Branderige ogen: oorzaken en symptomen van prikkende ogen

Branderige ogen of prikkende ogen kan gepaard gaan met jeuk en/of roodheid. Brandende ogen kan meerdere oorzaken hebben. Aan de bovenzijde van ieder oog bevindt zich een traanklier waar traanvocht wordt geproduceerd. Als je de oogleden sluit, wordt het traanvocht netjes over de oogbol verdeeld. Dit traanvocht verhindert uitdroging van het hoornvlies en beschermt tegen stof en schadelijke bacteriën. Je krijgt last van droge ogen als er te weinig traanvocht wordt aangemaakt of als het traanvocht van slechte kwaliteit is. In dat geval krijg je last van ogen die branderig en geïrriteerd aanvoelen, ofwel brandende ogen. Door meerdere oorzaken kun je last krijgen van droge, branderige ogen, ofwel oogirritatie in de zin van een prikkelend en schurend gevoel, alsof er allemaal zandkorreltjes in je oog aanwezig zijn. Branderigheid, jeuk en roodheid: wat kan hiervan zoal de oorzaak zijn en wat te doen bij branderige ogen?

• Wat zijn prikkende of branderige ogen?
• Veel voorkomende oorzaken van branderige ogen
• Vermoeide ogen en computergebruik
• Ouderdom
• Allergie
• Contactlenzen
• Verkoudheid en oververmoeidheid
• Externe factoren van brandende ogen
• Branderige ogen en vermoeidheid
• Zware oogleden
• Te weinig knipperen
• Brandende ogen en stress
• Medische oorzaken van branderige ogen
• Griep
• Conjunctivitis
• Scleritis
• Blefaritis
• Cornea ulcus (hoornvlieszweer)
• Syndroom van Sjögren
• Diabetes
• Andere medische oorzaken brandende ogen
• Andere symptomen: jeuk en roodheid
• Branderige ogen en hoofdpijn
• Wanneer naar de huisarts?
• Diagnose en onderzoek
• Brandende ogen behandeling en huismiddelen
• Preventie
• Vermijd bepaalde omgevingen
• Bescherm je ogen
• Gezonde voeding
• Aandoeningen behandelen

Wat zijn prikkende of branderige ogen?

Iedereen die last heeft van branderige ogen of prikkende ogen weet hoe vervelend en hinderlijk het kan zijn. Naast het feit dat het ronduit pijnlijk kan zijn, kan het ook van invloed zijn bij de uitvoering van een aantal dagelijkse activiteiten, zoals autorijden, werken of lezen. Branderige ogen kunnen behoorlijk interfereren met je dagelijkse bestaan. Meestal is de oorzaak van branderige ogen van tijdelijke aard en gemakkelijk te verhelpen. Soms zijn branderige ogen een symptoom van een onderliggende oogaandoening, die moet worden gediagnosticeerd en behandeld door een (oog)arts. Droge branderige ogen kunnen meerdere oorzaken hebben. De belangrijkste oorzaken worden hieronder besproken.

Veel voorkomende oorzaken van branderige ogen

Vermoeide ogen en computergebruik

Heel vaak zijn vermoeide ogen de oorzaak van branderige ogen. Dit komt veelal door langdurig computergebruik (computer vision syndrome, ofwel oogvermoeidheid bij computergebruik, ook wel 'computerogen' genoemd), televisiekijken, of lezen (te weinig knipperen), slechte verlichting, airconditioning, luchtverontreiniging, langdurig autorijden (bijvoorbeeld in de zomermaanden naar je verre vakantiebestemming), droge lucht door verwarming (vooral in de wintermaanden), of ouderdom.

Ouderdom

Naarmate je ouder wordt, produceert het lichaam minder olie. Hierdoor treedt een snellere verdamping van traanvocht op, wat zorgt voor droge, branderige ogen.

Allergie

Een andere, vaak voorkomende oorzaak van brandende ogen zijn allergieën, bijvoorbeeld voor bepaalde cosmetische producten (make-up, haarspray, etc.) en hooikoorts.

Contactlenzen

Het dragen van contactlenzen kan soms ook aanleiding geven tot branderige ogen.

Verkoudheid en oververmoeidheid

Verder kunnen branderige ogen ook ontstaan door verkoudheid, (aanhoudende) stress, smog of oververmoeidheid.

Externe factoren van brandende ogen

Je kunt ook last krijgen van brandende ogen door chloor in een zwembad, (langdurige) blootstelling aan de zon en droge, warme of juist koude lucht. Het voor langere tijd dragen van contactlenzen kan ook voor irritatie en brandende ogen zorgen. Daarnaast kunnen bepaalde stoffen zorgen voor klachten, bijvoorbeeld huishoudelijke producten zoals bleekmiddel en zeep, in de lucht irriterende stoffen, luchtverfrisser, parfum, rook en smog. Uiteraard kun je ook last krijgen van branderige ogen door in een rokerige omgeving te zijn.

Branderige ogen en vermoeidheid

Zware oogleden

We hebben meestal vermoeide ogen als het bedtijd is, vlak voordat je in slaap valt. De oogleden voelen zwaar aan en ze beginnen dicht te vallen. Het is ook gebruikelijk om na een lange dag werken vermoeide ogen te hebben; na vele uren concentratie, waarin je je ogen open moest houden. Lange tijd beeldschermwerk verrichten is ook vermoeiden voor de ogen. Het is meestal makkelijk om de oorzaak van je vermoeide ogen te bepalen. Hier zijn een paar algemene redenen voor branderige ogen in combinatie met vermoeidheid:

• Te weinig of te veel slaap;
  a: traanklier / Bron: FML, edited by Erin Silversmith , Wikimedia Commons (CC BY-SA-2.5)
• Langdurig staren naar digitale apparaten (computerschermen, smartphones, videogames). Dit staat bekend als het computer vision syndrome (CVS);
• allergieën;
• Overbelasting van de ogen door een activiteit te verrichten die intensief gebruik van de ogen vereist, zoals rijden of lezen, gedurende een langere periode zonder een pauze te nemen;
• Verkeerde bril of contactlenzen;
• Droge ogen syndroom (een chronisch gebrek aan vocht in het oog dat kan optreden als de traanklieren niet de juiste hoeveelheid of kwaliteit tranen produceren);
• Bijziendheid of verziendheid;
• Blootstelling aan fel licht of autorijden bij schemering;
• Ouderdomsverziendheid of presbyopie, een oogafwijking waar iedereen last van krijgt als ze 40-45 jaar of ouder zijn. Mensen met presbyopie hebben vaak hoofdpijn of gespannen, vermoeide ogen en kunnen een leesbril nodig hebben.

Te weinig knipperen

Al deze factoren dwingen de oogspieren om harder te werken dan gebruikelijk. Oogartsen vermoeden dat veel gevallen van oogvermoeidheid wordt veroorzaakt door droge ogen. Mensen knipperen meestal 12 tot 15 keer per minuut. Als je moe bent, gaat het knippertempo langzamer en worden de ogen niet goed gesmeerd, waardoor irritatie veroorzaakt wordt. Onderzoek suggereert dat computergebruikers veel minder vaak knipperen, ongeveer vier of vijf keer per minuut. Hoe minder je knippert, hoe meer productief je bent, maar dit kan een wissel op je ogen trekken. De symptomen die hiermee samenhangen staan bekend als computer vision syndrome.

Brandende ogen en stress

Een derde deel van de oogklachten ontstaat doordat je last hebt van een te hoge werkdruk en stress. Stress heeft invloed op het reflex om te knipperen; veel mensen ervaren dat ze droge ogen krijgen op kantoor door computerwerk. Dit kan nog eens versterkt worden door stress. Aanhoudende stress veroorzaakt spierspanning in bijvoorbeeld de nek, de schouders, maar ook de oogspieren. Dit geeft vermoeide, uitgeputte ogen.

Medische oorzaken van branderige ogen

Griep

Griep of influenza treft je snel. Na een incubatieperiode van slechts één tot twee dagen beginnen de symptomen abrupt. De meeste mensen hebben flinke koorts en voelen zich echt ziek. Bijna iedereen heeft een loopneus en een zere keel, maar in tegenstelling tot gewone verkoudheid, produceert de griep ook een vervelende droge hoest. Spier- en gewrichtspijn kunnen ernstig zijn. Hoofdpijn, brandende ogen, zwakte en extreme vermoeidheid dragen ook bij aan de algehele malaise.

In de meeste gevallen zakken de hoge koorts en ernstige nood neer in twee tot vijf dagen, maar de hoest kan een week of twee blijven hangen en de vermoeidheid zelfs langer.

Conjunctivitis

Schoolgaande kinderen zijn zeer gevoelig zijn conjunctivitis (oogbindvliesontsteking), wat gekenmerkt wordt door een 'rood oog'. Hierbij is het slijmvlies (conjunctiva) van de ogen ontstoken als gevolg van een virus of bacterie. Een infectieuze conjunctivitis is zeer besmettelijk en wordt verspreid door direct contact met besmette mensen. Bij bacteriële conjunctivitis kan een antibioticum in de vorm van druppels, zalf of een gel uitkomst bieden. Bij een virale conjunctivitis worden vaak ontstekingsremmende medicijnen om te druppelen voorgeschreven. Bij allergische (niet-infectieuze) conjunctivitis kunnen speciale druppels die tegen een allergie in het oog gericht zijn, soelaas bieden.

Scleritis

Dit is een ontsteking van de diepe episclera en sclera. De aandoening is bijzonder pijnlijk en geeft een kenmerkende paarse verkleuring van het oogwit (sclera). Scleritis kan gevolgen hebben ten aanzien van het gezichtsvermogen, dat ernstig kan worden aangetast. In ernstige gevallen leidt het tot perforatie van de oogbol. Scleritis kan onder andere optreden als gevolg van reumatoïde artritis en andere, soortgelijke aandoeningen.

Blefaritis

Blefaritis duidt op een vaak chronische ontsteking van de ooglidrand, waarbij je last kunt krijgen van brandende of jeukende oogleden. Er kan ook roodheid, en zwelling optreden. De rand om het oog is rood en soms zijn (vele) witte schilfertjes zichtbaar.

Cornea ulcus (hoornvlieszweer)

Dit betreft een open zweer op het hoornvlies, welke kan ontstaan als gevolg van een verwonding van het hoornvlies, dat vervolgens geïnfecteerd raakt met ziekteverwekkrs (bacteriën, schimmels of de in het water levende Protozoa Acanthamoeba).

Syndroom van Sjögren

Hierbij raken vooral traan- en speekselklieren ontstoken. Dit heeft droge ogen en een droge mond tot gevolg. Andere courante klachten zijn vermoeidheid en gewrichtsklachten.

Diabetes

Diabetes mellitus (suikerziekte): diabetes type 2 begint sluipenderwijs, maar is evenwel vaak te herkennen aan één of meer van de navolgende symptomen: vaak dorst en veel plassen / vaak moe zijn / last van je ogen, zoals rode en branderige ogen, wazig zien, dubbel zien of slecht zien / wondjes die slecht genezen / pijn in de benen bij het lopen of kortademigheid / vaak terugkerende infecties, zoals blaasontsteking.

Andere medische oorzaken brandende ogen

Er zijn nog andere, medische aandoeningen die aanleiding kunnen geven tot branderige ogen. Een aantal voorbeelden daarvan zijn:

• andere bacteriële en virale ooginfecties;
• droge ogen;
• hoornvliesletsel of een hoornvlieszweer;
• oogtrauma;
• fotofobie (overgevoeligheid voor licht);
• granulomatose met polyangiitis (GPA), ook bekend als de ziekte van Wegener of granulomatose van Wegener;
• Stevens-Johnson-syndroom;
• meibomitis (ontsteking van de talgklieren van het ooglid)
• oculaire herpes (herpes in het oog);
• oculaire parapemphigus (littekens op de ogen);
• oculaire rosacea;
• scleritis (waarbij het buitenoppervlak van het oog ernstig ontstoken raakt);
• uveïtis (verzamelnaam voor inwendige oogontstekingen);
• verziendheid.

Andere symptomen: jeuk en roodheid

Symptomen die gepaard kunnen gaan met brandende ogen zijn onder andere:

• dubbelzien;
• oogafscheiding;
• wazig gezichtsvermogen;
• jeukende ogen;
• lichtflitsen zien;
• mouches volantes (zwart bewegend vlekje of draadje in oog zien);
• pijn aan de ogen;
• rode ogen of ernstig bloeddoorlopen ogen; en
• waterige ogen.

Branderige ogen en hoofdpijn

Aangezien ons gebruik en afhankelijkheid van computers in huis en werkplek toeneemt, worden steeds meer mensen gediagnosticeerd met het zogeheten computer vision syndrome. Als je last hebt van branderige ogen, wazig zicht en hoofdpijn na een dag computeren, kamp je misschien met het computer vision syndrome. CVS is een soort oogspanning, veroorzaakt door langdurig computergebruik. Symptomen van CVS zijn onder meer:

• Zere, vermoeide, brandende ogen;
• Droge ogen;
  Branderige ogen door langdurig beeldschermwerk / Bron: Concord90, Pixabay
• Waterige ogen;
• Wazig of dubbelzien;
• Hoofdpijn
• Pijnlijke nek of rug;
• Concentratieproblemen;
• Algemene vermoeidheid.

Maatregelen
Hoewel CVS niet gevaarlijk is voor de gezondheid van je ogen, kan het je werk en prestaties beïnvloeden. Gelukkig kun je het zonder operatie behandelen door deze eenvoudige stappen te volgen:

• Draag een bril als je er een nodig hebt, ook als je beeldschermwerk verricht;
• Zorg ervoor dat de verlichting in de kamer waar je aan het werk bent, comfortabel is voor de ogen en voorkom dat je schitteringen ziet op het computerscherm;
• Plaats het computerscherm zodanig dat je hoofd in een natuurlijke, comfortabele positie verkeert tijdens het werkt;
• Neem ten minste 20 seconden pauze na 20 minuten beeldschermwerk en kijk regelmatig zo ver mogelijk rond je of naar buiten om je oogspieren te laten rusten;
• Zorg ervoor dat de lucht in je kantoorruimte of aan je bureau niet te droog is;
• Neem een computerscherm met zo weinig mogelijk reflecties;
• Plaats je computerscherm niet te dicht bij je, maar plaats het zo'n 50 tot 75 cm van je vandaan teneinde je oogspieren niet te veel te belasten;
• Bevochtig je ogen met kunsttranen als dat nodig is;
• Probeer er op te letten dat je genoeg met je ogen knippert.

Wanneer naar de huisarts?

Lichte oogirritaties gaan vaak binnen één of enkele dagen vanzelf weer over. Bij irritatie aan het oog is het raadzaam om je ogen niet te veel aan (zon)licht bloot te stellen. Bij tranende, branderige of jeukende ogen doe je er verstandig aan om niet in je ogen te wrijven, aangezien dit de klachten alleen maar verergert. Bij brandende ogen kunnen oogdruppels uitkomst bieden. Bij aanhoudende (oog)klachten of als je een medische aandoening vermoedt, is het verstandig om je huisarts te raadplegen.

Vragen om aan je huisarts te stellen
Hier zijn een aantal vragen die je aan je huisarts kunt stellen met betrekking tot het branderig gevoel in je ogen:

• Wat zou het kunnen zijn waardoor mijn ogen het gevoel hebben dat ze branden?
• Welke zelfzorgproducten raad je aan?
• Werken voorgeschreven medicijnen beter voor mij?
• Wat moet ik doen als de symptomen (weer) de kop opsteken?
• Welke symptomen kunnen erop wijzen dat er iets mis is?
• Welke behandelmethoden denk je dat het beste werkt voor mij?
• Als de behandeling mogelijk niet aanslaat, hoelang moet ik wachten om een nieuwe afspraak te maken?
• Welke vitaminen kunnen de algehele gezondheid van het oog te verbeteren?
• Wat moet ik doen als ik de oorzaak van mijn brandende ogen niet kan vermijden?

Diagnose en onderzoek

De huisarts kan het nodig vinden om je naar een oogarts te verwijzen. Om de oorzaak te achterhalen van brandende ogen, kan de oogarts onder meer de volgende oogonderzoeken uitvoeren:

• Spleetlamponderzoek: met spleetlamp kan de oogarts het voorste deel van je oog bekijken;
• Gezichtsveldonderzoek: aan de hand van een perimeter wordt de grootte en gevoeligheid van je gezichtsveld bepaald;
• ANEL proef: hiermee wordt getest hoe goed de traanbuisjes vocht doorlaten.

Brandende ogen behandeling en huismiddelen

De behandeling van branderige ogen is afhankelijk van de oorzaak. Wanneer een irriterende stof de oorzaak is van het branderige gevoel aan je ogen, doe je er verstandig aan de situatie uit de weg te gaan en/of de uitlokkende factoren te vermijden. Kunsttranen kunnen bij droge ogen uitkomst bieden. Het is echter belangrijk om te beseffen dat niet alle kunsttranen en vrij verkrijgbare oogdruppels de klachten verlichten. Soms kunnen de klachten van branderige ogen zelfs verergeren. De oogarts kan bepaalde medicijnen voorschrijven, zoals antihistaminica bij een allergie en antibiotica in geval van een bacteriële infectie aan de ogen. Antivirale geneesmiddelen kunnen helpen bij een virale infectie.

Preventie

Er zijn een aantal tips die je kunnen helpen om te voorkomen dat je last krijgt van branderige ogen:

Vermijd bepaalde omgevingen

Blijf uit omgevingen waarvan bekend zijn dat het brandende ogen veroorzaakt. Berucht is een rokerige omgeving.

Bescherm je ogen

Bescherm je ogen door een zonnebril, beschermbril, gezichtsmaskers en andere brillen te dragen die de lichtgevoeligheid en het risico op letsel verminderen.

Gezonde voeding

Eet een goed gebalanceerd dieet. Een gebalanceerd dieet is een dieet dat je lichaam de voeding geeft die het nodig heeft om goed te kunnen functioneren. Er zijn voedingsmiddelen die in het bijzonder goed zijn voor je gezichtsvermogen.

Aandoeningen behandelen

Als je last hebt van een aandoening die een brandend gevoel in de ogen kan veroorzaakt, dan helpt het om deze aandoening adequaat te behandelen en je aan de voorschriften een aanwijzingen te houden van de arts.

Lees verder

• Oogaandoeningen: rood oog/rode ogen; jeuk/afscheiding/tranen
• Glaucoom: symptomen, behandeling en glaucoom operatie
• Strontje in het oog: symptomen, oorzaak en behandeling
• Tranende ogen: oorzaken en symptomen van een tranend oog
• Droge ogen: symptomen, oorzaak en behandeling droge ogen