Proctitis/endeldarmontsteking: symptomen ontstoken endeldarm

Een ontstoken endeldarm wordt proctitis of endeldarmontsteking genoemd. Proctitis ulcerosa ofwel endeldarmontsteking is een ontsteking van het slijmvlies van de endeldarm, wat gepaard kan gaan met plotselinge hevige aandrang en bloed, slijm en pus bij de ontlasting. Proctitis kan eenmalig optreden als gevolg van een infectie van de endeldarm, maar er kan ook sprake zijn van een chronische proctitis. In de meeste gevallen wordt proctitis veroorzaakt door een seksueel overdraagbare aandoening. De behandeling van proctitis is afhankelijk van de oorzaak. Wanneer proctitis bijvoorbeeld wordt veroorzaakt door een soa, dan kan de arts een antibioticum voorschrijven.

• Proctitis ulcerosa of endeldarmontsteking
• Wat is het?
• Eenmalige of chronische proctitis
• Mogelijke oorzaken van een endeldarmontsteking
• Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's)
• Auto-immuunziekten
• Infectie
• Beschadiging of trauma
• Bestraling
• Geneesmiddelen
• Laxeermiddelen
• Onbekende oorzaak
• Symptomen van proctitis
• Verschijnselen
• Bijkomende klachten en complicaties
• Negatieve sociale gevolgen van een endeldarmontsteking
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van een ontstoken endeldarm
• Prognose
• Complicaties
• Chronische proctitis
• Zweren en bloedingen
• Littekens en vernauwing
• Fistels en abcessen
• Verhoogd risico op darmkanker
• Incontinentie
• Preventie

Proctitis ulcerosa of endeldarmontsteking

Wat is het?

Proctitis ulcerosa ofwel endeldarmontsteking is een ontsteking van het slijmvlies van de endeldarm ofwel het rectum, wat gepaard kan gaan met plotselinge hevige aandrang, loze aandrang en bloed, slijm en pus bij de ontlasting. De endeldarm is het laatste gedeelte van het spijsverteringskanaal en is ongeveer 12 cm lang. In de endeldarm wordt ontlasting tijdelijk opgeslagen, waarna het door de anus het lichaam verlaat.

Eenmalige of chronische proctitis

Proctitis kan eenmalig optreden als gevolg van een infectie van de endeldarm, maar er kan ook sprake zijn van een chronische proctitis, waarbij de patiënt last heeft van langdurige klachten of steeds terugkerende klachten. Wanneer de ontstekingen zich chronisch uitbreiden naar de gehele dikke darm, wordt gesproken van colitis ulcerosa.

Mogelijke oorzaken van een endeldarmontsteking

Er zijn veel mogelijke oorzaken van proctitis. De belangrijkste oorzaken zijn:

Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's)

Soa's en dan in het bijzonder gonorroe, syfilis, genitale herpes, genitale wratten en chlamydia, zijn de meest voorkomende oorzaken van proctitis. Deze besmettelijke vormen van proctitis komen steeds vaker voor bij homoseksuele mannen en bij mensen die betrokken zijn bij (onveilige) oraal-anale of anale seks met wisselende partners.

Auto-immuunziekten

Auto-immuunziekten van het colon, waarbij het immuunsysteem ontregeld is en gezonde, lichaamseigen weefsels aanziet als lichaamsvreemd. van het colon, zoals ziekte van Crohn en colitis ulcerosa.

Infectie

Een hiv-infectie salmonella-infectie, Shigella-infectie of een Campylobacter-infectie, kan een endeldarmontsteking in de hand werken.

Beschadiging of trauma

Mechanische beschadiging of trauma van de endeldarm, als gevolg van anale seks of een vreemd voorwerp die in de anus is ingebracht, bijvoorbeeld voor seksueel-erotische doeleinden, om obstipatie te bestrijden of door zelfverwonding bij mensen met een psychiatrische aandoening.

Bestraling

Door bestraling bij bijvoorbeeld baarmoederhalskanker of prostaatkanker, waardoor het slijmvlies van de endeldarm (tijdelijk) beschadigd kan raken en proctitis kan ontstaan.

Geneesmiddelen

Het gebruik van bepaalde geneesmiddelen zoals antibiotica, kan een ontstoken endeldarm veroorzaken. Een antibioticum doodt bacteriën in de darmen waardoor de schadelijk Clostridium difficile-bacteriën in het rectum kunnen gaan woekeren

Laxeermiddelen

Door langdurig gebruik van laxeermiddelen, kan het slijmvlies van de endeldarm geïrriteerd en ontstoken raken.

Onbekende oorzaak

Bij chronische proctitis is in de meerderheid van de gevallen de oorzaak onbekend en dit wordt 'idiopathische proctitis' genoemd. Idiopathisch betekent dat niet bekend is wat de oorzaak is.

Symptomen van proctitis

Verschijnselen

In de meeste gevallen zijn de klachten en symptomen van proctitis de volgende:

• bloed, slijm of pus bij de ontlasting;
• meerdere keren per dag plotselinge aandrang voor ontlasting;
• loze aandrang komt ook veel voor;
• diarree of obstipatie komt meestal niet voor;
• koorts of verhoging komt bij proctitis vrijwel niet voor;
• vervelend gevoel en pijn in de anus, welke verergert bij de stoelgang.

Bijkomende klachten en complicaties

Behalve deze lichamelijke klachten, kan een ontsteking die door een seksueel overdraagbare aandoening is veroorzaakt ook andere klachten veroorzaken, zoals koorts en bekkenpijn. Proctitis kan soms worden gecompliceerd door een anale kloof of een anaal abces. Bloedarmoede of anemie en ernstige bloedingen en zweren aan de binnenkant van het rectum, zijn andere mogelijke complicaties.

Negatieve sociale gevolgen van een endeldarmontsteking

Proctitis kan veel invloed op het dagelijks leven hebben, vanwege de angst om plotseling overvallen te worden door hevige aandrang. Hierdoor ondernemen veel patiënten steeds minder activiteiten, zoals boodschappen doen, winkelen, werken en reizen. Sociaal isolement kan het gevolg zijn.

Onderzoek en diagnose

De diagnose kan worden gesteld op basis van de volgende onderzoeken:

• Lichamelijk onderzoek en het afnemen van een anamnese;
  Bloedtest / Bron: Istock.com/anna1311
• Monster van de ontlasting;
• Bloedtest;
• Het nemen van een biopsie (klein stukje weefsel), dat onder de microscoop verder bekeken kan worden
• Rectoscopie/rectosigmoïdoscopie: onderzoek van de endeldarm met een buigzame slang (endoscoop), die een doorsnede heeft van ongeveer 1,5 cm, om de aard en de uitbreiding van de ontsteking vast te kunnen stellen.
• Soms moet onderzocht worden of de ontsteking zich ook in de rest van de dikke darm heeft uitgebreid. Dit kan door middel van een sigmoïdoscopie of colonoscopie.

Behandeling van een ontstoken endeldarm

De behandeling van proctitis is afhankelijk van de oorzaak. Wanneer proctitis wordt veroorzaakt door een seksueel overdraagbare aandoening, dan kan de arts een antibioticum voorschrijven. Als de ontsteking wordt veroorzaakt door colitis ulcerosa of de ziekte van Crohn, dan wordt vaak mesalazine of corticosteroïden worden voorgeschreven. Eventuele obstipatie of diarree kan worden bestreden met respectievelijk laxeermiddelen en diarreeremmers. Soms is een operatie nodig om een beschadigd gedeelte te verwijderen. Een lauw zitbad kan verlichting van de klachten geven. Het is af te raden om te eten voor het slapengaan. Het is verstandig om voldoende te drinken, maar vermijd cafeïne omdat dit de darmen kan irriteren.

Prognose

Wanneer infectieuze proctitis eenmaal op de juiste manier is behandeld, heeft het de neiging om niet meer terug te komen.

Complicaties

Proctitis, oftewel een ontsteking van de endeldarm, kan flink wat ongemak veroorzaken en helaas soms tot complicaties leiden als het niet op tijd behandeld wordt. Hier zijn de belangrijkste complicaties om op te letten:

Chronische proctitis

Als de ontsteking niet goed behandeld wordt, kan proctitis chronisch worden. Dit betekent dat de klachten, zoals pijn, bloedverlies en een aanhoudend gevoel van aandrang, steeds terugkomen. Dit kan je dagelijks leven flink verstoren.

Zweren en bloedingen

Langdurige ontsteking in de endeldarm kan leiden tot het ontstaan van zweren op het slijmvlies van de endeldarm. Deze zweren kunnen bloeden, wat pijn en bloedverlies bij de ontlasting veroorzaakt. In ernstige gevallen kan dit leiden tot bloedarmoede.

Littekens en vernauwing

Als de ontsteking aanhoudt, ontstaat er littekenweefsel in de endeldarm. Dit kan zorgen voor een vernauwing van de darm, waardoor je last krijgt van verstoppingen en moeilijkheden met de stoelgang. Dit vereist soms een ingreep om de doorgang te herstellen.

Fistels en abcessen

Bij ernstige ontsteking kan er een fistel ontstaan, een onnatuurlijke verbinding tussen de endeldarm en andere weefsels, zoals de huid. Dit kan leiden tot abcessen, pijnlijke, met pus gevulde holtes die behandeld moeten worden om infecties te voorkomen.

Verhoogd risico op darmkanker

Bij langdurige en chronische proctitis, vooral als het deel uitmaakt van een inflammatoire darmaandoening zoals colitis ulcerosa, is er een verhoogd risico op het ontwikkelen van darmkanker. Regelmatige controles zijn daarom cruciaal bij chronische ontstekingen.

Incontinentie

Door de aanhoudende ontsteking raken de spieren rondom de anus soms verzwakt, wat leidt tot incontinentie. Dit betekent dat het moeilijker wordt om je ontlasting op te houden, wat voor veel ongemak en schaamte zorgt.

Preventie

Om het risico op proctitis te verminderen, dien je jezelf te beschermen tegen soa's. De beste manier om een soa te voorkomen is om je te onthouden van seks, vooral anale seks. Als je ervoor kiest om seks te hebben, verklein dan je risico op een soa door:

• het aantal sekspartners te beperken tot één
• een latex condoom te gebruiken tijdens elk seksueel contact
• geen seks te hebben met iemand die last heeft van zweren of afscheiding in het genitale gebied

Lees verder

• Darmklachten: opgezette buik, buikpijn en winderigheid
• Darmaandoeningen en darmproblemen: symptomen en oorzaken
• Ziekte van Crohn: symptomen, oorzaken, behandeling en dieet
• Colitis ulcerosa: symptomen, oorzaken, behandeling en dieet
• Pijnlijke stoelgang: pijn bij poepen & bloed bij ontlasting