Pijn in onderrug: pijnlijke onderrug links, rechts en midden

Pijn in de onderrug of lage rugpijn is een courante klacht en kan behoorlijk lastig zijn. Pijn in onderrug komt vaak door overbelasting van de rugspieren. Het gebied ter hoogte van de onderste vijf lendenwervels en de overgang met het heiligbeen, wordt 'lage rug' genoemd genoemd. Pijn in de onderrug kan plotseling en hevig kan zijn of aanhoudend en dof. Bij lage rugpijn is in meer dan 90% van de gevallen geen specifieke lichamelijke oorzaak aanwijsbaar. Mogelijk komt het door verkeerde belasting of overbelasting van de rug, een verkeerde (zit)houding of door een verkeerde beweging. Zelden is de lage rugpijn een gevolg van een onderliggende ziekte, een ongeval of een ontsteking. Lage rugpijn wordt ook wel 'spit' genoemd. Pijn in onderrug kan optreden zonder uitstralingspijn en met uitstralingspijn (naar boven, naar de bil of billen of naar één of zelfs beide bovenbenen). Pijn in onderrug kan je zeer beperken in je dagelijkse activiteiten thuis en op het werk.

• Lage rug
• Indeling lage rugklachten: pijn in onderrug
• Functies van de lage rug
• Oorzaken pijn in onderrug (links, rechts en midden)
• Pijn in onderrug door overbelasting van de rug
• Pijn in onderrug door een hernia
• Griep
• Pijn in onderrug tijdens zwangerschap
• Artrose
• Osteoporose of botontkalking
• Ziekte van Bechterew
• Uitstralingspijn
• Gordelroos
• Fibromyalgie
• Pijn in onderrug door scoliose
• Blaasontsteking
• Uitzaaiingen
• Overige oorzaken pijn in onderrug
• Risicofactoren lage rugpijn
• Ouder worden
• Genetische factoren
• Beroepsrisico's
• Sedentaire levensstijl
• Overgewicht
• Slechte houding
• Zwangerschap
• Roken
• Onderzoek en diagnose
• Röntgenfoto's
• CT-scan
• MRI-scan
• Behandeling van pijn in de onderrug
• Oefeningen bij lage rugpijn
• Knieën naar de borst (De Rustgevende Rek)
• Cat-Cow Stretch (De Flexibele Kat)
• Bekkenkanteling (De Golf van Verlichting)
• Brugpose (De Sterke Brug)
• Child's Pose (De Beschermende Schelp)
• Zijwaartse beenlift (De Behoedzame Bouwsteen)
• Neerwaartse Hond (De Stromende Golf)
• Lunge Stretch (De Strijder's Rek)
• Bekkenrotaties (De Dansende Rots)
• Vlinderstretch (De Vliegende Vlinder)

Lage rug

Het gebied ter hoogte van de onderste vijf lendenwervels en de overgang met het heiligbeen, wordt 'lage rug' genoemd genoemd. De lage rugklachten kunnen zich zowel lokaal manifesteren (links, rechts en in het midden), als regionaal, dat wil zeggen over een groter gebied uitstrekkend. Lage rugpijn kan optreden zonder uitstralingspijn en met uitstralingspijn (naar boven, naar de bilregio of naar één of zelfs beide benen).

Indeling lage rugklachten: pijn in onderrug

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen a-specifieke en specifieke lage rugklachten. A-specifieke lage rugklachten zijn klachten van de lage rug waarvoor geen lichamelijke afwijking aangetoond kan worden, ofschoon dit niet wil zeggen dat er geen functionele afwijkingen kunnen zijn. Bij specifieke lage rugklachten kan er een specifieke lichamelijke oorzaak voor de klachten worden aangetoond. Voorbeelden hiervan zijn hernia, artrose (slijtage), ontsteking, enz.

Functies van de lage rug

Het is de onderrug dat het gewicht van de romp en het hoofd draagt. De lage rug houdt de romp rechtop, maakt beweging mogelijk, vangt krachten op bij tillen en dragen, maar ook bij het neerkomen na een sprong, hardlopen, enz. Voorst biedt de lage rug bescherming aan de zenuwstructuren die in het wervelkanaal verlopen.

Oorzaken pijn in onderrug (links, rechts en midden)

Lage rugpijn kent veel oorzaken. In meer dan 90% van de gevallen kan er echter geen oorzaak worden vastgesteld van pijn in onderrug.

Pijn in onderrug door overbelasting van de rug

Wat het meest voorkomt is een verkeerde belasting of overbelasting en verstuiking van de spieren en gewrichtsbanden. Dit kan veroorzaakt worden door te vlug of te zwaar tillen of een verkeerde beweging maken. Maar teveel zitten en een verkeerde (zit)houding kunnen ook bijdragen aan lage rugpijn en een zere rug, evenals het doen van buikspieroefeningen als sit up's en crunches. Al deze oefeningen waarbij een bolle rug ontstaat, zijn zeer belastend voor de wervelkolom en tussenwervelschijven.

Pijn in onderrug door een hernia

Een hernia in de rug is een uitstulping van een tussenwervelschijf en deze kan op een zenuwbaan drukken en deze prikkelen of irriteren. Vaak zit een hernia onder in de rug. De meeste mensen met een hernia hebben last van pijn in de onderrug. Ook kan een hernia (een scherpe) pijn in één been geven. De pijn kan doortrekken tot in het onderbeen, soms zelfs tot in de voet. Bepaalde houdingen of bewegingen, waaronder lachen, hoesten, niezen of persen, kunnen de uitstralende pijn oproepen of versterken. Er kan tevens krachtverlies in het been optreden. Sommige mensen hebben het gevoel alsof het been slaapt.

Griep

Bij een stevige griep kan men onder meer last krijgen van rugpijn. De spierpijn die de zieke ervaart in bijvoorbeeld armen, benen en de rug, hangt samen met de hoge koorts.

Pijn in onderrug tijdens zwangerschap

Zwangere vrouwen hebben vaak last van lage rugpijn, als gevolg van een toename van het gewicht van de groeiende baby. Tijdens de zwangerschap verslappen onder invloed van hormonen banden van gewrichten, waaronder die van de wervelkolom, wat ook rugpijnklachten kan veroorzaken.

Artrose

Artrose, in de volksmond ook wel 'slijtage' genoemd, is een chronische gewrichtsstoornis van het bewegingsapparaat. Hierbij gaat het gewrichtskraakbeen in kwaliteit achteruit en na verloop van tijd kan het zelfs geheel verdwijnen. De klachten pijn (gewrichtspijn), stijfheid en functieverlies zijn kenmerkend voor deze ziekte. Artrose kan lage rugpijn en stijfheid veroorzaken.

Osteoporose of botontkalking

Bij osteoporose (botontkalking) neemt de botdichtheid af. Hierdoor breken de botten gemakkelijker. Vooral de wervels kunnen hiervan de gevolgen ondervinden. Er kunnen compressiefracturen ontstaan, met plotselinge, hevige rugpijn. Een gescheurde of uitpuilende tussenwervelschijf kan ook lage rugpijn veroorzaken. Dit veroorzaakt ook vaak ischias. Spinale stenose (vernauwing van het wervelkanaal) is onder ouderen een courante oorzaak van lage rugpijn.

Ziekte van Bechterew

De ziekte van Bechterew is een reumatische aandoening, die wordt gekenmerkt door ontstekingen in de gewrichten. Vooral de gewrichten in de rug en het bekken zijn bij deze ziekte aangedaan, waardoor stijfheid en rugpijn ontstaan.

Uitstralingspijn

Een aandoening van een inwendig orgaan kan lage rugpijn tot gevolg hebben. In deze gevallen is lage rugpijn uitstralingspijn, die in een ander deel van het lichaam ontstaat (nieren, blaas, baarmoeder of prostaat), maar die in de onderrug wordt gevoeld. Voorbeelden daarvan zijn onder meer:

• baarmoederontsteking (endometritis);
• eileiderontsteking (salpingitis);
• nier- of urinewegaandoeningen.

Gordelroos

Gordelroos of herpes zoster is een virale infectie die jeuk of pijn in een huidstrook van gezicht, romp of ledematen veroorzaakt. Gordelroos kan ernstige rugpijn veroorzaken.

Fibromyalgie

Fibromyalgie is een chronisch pijnsyndroom, waarbij de pijn onder meer is gelokaliseerd in spieren, gewrichtsaanhechtingen en pezen in het hele lichaam. De pijn wordt vaak omschreven als een vorm van spierpijn die optreedt bij een zware griep. De pijn begint meestal in rug, nek, schouders of handen en breidt zich langzamerhand uit naar andere delen van het lichaam, zoals elleboog, onderrug, bekken en hiel.

Pijn in onderrug door scoliose

Scoliose is een zijdelingse verkromming van de wervelkolom naar links of rechts, waardoor één of twee bochten ontstaan. Als gevolg van deze afwijking kunnen rugpijnklachten ontstaan.

Blaasontsteking

Soms geeft een blaasontsteking of cystitis een stekende (hevige) pijn in de (onder)buik en/of onderrug, vooral bij een bacteriële infectie. Je hebt dan ook vaak last van koorts en rillingen. Andere symptomen van een blaasontsteking zijn brandende pijn bij het plassen, frequente aandrang om te plassen, het gevoel dat de blaas niet helemaal leeg is nadat je hebt geplast.

Uitzaaiingen

Een zeldzame oorzaak van lage rugpijn is kanker met uitzaaiingen naar de wervelkolom vanuit borst, long, prostaat of nier en botkanker.

Overige oorzaken pijn in onderrug

Overgewicht en obesitas, roken en gebrek aan lichaamsbeweging en aanhoudende stress kunnen bijdragen aan lage rugpijn.

Risicofactoren lage rugpijn

Er zijn veel risicofactoren voor rugpijn, waaronder ouder worden, genetische factoren, beroepsrisico's, levensstijl, gewicht, houding, zwangerschap en roken. Maar je kunt evengoed rugpijn krijgen zonder dat er sprake is van een risicofactor. Personen met een of meer van de volgende factoren lopen mogelijk risico op rugklachten:

Ouder worden

Na verloop van tijd kan slijtage van de wervelkolom resulteren in degeneratieve aandoeningen die nek- en rugpijn veroorzaken. Dit betekent dat mensen die ouder zijn dan 30 of 40 jaar meer risico lopen op rugpijn dan jongere personen. Mensen van 30 tot 60 jaar hebben meer kans op wervelschijfaandoeningen, terwijl mensen ouder dan 60 vaker pijn hebben die te maken heeft met artrose.

Genetische factoren

Er zijn aanwijzingen dat bepaalde soorten spinale aandoeningen een genetische component hebben. Degeneratieve aandoeningen van de tussenwervelschijven lijken bijvoorbeeld een erfelijke component te hebben.

Beroepsrisico's

Elke klus die herhaaldelijk buigen en tillen vereist, heeft een hoge incidentie van rugletsel (bijvoorbeeld bouwvakkers, verplegend personeel, etc.). Beroep[en waarbij je langdurig staat zonder een pauze (bijvoorbeeld kapper) of zittend in een stoel (kantoorpersoneel of softwareontwikkelaar) waarbij de rug goed ondersteunt wordt, brengen ook een risico met zich mee.

Sedentaire levensstijl

Gebrek aan regelmatige lichaamsbeweging verhoogt het risico op het optreden van lage rugpijn en verhoogt de ernst van de pijn.

Overgewicht

Overgewicht verhoogt de belasting van de onderrug, evenals andere gewrichten (bijvoorbeeld knieën) en is een risicofactor voor bepaalde soorten klachten aan de rug.

Slechte houding

Elke vorm van langdurige, slechte houding zal na verloop van tijd het risico op rugpijn aanzienlijk vergroten. Voorbeelden zijn slechte werkhouding achter je bureau, gebogen over het stuur rijden, verkeerd tillen.

Zwangerschap

Zwangere vrouwen hebben meer kans op rugpijn door het dragen van extra lichaamsgewicht aan de voorkant en het losser worden van ligamenten in het bekkengebied terwijl het lichaam zich voorbereidt op de bevalling.

Roken

Mensen die roken, hebben meer kans op rugpijn dan mensen die niet roken.

Onderzoek en diagnose

De arts zal een vraaggesprek met je voeren over de klachten die je ervaart en daarna lichamelijk onderzoek doen. Hij of zij zal daarbij je medische voorgeschiedenis in ogenschouw nemen. Daarnaast kan beeldvormend onderzoek plaatsvinden om de oorzaak van je rugpijn te achterhalen. Bijvoorbeeld:

Röntgenfoto's

Dit geeft informatie over de botten in de wervelkolom. Een röntgenfoto wordt vaak gebruikt om te controleren op instabiliteit van de wervelkolom, tumoren en fracturen.

CT-scan

Hierbij verkrijgt men een zeer gedetailleerde röntgenfoto met dwarsdoorsnede-afbeeldingen. CT-scans geven details over de botten in de wervelkolom. Ze kunnen ook worden gebruikt om te controleren op specifieke aandoeningen, zoals een hernia of spinale stenose. CT-scans zijn meestal minder nauwkeurig voor spinale aandoeningen dan MRI-scans.

MRI-scan

Een MRI-scan is met name handig om bepaalde aandoeningen te beoordelen doordat het gedetailleerde afbeeldingen verschaft over de tussenwervelschijf en zenuwwortels (die geïrriteerd of gecomprimeerd kunnen zijn). MRI-scans zijn nuttig om spinale infecties of tumoren uit te sluiten.

Behandeling van pijn in de onderrug

De behandeling van lage rugpijn is afhankelijk van de oorzaak en de ernst van de klachten, maar vaak zijn eenvoudige maatregelen voldoende om verlichting te bieden. Hier zijn enkele behandelingen en aanpakken die je kunnen helpen bij pijn in de onderrug:

• Rust, maar met mate: Bij acute lage rugpijn kan het nuttig zijn om korte tijd rust te nemen, vooral in de beginfase. Dit kan helpen om de pijn te verminderen. Echter, langdurig bedrust wordt afgeraden, omdat dit de spieren juist kan verzwakken. Blijf zo actief mogelijk binnen je pijngrens.
• Beweging en oefeningen: Lichte beweging en gerichte rugoefeningen kunnen helpen om de spieren in de rug te versterken en de flexibiliteit te verbeteren. Fysiotherapie kan nuttig zijn om je specifieke oefeningen aan te leren die je rug helpen ondersteunen en de pijn verminderen.
• Correcte houding: Verbeter je zithouding en tiltechnieken om de belasting op de lage rug te verminderen. Een ergonomische werkplek, met een goed ingestelde stoel en bureau, kan rugpijn voorkomen of verminderen.
• Warmte- en koudebehandeling: Het aanbrengen van warmte, zoals een warmtekussen of een warm bad, kan de spieren ontspannen en pijn verlichten. Koudebehandelingen, zoals een ijscompres, kunnen nuttig zijn om ontstekingen en zwellingen te verminderen, vooral in de acute fase.
• Pijnstillers en ontstekingsremmers: Over-the-counter pijnstillers zoals paracetamol of ontstekingsremmers zoals ibuprofen kunnen helpen om de pijn tijdelijk te verlichten. Gebruik deze medicijnen echter met mate en alleen wanneer nodig.
• Manuele therapie en massage: Een fysiotherapeut, chiropractor of osteopaat kan manuele technieken toepassen om de wervelkolom en spieren te mobiliseren en de pijn te verlichten. Regelmatige massages kunnen ook helpen om de spanning in de rugspieren te verminderen.
• Ontspannings- en ademhalingstechnieken: Stress kan een negatieve invloed hebben op lage rugpijn. Ontspanningstechnieken of ademhalingsoefeningen kunnen helpen om spanning te verminderen en de algehele houding te verbeteren.
• Gewichtsbeheersing: Overgewicht kan extra belasting op de rug leggen. Afvallen door middel van een gezond dieet en regelmatige lichaamsbeweging kan helpen om de druk op de onderrug te verminderen en de pijn te verlichten.
• Gedragsinterventies: Bij aanhoudende lage rugpijn kunnen cognitieve gedragstherapie of pijneducatieprogramma's helpen om te leren omgaan met de pijn en de invloed ervan op je dagelijks leven te verminderen.
• Medische interventie: In zeldzame gevallen kan lage rugpijn worden veroorzaakt door een ernstiger onderliggend probleem, zoals een hernia of wervelkanaalstenose. Als de pijn aanhoudt of gepaard gaat met andere symptomen zoals gevoelloosheid, krachtverlies of problemen met de blaas of darmen, is het belangrijk om een arts te raadplegen. In sommige gevallen kan doorverwijzing naar een specialist of chirurgische ingreep nodig zijn.

Oefeningen bij lage rugpijn

Hier zijn enkele eenvoudige en effectieve oefeningen om lage rugpijn te verlichten. Deze oefeningen helpen je spieren te versterken, je flexibiliteit te verbeteren en spanning in je rug te verminderen. Doe deze oefeningen pas nadat je met je arts of fysiotherapeut hebt overlegd.

Knieën naar de borst (De Rustgevende Rek)

Ga op je rug liggen met je knieën gebogen en je voeten plat op de grond. Breng langzaam één knie naar je borst, terwijl je de andere voet op de grond houdt. Houd je knie vast met beide handen en trek deze zachtjes naar je borst toe. Blijf 20-30 seconden in deze positie en herhaal met de andere knie. Deze oefening verlengt de onderrug en vermindert spanning.

Cat-Cow Stretch (De Flexibele Kat)

Ga op handen en knieën zitten, in een tafelpositie. Terwijl je inademt, laat je je buik naar beneden zakken en til je je hoofd en borst op (Cat-positie). Bij de uitademing, trek je je buik naar binnen, rond je rug omhoog en kijk naar je navel (Cow-positie). Herhaal deze beweging langzaam 10 keer. Deze oefening helpt om de flexibiliteit van je rug te verbeteren en spierspanning los te laten.

Bekkenkanteling (De Golf van Verlichting)

Ga op je rug liggen met je knieën gebogen en je voeten plat op de grond. Druk je onderrug zachtjes in de vloer door je bekken te kantelen en je buikspieren aan te spannen. Houd deze positie 5-10 seconden vast en ontspan. Herhaal dit 10-15 keer. Bekkenkantelingen helpen om de lage rug te stabiliseren en de spieren in je kern te versterken.

Brugpose (De Sterke Brug)

Lig op je rug met gebogen knieën en je voeten op heupbreedte uit elkaar op de grond. Span je buik- en bilspieren aan en til je heupen van de grond tot je lichaam een rechte lijn vormt van je knieën tot je schouders. Houd de brugpositie 5-10 seconden vast en laat langzaam zakken. Herhaal 10-15 keer. Deze oefening versterkt de spieren in je onderrug, bilspieren en hamstrings.

Child's Pose (De Beschermende Schelp)

Begin op je knieën, met je tenen naar elkaar toe en je knieën uit elkaar. Zak met je heupen naar je hielen terwijl je je armen recht voor je uitstrekt en je voorhoofd op de grond laat rusten. Blijf in deze positie voor 30 seconden tot 1 minuut. Child's Pose helpt om spanning in de onderrug te verminderen en ontspant de hele rug.

Zijwaartse beenlift (De Behoedzame Bouwsteen)

Ga op je zij liggen met je onderste arm onder je hoofd voor ondersteuning. Houd je bovenste been gestrekt en til het langzaam omhoog. Laat het gecontroleerd zakken zonder de grond te raken. Herhaal 10-15 keer per been. Deze oefening versterkt de heupspieren en verbetert de stabiliteit van je lage rug.

Neerwaartse Hond (De Stromende Golf)

Begin op handen en knieën, duw je heupen omhoog en naar achteren zodat je lichaam een omgekeerde "V" vormt. Houd je armen en benen recht, terwijl je je hielen naar de grond probeert te duwen. Blijf 20-30 seconden in deze positie. Deze pose rekt je hamstrings, kalveren en rugspieren uit, waardoor spanning in de onderrug afneemt.

Lunge Stretch (De Strijder's Rek)

Stap met één voet naar voren in een diepe lunge-positie, waarbij je achterste knie de vloer raakt. Houd je voorste knie boven je enkel en houd je handen op je heupen voor balans. Duw je heupen naar voren om een lichte rek in je heupen en onderrug te voelen. Houd 20-30 seconden vast en wissel van kant. Deze oefening helpt om de heupbuigers los te maken, wat vaak spanning in de onderrug veroorzaakt.

Bekkenrotaties (De Dansende Rots)

Sta rechtop met je voeten op heupbreedte uit elkaar. Draai je bekken in kleine cirkels, eerst met de klok mee en daarna tegen de klok in. Maak de beweging langzaam en gecontroleerd. Deze beweging helpt de flexibiliteit en mobiliteit van je onderrug te verbeteren.

Vlinderstretch (De Vliegende Vlinder)

Ga op de grond zitten met je voetzolen tegen elkaar aan en laat je knieën naar buiten vallen. Houd je voeten vast en trek ze naar je toe terwijl je je rug recht houdt. Blijf 20-30 seconden in deze positie en adem diep in. Deze stretch opent de heupen en vermindert spanning in de lage rug.

Lees verder

• Rugpijn onderrug, middenrug en bovenrug – oorzaken
• Pijn in de zij of flank: rechts en links en pijn in de rug
• Lage rugpijn: oorzaken en behandeling acute lage rugklachten
• Stijve onderrug: oorzaken en symptomen stijve, stramme rug
• Pijn in bovenrug: symptomen en oorzaken van hoge rugpijn