Strontje in het oog: symptomen, oorzaak en behandeling

Last van een strontje in je oog? De medische benaming van een strontje is hordeolum. Een hordeolum is een ontsteking die meestal veroorzaakt wordt door een stafylokok. Een hordeolum wordt in de volksmond 'strontje' genoemd. Het is een acute ontsteking van één van de kliertjes in het ooglid. Hierbij ontstaat een pijnlijk rood knobbeltje op de rand van het boven- of onderooglid (uitwendig hordeolum), en soms aan de binnenkant (inwendig hordeolum). Het verwijderen en behandelen van een strontje gebeurt door meerdere keren per dag warme kompressen aan te brengen in de vorm van een schoon washandje die onder de warme kraan is gehouden. Dit kan de rijping versnellen, waarna spontane drainage plaatsvindt. Zodra het vervelende puistje doorbreekt, is de pijn over.

• Wat is een strontje (hordeolum)?
• Soorten strontjes: hordeolum in twee vormen
• Hordeolum externum: het klassieke strontje
• Hordeolum internum: verstopt van binnen
• Een duidelijke scheiding, maar vergelijkbaar ongemak
• Epidemiologie
• Pathofysiologie en ontstaansmechanisme van een strontje
• Wanneer huisarts raadplegen?
• Het hordeolum internum
• Klachten en symptomen hordeolum internum
• Strontje verwijderen: hordeolum internum behandelen
• Het hordeolum externum
• Klachten en symptomen hordeolum externum
• Strontje verwijderen: behandeling van een hordeolum externum
• Casus: Strontje in het oog
• Patiënt
• Klachten
• Onderzoek
• Diagnose
• Behandeling
• Advies
• Prognose

Wat is een strontje (hordeolum)?

Joris, een drukke student van 21, werd 's ochtends wakker met een rood, pijnlijk bultje aan de rand van zijn ooglid. "Vast een muggenbeet," mompelde hij, maar het jeukte en prikte steeds meer. Zijn huisgenoot keek hem aan en zei lachend: "Je hebt gewoon een strontje, vriend." Bij de huisarts leerde hij dat dit een hordeolum heet – een ontstoken talgklier in het ooglid. Met warme kompressen en wat rust verdween het na een paar dagen. "Misschien moet ik toch stoppen met in mijn ogen wrijven," gaf hij uiteindelijk toe.

Een strontje is een ontsteking die meestal veroorzaakt wordt door een stafylokok. Een strontje wordt ook wel hordeolum genoemd. Er zijn twee typen te onderscheiden:

• Het hordeolum externum: aan de buitenrand van het ooglid;
• Het hordeolum internum: onder het ooglid.

De laatste komt veel minder vaak voor en geeft heftiger en langduriger klachten. Een hordeolum internum kan soms zelfs gepaard gaan met verschijnselen zoals koorts. Een stafylokok is een besmettelijke bacterie. Voorkom daarom zelfbesmetting of besmetting van anderen door hygiënisch tewerk te gaan.

Soorten strontjes: hordeolum in twee vormen

Een strontje, medisch bekend als hordeolum, lijkt misschien simpel, maar deze vervelende zwelling aan het ooglid komt in twee verschillende vormen voor. Beide typen worden veroorzaakt door een infectie van een talgklier, maar verschillen in locatie, symptomen en hoe ze behandeld worden. Laten we de soorten strontjes in detail bekijken.

Hordeolum externum: het klassieke strontje

Dit is de meest voorkomende vorm van een strontje en ontstaat aan de buitenkant van het ooglid, vaak zichtbaar als een rood, pijnlijk bultje.

• Oorzaak: Een infectie van de kliertjes van Zeis (talgklieren aan de wimperbasis) of Moll (zweetklieren rondom de wimper).
• Symptomen:
• Roodheid en zwelling aan de rand van het ooglid.
• Pijn, vooral bij aanraking.
• Soms pusvorming, wat eruit kan zien als een klein geel puntje.
• Kenmerkend: Het strontje groeit aan de wimperrand en kan eruitzien als een klein puistje.

Voorbeeld: Dit type strontje komt vaak voor bij mensen die regelmatig in hun ogen wrijven of make-up niet goed verwijderen.

Hordeolum internum: verstopt van binnen

Dit type strontje ontwikkelt zich aan de binnenkant van het ooglid en is minder zichtbaar, maar kan pijnlijker zijn.

• Oorzaak: Een infectie van de Meibom-klieren, die talg produceren voor de traanfilm.
• Symptomen:
• Zwelling en pijn in het ooglid, vaak dieper gelegen.
• Roodheid van het ooglid, met een gevoel van druk of volheid.
• Soms lichte moeite met het openen van het oog.
• Kenmerkend: Omdat dit type strontje dieper in het ooglid zit, is het vaak moeilijker te zien, maar het ongemak kan groter zijn.

Voorbeeld: Mensen met chronische blefaritis (ontsteking van de ooglidranden) krijgen vaker een intern strontje door verstopping van de Meibom-klieren.

Een duidelijke scheiding, maar vergelijkbaar ongemak

Ofschoon hordeolum externum en hordeolum internum verschillen in locatie en symptomen, hebben ze één ding gemeen: ze zijn vervelend maar meestal onschuldig. Beide typen reageren goed op zelfzorg, zoals warme kompressen, en verdwijnen vaak binnen een paar dagen tot een week. Voor hardnekkige strontjes kan medische hulp nodig zijn, vooral bij de interne variant, die langer kan blijven zitten.

Epidemiologie

Een strontje, ofwel een hordeolum, is een pijnlijke zwelling aan de rand van het ooglid die ontstaat door een bacteriële infectie van een talgklier. Hoewel het onschuldig is en vaak vanzelf verdwijnt, is het een van de meest voorkomende oogproblemen. De prevalentie en oorzaken variëren wereldwijd, afhankelijk van leeftijd, geslacht, klimaat en leefstijl. Hier volgt een uitgebreide verkenning van de epidemiologie van dit veelvoorkomende oogprobleem.

Geslachtsverschillen: iets vaker bij vrouwen
Hoewel zowel mannen als vrouwen een strontje kunnen krijgen, lijkt het iets vaker voor te komen bij vrouwen. Dit kan te maken hebben met hygiëne rondom oogmake-up en hormonale schommelingen.

• Cijfers: Studies tonen aan dat ongeveer 60% van de strontjes bij vrouwen voorkomt.
• Voorbeeld: In een Belgische studie werd vastgesteld dat vrouwen die regelmatig oogmake-up dragen, zoals mascara of eyeliner, een verhoogd risico lopen door de verstopping van talgklieren.

Leeftijdsverschillen: jong en oud kunnen worden getroffen
Een strontje kan in elke leeftijdsgroep voorkomen, maar de risicogroepen verschillen.

• Kinderen: Bij kinderen zijn strontjes vaak het gevolg van slechte ooghygiëne of het wrijven in de ogen met vuile handen.
• Volwassenen: Bij volwassenen zijn hormonale factoren, stress en chronische aandoeningen zoals rosacea of diabetes de belangrijkste risicofactoren.
• Ouderen: Hoewel minder frequent, kunnen strontjes bij ouderen langer aanhouden door een vertraagd immuunsysteem en verminderde talgproductie.

Cijfers: In Nederland en België komt bij ongeveer 1 op de 20 mensen jaarlijks een strontje voor, met een piek bij kinderen en jongvolwassenen.

Klimaat en geografische verschillen: een wereldwijde aandoening
Het klimaat en de geografische locatie hebben invloed op de prevalentie van strontjes, vooral door de impact op de huid en ogen.

• Nederland en België: Strontjes komen hier regelmatig voor, vooral in de winter door droge binnenlucht en minder frequent knipperen. Allergieën in de lente kunnen ook bijdragen.
• Nederlandse overzeese gebieden: In tropische regio’s zoals Aruba en Curaçao verhogen warme, vochtige omstandigheden de talgproductie, wat de kans op verstoppingen vergroot.
• Wereldwijd:
• In droge woestijnklimaten, zoals het Midden-Oosten, zijn strontjes gebruikelijk door stof en uitdroging van de ogen.
• In vochtige, tropische klimaten zijn ze ook frequent, maar vaak als gevolg van overmatige talgproductie.

Voorbeeld: In India wordt een hoger percentage strontjes gemeld tijdens het droge seizoen door verhoogde blootstelling aan stof en slechte toegang tot ooghygiëneproducten.

Leefstijl en gewoonten: wat je doet, doet ertoe
Wat je doet en hoe je met je ogen omgaat, kan het risico op een strontje sterk beïnvloeden.

• Ooghygiëne: Slechte ooghygiëne, zoals het niet verwijderen van make-up, wrijven in de ogen of het niet reinigen van contactlenzen, verhoogt het risico.
• Make-upgebruik: Mascara en eyeliner kunnen de talgklieren verstoppen, vooral als ze niet tijdig worden verwijderd.
• Stress: Stress beïnvloedt het immuunsysteem, waardoor bacteriële infecties gemakkelijker kunnen ontstaan.
• Chronische oogproblemen: Aandoeningen zoals blefaritis (oograndontsteking) verhogen het risico op terugkerende strontjes.

Genetica: een mogelijke rol bij gevoeligheid
Ofschoon genetische aanleg geen directe oorzaak is van strontjes, kunnen erfelijke factoren bijdragen aan een verhoogde gevoeligheid.

• Rosacea: Mensen met deze genetisch beïnvloede huidaandoening hebben vaker ontstekingen van de talgklieren, wat strontjes kan veroorzaken.
• Familiaire aanleg: Mensen uit gezinnen met een geschiedenis van gevoelige huid en chronische oogproblemen melden vaker terugkerende strontjes.

Voorbeeld: Een Nederlandse studie wees uit dat ongeveer 15% van de mensen met chronische strontjes een familiegeschiedenis had van rosacea of seborroïsch eczeem.

Andere factoren: wanneer het risico toeneemt
Naast de bovengenoemde factoren kunnen de volgende situaties het risico op strontjes verhogen:

• Diabetes: Mensen met diabetes hebben een verhoogde gevoeligheid voor infecties, waaronder strontjes.
• Droge ogen: Verminderde traanproductie kan leiden tot ophoping van talg en bacteriën.
• Contactlenzen: Slechte hygiëne of langdurig dragen van lenzen verhoogt het risico op ooginfecties, waaronder strontjes.
• Hormonale veranderingen: Tijdens de puberteit, zwangerschap of menopauze kan een verhoogde talgproductie leiden tot meer verstoppingen.

Pathofysiologie en ontstaansmechanisme van een strontje

Een strontje, ofwel hordeolum, lijkt op het eerste gezicht misschien een onschuldig bultje aan het ooglid. Maar achter die kleine zwelling schuilt een complex proces van infectie, ontsteking en het subtiele samenspel van talgklieren en het immuunsysteem. Hier volgt een gedetailleerde blik op hoe een strontje ontstaat en zich ontwikkelt.

De start: een verstopte talgklier
Het ontstaan van een strontje begint vaak met een blokkade van een talgklier in het ooglid. Dit kunnen de Meibom-klieren, kliertjes van Zeis, of soms de zweetklieren van Moll zijn. Deze klieren spelen een essentiële rol bij het gezond houden van het ooglid en de traanfilm.

• Normale functie:
• De Meibom-klieren produceren een olieachtige substantie die het oog beschermt tegen uitdroging.
• De klieren van Zeis scheiden talg af om de wimpers te smeren en te beschermen tegen vuil.
• Verstopping: Wanneer de uitgangen van deze klieren verstopt raken door overtollige talg, vuil of dode huidcellen, kan de inhoud niet meer vrij afvloeien. Dit creëert een voedingsbodem voor bacteriën.

Resultaat: Een opeenhoping van talg en celresten in de klier, wat de eerste stap is naar de vorming van een strontje.

De infectie: bacteriën nemen het over
De verstopping van de talgklier trekt bacteriën aan, met name Staphylococcus aureus, een veelvoorkomende bacterie op de huid. Deze bacterie dringt de verstopte klier binnen en veroorzaakt een infectie.

• Ontstekingsreactie:
• Het immuunsysteem detecteert de bacteriën en reageert met een ontstekingsproces om de infectie te bestrijden.
• Witte bloedcellen stromen naar het gebied, wat leidt tot roodheid, warmte en zwelling.
• Gevolg: De ophoping van pus (een mengsel van dode witte bloedcellen, bacteriën en weefselafval) in de klier vormt de karakteristieke zwelling van een strontje.

De ontstekingsreactie: pijn en zwelling
De infectie veroorzaakt een acute ontsteking in het omliggende weefsel, wat de symptomen van een strontje verklaart.

• Zwelling en roodheid: Door de verhoogde doorbloeding en de ophoping van vocht wordt het ooglid rood en gezwollen.
• Pijn en gevoeligheid: De zwelling drukt op de zenuwen in het ooglid, wat pijn veroorzaakt, vooral bij aanraking.
• Lokale warmte: De verhoogde activiteit van het immuunsysteem maakt het gebied warmer aan de buitenkant.

Bij een extern strontje is de zwelling vaak duidelijk zichtbaar aan de rand van het ooglid, terwijl een intern strontje dieper in het ooglid zit en moeilijker te zien is.

Het immuunsysteem: opruimen en genezen
Het lichaam werkt hard om de infectie te bestrijden en de verstopte klier op te ruimen.

• Pusvorming: Het ophopende pus bevat bacteriën en afgebroken weefsel. Bij externe strontjes kan dit als een geel puntje zichtbaar worden.
• Zelfreiniging: In veel gevallen breekt de zwelling vanzelf door, waardoor de pus kan afvloeien en het genezingsproces versnelt.
• Herstel: Met zelfzorgmaatregelen, zoals warme kompressen, wordt dit proces ondersteund en versneld.

Wanneer huisarts raadplegen?

Het hordeolum is een courante inflammatoire aandoening aan het ooglid, waarbij een klein puistje ontstaat. Veel patiënten proberen deze aandoening vaak conservatief te behandelen met middeltjes die zonder recept verkrijgbaar zijn. Vaak is een dergelijke behandeling effectief. Bij aanhoudende of hevige klachten, is het raadzaam een huisarts te raadplegen.

Het hordeolum internum

Klachten en symptomen hordeolum internum

Een interne hordeolum is een klein abces (blaasje met pus) die wordt veroorzaakt door een acute stafylokokkeninfectie die uitgaat van een kliertje van Meibom. De begrensde zwelling schijnt bij omklappen van het ooglid geel door. Het hordeolum internum komt minder vaak voor dan het hordeolum externum en geeft ernstiger klachten. Het hordeolum internum kan optreden in combinatie met acute of chronische blefaritis. De zwelling treedt vaak plotseling op, hetgeen gepaard gaat met pijn en erytheem (roodheid van de huid), vaak van het gehele ooglid. De ontsteking kan zich verspreiden naar andere klieren of het andere ooglid. Als een inwendig hordoleum zich verder uitbreidt, kan het oog zelf ook rood worden. Voorts kunnen de lymfeklieren die voor de oren zitten gaan opzetten en pijnlijk aanvoelen. Een ernstige uitbreiding kan vergezeld gaan met koorts en een algeheel ziektegevoel. Recidieven komen vaak voor, vooral als een onderliggende conjunctivitis of blefaritis niet adequaat behandeld wordt.

Strontje verwijderen: hordeolum internum behandelen

Omdat de infectie diep in het weefsel is gelokaliseerd, is de toepassing van een antibioticum bevattende oogzalf meestal ineffectief. De patiënt wordt vaak geïnstrueerd om twee tot vier keer per dag warme kompressen toe te passen gedurende vijf tot 10 minuten, teneinde rijping van het strontje te faciliteren, zodat het openbarst en de pus kan weglopen. Concreet betekent dit dat de patiënt zijn oog dept met natte, warme kompressen in de vorm van bijvoorbeeld een schone zakdoek die in handwarm water is gedrenkt. Dit bevordert niet alleen het rijpingsproces, maar het vermindert ook de pijn. Dit komt door de toegenomen temperatuur en door­bloe­ding van het weefsel. Ten slotte kan de arts bij een rijp abcesje een sneetje zetten in de zwelling. Deze insnijding wordt gemaakt voor drainage. Dit kan gedaan worden als de ontsteking langer dan twee dagen blijft bestaan en gepaard gaat met veel klachten.

Het hordeolum externum

Klachten en symptomen hordeolum externum

Een externe hordeolum is een purulente (etterige) ontsteking van enkele millimeters aan de basis van een wimper. Veelal ontstaat er een wit-geel puskopje op. Het is een rood, pijnlijk zwellinkje, die bij aanraking warm aanvoelt. Het is meestal te wijten aan een staphylococceninfectie en het kan gepaard gaan met staphylococcen blefaritis. De laesies zijn vaak geassocieerd met vermoeidheid, slechte voeding en stress. In de meeste gevallen barst het strontje na drie of vier dagen spontaan open en kan de pus weglopen. Het hordeolum heeft zich in dat geval 'ontlast'. Hierdoor verdwijnt ook de pijn en de roodheid.

Strontje verwijderen: behandeling van een hordeolum externum

Meerdere keren per dag warme kompressen aanbrengen, kan de rijping versnellen, waarna spontane drainage plaatsvindt. Concreet betekent dit dat de patiënt een schoon washandje onder de warme kraan houdt en deze een paar keer per dag gedurende vijf tot tien minuten op het ooglid legt. Wanneer de huid week is, kan het hordeolum gemakkelijker doorbreken. Verdere behandeling is vaak niet nodig. Soms kan een antibioticum bevattende oogzalf worden voorgeschreven.

Casus: Strontje in het oog

Patiënt

Lisa, 25 jaar, student.

Klachten

Lisa heeft sinds enkele dagen last van een pijnlijke, rode zwelling aan de rand van haar rechterooglid. Ze ervaart een drukkend gevoel en een lichte gevoeligheid bij aanraking. Geen visuele klachten of koorts.

Onderzoek

• Anamnese: Geen bekende oogproblemen of allergieën. Geen recente oogtrauma's of veranderingen in cosmetica. Gebruikt dagelijks contactlenzen.
• Fysiek onderzoek: Kleine, pijnlijke zwelling aan de buitenrand van het rechterbovenste ooglid. Geen pusophoping zichtbaar. De rest van het oog en het gezichtsvermogen zijn normaal.
• Laboratoriumonderzoek: Niet noodzakelijk bij deze symptomen, gezien de typische presentatie van een strontje.

Diagnose

De huisarts stelt een hordeolum (strontje) vast op basis van de klachten.

Behandeling

• Warme kompressen: Vier keer per dag warme kompressen aanbrengen om de zwelling te verminderen en de drainage te bevorderen.
• Goede hygiëne: Regelmatig wassen van de handen en vermijden van wrijven in de ogen. Zorgvuldige reiniging van de oogleden.
• Antibioticazalf: Indien nodig, gebruik van een antibioticazalf zoals voorgeschreven door de arts.

Advies

• Contactlenzen: Tijdelijk stoppen met het dragen van contactlenzen tot de infectie genezen is.
• Cosmetica: Vermijden van oogmake-up tot de zwelling verdwenen is.
• Medische follow-up: Terugkomen als de zwelling toeneemt, pus ontstaat, of als er na een week geen verbetering optreedt.

Prognose

Met de juiste behandeling en hygiënemaatregelen kan Lisa's strontje binnen een week genezen. Warme kompressen en goede hygiëne zijn belangrijk voor een snel herstel. Als de klachten aanhouden of verergeren, is verder medisch onderzoek nodig.

Lees verder

• Blefaritis of ooglidontsteking: symptomen en behandeling
• Conjunctivitis of bindvliesontsteking: symptomen en oorzaken
• Oogaandoeningen: rood oog/rode ogen; jeuk/afscheiding/tranen
• Chalazion (bultje onder ooglid): verwijderen en behandeling
• Tranende ogen: oorzaken en symptomen van een tranend oog