn; bijvoorbeeld, heupbreuken bij ouderen leiden in ongeveer 20% van de gevallen tot overlijden binnen een jaar door complicaties zoals infecties of trombose.

Chronische pijn en beperkte mobiliteit
Bij veel aandoeningen die pijnlijke botten veroorzaken, kan de pijn chronisch worden, vooral wanneer de oorzaak niet volledig te behandelen is. Chronische botpijn kan invloed hebben op het dagelijks leven, zowel fysiek als mentaal, en kan leiden tot een vicieuze cirkel van verminderde mobiliteit en verergering van de pijn.

  • Bij reumatoïde artritis en artrose: Chronische ontstekingen in de gewrichten kunnen leiden tot aanhoudende pijn die moeilijk te behandelen is. Deze pijn kan ervoor zorgen dat mensen minder gaan bewegen, wat leidt tot spierzwakte en verdere belasting van de gewrichten en botten.
  • Bij osteomyelitis: Een botinfectie kan leiden tot langdurige pijn, zelfs nadat de infectie is genezen. Dit komt doordat de infectie blijvende schade aan het bot en omliggende weefsel kan veroorzaken, waardoor pijn en mobiliteitsbeperkingen blijven bestaan.

Impact: Mensen met chronische botpijn hebben vaak moeite met dagelijkse activiteiten, zoals wandelen, traplopen en zelfs zitten of liggen. Dit kan leiden tot verlies van onafhankelijkheid, vooral bij ouderen, en verhoogt het risico op sociale isolatie en depressie.

Botvervorming en verlies van lichaamsfunctie
Bij aandoeningen zoals de ziekte van Paget en sommige vormen van botkanker kan de structuur van het bot veranderen, wat leidt tot botvervorming. Botvervorming kan leiden tot pijn en verminderde functionaliteit, vooral wanneer de vergroeiing in de buurt van gewrichten optreedt.

  • Ziekte van Paget: Bij de ziekte van Paget treedt abnormale botgroei op, wat kan leiden tot vergroeiingen en vervormingen, vooral in de wervelkolom, schedel en ledematen. Deze vergroeiingen kunnen zenuwen onder druk zetten, wat leidt tot extra pijn en neurologische symptomen.
  • Botkanker: Bij bepaalde vormen van botkanker, zoals osteosarcoom, kan de tumorstructuur het bot zodanig vervormen dat het normaal functioneren wordt belemmerd. In ernstige gevallen moet een ledemaat worden geamputeerd om verdere verspreiding van de kanker te voorkomen.

Impact: Botvervormingen kunnen leiden tot pijn, functieverlies en een verminderde kwaliteit van leven. In het geval van vergroeiingen in de wervelkolom kan dit zelfs de ademhaling en circulatie beïnvloeden, vooral wanneer de vervorming de borstkas beïnvloedt.

Gevolgen voor het cardiovasculaire systeem
Langdurige immobiliteit door botpijn kan negatieve gevolgen hebben voor het cardiovasculaire systeem. Dit risico is vooral groot bij mensen die door fracturen of aanhoudende pijn weinig kunnen bewegen.

  • Trombose en embolieën: Bij mensen met ernstige botpijn die niet goed kunnen bewegen, is er een verhoogd risico op bloedstolsels (trombose) in de benen. Wanneer een stolsel losraakt, kan dit leiden tot een longembolie, een potentieel levensbedreigende situatie.
  • Verminderde doorbloeding: Langdurige inactiviteit en verstoorde doorbloeding kunnen leiden tot atrofie van spieren en gewrichten rond het bot, wat leidt tot verdere complicaties, zoals stijfheid en spierzwakte, die de botpijn verder verergeren.

Impact: Cardiovasculaire complicaties kunnen leiden tot ziekenhuisopname en vereisen vaak intensieve medische zorg. Het risico op cardiovasculaire problemen maakt het noodzakelijk voor mensen met langdurige botpijn om, waar mogelijk, in beweging te blijven om de bloedcirculatie op gang te houden.

Psychische complicaties: angst en depressie
Chronische botpijn kan een grote invloed hebben op de mentale gezondheid. Pijn die aanhoudt of steeds terugkomt kan gevoelens van machteloosheid, angst en depressie veroorzaken, vooral bij mensen die beperkt zijn in hun dagelijkse activiteiten.

  • Angst voor verdere pijn: Mensen met chronische botpijn kunnen angst ontwikkelen voor activiteiten die mogelijk meer pijn veroorzaken, wat kan leiden tot vermijdingsgedrag. Deze angst kan ervoor zorgen dat iemand steeds minder gaat bewegen, wat de kans op complicaties zoals trombose en spierzwakte vergroot.
  • Depressie door verminderde mobiliteit: Het verlies van mobiliteit en onafhankelijkheid kan leiden tot gevoelens van verdriet en frustratie. Ongeveer 30% van de mensen met chronische pijn ontwikkelt een vorm van depressie, vooral wanneer de pijn het dagelijks leven ernstig beperkt.

Impact: Psychische complicaties kunnen de pijnervaring versterken, wat leidt tot een negatieve spiraal van pijn en stress. Mensen met chronische botpijn en depressie hebben vaak meer moeite om de nodige zelfzorgmaatregelen te treffen en ervaren een lagere kwaliteit van leven.

Infectiegevaar bij chronische en postoperatieve botproblemen
Bij chronische botproblemen, vooral bij patiënten die een operatie hebben ondergaan zoals bij het plaatsen van een heup- of knieprothese, is er een verhoogd risico op infecties. Dit geldt ook voor mensen met chronische osteomyelitis of andere botinfecties.

  • Postoperatieve infecties: Bij operaties aan de botten of gewrichten, zoals het plaatsen van implantaten of prothesen, kunnen bacteriën in het bot terechtkomen en een infectie veroorzaken. Postoperatieve infecties kunnen ernstige complicaties veroorzaken, zoals het verlies van het implantaat of de noodzaak van herhaalde operaties.
  • Chronische osteomyelitis: Bij chronische botinfecties kan de infectie terugkeren, zelfs na langdurige antibioticabehandeling. Deze infecties kunnen het bot en omliggende weefsel beschadigen, wat leidt tot blijvende pijn en functieverlies.

Impact: Infecties kunnen leiden tot blijvende schade aan het bot, verlenging van de revalidatieperiode en soms amputatie in ernstige gevallen. Bij mensen met verminderde immuniteit of diabetes is het risico op complicaties door infecties nog groter, wat zorgt voor extra uitdagingen bij het herstel.

Verminderde botdichtheid door behandelingen
Bij de behandeling van aandoeningen zoals kanker en chronische ontstekingsziekten worden soms medicaties ingezet die als bijwerking botverlies veroorzaken. Dit kan op de lange termijn leiden tot verzwakte botten en een verhoogd risico op fracturen en pijn.

  • Gebruik van corticosteroïden: Corticosteroïden zijn ontstekingsremmende medicijnen die vaak worden gebruikt bij auto-immuunziekten, maar ze verhogen het risico op osteoporose en botverlies bij langdurig gebruik. Dit kan uiteindelijk leiden tot botbreuken en aanhoudende pijn.
  • Chemotherapie en radiotherapie: Bij patiënten met botkanker of andere vormen van kanker die is uitgezaaid naar de botten, kan chemotherapie en radiotherapie het botweefsel verzwakken. Deze behandelingen verlagen de botdichtheid, wat kan leiden tot verhoogde kwetsbaarheid en chronische pijn.

Impact: Verminderde botdichtheid door medicatie verhoogt het risico op breuken en andere complicaties, vooral bij patiënten die al verzwakt zijn door hun ziekte. Regelmatige monitoring van de botdichtheid en het gebruik van botversterkende behandelingen zoals bifosfonaten zijn vaak noodzakelijk om de impact te beperken.

Bewegen is gezond! / Bron: Istock.com/monkeybusinessimagesBewegen is gezond! / Bron: Istock.com/monkeybusinessimages

Hoe kan botpijn worden voorkomen?

Behoud van sterke, gezonde botten, is belangrijk om pijn in de botten te voorkomen. Sterke botten zijn belangrijk voor een goede gezondheid. Neem daarom de volgende maatregelen in acht:
  • Dagelijks voldoende bewegen;
  • Neem genoeg calcium en vitamine D;
  • Drink geen alcohol of slechts met mate;
  • Niet roken.

Naast het verbeteren de botgezondheid, is het belangrijk om verwondingen te voorkomen die leiden tot pijn in de botten. Dit kan door valpreventie. Dit is vooral belangrijk bij ouderen, die brozere botten hebben. Probeer te voorkomen dat je valt door de vloer rommelvrij te maken, geen losse vloerkleden in huis te leggen en te zorgen voor voldoende verlichting.
© 2017 - 2025 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Osteosarcoom: zeurende botpijn en zwelling door botkankerOsteosarcoom: zeurende botpijn en zwelling door botkankerHet hebben van aanhoudende vervelende pijn in de botten met zwelling, kan osteosarcoom inhouden. In hoeverre deze ziekte…
Artrose: de symptomen en de behandelingArtrose: de symptomen en de behandelingIedereen heeft wel eens last van pijnlijke knieën, heupen of handen. In de meeste gevallen is de pijn van korte duur en…
Stofwisselingsziekte: ziekte van GaucherStofwisselingsziekte: ziekte van GaucherDe ziekte van Gaucher is een enstige zeldzame stofwisselingsziekte dat bij zowel kinderen als volwassen kan voorkomen. D…
Pijn op de borst: probleem met het hart of nietPijn op de borst: probleem met het hart of nietHart- en vaatziekten zijn een van de meest voorkomende doodsoorzaken in Nederland. Ziektes zoals een hartinfarct of slag…

Inflammatoire borstkanker: Tumor in de borst met roodheidInflammatoire borstkanker: Tumor in de borst met roodheidInflammatoire borstkanker (inflammatoir mammacarcinoom) is een zeldzame en agressieve vorm van borstkanker. Hierbij kome…
Ascites, een vochtophoping in de buik: behandelingAscites, een vochtophoping in de buik: behandelingAscites is een vochtophoping in de buik. Deze vochtophoping kan zeer vervelend zijn voor de patiënt. Als het om een grot…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Taokinesis, Pixabay
  • Cancercenter.com. Bone cancer symptoms. http://www.cancercenter.com/bone-cancer/symptoms/ (ingezien op 1408-2017)
  • GP. Bone pain - red flag symptoms. http://www.gponline.com/bone-pain-red-flag-symptoms/musculoskeletal-disorders/musculoskeletal-pain-inflammation/article/1295575 (ingezien op 14-8-2017)
  • http://www.merckmanual.nl/mmhenl/sec05/ch065/ch065b.html
  • http://www.vitamine-info.nl/vitamines-mineralen-en-mijn-gezondheid/osteoporose/
  • https://www.gezondheidsplein.nl/aandoeningen/botbreuk/item33369
  • http://www.healthline.com/health/bone-pain#treatments6
  • http://www.healthline.com/symptom/bone-pain
  • https://medlineplus.gov/ency/article/003180.htm
  • http://tartuffel.infoteur.nl/specials/soorten-pijnstillers.html
  • Martin Sulman. Mens & Gezondheid. https://mens-en-gezondheid.nl/ (ingezien op 29-10-2024 en 21-1-2025)
  • Radboud UMC. Wat is hyperparathyreoïdie? https://www.radboudumc.nl/patientenzorg/aandoeningen/hyperparathyreoidie (ingezien op 14-8-2017)
  • Afbeelding bron 1: Scuba-limp, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Afbeelding bron 2: Stefan Kühn, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Afbeelding bron 3: Clker Free Vector Images, Pixabay
  • Afbeelding bron 4: Blausen.com, Wikimedia Commons (CC BY-3.0)
  • Afbeelding bron 5: Dmitry Kalinovsky/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 6: Istock.com/Rawpixel Ltd
  • Afbeelding bron 7: Muratart/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 8: Istock.com/KatarzynaBialasiewicz
  • Afbeelding bron 9: Johan Larson/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 10: Kurhan/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 11: Onbekend, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Afbeelding bron 12: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Afbeelding bron 13: Michaeljung/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 14: Istock.com/anna1311
  • Afbeelding bron 15: Tyler Olson/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 16: Angellodeco/Shutterstock
  • Afbeelding bron 17: Istock.com/KatarzynaBialasiewicz
  • Afbeelding bron 18: Martin Sulman
  • Afbeelding bron 19: Syda Productions/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 20: Adriaticfoto/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 21: Ajale, Pixabay
  • Afbeelding bron 22: Mimagephotography/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 23: Istock.com/monkeybusinessimages
Reactie

Debbie, 08-09-2017
Ik sta 's morgens op met lichaamspijnen. Dat is al 1 week lang. Het geval. Graag een antwoord.

Ik gebruik Astorvastsine tabletten en de bijsluiter zegt is 1_van de symptomen. Kan het ook liggen aan airco? Reactie infoteur, 04-12-2017
Overleg met uw arts als u onverklaarbare spierpijn heeft. Als deze spierpijn door het medicijn komt, kan de arts eventueel de dosering verlagen of een ander medicijn voorschrijven. Als u last krijgt van ernstige verschijnselen, moet u zo snel mogelijk uw arts raadplegen.

Tartuffel (2.971 artikelen)
Laatste update: 21-01-2025
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 35
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.