Jeukende ogen: oorzaken en symptomen jeuk aan de ogen

Jeukende ogen: oorzaken en symptomen jeuk aan de ogen Jeukende ogen zijn een vervelend probleem. Last van jeukende ogen, tranende ogen, niezen en/of een loopneus? Misschien heb je last van een allergie. Je kunt klachten als jeukende ogen door hooikoorts krijgen, maar je kunt ook jeukende ogen door huisstofmijt krijgen. Een allergische reactie is een veranderde, in feite overdreven afweerreactie van het lichaam op prikkels die door bepaalde stoffen (allergenen) worden veroorzaakt. Normaal gesproken geven deze stoffen zoals pollen, schimmels, huidschilfers van dieren of huisstofmijt geen reactie, maar als je een allergie hebt wel. Een allergische reactie kan allerlei uiteenlopende klachten tot gevolg hebben, zoals niezen, een loopneus en rode, jeukende ogen. Er zijn zeer veel verschijningsvormen van allergie. Hooikoorts en allergie voor huisdieren en (de uitwerpselen van) huisstofmijt komen heel veel voor. Jeuk aan de ogen kan ook veroorzaakt worden door andere aandoeningen.
Jeukende ogen door allergische conjunctivitis / Bron: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)Jeukende ogen door allergische conjunctivitis / Bron: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)

Wat is een allergie?

Men spreekt van een allergie als je overgevoelig bent voor bepaalde stoffen. Je wordt niet met een allergie geboren; een allergie ontwikkel je. Eerst reageert je lichaam normaal (dat wil zeggen meestal niet) op een bepaalde prikkel, maar ondertussen kun je een allergie aan het ontwikkelen zijn. Dit noemt men gevoelig worden of sensibilisatie. Stoffen waar je allergisch op reageert worden allergenen genoemd. Een allergische reactie is een overdreven afweerreactie van het lichaam op een allergeen. Meestal krijg je direct na het contact met een allergeen last van allergische klachten (een vroege allergische reactie), maar soms komt de allergische reactie pas uren na de allergische prikkel (een late allergische reactie). In sommige families kan meer allergie voorkomen. In dat geval spreekt men van een erfelijke aanleg of allergische constitutie. Bij allergie is sprake van een overgevoeligheidsreactie van het afweersysteem op stoffen van buiten het lichaam die normaal gesproken níét een dergelijke reactie geven. Je afweersysteem behoort boosdoeners, zoals bacteriën, virussen en andere lichaamsvreemde micro-organismen op te sporen en te vernietigen. Bij een allergie reageert je afweersysteem te heftig op een bepaalde stof (allergeen). Bij een allergische reactie komen bepaalde antistoffen (zoals histamine) vrij in het lichaam, welke de klachten veroorzaken.

Hygiënehypothese
Er bestaan sterke aanwijzingen dat de explosie van allergieën in westerse landen verband houdt met onze te schone stijl van leven: de zogeheten 'hygiënehypothese'. Deze hypothese stelt dat door het huidige (hoge) hygiëneniveau het afweersysteem te weinig reguliere 'vijandige indringers' heeft om aan te vallen, waardoor het afweersysteem zich tegen andere niet in het lichaam behorende stoffen richt, zoals stuifmeel (bij hooikoorts) en bepaalde voedingsstoffen.

Pinda's / Bron: Istock.com/etiennevossPinda's / Bron: Istock.com/etiennevoss

Welke allergenen zijn er?

Stoffen die bij zeer veel mensen allergische klachten veroorzaken, zijn:
  • Stuifmeel of pollen van bomen, planten of gras. Dit is de meest voorkomende allergie, welke 'hooikoorts' wordt genoemd. De klachten treden op wanneer de betreffende planten of bomen in bloei staan.
  • Huisstofmijt, huidschilfers van dieren en schimmels. Huisstofmijten komen het hele jaar voor, met een piek in de herfstperiode. Niet het beestje zelf, maar zijn uitwerpselen zorgen voor klachten. Men spreekt in dat geval van huisstofmijtallergie. Als je allergisch bent voor huisdieren zoals een hond of een kat, dan zijn het de haren en huidschilfers die voor de allergische reactie zorgen.
  • Cosmetica: het kan het voorkomen dat je allergisch bent voor een ingrediënt dat in cosmetica voorkomt.
  • Je kunt allergisch zijn voor bepaalde voeding, zoals noten, pinda’s, eieren, vis,schaaldieren, fruit, tarwe en soja. Bij een voedselallergie maakt het lichaam antistoffen tegen bepaalde eiwitten in voedingsmiddelen.

Allergische reacties: tranende ogen en jeukende ogen

Niet iedereen met aanleg voor allergie reageert op dezelfde wijze en in dezelfde mate op allergische prikkels. Wanneer vooral de onderste luchtwegen gevoelig zijn voor allergische prikkels, spreekt men van astma. Je wordt dan benauwd en krijgt een piepende ademhaling. Bij veel mensen staan echter andere klachten op de voorgrond. Zij ervaren een reactie in neus en ogen, met niezen, een vol hoofd, snotteren, tranende en jeukende ogen. Het lijkt wel wat op een gewone verkoudheid. De huid kan ook met jeuk of met galbulten, ook wel netelroos genoemd, reageren. Dit zijn gezwollen en jeukende plekken. Een veelgemaakt onderscheid is die tussen:
Galbulten op de rug / Bron: DLdoubleE, Wikimedia Commons (Publiek domein)Galbulten op de rug / Bron: DLdoubleE, Wikimedia Commons (Publiek domein)
  • Seizoensgebonden allergieën (meestal 'hooikoorts' genoemd), welke het gevolg zijn van blootstelling aan stoffen in de lucht (zoals pollen of stuifmeelkorrels) die slechts op bepaalde tijden van het jaar voorkomen.
  • Niet-seizoensgebonden allergieën, welke het gevolg zijn van blootstelling aan stoffen in de lucht, zoals huisstof.

Symptomen van hooikoorts: jeukende ogen, niezen en loopneus

Hooikoorts komt vooral voor in het voorjaar en de zomermaanden, afhankelijk van waar je precies allergisch voor bent. Hooikoorts is in veel gevallen een reactie op pollen en grassen. Bedenk dat verschillende delen van het land verschillende pollenseizoenen hebben en dat het pollenseizoen sterk van soort tot soort verschilt. In Nederland zijn vooral de pollen van wilde grassen, els, berk en bijvoet (een alsemachtige plant) die het meest allergeen zijn. Hooikoorts kan de volgende klachten veroorzaken:
  • jeuk van de neus;
  • jeuk van het gehemelte;
  • jeukende ogen / waterige ogen;
  • het oogwit en de oogleden kunnen rood en gezwollen worden;
  • jeuk achter in de keel;
  • loopneus (waarbij zich een heldere, waterige afscheiding vormt) en de neus kan hierbij verstopt raken;
  • niezen
  • het slijmvlies van de neus kan opzwellen en blauw-rood van kleur worden;
  • hoofdpijn;
  • hoesten;
    Slapeloosheid / Bron: PrinceOfLove/Shutterstock.comSlapeloosheid / Bron: PrinceOfLove/Shutterstock.com
  • prikkelbaarheid;
  • een enkele keer kunnen depressie, verlies van eetlust en slapeloosheid voorkomen.

Wat zijn de symptomen van niet-seizoensgebonden allergieën?

Niet-seizoensgebonden allergieën worden in principe gekenmerkt door dezelfde symptomen als bij hooikoorts, doch het verschil is dat je bij een niet-seizoensgebonden allergie allergisch bent voor een allergeen (of allergenen) die gedurende het gehele jaar aanwezig zijn, zoals huisstofmijt. Niet-seizoensgebonden allergieën kunnen de volgende klachten geven:
  • jeuk van de neus;
  • jeuk van het gehemelte;
  • jeukende ogen / waterige ogen;
  • het oogwit en de oogleden kunnen rood en gezwollen raken;
  • jeuk achter in de keel;
  • loopneus (waarbij zich een heldere, waterige afscheiding vormt), wat aanleiding kan geven tot (een soms chronische) neusverstopping;
  • niezen;
  • de buis van Eustachius kan opzwellen, waardoor je gehoor minder wordt (vooral gezien bij kinderen);
  • soms terugkerende bijholteontstekingen (chronische sinusitis) en/of neuspoliepen.

Jeukende ogen door contactlenzen / Bron: Etan J. Tal, Wikimedia Commons (CC BY-3.0)Jeukende ogen door contactlenzen / Bron: Etan J. Tal, Wikimedia Commons (CC BY-3.0)
Astma
Sommige mensen met een seizoensgebonden of niet-seizoensgebonden allergie hebben ook last van astma, wat een piepende ademhaling en benauwdheid tot gevolg heeft. Deze klachten worden veroorzaakt door dezelfde allergenen die bijdragen tot allergische rhinitis (ontsteking van het neusslijmvlies op allergische basis) en conjunctivitis (ontsteking van het bindvlies van het oog op allergische basis).

Andere oorzaken van jeukende ogen

Naast allergie zijn er andere aandoeningen die jeukende ogen kunnen veroorzaken.

Blefaritis

Blefaritis is een ontsteking van de ooglidrand, ook wel 'ooglidontsteking' genoemd. Bij blefaritis heb je last van brandende of jeukende oogleden. Naast irritatie van de oogleden, kan er roodheid, en zwelling optreden. De rand om het oog is rood en soms bezaaid met witte schilfertjes. Vaak is het een chronisch probleem, maar het kan ook acuut ontstaan.

Hoornvliesinfectie

Een hoornvliesinfectie ontstaat veelal na een beschadiging, waarna de plek door bacteriën of andere micro-organismen wordt geïnfecteerd. Het aangedane oog zal pijnlijk zijn, rood en ongemak veroorzaken en je hebt last van een verminderd zicht, evenals oogafscheiding en jeukende ogen.

Meibomitis

Een afwijkende functie van de Meibom-kliertjes (talgkliertjes van de ooglidrand) wordt meibomitis genoemd en soms ook een posterieure blefaritis. Deze oogaandoening veroorzaakt vaak jeukende ogen. Doordat de talgklieren van het ooglid ontstoken zijn, ontstaan er problemen met de smerende en vochtige functie van het oog. Irritatie van de ogen, zwelling van de oogleden en jeuk zijn enkele klachten die hierbij kunnen optreden.

Droge ogen veroorzaken jeukende ogen / Bron: No3rdw, Flickr (CC BY-2.0)Droge ogen veroorzaken jeukende ogen / Bron: No3rdw, Flickr (CC BY-2.0)

Droge ogen

Droge ogen is een veel voorkomend probleem, waar vooral oudere mensen last van hebben omdat zij minder traanvocht produceren. Er is sprake van droge ogen als de traanproductie in hoeveelheid (kwantiteit) of samenstelling (kwaliteit) niet voldoende is om bescherming aan het oog te bieden. Sommige mensen produceren niet genoeg traanvocht of hun traanvocht is van slechte kwaliteit. Dit heeft tot gevolg dat hun ogen niet goed vochtig worden gehouden. Dit veroorzaakt oogirritatie in de zin van een prikkelend en schurend gevoel, alsof er zandkorreltjes in het oog aanwezig zijn. Branderigheid, jeuk en roodheid, staat bij droge ogen voorop.

Jeukende ogen door lenzen

Jeuk aan de ogen is ook mogelijk wanneer de contactlenzen niet goed passen, te lang in de ogen blijven of wanneer je deze onvoldoende vervangt.

Jeuk aan de ogen door mascara

Er zijn een groot aantal (meestal chemische) stoffen die oogirritatie kunnen geven. Denk hierbij aan make-up zoals eyeliner of mascara, bepaalde crèmes en het materiaal van brillen. Onderzoek van welke mascara je dikke, jeukende ogen krijgt en stap over op een ander merk.

Jeukende ogen in de winter of herfst

Last van jeuken ogen in de herfst- of wintermaanden kan te maken hebben met droge lucht; de lucht voldoende vochtig houden kan deze klachten verminderen. Je kunt ook last hebben van jeukende ogen in de winter door niet-seizoensgebonden allergieën (zie boven). Het kan hierbij gaan om de volgende allergieën:

Ventilatieroosters openzetten / Bron: Martin SulmanVentilatieroosters openzetten / Bron: Martin Sulman

Huisstofmijt

Deze microscopisch kleine beestjes gedijen in matrassen en beddengoed. In elk matras bevinden zich enkele miljoenen huisstofmijten. Bij een allergie voor huisstofmijt worden de klachten veroorzaakt door een reactie op de uitwerpselen van de huisstofmijt. Er zijn allerlei maatregelen die je kunt nemen bij huisstofmijtallergie, zoals:
  • Haal tapijt, kleden en stofnesten zoveel mogelijk uit het huis weg en neem vloerbedekking van laminaat of vinyl in plaats van tapijt. Vervang je stoffen bank door een bankstel van leer.
  • Schaf voor je beddengoed speciale hoezen aan die de ontlasting van de huisstofmijten tegenhouden.
  • Was je beddengoed minimaal eens per twee weken op zestig graden. Bij lagere temperaturen sterft de huisstofmijt niet.
  • Ventileren is ook belangrijk. Zet 24 uur per dag gedurende alle dagen van de week de ventilatieroosters open, of een raam op een kier. Zet 's winters het raam half open.

Jeukende ogen voor allergie voor katten / Bron: Chiemsee2016, PixabayJeukende ogen voor allergie voor katten / Bron: Chiemsee2016, Pixabay

Schimmel

Schimmel gedijt in vochtige ruimtes zoals kelders en badkamers. Wanneer schimmelsporen in de lucht terechtkomen, kunnen ze allergische symptomen veroorzaken.

Dieren

De meeste mensen zijn niet allergisch voor de vacht van dieren (kat of hond), maar eerder om een ​​eiwit dat voorkomt in de huidschilfers van huisdieren, speeksel en urine.

Jeukende ogen en een droge huid door ziekte van Sjögren

Bij het syndroom van Sjögren raken vooral traan- en speekselklieren ontstoken, waardoor je last krijgt van droge ogen, droge mond, een droge huid en een droge vagina (vaginale droogheid). Dit kan gepaard gaan met vermoeidheid en gewrichtsklachten voor. Als gevolg van ontstoken traanklieren, wordt er minder traanvocht en/of traanvocht van slechtere kwaliteit aangemaakt. Je krijgt hierdoor last van droge en jeukende ogen en een gevoel alsof er zand in je ogen zit. Bij grofweg 1 op de 10 mensen met het syndroom van Sjögren ontstaan klachten aan de schildklier.

Oorzaak van jeukende ogen en wanneer huisarts raadplegen?

Als er reeds is vastgesteld dat je last hebt van allergieën, is de kans groot dat dit de oorzaak is van je jeukende ogen. Als je nog nooit last hebt gehad van een allergie, maar je merkt dat je klachten ontwikkelt in het bijzijn van dieren, in bepaalde jaargetijden, etc., raadpleeg dan een arts.

Diagnose van een allergie
Normaal gesproken moet je naar een oogspecialist als een oogarts voor problemen met de ogen, maar voor allergieën moet je bij een allergoloog of dermatoloog zijn. Zij kunnen uitzoeken welke allergeen de oorzaak is van je jeukende ogen. Om tot de diagnose allergie te komen zullen door de betreffende arts de volgende onderzoeken worden gedaan:
Bloedafname / Bron: Istock.com/anna1311Bloedafname / Bron: Istock.com/anna1311
  • Anamnese: een uitgebreid vraaggesprek met de arts over je klachten;
  • Lichamelijk onderzoek, waarbij de arts vooral kijkt naar de organen die een rol kunnen spelen in geval van een allergie: ogen (roodheid), neus (verstopte neus of loopneus) en huid op hoofd en armen.
  • Huid(prik)test, waarbij een druppel vloeistof op je huid gelegd die een allergeen bevat, bijvoorbeeld graspollen of huisstofmijt, waar je mogelijk allergisch voor bent. Met een klein naaldje wordt een kleine hoeveelheid vloeistof door de huid geprikt. Na een paar minuten kan er een reactie ontstaan als je er allergisch voor bent.
  • Bloedtest, waarmee een bepaling van antilichamen in het bloed, het IgE, kan worden gedaan. De test toont specifiek IgE antilichamen aan in je bloed tegen de allergenen waarvoor je allergisch bent.

Oogarts
De oogarts kan het aangedane oog onderzoeken om te bepalen of je last hebt van een oogaandoening. De arts zal vragen stellen over je symptomen, je medische geschiedenis, je dieet, en je leefstijl.

Allergie / Bron: Mladen Mitrinovic/Shutterstock.comAllergie / Bron: Mladen Mitrinovic/Shutterstock.com

Behandeling

Allergie

Het voorkomen van jeukende ogen, veroorzaakt door allergieën is simpel: vermijd het allergeen. Als het vermijden van het allergeen niet mogelijk is, kunnen symptomatische medicijnen helpen. Dit zijn medicijnen die gericht zijn op het onderdrukken van de allergieklachten. Andere medicatie zijn antihistaminica, corticosteroïden (ontstekingsremmende medicijnen), nasale decongestiva (om neusverstopping te verminderen) en allergie immunotherapie (om je grotendeels of zelfs helemaal van je allergieklachten af te helpen).

Oogdruppels tegen jeukende ogen

In geval van allergische conjunctivitis zijn er ook oogdruppels met antihistaminica verkrijgbaar, die ervoor zorgen dat er geen histamine vrij kan komen in je ogen, waardoor je geen jeuk meer in de ogen krijgt. Oogdruppels werken vaak 4-6 uur en verlichten direct de jeuk zonder enige bijwerkingen. In sommige ernstige gevallen van jeukende ogen kun je met je huisarts praten over het gebruik van steroïden oogdruppels voor het verlichten van de pijn.

Oogbehandeling en contactlenzen

Bezoek de oogarts bij oogaandoeningen die kunnen leiden tot jeukende ogen. De oogarts kan zo nodig medicatie voorschrijven ter behandeling van het probleem. Als je denkt dat je klachten komen door je contactlenzen of de lensoplossing, bespreek dit dan met je oogarts.

Luchtbevochtiger / Bron: Juanra09, Wikimedia Commons (CC BY-3.0)Luchtbevochtiger / Bron: Juanra09, Wikimedia Commons (CC BY-3.0)

Andere maatregelen

Draag een veiligheidsbril als je werkt met chemische stoffen. Een luchtbevochtiger in huis reguleert het vochtgehalte waardoor je minder snel last krijgt van droge ogen. Een goede ooghygiëne is belangrijk. Daarnaast is het verstandig om te stoppen met roken en je niet te begeven in rokerige ruimtes. Geurkaarsen vermijden biedt soms soelaas, doordat deze kaarsen de lucht vervuilen met roet en andere irriterende stoffen. Tot slot zorg gezonde voeding dat rijk is aan vitamine A en omega 3-vetzuren dat je ogen voldoende voedingsstoffen binnenkrijgen.

Lees verder

© 2013 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Ogentroost: helpt bij rode en branderige ogenOgentroost: helpt bij rode en branderige ogenRode, branderige of jeukende ogen kunnen erg vervelend zijn. Veel mensen hebben hier echter weleens last van. Het kan ko…
Hooikoorts: jeukende ogenHooikoorts: jeukende ogenHooikoorts is er in vele soorten en maten. Ook heeft niet iedereen dezelfde soort hooikoorts. De ene heeft last van een…
Wat kan helpen tegen jeukende ogen?Wat kan helpen tegen jeukende ogen?Heb je vaak last van jeukende ogen? Merk je dat wrijven het alleen maar erger maakt en is het toch moeilijk te stoppen m…
Allergie voor katten? Doe de zelftestAllergie voor katten? Doe de zelftestHeb je last van klachten als niezen, jeukende ogen of benauwdheid en heb je het vermoeden dat dit weleens veroorzaakt zo…

Flauwvallen (syncope) niet altijd onschuldigFlauwvallen (syncope) niet altijd onschuldigFlauwvallen (syncope) mag niet in één adem worden genoemd met ‘shock’. De oorzaken van flauwvallen zijn doorgaans minder…
De lever en zijn uiteenlopende takenDe lever en zijn uiteenlopende takenDe lever is het belangrijkste orgaan voor energieherstel. Het is rechts in de buik net onder het middenrif gesitueerd en…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: istock.com/mkrberlin
  • Hans Koch & Peter van Druenen. Diagnosewijzer - 200 aandoeningen: symptomen, diagnose, behandeling. Terra Lannoo BV, Arnhem, 2009.
  • Longfonds. Huisstofmijt. https://www.longfonds.nl/astma/prikkels/huisstofmijt (ingezien op 27-3-2017)
  • Overogen.nl. Jeukende ogen. https://overogen.nl/oogproblemen/jeukende-ogen/ (ingezien op 18-9-2018)
  • Prof. dr. D.H. Ford, prof. dr. J.P. Schadé, dr. J. Tomson (hoofdredactie). Het grote medische handboek. Rebo Productions, Lisse, 2009.
  • Reumafonds. Sjögren, syndroom van: Wat merkt u van het syndroom van Sjögren? http://www.reumafonds.nl/informatie-voor-doelgroepen/patienten/vormen-van-reuma/syndroom-van-sjogren/over-de-ziekte/klachten (ingezien op 27-3-2017)
  • Ziekenhuis St. Antonius. KNO, Biezen, loopneus en jeukende ogen. Patiëntenfolder, zj.
  • www.merckmanual.nl
  • Afbeelding bron 1: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)
  • Afbeelding bron 2: Istock.com/etiennevoss
  • Afbeelding bron 3: DLdoubleE, Wikimedia Commons (Publiek domein)
  • Afbeelding bron 4: PrinceOfLove/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 5: Etan J. Tal, Wikimedia Commons (CC BY-3.0)
  • Afbeelding bron 6: No3rdw, Flickr (CC BY-2.0)
  • Afbeelding bron 7: Martin Sulman
  • Afbeelding bron 8: Chiemsee2016, Pixabay
  • Afbeelding bron 9: Istock.com/anna1311
  • Afbeelding bron 10: Mladen Mitrinovic/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 11: Juanra09, Wikimedia Commons (CC BY-3.0)
Tartuffel (2.972 artikelen)
Laatste update: 13-04-2023
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 19
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.