Longkanker: symptomen, oorzaak, stadium en behandeling

Longkanker symptomen bestaan uit verandering in het hoestpatroon, bijvoorbeeld door een hardnekkige prikkelhoest en soms zit er bij het opgehoeste slijm een streepje bloed. Andere symptomen bij longkanker kunnen bestaan uit kortademigheid, een longontsteking die steeds terugkeert, aanhoudende heesheid en een zeurende pijn in de borststreek, de rug of rond de schouders. Vanaf 2008 is kanker voor het eerst de belangrijkste doodsoorzaak in Nederland. Voorheen was dit hart- en vaatziekten, aldus de gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Bij mannen is longkanker de meest voorkomende vorm van kanker, gevolgd door prostaatkanker. Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. Wat zijn de oorzaken en symptomen van longkanker en hoe kan longkanker worden behandeld? In het begin merk je vaak nog weinig van longkanker. Meestal begint het met wat vage, algemene symptomen en klachten.

• Longkanker: een ongenode gast in je leven
• De fascinerende wereld van je longen
• Hoe zien je longen eruit?
• Hoe werken ze eigenlijk?
• Het wonder van de alveoli
• Longkanker: als het systeem hapert
• De link met roken en meer
• Hoe kun je je longen gezond houden?
• Wie, wat, waar: het voorkomen van longkanker in cijfers
• Ontstaansmechanisme: wat gebeurt er in je longen?
• Vormen van longkanker
• Niet-kleincellige en kleincellige longkanker
• Vormen van primaire longkanker
• De belangrijkste oorzaak van longkanker: het roken van sigaretten
• Andere oorzaken van longkanker
• Risicofactoren van longkanker
• Risicogroepen voor longkanker
• Symptomen van longkanker
• Verschijnselen
• Beschrijving
• Bijzondere verschijnselen
• Stadiumindeling van longkanker
• Onderzoek en diagnose
• Lichamelijk onderzoek en medische geschiedenis
• Röntgenfoto's van de longen
• CT en MRI
• Bronchoscopie (longmonster)
• Methoden om de verspreiding van de tumor te bepalen
• Behandeling van longkanker
• Operatie, chemotherapie en radiotherapie
• Endoluminale brachytherapie
• Radiofrequente ablatie (RFA)
• Immunotherapie
• Doelgerichte therapie
• Symptoomgerichte behandeling
• Aanvullende maatregelen: voeding en psychologische ondersteuning
• Revalidatie
• Vervolgonderzoeken
• Palliatieve behandeling
• Praktische tips en zelfzorgmaatregelen bij longkanker
• Een aangepast voedingsplan: de kracht van personalisatie
• Klinische trials: meedoen aan de toekomst
• Genetische profilering: behandeling op maat
• Slimme inhalatoren: technologie op je nachtkastje
• Energiebesparing: slim omgaan met je kracht
• VR-therapie: pijnbestrijding next level
• Ademhalen met hulpmiddelen: meer lucht, minder moeite
• Lotgenoten: de kracht van herkenning
• Immunotherapie: je lichaam als bondgenoot
• Apps en technologie: je eigen zorgcoach in je zak
• Een case manager: jouw persoonlijke wegwijzer
• Second opinion: altijd een goed idee
• Protonentherapie: gericht en krachtig
• Longfysiotherapie: adem je kracht terug
• Digitale zorgpas: al je informatie in één klik
• Voeding en hydratatie: je lichaam voeden, niet vullen
• Prognose
• Overlevingskansen van longkanker
• Complicaties van longkanker
• Pleuritis carcinomatosa
• Obstructieve pneumonie
• Longbloeding (hemoptoë)
• Atelectase
• Superior vena cava-syndroom
• Pleuravocht (pleurale effusie)
• Hoesten
• Ademhalingsproblemen
• Respiratoire insufficiëntie
• Horner-syndroom
• Tumor-geïnduceerde hypercalciëmie
• Neurologische uitval
• Preventie
• Niet roken
• Stop met roken
• Vermijd meeroken
• Ventileer je huis
• Vermijd kankerverwekkende stoffen op het werk
• Eet veel fruit en groenten
• Dagelijks bewegen

Longkanker: een ongenode gast in je leven

Toen Peter, een levenslustige man van 52, steeds vaker een aanhoudende hoest kreeg, wuifde hij het eerst weg. "Een verkoudheidje," zei hij tegen zijn vrouw. Maar toen hij na een paar weken ook wat bloed opmerkte bij het hoesten en het gevoel kreeg steeds kortademiger te worden, begon de onrust te knagen. Na een bezoek aan de huisarts volgde een röntgenfoto en toen kwam het keiharde nieuws: longkanker. Het moment dat de diagnose valt, verandert alles. Voor Peter én zijn familie begon er een rollercoaster van onderzoeken, behandelingen en onzekerheid.

Longkanker is een van de meest voorkomende kankersoorten wereldwijd en komt zowel bij mannen als vrouwen voor. Het is een sluipmoordenaar die vaak pas in een laat stadium wordt ontdekt, juist omdat de symptomen in het begin vaag zijn. Een rokersverleden is een van de grootste boosdoeners, maar ook niet-rokers kunnen de ziekte krijgen door bijvoorbeeld blootstelling aan fijnstof, asbest of andere schadelijke stoffen. De ziekte heeft veel gezichten: van snelgroeiende, agressieve vormen tot langzaam groeiende tumoren die soms jarenlang onopgemerkt blijven.

Wat longkanker zo ingrijpend maakt, is dat het niet alleen je lichaam aantast, maar ook je hele leven op zijn kop zet. Behandelingen zoals chemotherapie, bestraling en soms operaties vragen zowel fysiek als mentaal een enorme veerkracht. Toch zijn er steeds meer hoopvolle ontwikkelingen, zoals immunotherapie en gerichte behandelingen. Het is een ziekte die je niet alleen vecht, maar vaak met een heel team van artsen, familie en vrienden aanpakt. En terwijl het een zware strijd is, zijn er verhalen van hoop, herstel en een nieuw perspectief op het leven.

De fascinerende wereld van je longen

Stel je eens voor: elke ademhaling die je neemt, elk zuchtje lucht dat je binnenhaalt, voedt elk deel van je lichaam. Je longen werken als een onmisbare motor, zonder dat je er meestal bij stilstaat. Maar wat gebeurt er eigenlijk in die twee sponsachtige organen in je borstkas? En hoe kan zoiets ingenieus ook kwetsbaar zijn, bijvoorbeeld bij longkanker? Laten we samen op reis gaan door de anatomie en fysiologie van je longen, en ontdekken hoe ze werken – en wat er mis kan gaan.

Hoe zien je longen eruit?

Stel je een grote omgekeerde boom voor. Je luchtpijp is de stam, en zodra die je borstkas binnenkomt, splitst hij in twee dikke takken: de bronchiën. Die takken blijven zich vertakken in steeds fijnere buisjes, de bronchiolen. Aan het uiteinde van die kleinste takjes zitten trosjes van piepkleine luchtzakjes, de alveoli. Die lijken een beetje op mini-druiven en zijn dé plek waar de magie gebeurt: zuurstof gaat erin, koolstofdioxide eruit.

Je longen zijn trouwens niet identiek. Je rechterlong heeft drie kwabben – een soort kamers – terwijl de linkerlong er maar twee heeft, omdat je hart wat ruimte in beslag neemt. Slim ontworpen, hè? Alles is perfect afgestemd om je ademhaling soepel te laten verlopen.

Hoe werken ze eigenlijk?

Ademhalen lijkt simpel, maar het is een ingenieus proces. Het begint met je middenrif, een grote spier onder je longen. Wanneer je inademt, trekt die spier samen, waardoor je longen zich vullen met lucht. Tegelijkertijd openen de luchtwegen zich, en via een slim transportsysteem wordt zuurstof naar je bloed gestuurd. Je bloedcellen, als een soort minibusjes, brengen die zuurstof vervolgens naar al je organen.

En uitademen? Dat is eigenlijk een ontspannen klusje. Het middenrif ontspant, je longen 'veren' terug, en de gebruikte lucht wordt weer uitgeademd. Dit ritme, gemiddeld zo’n 12 tot 20 keer per minuut, houdt je letterlijk in leven.

Het wonder van de alveoli

Die kleine luchtzakjes – alveoli – zijn de ware sterren van het proces. Ze hebben een flinterdun wandje, waardoor zuurstof gemakkelijk het bloed in kan glippen. Hier ontmoet zuurstof een ander held: hemoglobine, een eiwit in je rode bloedcellen dat zuurstof bindt en rondbrengt. Maar die dunne wandjes maken de alveoli ook kwetsbaar. Roken, vervuiling, of ontstekingen kunnen die structuur beschadigen, wat je longen minder efficiënt maakt. En als cellen in dit gebied zich ongecontroleerd gaan delen, kan longkanker ontstaan.

Longkanker: als het systeem hapert

Longkanker ontstaat vaak in de bekleding van je luchtwegen, meestal de bronchiën. Hier komen schadelijke stoffen, zoals teer uit sigarettenrook of fijnstof, direct binnen. De cellen raken beschadigd en gaan soms op hol slaan. Het begint met kleine veranderingen, die je misschien niet eens merkt. Hoest, kortademigheid of vage pijn in je borst kunnen de eerste signalen zijn. Maar tegen de tijd dat je klachten hebt, kan de schade al groot zijn.

Neem het verhaal van Jos, een zestiger die 40 jaar rookte. Hij dacht altijd: "Ik hoest omdat ik rook, dat hoort erbij." Totdat hij ineens geen trap meer opkwam zonder te hijgen. Bij de dokter bleek dat hij een tumor in zijn rechterlong had. “Ik voelde me altijd fit, en ineens was dat weg,” zei hij later. Zijn verhaal laat zien hoe geniepig deze ziekte kan zijn.

De link met roken en meer

We weten allemaal dat roken funest is voor je longen. Het beschadigt het beschermende slijmvlies, waardoor je cellen gevoeliger worden voor mutaties. Maar wist je dat ook langdurige blootstelling aan fijnstof, asbest of zelfs een erfelijke aanleg een rol kan spelen? Longkanker komt trouwens niet alleen bij rokers voor. Ook niet-rokers lopen risico, vooral bij blootstelling aan passief roken of slechte luchtkwaliteit.

Hoe kun je je longen gezond houden?

Je longen zijn taaie werkers, maar ze verdienen wat liefde en zorg. Stoppen met roken is de beste stap, en een frisse, rookvrije omgeving doet wonderen. Bewegen helpt ook: tijdens sporten adem je dieper in, wat je longcapaciteit vergroot. En als je ergens werkt waar je schadelijke stoffen kunt inademen, bescherm jezelf goed. Elke stap telt.

Wie, wat, waar: het voorkomen van longkanker in cijfers

Wist je dat longkanker wereldwijd een van de meest dodelijke vormen van kanker is? Elk jaar krijgen zo'n 2,2 miljoen mensen deze diagnose, en dat aantal blijft groeien. In Nederland alleen al waren er in 2023 ongeveer 14.000 nieuwe gevallen, waarvan 8.000 bij mannen en 6.000 bij vrouwen. Mannen blijven iets vaker slachtoffer, mede door het rokersverleden van eerdere generaties, maar vrouwen halen snel in. En ja, het klinkt misschien verrassend, maar longkanker kan ook bij kinderen voorkomen – al is dat gelukkig extreem zeldzaam. Bij volwassenen ligt de piekleeftijd tussen 60 en 75 jaar, maar jongere mensen zijn niet volledig buiten schot, vooral door genetische factoren of blootstelling aan schadelijke stoffen.

Wat heeft klimaat en leefstijl ermee te maken?
Je vraagt je misschien af: wat hebben klimaat en voeding met longkanker te maken? Nou, meer dan je denkt. In stedelijke gebieden met veel luchtvervuiling – denk aan fijnstof en stikstofdioxide – zoals de Randstad, zijn de risico’s duidelijk hoger. In landen met zware industrie of slechte luchtkwaliteit, zoals delen van China en India, is het probleem nóg groter. Ook in overzeese gebieden van Nederland, zoals Curaçao, speelt vervuiling een rol, zeker bij mensen die bijvoorbeeld in de buurt van olieraffinaderijen wonen.

Voeding speelt een subtielere rol. Mensen die weinig groente en fruit eten – dus minder antioxidanten binnenkrijgen – lopen meer risico. Rood vlees en sterk bewerkte voeding kunnen eveneens bijdragen, terwijl een dieet rijk aan omega-3-vetzuren, volle granen en kruisbloemige groenten (zoals broccoli en bloemkool) juist beschermend werkt. Een gezonde leefstijl helpt natuurlijk enorm: stoppen met roken blijft het allerbelangrijkst, maar ook het vermijden van overgewicht en regelmatig bewegen spelen een rol.

Genen: de onverwachte boosdoener
Soms lijkt longkanker gewoon “in de familie te zitten.” Dat kan te maken hebben met genetische mutaties die je van je ouders erft. Specifieke veranderingen in genen zoals EGFR en ALK verhogen bijvoorbeeld het risico, vooral bij niet-rokers. Een opvallend detail: deze genetische varianten komen vaker voor bij Aziatische populaties. Maar ook in Nederland en België hebben mensen met een erfelijke aanleg meer kans, zelfs als ze nooit hebben gerookt of in vervuilde gebieden wonen. Een praktijkvoorbeeld? Denk aan iemand als Elise, een 38-jarige moeder van twee die altijd gezond leefde en nooit een sigaret had aangeraakt, maar toch de diagnose longkanker kreeg door een genetische mutatie. Haar verhaal is helaas niet uniek.

Nederland, België en de wereld: de verschillen
In Nederland is de incidentie van longkanker iets hoger dan in België: respectievelijk 81 en 74 gevallen per 100.000 inwoners. Dat heeft deels te maken met leefstijlverschillen en de eerdere rookgewoonten in beide landen. In overzeese gebieden zoals Aruba en Sint-Maarten zien we lagere cijfers, maar dat komt vooral omdat daar minder diagnoses worden gesteld – niet per se omdat het minder voorkomt. Wereldwijd zijn de verschillen enorm. In landen met veel rokers, zoals Rusland en Indonesië, is longkanker een ware epidemie. Daarentegen zien we in Scandinavische landen en delen van Afrika lagere aantallen, mede dankzij strenge rookverboden en minder vervuiling.

Een complexe puzzel van factoren
Longkanker is een ziekte met veel gezichten. Leeftijd, geslacht, genen, voeding, luchtkwaliteit en leefstijl – alles speelt mee. Het is een ziekte die grenzen overstijgt en niemand spaart, van stedelijke gebieden in Nederland tot landelijke gemeenschappen in Indonesië. Maar de rode draad blijft duidelijk: hoe eerder we ingrijpen, hoe meer levens we kunnen redden. En misschien is dat wel de echte boodschap achter al deze cijfers: we kunnen niet alles voorkomen, maar we kunnen wél het verschil maken, samen.

Ontstaansmechanisme: wat gebeurt er in je longen?

Stel je een fabriek voor die continu draait. Je longen zijn precies dat: ze verwerken elke dag liters lucht om zuurstof in je bloed te pompen. Maar net als bij een oude machine kan slijtage optreden. Schadelijke stoffen – rook, fijnstof, giftige dampen – zijn als zandkorrels die in het systeem kruipen. Eerst merk je er weinig van. Misschien een kuchje hier, een schorre stem daar. Maar ondertussen begint er iets gevaarlijks: cellen in je longen raken beschadigd.

Het begint allemaal op microscopisch niveau. Normale cellen hebben een ingebouwd controlesysteem. Ze groeien, doen hun werk, en stoppen als dat nodig is. Maar als die cellen herhaaldelijk worden aangevallen door schadelijke stoffen, zoals teer of kankerverwekkende chemicaliën, kunnen ze van het padje raken. Het DNA – de blauwdruk van de cel – wordt beschadigd. En ja, dat klinkt misschien technisch, maar stel je voor dat het een handleiding is waarin cruciale regels verdwijnen. De cellen beginnen ongecontroleerd te groeien.

Het kwaad zit in de bronchiën
In de meeste gevallen begint longkanker in de bekleding van de luchtwegen, de bronchiën. Dat is ook logisch, want hier komen de schadelijke stoffen als eerste binnen. Roken is daarbij een enorme boosdoener. Stel je voor: elke sigaret brengt duizenden giftige stoffen rechtstreeks in je longen. Het beschermende slijmvlies in de bronchiën raakt geïrriteerd en beschadigd. Cellen proberen zichzelf te herstellen, maar die herstelfoutjes stapelen zich op. Dat is het moment waarop sommige cellen hun rem kwijt raken.

Neem bijvoorbeeld het verhaal van Maria. Zij rookte al sinds haar zestiende en kreeg op haar vijftigste een schokkend telefoontje: "U heeft een tumor in uw rechterlong." Ze had het niet zien aankomen, want ze voelde zich verder prima. Haar verhaal laat zien hoe verraderlijk het proces is. Cellen delen zich ongemerkt door, en voor je het weet, is er een kwaadaardige tumor ontstaan.

Waarom stoppen cellen niet met delen?
Normaal gesproken hebben cellen een soort beveiligingssysteem. Als ze merken dat er iets mis is – zoals DNA-schade – zetten ze een zelfvernietigingsproces in gang. Maar bij kankercellen gaat dat alarm niet af. Ze blijven groeien en groeien, alsof iemand de rem heeft doorgesneden. Dit komt door mutaties in bepaalde genen. Denk aan een chauffeur die de controle over het stuur verliest. De genen die normaal de groei van cellen regelen, zoals tumor-suppressorgenen, werken niet meer naar behoren.

Bovendien ontstaan er ‘immortale’ cellen. Dit betekent dat ze niet meer sterven wanneer hun tijd erop zit. Ze blijven zich ophopen, en in het ergste geval dringen ze door in omliggende weefsels, zoals bloedvaten of de borstwand. Dit verklaart waarom longkanker vaak in een later stadium wordt ontdekt: het blijft lang stil in de achtergrond.

Van lokaal probleem naar een wereldreis
Een ander verraderlijk kenmerk van longkanker is de uitzaaiing, oftewel metastase. Tumorcellen zijn geen huismusjes – ze zijn avontuurlijk ingesteld. Ze breken los van hun originele locatie en reizen via je bloed of lymfesysteem naar andere delen van het lichaam. Eenmaal aangekomen, vestigen ze zich in organen zoals de hersenen, lever of botten. Daar beginnen ze opnieuw te groeien, met alle gevolgen van dien.

Dit verklaart waarom longkanker vaak zo moeilijk te bestrijden is. Je bestrijdt niet alleen de primaire tumor, maar ook al die ‘kolonies’ elders in het lichaam. Denk aan een bosbrand die overslaat naar omliggende dorpen – het is een strijd op meerdere fronten.

Roken, erfelijkheid en andere risicofactoren
Roken is de grootste boosdoener, dat moge duidelijk zijn. Maar wist je dat ook niet-rokers longkanker kunnen krijgen? Langdurige blootstelling aan passief roken, luchtvervuiling en zelfs asbestvezels kan hetzelfde effect hebben. Erfelijkheid speelt ook een rol. Als je ouders of grootouders longkanker hadden, kan je risico hoger zijn. En laten we stress niet vergeten. Chronische stress kan het immuunsysteem verzwakken, waardoor je minder goed beschermd bent tegen schadelijke invloeden.

Een glimp van hoop: wat kun je doen?
Het goede nieuws? Je kunt invloed uitoefenen op je risico. Stoppen met roken is de beste stap. Zelfs na jaren roken beginnen je longen zich te herstellen zodra je stopt. Verder helpt het om gezond te eten, voldoende te bewegen en blootstelling aan vervuiling te vermijden. Regelmatige controles, zeker als longkanker in je familie voorkomt, kunnen levens redden.

Tot slot: blijf alert op signalen zoals een aanhoudende hoest, bloed ophoesten, of onverklaarbaar gewichtsverlies. Zoals ze zeggen: beter een keer teveel naar de dokter dan te laat!

Vormen van longkanker

Niet-kleincellige en kleincellige longkanker

Longkanker wordt meestal onderverdeeld in twee grote groepen of vormen, die goed zijn voor ongeveer 95% van alle gevallen. De indeling berust op de belangrijkste kenmerken van de cellen. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen de kleincellige en de niet-kleincellige vorm van longkanker. De niet-kleincellige vorm van longkanker heeft in tegenstelling tot de kleincellige vorm, vrij grote cellen. Deze indeling zegt ook iets over de groeisnelheid van de tumor en de snelheid waarmee deze tumor zich uitzaait (metasteert) door het lichaam. Beide vormen bevatten verschillende subtypen van tumoren.

Kleincellige longkanker komt minder vaak voor en groeit sneller en heeft meer kans op uitzaaiingen dan niet-kleincellige longkanker. Vaak heeft kleincellige longkanker zich al verspreid naar andere delen van het lichaam, wanneer de kanker wordt gediagnosticeerd.

Vormen van primaire longkanker

Ongeveer 5% van de longkankers zijn van zeldzame soorten cellen, met inbegrip van carcinoïd tumor (een zeldzame en langzaam groeiende kwaadaardige tumor), lymfoom (een vorm van kanker uitgaande van de lymfocyten, een type cel van het immuunsysteem), en andere.

De belangrijkste specifieke vormen van primaire longkanker zijn als volgt:

• Een adenocarcinoom, een niet-kleincellige vorm van longkanker dat ontstaat in klierweefsel, is de meest voorkomende vorm van longkanker. Het maakt 30% -40% van alle gevallen uit.
• Plaveiselcelcarcinoom, ook een niet-kleincellige vorm van longkanker, uitgaande van plaveiselcellen, een cel in het epitheel, dat is het weefsel dat organen en andere weefsels bedekt, is de tweede meest voorkomende vorm van longkanker. Deze vorm maakt ongeveer 30% van alle longkankers uit.

De belangrijkste oorzaak van longkanker: het roken van sigaretten

Het roken van sigaretten is de belangrijkste oorzaak van een longtumor. Ongeveer 90% van longkanker ontstaat ten gevolge van het gebruik van tabak. Sigarettenrook bevat meer dan 4000 chemische stoffen, waarvan er vele zijn geïdentificeerd als veroorzaker van kanker. Een persoon die meer dan een pakje sigaretten per dag rookt, heeft een 20 tot 25 keer groter risico op het ontwikkelen van longkanker dan iemand die nooit een sigaret heeft aangeraakt. Het risico voor het krijgen van longkanker voor een persoon die gedurende 20 jaar twee pakjes sigaretten per dag rookt, is zelfs 60 tot 70 maal zo hoog als voor iemand die nooit heeft gerookt.[1] Wanneer een persoon stopt met roken, zal het risico op longkanker geleidelijk afneemt. Ongeveer 15 jaar na het uitdrukken van de laatste sigaret, daalt het risico voor longkanker tot het niveau van iemand die nooit heeft gerookt. De risico's hangen samen met het aantal sigaretten dat wordt gerookt, de leeftijd waarop iemand begint met roken en de duur dat iemand rookt of heeft gerookt doordat hij ermee stopte.

Andere oorzaken van longkanker

Andere oorzaken van longkanker zijn:

• passief roken of meeroken;
• luchtverontreiniging van motorvoertuigen, fabrieken en andere bronnen verhogen waarschijnlijk het risico op longkanker;
• blootstelling aan asbest verhoogt het risico op longkanker met factor negen;
• longziekten, zoals tuberculose (tbc) en chronische obstructieve longziekte (Chronic Obstructive Pulmonary Disease - COPD), verhogen ook het risico op longkanker;
• blootstelling aan radon (een radioactief edelgas dat men niet kan zien, ruiken of proeven en dat vrijkomt uit bouwmaterialen en uit de bodem) vormt een ander risico.[2]
• bepaalde beroepen waar men langdurig blootstaat aan arseen, chroom, nikkel, aromatische koolwaterstoffen en ethers, kunnen het risico op longkanker vergroten.
• een persoon die longkanker heeft doorgemaakt, heeft meer kans om voor de tweede keer longkanker te krijgen dan de gemiddelde persoon kans heeft om voor de eerste keer longkanker te krijgen.

Risicofactoren van longkanker

Longkanker kan ontstaan door een combinatie van factoren. Sommige zijn te beïnvloeden, andere helaas niet. Hier vind je een uitgebreid overzicht van risicofactoren en hoe je daarmee om kunt gaan.

Risicogroepen voor longkanker

Niet iedereen loopt hetzelfde risico op longkanker. Hieronder zie je welke groepen een verhoogd risico hebben, en waarom.

Symptomen van longkanker

Verschijnselen

Tot een vierde van alle mensen met longkanker vertoont geen symptomen op het moment dat de kanker wordt vastgesteld. De tumor wordt in zulke gevallen vaak bij toeval gevonden, ofschoon er achteraf in een aantal gevallen wel wat vage, algemene symptomen zijn aan te wijzen, zoals zich niet helemaal fit en lekker voelen, verminderde eetlust en soms ook wat vermagering (gewichtsverlies). De symptomen van longkanker kunnen sterk variëren en zijn mede afhankelijk van de plaats en de grootte van de tumor en van eventuele uitzaaiingen (metastasen). Longkanker verspreidt zich meestal naar de lever, de bijnieren, de botten en de hersenen.

Symptomen van de primaire longkanker zijn hoesten, een veranderd hoestpatroon, ophoesten van bloed, pijn op de borst (pijn in de borstkas), terugkerende luchtweginfecties, zoals longontsteking (zie onder) en (toename van de) kortademigheid. Bij uitzaaiingen kan er elders in het lichaam pijn optreden.

Beschrijving

Hieronder volgt een korte bespreking van de symptomen:

• Iedere nieuwe hoest bij een roker of een ex-roker kan op longkanker duiden.
• Een hoest die niet verdwijnt of na verloop van tijd erger wordt, moet aan de huisarts worden voorgelegd.
• Het ophoesten van bloed (hemoptoë of bloedspuwing) komt bij een aanzienlijk aantal mensen voor die longkanker ontwikkelen. Het ophoesten van bloed kan het gevolg zijn van het krachtig hoesten en dat is niet verontrustend. Het kan echter ook een teken zijn een ernstige aandoening of ziekte, zoals longkanker.
• Ongeveer een kwart van de mensen met longkanker krijgt pijn op de borst. De pijn is dof en hardnekkig.
• Kortademigheid kan duiden op een verspreiding van de tumor in de longen.
  Trommelstokvingers / Bron: Desherinka, Wikimedia Commons (GFDL)
• Een piepende ademhaling, reutelende ademhaling, of heesheid kunnen duiden een ontsteking in de longen die veroorzaakt wordt door de kanker.
• Herhaaldelijke luchtweginfecties, zoals bronchitis of longontsteking, kunnen een teken zijn van longkanker.

Bijzondere verschijnselen

Tevens worden regelmatig bijzondere verschijnselen beschreven, zoals trommelstokvingers (verdikking van het uiteinde van de vingers) en gewrichtsklachten gezien bij longkanker. Door de tumor geproduceerde stoffen veroorzaken deze typische verschijnselen. En een enkele keer komt nagelloslating (onycholyse) voor. Ageusie (afwezigheid van smaakvermogen) is een bekend fenomeen bij mensen met longkanker. Een dysgeusie (verandering van smaak) waarbij al het voedsel zoet smaakt, is echter zeldzaam.

Stadiumindeling van longkanker

De stadiumindeling van longkanker (niet-kleincellig longcarcinoom, afgekort NSCLC) is als volgt:

Onderzoek en diagnose

Als je symptomen vertoont die op longkanker kunnen duiden, zal de arts een reeks onderzoeken starten. Het doel is om het vermoeden van longkanker te bevestigen of weg te nemen. De arts zoekt ook naar andere mogelijke oorzaken van de klachten.

Lichamelijk onderzoek en medische geschiedenis

Bij een eerste onderzoek krijgt de arts een beeld van de algemene gezondheidstoestand van de patiënt. Hij vraagt ​​naar symptomen en mogelijke risicofactoren (anamnese). Tegelijkertijd krijgt hij de eerste indicaties van verdenking op longkanker, bijvoorbeeld als de lymfeklieren op een typische plek opgezwollen zijn.

Röntgenfoto's van de longen

Röntgenfoto's van de longen worden gebruikt om tumoren en hun precieze locatie en grootte te onthullen. Andere longziekten kunnen ook worden opgespoord.

CT en MRI

Een dwarsdoorsnede-onderzoek in de vorm van een computertomografie (CT)-scan wordt gedaan als het resultaat van het röntgenonderzoek niet doorslaggevend was of als het longkanker suggereert. Als er een tumor is, kan de procedure worden gebruikt om de exacte locatie en lokale verspreiding te bepalen. De CT kan ook worden gebruikt om uitzaaiingen (metastasen) in het hoofd, de borstkas en de maagstreek te zoeken.

Magnetische resonantietomografie (MRT) is een andere methode voor de diagnose van metastase. In bepaalde weefsels of organen, zoals de hersenen, is magnetische resonantietomografie beter geschikt dan computertomografie om metastasen uit te sluiten of op te sporen.

Bronchoscopie (longmonster)

De bronchoscopie (longmonster) is de belangrijkste diagnostische maatregel. Een flexibele buis (bronchoscoop) wordt in de luchtwegen ingebracht. De bronchoscoop is uitgerust met een lichtgeleider, camera en pincet. Dit instrument maakt het mogelijk om de diepere luchtwegen, de bronchiën, via de luchtpijp te bekijken en, indien nodig, kleine weefselmonsters (biopsieën) te nemen. Deze monsters worden vervolgens onder microscoop onderzocht. Op deze manier kan er bepaald worden of het monstermateriaal kankercellen bevat en zo ja, wat voor soort kanker het is.

Als het verdachte gebied zich in een gebied van de longen bevindt dat niet rechtstreeks met de bronchoscoop kan worden bereikt, kan het monster worden genomen met behulp van een naaldbiopsie. Dit kan van buitenaf door de huid worden gedaan met behulp van een bronchoscopie of via de slokdarm met een endoscoop. Onder controle van een beeldvormende methode (echografie of computertomografie) wordt een fijne naald in het longweefsel gestoken en vervolgens wordt een stukje weefsel uitgestanst of worden cellen aangezogen. Deze procedure wordt naaldbiopsie of naaldaspiratie genoemd.

Methoden om de verspreiding van de tumor te bepalen

Echografie (echoscopisch onderzoek)
Echografie is bijzonder geschikt voor het ontdekken van metastasen of dochtertumoren in de buik. Op deze manier wordt met name de lever onderzocht.

Skeletscintigrafie (botscintigrafie)
Skeletscintigrafie (botscintigrafie) wordt specifiek gebruikt om metastasen in het skelet op te sporen. Hiervoor wordt een radioactieve stof in de bloedbaan geïnjecteerd, die zich voornamelijk ophoopt in de gebieden in het bot waar het botmetabolisme wordt verhoogd - bijvoorbeeld omdat de tumor zich daar heeft uitgezaaid (metastase). Met een speciale camera kunnen de gebieden met verrijkte radioactiviteit zichtbaar worden gemaakt. De gebruikte radioactieve stoffen zijn markers die zeer snel uiteenvallen en zich op lange termijn niet in het lichaam ophopen.

Positron Emission Tomography (PET)
Middels PET kan de metabolische activiteit in weefsels worden aangetoond met radioactief gelabelde glucose (suiker). Het metabolisme is bij tumoren doorgaans hoger dan bij gezond weefsel. Het kan daarom hieraan worden herkend.

Mediastinoscopie
Een mediastinoscopie is kortweg een kijkoperatie in de borstholte. Mediastinoscopie is een endoscopisch onderzoek van de ruimte tussen de longen (mediastinum) of de daar gelokaliseerde lymfeklieren onder algemene anesthesie. Het wordt uitgevoerd als de bevindingen van computertomografie, magnetische resonantietomografie of positronemissietomografie nog steeds vragen onbeantwoord laten en de arts verwacht dat de resultaten van het onderzoek informatie geven over de verdere behandeling.

Behandeling van longkanker

Operatie, chemotherapie en radiotherapie

De behandeling die ingezet wordt, is mede afhankelijk van de plaats en de grootte van de tumor, van eventuele uitzaaiingen en van de conditie van de patiënt. De behandelingsmogelijkheden bij longkanker zijn: chirurgie (operatie), chemotherapie en bestraling (radiotherapie).

Bij een operatie wordt de tumor met het omringende longweefsel verwijderd. Bij radiotherapie worden de tumor en de aangrenzende lymfeknopen bestraald hetzij om te proberen genezing te bereiken (curatief) hetzij om de klachten te verminderen (palliatief). Chemotherapie houdt in behandeling met celdodende geneesmiddelen. Dit kan ingezet worden wanneer de ziekte reeds uitzaaiingen heeft (palliatief) of in combinatie met andere behandelingsmodaliteiten zoals:

• chemotherapie gevolgd door chirurgie;
• chemotherapie gevolgd door radiotherapie; of
• chirurgie gevolgd door radiotherapie.

Endoluminale brachytherapie

Inwendige bestraling wordt ook wel brachytherapie genoemd. Naast de gebruikelijke bestralingsbehandeling is er de mogelijkheid van bestralingstherapie in de luchtwegen (endoluminale brachytherapie). De tumor wordt dus van binnenuit bestraald. Bij longkanker wordt deze behandeling bijvoorbeeld gebruikt om te voorkomen dat gevorderde tumoren de luchtwegen ernstig vernauwen en daardoor kortademigheid veroorzaken.

Radiofrequente ablatie (RFA)

Bij deze techniek wordt onder verdoving door de borstwand een sonde, 'elektrode', geplaatst vlakbij (of in) de tumor. Daarna wordt er energie via deze sonde geleid, waardoor er lokaal een warmte ontstaat die alle kankercellen doodt. RFA wordt met name toegepast bij patiënten die geen chirurgie kunnen ondergaan, bijvoorbeeld door andere gezondheidsproblemen of omdat de tumor op een plek zit waardoor deze moeilijk met een operatie is weg te halen.

Immunotherapie

Immunotherapie is een behandeling die een afweerreactie tegen kankercellen stimuleert. Deze behandeling versterkt of verandert je eigen afweersysteem, zodat het de kankercellen beter kan elimineren. De behandeling werkt niet direct in op de tumor, zoals chemotherapie, maar is gericht op het afweersysteem zelf.

Sinds 2015 is er een nieuw geneesmiddel gekomen voor patiënten met niet-kleincellige longkanker, een zogenaamde PD-1 remmer (Nivolumab). Patiënten met niet-kleincellige longkanker die niet goed reageren op de behandeling met chemotherapie komen in aanmerking voor dit nieuwe middel. PD-1 is een eiwit aan de buitenkant van een T-cel. T-cellen zijn belangrijk in ons immuunsysteem. Als het eiwit PD-L1 of PD-L2 zich bindt aan PD-1, dan wordt een T-cel inactief.

Bepaalde type kankercellen zijn aan de buitenkant uitgerust met het eiwit PD-L1. T-cellen die hieraan binden worden inactief. Het gevolg is dat het immuunsysteem de kankercellen niet aanvalt. Het nieuwe geneesmiddel blokkeert de binding van PD-L1 aan PD-1, waardoor de T-cellen actief blijven.

Doelgerichte therapie

Doelgerichte therapie duidt op een behandeling waarbij medicijnen de celdeling van kankercellen remmen, of kankercellen doden. Doelgerichte therapie is een behandeling voor patiënten met bepaalde afwijkingen in hun tumoren die kunnen worden opgespoord door middel van biomarkertesten. Bij biomarkertesten wordt gezocht naar veranderingen in het DNA van de tumor. Deze veranderingen kunnen bijvoorbeeld mutaties in het DNA zijn. Sommige longkankerbehandelingen kunnen deze veranderingen rechtstreeks aanpakken. Deze longkankerbehandelingen veroorzaken vaak minder bijwerkingen omdat ze zich richten op wat er precies mis is met de kankercel, in plaats van ook op het doden van normale, gezonde cellen. Deze therapieën vallen specifieke doelen op of in de tumorcellen aan. Niet iedereen komt in aanmerking voor doelgerichte therapieën voor longkanker.

Er zijn anno 2025 doelgerichte therapieën voor longkankertumoren die kenmerken vertonen van afwijkingen in EGFR, ALK, ROS-1, NTRK, MET, RET en BRAF V600E.

Symptoomgerichte behandeling

Pijn is een van de belangrijkste symptomen bij vergevorderde kanker. Er zijn echter verschillende opties beschikbaar om deze pijn te verlichten. Andere veel voorkomende symptomen die min of meer goed kunnen worden behandeld, zijn zwakte, verlies van eetlust, braken en kortademigheid.

Aanvullende maatregelen: voeding en psychologische ondersteuning

Naast de standaard medische behandeling zijn er tal van benaderingen die een gunstig effect kunnen hebben op het beloop van de ziekte: een gezond dieet versterkt bijvoorbeeld de algemene gezondheidstoestand en voorkomt tekorten aan voedingsstoffen. Kanker is een enorme psychologische last, advies van een psycho-oncoloog of ondersteuning van een speciaal opgeleide psycholoog kan helpen om het mentale evenwicht te behouden of te herstellen.

Revalidatie

Revalidatiemaatregelen helpen je om terug te keren naar het dagelijkse werk en gezinsleven. Ze kunnen poliklinisch of in een gespecialiseerd centrum worden uitgevoerd.

Vervolgonderzoeken

Vervolgonderzoeken dienen om een ​​herhaling van de ziekte zo vroeg mogelijk vast te stellen. Voor elk persoon met longkanker moet een individueel vervolgplan worden opgesteld. Na behandeling gericht op genezing van de ziekte vindt het eerste onderzoek vier tot zes weken na beëindiging van de behandeling plaats. Daarna, gedurende de eerste twee jaar, is er ongeveer elke drie maanden een afspraak met een arts inclusief een röntgenfoto en bloedonderzoek. De onderzoeken worden dan nog eens drie jaar halfjaarlijks afgenomen, en dan nog maar eens per jaar.

Palliatieve behandeling

Bij ongeneeslijke kanker is het doel van de behandeling om de progressie van de ziekte te vertragen, eventuele symptomen te verlichten en de kwaliteit van leven te verbeteren. Dit wordt palliatieve behandeling genoemd.

Praktische tips en zelfzorgmaatregelen bij longkanker

Als de diagnose longkanker je wereld op z’n kop zet, wat dan?
Je hoofd zit vol vragen, emoties rollen over elkaar heen, en de toekomst voelt ineens als een dikke mist. Maar laat dit helder zijn: ook in die mist kun je stappen zetten. Praktische stappen, slimme keuzes, en innovaties die je kwaliteit van leven kunnen verbeteren, zelfs als de weg onzeker is. Het gaat er niet om alles in één keer op te lossen, maar om elke dag kleine keuzes te maken die verschil kunnen maken.

Naast chemo, bestraling of operaties zijn er tal van minder bekende en vernieuwende opties. Van slimme inhalatoren tot VR-therapie en genetische profilering van de tumor: de medische wereld zit niet stil. Het draait om je eigen regie en om samen met je zorgteam te ontdekken welke wegen er allemaal openliggen. Want longkanker aanpakken is geen standaardrecept, maar maatwerk.

Je hoeft geen dokter te zijn om slimme keuzes te maken. Het gaat om weten wat er mogelijk is, de juiste vragen stellen, en gebruikmaken van hulpmiddelen die je letterlijk en figuurlijk ademruimte geven. De onderstaande lijst met tips en zelfzorgmaatregelen is een startpunt. Niet om te overweldigen, maar om je te laten zien dat er ook in moeilijke tijden kansen zijn om grip te krijgen op je situatie. Laten we erin duiken!

Een aangepast voedingsplan: de kracht van personalisatie

Eten is meer dan brandstof; het is een van de weinige dingen waar je tijdens een zware behandeling grip op kunt houden. Neem Iris, bijvoorbeeld. Na haar diagnose vroeg ze een oncologisch diëtist om advies. Iris dacht dat haar dagelijkse smoothie gezond genoeg was, maar het bleek dat ze extra zink nodig had om haar immuunsysteem te ondersteunen. Haar diëtist stelde kleine, haalbare veranderingen voor, zoals avocado toevoegen aan salades en psylliumvezels aan haar ontbijt. Het resultaat? Meer energie en een betere darmwerking, wat precies was wat ze nodig had tijdens haar chemotherapie. Een voedingsplan dat rekening houdt met jouw situatie kan echt een verschil maken.

Klinische trials: meedoen aan de toekomst

Wist je dat deelname aan een klinische trial niet alleen nieuwe mogelijkheden biedt, maar ook hoop kan geven? Neem Mark, een 55-jarige met uitgezaaide longkanker, die besloot zich aan te melden voor een immunotherapie-trial. Hij had zijn twijfels—wat als het niet werkt?—maar zijn arts legde uit dat de behandelingen in trials vaak innovatief zijn, soms zelfs levensverlengend. En hoewel de uitkomst onzeker blijft, kan het je de kans geven om pionier te zijn in je eigen behandeling én bij te dragen aan kennis voor anderen. Kijk dus altijd of er studies zijn waar jij in past; het kan de deur naar nieuwe hoop openen.

Genetische profilering: behandeling op maat

Denk je dat alle longkanker hetzelfde is? Think again. Met genetische profilering kan een tumor op moleculair niveau worden geanalyseerd, wat leidt tot therapieën die exact zijn afgestemd op jouw type kanker. Neem Claire, die na zo’n analyse een gerichte behandeling kreeg die haar tumorgroei drastisch vertraagde. Haar arts ontdekte dat haar tumor specifieke mutaties had die gevoelig waren voor een nieuwe generatie medicijnen. Dankzij deze technologie worden behandelingen steeds slimmer en gerichter, waardoor je de zware bijwerkingen van minder gerichte opties vaak kunt vermijden. Dit is precisiegeneeskunde op zijn best.

Slimme inhalatoren: technologie op je nachtkastje

Ademhalen lijkt vanzelfsprekend, totdat je longkanker hebt. Slimme inhalatoren kunnen helpen om medicatie effectiever te gebruiken. Zo ontdekte Jeroen, een vader van drie, dat hij zijn medicatie soms verkeerd gebruikte. Zijn nieuwe slimme inhalator gaf hem feedback via een app, zodat hij zeker wist dat hij de juiste dosering inhaleerde. Het resultaat? Minder benauwdheid en meer vertrouwen dat hij zijn medicijnen goed gebruikte. Deze gadgets zijn meer dan speeltjes; ze maken je behandeling slimmer en efficiënter. Het mooie is dat je meteen kunt zien wat werkt en wat niet, zodat je in controle blijft over je ademhaling.

Energiebesparing: slim omgaan met je kracht

Bij longkanker lijkt het alsof elke dag een marathon is, zelfs zonder hardloopschoenen. Maar wist je dat een energiemanagementschema wonderen kan doen? Neem Sandra, die na een sessie met een ergotherapeut ontdekte hoe ze haar energie over de dag kon verdelen. Ze leerde prioriteiten stellen: koken met een zitkruk en de trap slechts één keer per dag nemen. Deze kleine aanpassingen gaven haar de kracht om van quality time met haar kleinkinderen te genieten. En dat is waar het om draait, toch? Kies waar je energie aan besteedt, en laat de rest los. Met dit plan voelt het alsof je controle terugwint.

VR-therapie: pijnbestrijding next level

Virtual reality klinkt als iets uit een sciencefictionfilm, maar voor longkankerpatiënten kan het een krachtig hulpmiddel zijn. Stel je voor: je ligt thuis, zet een VR-bril op, en ineens sta je op een tropisch strand, met de zon op je gezicht en het geluid van de zee. Klinkt hemels, toch? Dat vond Peter ook. Hij gebruikte VR-therapie om zijn pijn te verlichten en angst te verminderen. Het resultaat? Minder pijnmedicatie en een paar uurtjes pure ontspanning. Wetenschappers zien enorme potentie in deze technologie, en jij kunt het ook gewoon proberen. Vraag ernaar in je ziekenhuis—het kan echt een wereld van verschil maken.

Ademhalen met hulpmiddelen: meer lucht, minder moeite

Ademen lijkt zo vanzelfsprekend, totdat het ineens niet meer zo makkelijk gaat. Daarom zijn gespecialiseerde ademhalingshulpmiddelen, zoals een pepmasker, een uitkomst. Jessica, een jonge moeder met longkanker, kreeg via haar fysiotherapeut zo’n hulpmiddel. “Het voelde alsof ik weer controle kreeg over mijn ademhaling,” zei ze. Het masker hielp haar niet alleen bij het ophoesten van slijm, maar gaf haar ook het vertrouwen om weer kleine wandelingen te maken met haar dochter. Combineer dit met een goede hydratatie—denk aan water drinken—and you’re good to go.

Lotgenoten: de kracht van herkenning

“Je snapt het pas echt als je het zelf meemaakt.” Dit zei Rob tijdens zijn eerste lotgenotengroepbijeenkomst. Hij had niet verwacht dat hij zich zo begrepen zou voelen door vreemden. Maar het delen van ervaringen, tips en zelfs humor gaf hem nieuwe energie. Wist je dat mensen in lotgenotengroepen vaak praktische tips delen die je arts misschien niet noemt? Bijvoorbeeld hoe vitamine C kan helpen bij je weerstand of welke dagelijkse routines je leven makkelijker maken. Het is meer dan praten; het is leren, steunen en hoop vinden in elkaar.

Immunotherapie: je lichaam als bondgenoot

Immunotherapie klinkt misschien als een high-tech term, maar in feite zet het je eigen afweersysteem aan het werk om de kanker te bestrijden. Neem het verhaal van Anne. Ze had uitgezaaide longkanker en weinig hoop, maar haar arts stelde immunotherapie voor. Binnen een paar maanden voelde ze zich sterker, en de scans toonden dat haar tumoren kleiner werden. Dit komt doordat immunotherapie de natuurlijke "vechtmodus" van je lichaam versterkt. Combineer dit met een gezonde dosis vitamine C voor je weerstand, en je kunt je lichaam echt een zetje in de goede richting geven. Het mooiste? Er komen steeds meer opties beschikbaar, dus vraag je oncoloog naar de mogelijkheden.

Apps en technologie: je eigen zorgcoach in je zak

We leven in een digitale wereld, en waarom zou je daar niet van profiteren? Er zijn talloze apps die je kunnen helpen om symptomen bij te houden, medicatie-inname te plannen of simpelweg je vragen te ordenen voor je volgende doktersbezoek. Zo gebruikte Johan, een tech-liefhebber, een app om zijn energielevels en bijwerkingen bij te houden. De grafieken die hij aan zijn arts liet zien, maakten direct duidelijk wat wel en niet werkte. Combineer dat met praktische tips uit de app, zoals hydrateren met voldoende water, en je krijgt meer grip op je behandeling én je leven.

Een case manager: jouw persoonlijke wegwijzer

Navigeren door het medische doolhof kan overweldigend zijn. Gelukkig zijn er case managers die je helpen bij het regelen van afspraken, papierwerk en zelfs emotionele ondersteuning. Lisa, moeder van twee, vertelde hoe haar case manager haar hielp om de juiste specialisten te vinden en de vergoedingen te regelen. Ze voelde zich ineens niet meer alleen in de strijd. Combineer deze hulp met een focus op een gezonde leefstijl, en je zult merken dat je weer ademruimte krijgt—letterlijk en figuurlijk. Soms is een beetje extra hulp alles wat je nodig hebt om vooruit te komen.

Second opinion: altijd een goed idee

Als je het gevoel hebt dat er meer opties moeten zijn, of als je simpelweg zekerheid wilt, overweeg dan een second opinion. Dit deed Peter, die twijfelde aan zijn behandelplan. Hij schakelde een gespecialiseerd centrum in en kreeg een geheel nieuwe aanpak voorgesteld, inclusief innovatieve therapieën. Een frisse blik kan soms het verschil maken, zeker bij een complexe ziekte als longkanker. Combineer dat met aanvullende behandelingen, zoals het gebruik van kurkuma in je dieet, en je voelt je misschien beter voorbereid op de uitdagingen die voor je liggen. Het kost wat moeite, maar die extra stap kan levensveranderend zijn.

Protonentherapie: gericht en krachtig

Protonentherapie klinkt misschien futuristisch, maar het is een van de meest geavanceerde behandelingen tegen longkanker. In tegenstelling tot traditionele bestraling, richt deze techniek zich uitsluitend op het aangetaste gebied, met minimale schade aan het omliggende weefsel. Neem het verhaal van Sophie, een jonge moeder van twee. Ze was bang dat bestraling haar energie zou opslokken, maar met protonentherapie bleef ze sterk genoeg om haar kinderen naar school te brengen. Het precieze karakter van deze therapie is ideaal voor mensen die het maximale uit hun behandeling willen halen. En zeg nou zelf, wie wil er niet profiteren van een behandeling die high-tech én mensvriendelijk is?

Longfysiotherapie: adem je kracht terug

Ademhalen lijkt vanzelfsprekend, totdat het niet meer zo makkelijk gaat. Longfysiotherapie kan je helpen om weer grip te krijgen op die kostbare adem. Jeroen, een gepensioneerde leraar, ontdekte dat eenvoudige oefeningen zoals ademhalingstechnieken en spierversterking hem hielpen om weer korte wandelingen te maken zonder te hijgen. Zijn fysiotherapeut stelde zelfs voor om lichte beweging toe te voegen, zoals zwemmen. Het resultaat? Minder vermoeidheid, meer zelfvertrouwen en eindelijk weer de energie om van zijn kleinkinderen te genieten. Longfysiotherapie is geen luxe; het is een must-have als je jouw leven terug wilt.

Digitale zorgpas: al je informatie in één klik

Stel je voor: je hebt een belangrijke afspraak in het ziekenhuis, maar je mist net dat ene document. Met een digitale zorgpas heb je al je medische gegevens altijd bij de hand. Marja, een 65-jarige patiënte, noemt het een gamechanger. Ze hoefde nooit meer eindeloos te zoeken naar labuitslagen of een medicatielijst, want alles stond netjes in één app. Combineer dat met een focus op een gezonde leefstijl, en je hebt niet alleen controle over je gezondheid, maar ook over je agenda. Technologie kan ingewikkeld lijken, maar deze tool maakt het leven juist simpeler.

Voeding en hydratatie: je lichaam voeden, niet vullen

Wat je in je lichaam stopt, bepaalt hoe je je voelt. Dit is geen nieuw advies, maar het belang ervan wordt vaak onderschat. Denk aan Anton, die zijn dieet compleet omgooide na een gesprek met een oncologisch diëtist. Hij verving suikerrijke snacks door noten zoals amandelen en dronk dagelijks minstens twee liter water. Het resultaat? Zijn energieniveau steeg en hij voelde zich minder opgeblazen. Kleine aanpassingen, zoals het toevoegen van antioxidanten of vitaminen, maken een groot verschil. Geef je lichaam de juiste brandstof en je zult zien dat je sterker bent dan je denkt.

Prognose

Niemand kan het exacte verloop van de ziekte voorspellen. Je arts kan wel iets zeggen over de algemene vooruitzichten voor mensen met hetzelfde type kanker en hetzelfde stadium. Om je prognose te bepalen, zal de arts het volgende overwegen:

• je testresultaten
• het type en het stadium van longkanker
• de snelheid en mate van tumorgroei
• hoe goed jij en de bij jou vastgestelde kanker op de behandeling reageren
• andere factoren, zoals je leeftijd, conditie en algehele gezondheid, en of je momenteel rookt

Overlevingskansen van longkanker

Er is ene duidelijk verschil wat betreft de prognose tussen niet-kleincellige en kleincellige longkanker. Gemiddeld zijn 5 jaar na de diagnose nog 23 van de 100 mensen met niet-kleincellige longkanker in leven.[3] Gemiddeld zijn 5 jaar na de diagnose nog 8 van de 100 mensen met kleincellige longkanker in leven.[4]

Complicaties van longkanker

Pleuritis carcinomatosa

Pleuritis is een ontsteking van de pleura (borstvlies of longvlies). Rondom de longen bevinden zich twee vliezen: een longvlies en een borstvlies. Tussen deze vliezen zit een dunne laag vocht die ervoor zorgt dat de vliezen soepel over elkaar glijden tijdens de ademhaling. Pleuritis kan ontstaan door een virusinfectie, zoals griep, die het borstvlies beschadigt. Vaak is deze aandoening een reactie op schade aan de longen net onder het borstvlies, bijvoorbeeld door een longontsteking of een longembolie.

Wanneer het borstvlies wordt aangetast door longkanker of door uitzaaiingen van kanker elders in het lichaam, spreekt men van pleuritis carcinomatosa. Dit is een ernstige kwaadaardige aandoening waarbij tumorcellen zich bevinden op het borstvlies en/of longvlies. Deze cellen kunnen via de bloedbaan afkomstig zijn van een tumor in de longen of van tumoren in andere organen. Dit proces staat bekend als metastasering of uitzaaiing.

Het meest opvallende symptoom van pleuritis is pijn in de borst, die kan variëren van een lichte, onaangename sensatie tot een scherpe, stekende pijn. De pijn kan continu aanwezig zijn of alleen optreden bij diep ademhalen of hoesten. Andere symptomen van pleuritis carcinomatosa zijn:

• Ademhalingsproblemen, zoals een gevoel van benauwdheid
• Snelle en oppervlakkige ademhaling
• Verminderde beweeglijkheid van de borstspieren aan de aangedane zijde
• Uitstralingspijn naar buik, nek of schouder

Pleuritis carcinomatosa wordt vaak geassocieerd met de ophoping van vocht in de pleuraholte (pleurale effusie), wat de ademhaling verder kan bemoeilijken en voor extra ongemak zorgt.

Pleuritis carcinomatosa is een ernstige complicatie van longkanker of uitzaaiingen, gekenmerkt door tumorcellen op de pleurale vliezen. De aandoening leidt tot pijn, ademhalingsproblemen en een verminderde kwaliteit van leven. Vroege herkenning en symptomatische behandeling kunnen helpen om de klachten te verlichten.

Obstructieve pneumonie

Stel je voor: Joost, een 59-jarige klusser, krijgt last van een aanhoudende hoest. Eerst denkt hij dat het door stof op de werkplek komt, maar het wordt erger. Veel hoesten, vaak met slijm dat er roestkleurig uitziet, en soms zelfs wat bloed. Joost merkt dat hij zich uitgeput voelt en het ademhalen lastiger gaat. Een bezoek aan de dokter bevestigt de zorgen: er is een luchtweg afgesloten door een tumor, wat leidt tot een obstructieve pneumonie (longontsteking). Dat klinkt heel technisch, maar het betekent simpelweg dat er een ontsteking is in een deel van de longen, omdat lucht er niet goed doorheen kan. Joost merkt dat zijn temperatuur oploopt: hoge koorts, koude rillingen, en zelfs wat verwardheid doordat hij niet goed genoeg zuurstof binnenkrijgt.

Longbloeding (hemoptoë)

Anneke, een 72-jarige vrouw die jarenlang rookte, schrikt zich rot als ze plots bloederig slijm ophoest. Ze dacht altijd: "Ach, een beetje hoesten hoort bij mijn leeftijd." Maar deze keer is anders. Een bloeding in de longen door de tumor maakt haar ademhaling zwaar en angstig. Anneke voelt zich kortademig en merkt dat haar energie volledig weg is. Een longbloeding kan, afhankelijk van de ernst, levensbedreigend zijn en vereist directe medische aandacht. Het beeld van bloed ophoesten is niet alleen beangstigend voor de patiënt, maar ook voor mensen in de omgeving. "Slijm met bloed" is een waarschuwingssignaal dat niet genegeerd mag worden.

Atelectase

Henk, een vrachtwagenchauffeur van 64 jaar, voelt zich ineens benauwd. Zijn rechterborstkas beweegt nauwelijks tijdens het ademen, alsof er een "dood stuk" zit. Bij nader onderzoek blijkt dat een deel van zijn long is dichtgevallen, een aandoening die atelectase wordt genoemd. Bij Henk kwam het door druk van de tumor in zijn long, waardoor de lucht niet meer kon stromen en het longweefsel letterlijk inklapte. Hij voelde kortademigheid, een pijnlijke druk op de borst, en was totaal uitgeput. Zelfs een rustige ademhaling leek een marathon. "Ik had nooit gedacht dat ademen zo moeilijk kon worden," zei hij later.

Superior vena cava-syndroom

Als je Leo had gevraagd hoe hij zich voelde, had hij je een paar weken geleden gewoon verteld dat alles prima ging. Totdat zijn gezicht en hals ineens begonnen op te zwellen, alsof hij een allergische reactie had. Maar het ging niet weg. Zijn aderen in de nek begonnen op te zetten, en hij kreeg moeite met ademhalen. Dit bleek het gevolg van een tumor die de superior vena cava blokkeerde, een grote ader die bloed van het bovenlichaam naar het hart vervoert. Dit syndroom kan leiden tot symptomen zoals zwelling, kortademigheid, en zelfs duizeligheid. Voor Leo voelde het alsof hij "verstopt raakte van binnenuit".

Pleuravocht (pleurale effusie)

Maria, een 65-jarige docent, merkte dat ze steeds kortademiger werd. Zelfs een paar trappen oplopen was ineens te veel gevraagd. Ze kreeg een beklemmend gevoel in haar borst en hoorde zichzelf vaak puffen, zelfs tijdens het praten. Wat bleek? Er zat vocht tussen de longvliezen. Deze ophoping van pleuravocht is vaak een direct gevolg van longkanker. "Het voelde alsof er een waterballon in mijn borst zat die steeds groter werd," vertelde Maria later. Het vocht moest worden afgevoerd om haar ademhaling te verlichten. Pleurale effusie kan ook zorgen voor symptomen zoals kortademigheid en pijn op de borst, vooral bij bewegen of ademhalen.

Hoesten

Tom, een jonge vader, kon de hoest niet meer onderdrukken. "Het begon als een kriebelhoest, maar nu voelt het alsof ik mijn longen uit mijn lijf hoest," zei hij. Het slijm dat hij ophoestte, zag er vreemd uit: roestkleurig, soms met bloedsporen. Hoesten is een van de meest voorkomende symptomen bij longkanker en kan door een tumor in de luchtwegen veroorzaakt worden. Het is niet alleen fysiek uitputtend, maar ook mentaal belastend. Tom grapte nog dat hij een persoonlijke relatie had opgebouwd met zijn hoestdrank, maar achter die humor schuilde zijn bezorgdheid. Het ophoesten van slijm met bloed was voor hem de druppel om naar de arts te gaan.

Ademhalingsproblemen

Janneke zat thuis op de bank toen ze ineens het gevoel kreeg dat ze niet genoeg lucht binnenkreeg. Haar ademhaling werd snel en oppervlakkig, zelfs in rust. Ze voelde pijn op de borst, die erger werd bij een diepe zucht. Longkanker kan zorgen voor benauwdheid doordat een tumor de luchtwegen vernauwt of door vocht in de longen. Het is alsof je door een rietje probeert te ademen terwijl iemand je borstkas indrukt. Janneke’s blauwe lippen en vingers (cyanose) gaven aan dat haar lichaam niet genoeg zuurstof kreeg. Dit was een wake-up call: ademen mag dan vanzelfsprekend lijken, maar dat is het helaas niet altijd.

Respiratoire insufficiëntie

Evert, een gepensioneerde leraar, begon te merken dat zelfs de kleinste inspanning hem volledig uitputte. "Het voelde alsof mijn longen maar half werkten," zei hij. Hij moest vaker stoppen om op adem te komen, zelfs als hij gewoon op zijn stoel zat. Respiratoire insufficiëntie ontstaat wanneer de longen niet meer in staat zijn voldoende zuurstof in het bloed te krijgen, of koolstofdioxide af te voeren. Evert’s lichaam begon te compenseren: zijn ademhaling werd oppervlakkig en snel, maar dat voelde eerder als paniek dan als verlichting. Uiteindelijk had hij constant een zuurstofslangetje nodig, iets wat hij in eerste instantie moeilijk kon accepteren. Kortademigheid is een van de meest beangstigende gevolgen van dit proces, vooral als het plots verergert.

Horner-syndroom

Maaike, een 53-jarige bloemist, merkte iets vreemds toen ze in de spiegel keek. Haar linkeroog leek kleiner te zijn geworden, en haar ooglid hing een beetje. Ze had ook minder zweet aan één kant van haar gezicht. Het Horner-syndroom wordt veroorzaakt door druk van een tumor op zenuwen in de hals. Hoewel het geen pijn deed, voelde het voor Maaike alsof haar gezicht ineens "uit balans" was geraakt. Ze wist niet dat zoiets subtiels een aanwijzing kon zijn voor een onderliggend probleem zoals longkanker. Dit syndroom illustreert hoe longkanker niet alleen de longen aantast, maar ook het zenuwstelsel.

Tumor-geïnduceerde hypercalciëmie

Jan, een sportieve man van 68, begon zich steeds vreemder te gedragen. Hij vergat waar hij zijn sleutels had gelegd, werd snel moe en klaagde over constante dorst. Uiteindelijk moest hij naar het ziekenhuis, waar bleek dat zijn calciumwaarden torenhoog waren door een tumor in zijn longen. Dit staat bekend als tumor-geïnduceerde hypercalciëmie. Jan had nooit gedacht dat een mineraal dat normaal gesproken belangrijk is voor je botten zo’n grote ravage kon aanrichten. Symptomen zoals lusteloosheid, verwardheid en uitdroging kwamen bij hem allemaal samen. "Ik voelde me alsof ik mentaal uitgleed en nooit meer grip kreeg," beschreef hij zijn toestand.

Neurologische uitval

Sanne, een jonge moeder van 39, verloor plotseling het gevoel in haar linkerhand. Het begon met tintelingen, maar al snel kon ze haar vingers nauwelijks meer bewegen. Ze schrok enorm, maar dacht eerst aan iets onschuldigs, zoals een zenuwbeknelling. Pas na verdere tests bleek dat hersenmetastasen de oorzaak waren. Neurologische uitval, zoals spierzwakte, spraakproblemen, of zelfs epileptische aanvallen, kan optreden als longkanker zich uitbreidt naar de hersenen. Voor Sanne was het beangstigend om de controle over haar lichaam kwijt te raken. "Vermoeidheid kan ik nog aan, maar dit... dit was anders," vertelde ze.

Preventie

De volgende maatregelen verkleinen de kans dat je longkanker krijgt:

Niet roken

Als je nog nooit hebt gerookt, begin dan niet. Roken is de belangrijkste risicofactor voor het krijgen van longkanker.

Stop met roken

Stoppen met roken vermindert het risico op longkanker, zelfs als je al (tientallen)jaren rookt.

Vermijd meeroken

Als je met een roker samenwoont of werkt, spoor hem of haar dan aan om te stoppen.

Ventileer je huis

Het radioactieve gas radon kan in woningen opstapelen en longkanker veroorzaken. Radon (en thoron) komen vrij als gas uit de bodem en stenen. Met constante ventilatie zorg je dat concentraties laag blijven in huis.

Vermijd kankerverwekkende stoffen op het werk

Tref voorzorgsmaatregelen om jezelf te beschermen tegen blootstelling aan giftige chemicaliën op het werk. Volg de voorzorgsmaatregelen en -protocollen van je werkgever.

Eet veel fruit en groenten

Kies voor een gezond dieet met een verscheidenheid aan groenten en fruit. Voedselbronnen van vitamines en voedingsstoffen zijn het beste. Vermijd het nemen van grote doses vitamines in de vorm van supplementen, omdat deze schadelijk kunnen zijn. Zo gaven onderzoekers die het risico op longkanker bij zware rokers hoopten te verkleinen, bètacaroteensupplementen. De resultaten toonden echter aan dat de supplementen het risico op kanker bij rokers zelfs verhoogden.

Dagelijks bewegen

Probeer iedere dag minimaal een half uur matigintensief te bewegen.

Noten:

1. Knol, K. et al: Tabaksgebruik: gevolgen en bestrijding; Lemma BV, Utrecht, 2005.
2. Radon - Vraag en antwoord: http://www.vrom.nl/pagina.html?id=12340; Het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM).
3. Kanker.nl. Overlevingscijfers van niet-kleincellige longkanker. https://www.kanker.nl/kankersoorten/longkanker/algemeen/overlevingscijfers-van-niet-kleincellige-longkanker (ingezien op 19-5-2023)
4. Kanker.nl. Overlevingscijfers van kleincellige longkanker. https://www.kanker.nl/kankersoorten/longkanker/algemeen/overlevingscijfers-van-kleincellige-longkanker (ingezien op 19-5-2023)

Lees verder

• COPD: symptomen, gevolgen, behandeling en medicatie COPD
• Longontsteking: symptomen, oorzaken, behandeling en prognose
• Vocht achter de longen: symptomen, oorzaken en behandeling
• Stoppen met roken: tips afkicken roken Allen Carr-methode
• Geel of groen slijm ophoesten en bloed hoesten: oorzaken