Droge ogen: symptomen, oorzaak en behandeling droge ogen

Droge ogen symptomen bestaan onder meer uit een stekende, brandende of zandkorrel-sensatie in je ogen, gevoeligheid voor licht en rode ogen. Droge ogen is een veelvoorkomende klacht. Droge ogen of keratoconjunctivitis sicca is een oogaandoening veroorzaakt door een verminderde traanproductie of onjuiste samenstelling van de traancomponenten. Keratoconjunctivitis sicca (afgekort: KCS), is een beschadiging van de conjunctiva en (vaak ook) van de cornea, die voorkomt bij droge ogen. Het wordt ook wel 'keratitis sicca', 'xerophthalmia', 'xeroftalmie' of gewoon 'droge ogen' genoemd. Droge ogen worden al snel als hinderlijk ervaren, waardoor de gang naar de huisarts snel gemaakt is. In lichte gevallen kan de patiënt klagen over brandende of merkwaardigerwijs tranende ogen. Het voortdurend in de ogen wrijven en het gevoel van er een stofje of zandkorrels in de ogen zitten, zijn veel gehoorde klachten. Wat is de beste remedie of behandeling van droge ogen?

• Wat is drogen ogen?
• Epidemiologie
• Traanfilm
• Klachten en symptomen droge ogen
• Mogelijke oorzaken droge ogen
• Droge ogen door verminderde traanproductie
• Droge ogen door afwijkingen van de traanfilm
• Verstoorde ooglidfunctie
• Littekens in het hoornvlies
• Lage knipperreflex
• Omgevingsfactoren
• Risicofactoren keratoconjunctivitis sicca
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling droge ogen
• Kunsttranen: Een eerste redmiddel
• Verbeteren van de luchtkwaliteit
• Gedragsaanpassingen: Bescherm je ogen
• Geavanceerde behandelingen: Van warmtetherapie tot plugjes
• Voeding en supplementen
• Innovatieve oplossingen en persoonlijke begeleiding
• Zelfzorg en leefstijl
• Vitaminen voor droge ogen
• Vitamine A
• Vitamine D
• Omega 3
• Prognose

Wat is drogen ogen?

Na wekenlang moeizaam turen naar haar computerscherm begon Linda, een 34-jarige grafisch ontwerpster, zich steeds ongemakkelijker te voelen. Haar ogen brandden, voelden alsof er zandkorrels in zaten, en tegen de middag zag ze alles wazig. “Vast moeheid,” dacht ze, terwijl ze haar contactlenzen nog maar eens bijstelde. Maar toen zelfs knipperen pijn deed en haar ogen steeds rood werden, besloot ze een afspraak te maken bij de optometrist. De diagnose was verrassend simpel: droge ogen door langdurig schermgebruik en een slecht geventileerd kantoor. Met kunsttranen, een luchtbevochtiger en een pauzestrategie voor haar werk kon Linda haar ogen eindelijk weer wat rust geven – en haar creativiteit de vrije loop laten.

Droge ogen is een relatief veel voorkomende oogaandoening die wordt veroorzaakt door een te geringe traanproductie (kwantitatief), een achteruitgang in kwaliteit van de traanfilm (kwalitatief), of een te spaarzame lidslag (keratitis e lagophthalmo). Onvoldoende traanproductie of een afwijkende samenstelling van de traanfilm, leidt ertoe dat het hoornvlies en het bindvlies van het oog ontstoken raken. Dit verschijnsel wordt ‘droge ogen’, 'keratoconjunctivitis sicca', of 'keratitis sicca' genoemd. Conjunctivitis is een term voor 'bindvliesontsteking'. Sicca betekent 'droog' en keratitis betekent ontsteking van het hoornvlies - het voorste doorzichtige deel van het oog, voor de iris en de pupil. Het bindvlies bedekt het oogwit en de binnenkant van de oogleden. Een onvoldoende ooglidsluiting tijdens het knipperen wordt 'lagophthalmos' genoemd.

Keratoconjunctivitis sicca komt vooral bij oudere patiënten voor. Iets meer vrouwen dan mannen hebben er last van.

Epidemiologie

Droge ogen, ook bekend als keratoconjunctivitis sicca, treffen wereldwijd miljoenen mensen en worden steeds vaker gerapporteerd, mede door veranderende levensstijlen en veroudering. Ongeveer 5-50% van de wereldbevolking ervaart symptomen van droge ogen, afhankelijk van leeftijd, geslacht, en geografische locatie. Hoewel vaak beschouwd als een mild ongemak, kunnen droge ogen een aanzienlijke impact hebben op de levenskwaliteit, vooral bij chronische gevallen.

Verschillen tussen mannen en vrouwen
Droge ogen komen aanzienlijk vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Dit verschil wordt voornamelijk toegeschreven aan hormonale invloeden. Bij vrouwen neemt de prevalentie toe tijdens de menopauze, wanneer de productie van traanvocht vermindert door een daling in oestrogeenspiegels. Studies tonen aan dat ongeveer 61% van de vrouwen boven de 50 jaar symptomen van droge ogen ervaart, terwijl dit percentage bij mannen in dezelfde leeftijdsgroep slechts 36% bedraagt. Hormonale anticonceptie kan ook bijdragen aan droge ogen bij jongere vrouwen.

Kinderen versus volwassenen
Hoewel droge ogen meestal worden geassocieerd met volwassenen, kunnen ook kinderen er last van hebben, vooral door overmatig schermgebruik en onvoldoende knipperen. Bij kinderen wordt een prevalentie van 3-5% geschat, wat relatief laag is in vergelijking met volwassenen. Bij volwassenen stijgt de prevalentie met de leeftijd: naar schatting heeft 11% van de mensen tussen 40 en 50 jaar symptomen van droge ogen, terwijl dit percentage stijgt naar 34% bij mensen boven de 65 jaar.

Klimaat en regionale invloeden
Droge klimaten, zoals woestijnachtige gebieden of gebieden met koude, droge winters, vergroten het risico op droge ogen aanzienlijk. In regio's zoals het Midden-Oosten en delen van de VS, waar luchtvochtigheid vaak laag is, ligt de prevalentie hoger dan in tropische gebieden. In Nederland en België speelt het wisselvallige klimaat een rol: tijdens koude, droge winters worden symptomen van droge ogen vaker gemeld. In de Nederlandse overzeese gebieden, zoals Aruba en Curaçao, kunnen hoge temperaturen en airconditioning de klachten verergeren.

Leefstijl en voeding
Leefstijl heeft een directe invloed op de prevalentie van droge ogen. Langdurig schermgebruik – vaak meer dan zes uur per dag – verhoogt het risico aanzienlijk door een afname in knipperfrequentie. Daarnaast kan een dieet met weinig omega-3-vetzuren, zoals die te vinden zijn in vette vis en lijnzaad, bijdragen aan een verminderde traanfilmkwaliteit. Mensen die roken hebben tot 70% meer kans op droge ogen, terwijl alcoholgebruik de traanproductie tijdelijk kan verminderen.

Genetische en medische factoren
Genetica speelt een belangrijke rol in de gevoeligheid voor droge ogen. Aandoeningen zoals het syndroom van Sjögren, een auto-immuunziekte, komen vaker voor bij vrouwen en veroorzaken droge ogen bij meer dan 90% van de patiënten. Andere medische aandoeningen, zoals diabetes en schildklieraandoeningen, vergroten ook het risico. Genetische varianten in genen die betrokken zijn bij de traanklierfunctie en oogoppervlakgezondheid kunnen bijdragen aan een verhoogde gevoeligheid voor droge ogen.

Nederland, België en de wereld
In Nederland wordt geschat dat 1 op de 10 mensen symptomen van droge ogen heeft, waarbij dit percentage toeneemt in stedelijke gebieden door luchtvervuiling en schermgebruik. In België liggen de cijfers vergelijkbaar, met een lichte toename in klachten in de koudere maanden. Wereldwijd zien we regionale verschillen: droge ogen komen minder vaak voor in Afrikaanse landen, mogelijk door genetische en omgevingsfactoren, terwijl Aziatische landen een hogere prevalentie rapporteren – tot wel 33% in stedelijke gebieden van China en Japan, mede door langdurige werktijden en gebruik van digitale apparaten.

Traanfilm

Mensen knipperen ongeveer vijftien keer per minuut met hun ogen. Door met je ogen te knipperen wordt de traanfilm gelijkmatig verdeeld over het oogoppervlak. De traanfilm is 10 micrometer dik en bestaat uit drie lagen:

• De buitenste laag, een vettige laag die geproduceerd wordt door kliertjes in de ooglidrand (de klieren van Meibom). Deze laag voorkomt dat het traanvocht (te snel) verdampt.
• De middelste laag: een waterige laag, geproduceerd door de traanklier. Deze laag zorgt voor de afvoer van vuil en stof, waardoor het oog schoonblijft.
• De binnenste laag, een dunne mucuslaag ofwel een slijmachtige laag die wordt geproduceerd door cellen in het bindvlies (conjunctiva). Deze laag heeft als taak om de waterige laag gelijkmatig over het oog te verdelen en zich er goed aan vasthecht.

Iedere vijf seconden breekt de traanfilm en teneinde uitdroging van het oog tegen te gaan, wordt het oog om de vijf seconden bedekt met een nieuwe traanfilm. Dit vernieuwen van de traanfilm gebeurt onbewust door met de ogen te knipperen.

Klachten en symptomen droge ogen

Afhankelijk van de ernst van de droge ogen, zijn dit de meest voorkomende klachten van patiënten:

• Het gevoel van een vreemd lichaam in de ogen, oogirritatie in de zin van een prikkelend en schurend gevoel, alsof er zandkorreltjes in het oog aanwezig zijn.
• Branderigheid, jeuk en roodheid (rode ogen).
• Meestal nemen deze klachten toe aan het einde van de dag.
• Slechtziendheid.
• Vermoeide ogen.
• Vlekken zien of juist wazig zien.

Paradoxaal genoeg leidt dit soms tot een teveel aan tranen. Er is een verhoogde kans op ooginfecties.

Mogelijke oorzaken droge ogen

Droge ogen kunnen vele oorzaken hebben. Hieronder bespreken we enkele meest voorkomende.

Droge ogen door verminderde traanproductie

Keratoconjunctivitis sicca wordt vaak veroorzaakt door een te geringe traanproductie, waarbij de traanklier niet naar behoren werkt en onvoldoende tranen produceert om de gehele conjunctiva (oogbindvlies) en cornea (hoornvlies) bevochtigd te houden. Een verminderde traanproductie is een verschijnsel dat vooral gezien wordt bij oudere mensen. Onvoldoende traanproductie kan ook verband houden met auto-immuunstoornissen, zoals het syndroom van Sjögren. Een vermindering van de traanvochtproductie komt ook relatief veel voor bij vrouwen in de overgang. Het gebruik van bepaalde medicijnen is ook een mogelijke oorzaak van verminderde traanproductie, vooral anticholinergia, ofschoon de effecten daarvan op het oog verwaarloosbaar zouden zijn.¹ Een verminderde traanproductie kan ook worden veroorzaakt door contactlenzen en diabetes. Voorts kunnen de klachten ook ontstaan of verergeren na een laserbehandeling voor bijziendheid.

Droge ogen door afwijkingen van de traanfilm

De traanfilm kan ook een abnormale of afwijkende samenstelling hebben, waardoor de tranen te snel verdampen of verbruikt worden. Eén van de lagen in de traanfilm kan ontbreken door afwijkingen in de oogleden of in het bindvlies. Ook kan het traanvocht veranderen onder invloed van contactlenzen of als gevolg van aanhoudende ontsteking van de oogleden. Chronische ooglidontsteking (blepharitis) kan aanleiding geven tot een verandering van de samenstelling van de vetachtige laag, ofwel de buitenste laag van de traanfilm die geproduceerd wordt door kliertjes in de ooglidrand. Deze laag voorkomt dat het traanvocht (te snel) verdampt en je ogen uitdrogen. Door deze verstoring wordt de traanfilm instabiel.

Er kan ook een tekort optreden in de slijmlaag van de traanfilm (mucine-laag), wat aanleiding geeft tot een instabiele traanfilm. Een tekort aan mucine wordt vaak veroorzaakt door een vermindering van het aantal mucine producerende cellen in het bindvlies, wat kan optreden bij onder meer een tekort aan vitamine A.

Verstoorde ooglidfunctie

De oogleden spelen een cruciale rol bij het beschermen en bevochtigen van het oogoppervlak. Wanneer de functie van de oogleden verstoord is, bijvoorbeeld door aangezichtsverlamming of ooglidafwijkingen zoals ectropion (naar buiten gedraaid ooglid) of entropion (naar binnen gedraaid ooglid), kan dit leiden tot droge ogen. Bij een aangezichtsverlamming, zoals die veroorzaakt door een beroerte of de ziekte van Bell, verliezen de oogleden vaak hun vermogen om volledig te sluiten. Dit zorgt ervoor dat het oogoppervlak constant wordt blootgesteld aan lucht en uitdroogt, een aandoening die bekend staat als "expositiekeratitis." Correctie kan nodig zijn via chirurgische ingrepen of het gebruik van vochtkamers om het oog te beschermen.

Littekens in het hoornvlies

Het hoornvlies, het doorzichtige deel van het oog dat licht binnenlaat, is bedekt met een dunne traanfilm die zorgt voor een glad oppervlak en bescherming biedt tegen infecties. Wanneer een hoornvliesontsteking, zoals keratitis, littekens achterlaat, verandert dit de contour van het hoornvlies, wat de gelijkmatige verspreiding van de traanfilm belemmert. Deze littekens kunnen ontstaan door infecties, zoals herpes simplex keratitis, of door trauma's aan het oog, zoals een schaafwond door een contactlens. Het gevolg is dat het oogoppervlak niet langer optimaal wordt gehydrateerd, wat leidt tot een verhoogde gevoeligheid, wazig zicht en constante irritatie. Behandeling kan bestaan uit speciale kunsttranen, contactlenzen die als "verband" werken, of in ernstige gevallen een hoornvliestransplantatie.

Lage knipperreflex

De knipperreflex is essentieel om de traanfilm over het oogoppervlak te verdelen en vuildeeltjes te verwijderen. Een lage knipperfrequentie, zoals vaak voorkomt bij mensen die langdurig naar een scherm staren (computer vision syndrome), kan de traanfilm verstoren. Stress blijkt ook een belangrijke factor: het verhoogt de spierspanning, wat onbewust de frequentie van knipperen verlaagt. Daarnaast kunnen fysieke oorzaken, zoals een vervormd onderooglid door littekenweefsel, de knipperbeweging mechanisch beperken. Dit leidt tot droge plekken op het oogoppervlak, wat symptomen zoals branderigheid en wazig zicht veroorzaakt. Preventie omvat bewust knipperen tijdens schermgebruik, pauzes nemen, en in sommige gevallen het aanpassen van de werkplek om oogstress te verminderen.

Omgevingsfactoren

Naast het gebruik van bepaalde geneesmiddelen en het dragen van contactlenzen, zijn er verschillende andere omgevingsfactoren die voor droge ogen kunnen zorgen:

• Droge lucht door airconditioning, centrale verwarming, lucht in een vliegtuig;
• Sterke luchtstromingen door bijvoorbeeld autorijden met open raam of fietsen in de wind;
• Roken en luchtverontreiniging; en
• Langdurige beeldschermwerkzaamheden (waardoor je minder met je ogen knippert).

Risicofactoren keratoconjunctivitis sicca

Factoren die de kans op ket krijgen van droge ogen vergroten, zijn onder meer:

• Leeftijd. Mensen van boven de 50 jaar hebben vaker last van droge ogen.
• Geslacht. Vrouwen hebben vaker droge ogen dan mannen, vooral als ze hormonale veranderingen ondervinden als gevolg van zwangerschap, pilgebruik of overgang.
• Vitaminegebruik. Een vitamine A-tekort of te weinig inname van omega-3 vetzuren, wat in vis, walnoten en plantaardige oliën voorkomen, kunnen droge ogen veroorzaken.
• Contactlenzen. Het langdurige dragen van contactlenzen kan droge ogen geven.
• Roken. Roken verhoogt eveneens het risico op droge ogen.
• Zware inspanning van de ogen. Visuele taken zoals langdurige computergebruik, televisie kijken en lang lezen, vergroten het risico op droge ogen.

Onderzoek en diagnose

Het diagnosticeren van droge ogen vereist een grondige aanpak, waarbij de arts zowel de symptomen als de conditie van de ogen onderzoekt. Moderne diagnostische technieken bieden inzicht in de ernst van de aandoening en de specifieke oorzaken. Hieronder een overzicht van de belangrijkste methoden.

Schirmertest
De Schirmertest is een klassieke methode om de hoeveelheid geproduceerde tranen te meten. Hierbij plaatst de arts een kleine papieren strook aan de rand van het onderste ooglid van beide ogen. Vervolgens sluit de patiënt de ogen gedurende vijf minuten. Na afloop wordt de lengte van het bevochtigde deel van het strookje gemeten. Minder dan 5 millimeter vocht geeft een indicatie van droge ogen. Dit onderzoek is snel en eenvoudig, maar het kan ongemakkelijk aanvoelen door het directe contact met de ooglidrand.

Speciale meetbril
Een innovatieve techniek ontwikkeld door het Researchfonds Cornea Centrum Nederland is de speciale meetbril. Deze meetbril is uitgerust met uiterst gevoelige sensoren in de pootjes, die de verdampingssnelheid van het traanvocht nauwkeurig registreren. Deze test is bijzonder nuttig bij patiënten waarbij droge ogen veroorzaakt worden door een verhoogde verdamping van de traanfilm. Bijvoorbeeld mensen die veel tijd doorbrengen in droge of slecht geventileerde ruimtes. Het resultaat geeft waardevolle informatie voor het kiezen van een effectieve behandeling, zoals luchtbevochtiging of specifieke kunsttranen.

Spleetlamponderzoek
De spleetlamp is een essentieel instrument in de oogheelkunde. Met dit apparaat kan de arts het oog gedetailleerd bekijken. Tijdens dit onderzoek wordt een bundel licht op het oog gericht, waarmee eventuele schade aan het hoornvlies en het bindvlies kan worden vastgesteld. Artsen gebruiken vaak fluoresceïne-druppels, een kleurstof die beschadigingen zichtbaar maakt onder blauw licht. Kleine krasjes, littekens of droge plekken op het hoornvlies worden hierdoor gemakkelijk geïdentificeerd. Dit onderzoek is cruciaal voor het vaststellen van de ernst van droge ogen en voor het uitsluiten van andere oogproblemen.

Break-Up Time (BUT) test
De BUT-test onderzoekt de stabiliteit en kwaliteit van de traanfilm. Hierbij wordt een fluoresceïnekleurstof in het oog gedruppeld, waarna de arts met de spleetlamp kijkt hoe snel de traanfilm op het hoornvlies breekt. Normaal gesproken blijft de traanfilm minstens 10 seconden intact. Een kortere tijd wijst op een instabiele traanfilm, wat typisch is voor droge ogen. De BUT-test is vooral nuttig bij patiënten met klachten zoals branderigheid en wazig zicht die veroorzaakt worden door een slechte kwaliteit van de tranen.

Aanvullende tests en moderne technologie
In meer complexe gevallen kunnen aanvullende onderzoeken nodig zijn, zoals:

• Osmolariteitstest: Deze meet de zoutconcentratie in de tranen, een belangrijke indicator voor droge ogen.
• Meibografie: Een beeldvormingstechniek die de klieren van Meibom in de oogleden in kaart brengt. Deze klieren produceren olieachtige stoffen die verdamping van de traanfilm tegengaan.
• Inflammatietests: Deze testen sporen ontstekingsmarkers op in het traanvocht, wat nuttig is bij auto-immuunziekten zoals het syndroom van Sjögren.

Behandeling droge ogen

Droge ogen kunnen een aanzienlijke impact hebben op het dagelijks leven, variërend van irritatie en branderigheid tot wazig zicht. Gelukkig zijn er tal van behandelmogelijkheden die de klachten kunnen verlichten en de kwaliteit van leven kunnen verbeteren. Een effectieve aanpak begint met het opsporen van de oorzaak, wat soms een uitdaging is.

Kunsttranen: Een eerste redmiddel

In veel gevallen bieden kunsttranen verlichting bij droge ogen. Deze druppels vervangen tijdelijk het tekort aan natuurlijke tranen en hydrateren het oogoppervlak. Er zijn verschillende soorten beschikbaar, van eenvoudige bevochtigingsdruppels tot geavanceerde formules met lipiden die de verdamping van de traanfilm verminderen. Voor patiënten met een gevoelige oogoppervlak zijn conserveermiddelvrije druppels aan te raden. Het regelmatig gebruik, soms tot meerdere keren per dag, kan een wereld van verschil maken.

Verbeteren van de luchtkwaliteit

De omgevingslucht speelt een cruciale rol bij droge ogen. In de herfst- en wintermaanden, wanneer de centrale verwarming aan staat, daalt de luchtvochtigheid binnenshuis drastisch. Een eenvoudige en effectieve oplossing is het plaatsen van waterbakjes aan de radiator of het gebruik van een luchtbevochtiger. Dit voorkomt dat de lucht te droog wordt en vermindert de irritatie van de ogen. Ook het vermijden van ruimtes met airconditioning of airblowers is belangrijk, omdat deze apparaten vocht uit de lucht – en de ogen – onttrekken.

Gedragsaanpassingen: Bescherm je ogen

Patiënten wordt geadviseerd om langdurig schermgebruik te beperken of pauzes in te lassen. Regelmatig knipperen, bewust knipperen zelfs, helpt de traanfilm te stabiliseren. Draag een zonnebril met zijbescherming bij winderig of zonnig weer om de ogen tegen uitdroging te beschermen. Ook het drinken van voldoende water ondersteunt de hydratatie van het lichaam en indirect die van de ogen.

Geavanceerde behandelingen: Van warmtetherapie tot plugjes

Voor patiënten met ernstige klachten of onderliggende oorzaken, zoals disfunctie van de Meibom-klieren, kunnen aanvullende behandelingen worden ingezet:

• Warmtetherapie: Het aanbrengen van warme kompressen helpt om verstopping van de Meibom-klieren te verminderen en de productie van lipiden te verbeteren.
• Punctumpluggen: Bij onvoldoende traanproductie kunnen kleine siliconen plugjes in de traankanalen worden geplaatst om het wegvloeien van tranen te beperken. Dit verhoogt de beschikbaarheid van tranen op het oogoppervlak.
• Immunomodulatoren: In sommige gevallen, zoals bij auto-immuunziekten, kan de oogarts ontstekingsremmende oogdruppels of medicijnen voorschrijven om het ontstekingsproces te verminderen.

Voeding en supplementen

Voeding speelt ook een rol bij de gezondheid van de ogen. Omega-3-vetzuren, zoals die in vette vis, lijnzaad en walnoten, verbeteren de kwaliteit van de traanfilm en verminderen ontstekingen. Supplementen met vitamine A of antioxidanten kunnen het herstel van het oogoppervlak bevorderen. Bespreek het gebruik hiervan altijd met een arts om de juiste dosering te bepalen.

Innovatieve oplossingen en persoonlijke begeleiding

Moderne ontwikkelingen, zoals intense pulsed light (IPL) therapie, kunnen verlichting bieden bij bepaalde vormen van droge ogen, zoals die veroorzaakt door chronische ontstekingen van de ooglidrand. Een persoonlijke aanpak door de oogarts, gericht op de specifieke oorzaak en ernst van de aandoening, blijft echter essentieel.

Zelfzorg en leefstijl

Bepaalde zelfzorgmaatregelen of veranderingen in leefstijl kunnen ook zinvol zijn bij het droge ogen syndroom:

• Gebruikmaken van kunsttranen;
• Draag een bril of zonnebril om de verdampingsgraad van het oogoppervlak te vertragen;
• Bescherm je ogen tegen de wind, hete lucht, rook en stof;
• Installeer binnenshuis een luchtreiniger om stofdeeltjes te filteren;
• Installatie van een luchtbevochtiger om binnenshuis vocht aan de lucht toe te voegen;
• Vermijden van droge omstandigheden;
• Laat je ogen rusten bij het uitvoeren van taken die langdurig gebruik maken van de ogen, zoals beeldschermwerk;
• Handhaving van goede ooghygiëne met een warme, natte en schone doek.

Vitaminen voor droge ogen

Er is anno 2024 beperkt bewijs dat vitaminesuppletie helpt bij het behandelen van droge ogen en er is onvoldoende bewijs om standaard bepaalde supplementen bij het droge ogen syndroom aan te bevelen. Mensen moeten sceptisch staan ten opzichte van claims dat vitaminen, mineralen en kruidensupplementen het droge ogen syndroom zouden kunnen verhelpen. De volgende vitaminen kunnen een verschil maken bij droge ogen, maar meer onderzoek is nodig op dat gebied.

Vitamine A

Een vitamine A-tekort wordt geassocieerd met droge ogen. Vitamine A-deficiëntie wordt meestal veroorzaakt door voedseldeprivatie en gebeurt vooral in arme delen van de wereld. In sommige gebieden van de wereld hebben tot 50 procent van de jonge kinderen een tekort aan vitamine A. Je kunt ook een vitamine A-tekort krijgen door malabsorptie, wat inhoudt dat voedingsstoffen uit de voeding onvoldoende in het bloed worden opgenomen.

Vitamine D

Vitamine D kan worden geassocieerd met droge ogen. Droge ogen en een verminderde traanfunctie worden soms gezien bij mensen met een vitamine D-tekort. Onderzoek suggereert dat vitamine D-supplementen kunnen helpen bij klachten van droge oog, zoals ongemak van het oog en vermoeidheid, roodheid, wazig zicht en gevoeligheid voor licht. Verder onderzoek is nodig om dit te bewijzen.

Omega 3

Omega 3-vetzuren kunnen gunstig zijn bij de behandeling van droge ogen. Het lijkt erop dat supplementen van omega 3 of voedingsbronnen van omega 3-vetzuren symptomen van irritatie kunnen verminderen bij mensen met droge ogen. Vooral de omega 3-vetzuren DHA en EPA kunnen helpen. Deze soorten omega 3 zijn te vinden in:

• Ansjovis;
• Haring;
• Makreel;
• Zalm;
• Sardines;
• Tonijn.

Onderzoek uit 2018 laat evenwel zien dat patiënten met droge ogen net zoveel baat hebben bij capsules met omega-3-vetzuren uit visolie als bij capsules met een placebo. Dat melden Penny Asbell en collega’s in NEJM ( 2018; online 13 april).²

Prognose

Droge ogen zijn een chronische aandoening voor veel patiënten, maar met de juiste aanpak kan de kwaliteit van leven aanzienlijk verbeteren. Wereldwijd lijdt naar schatting 5-34% van de bevolking aan droge ogen, met hogere percentages bij vrouwen en ouderen. In Nederland heeft ongeveer 1 op de 7 volwassenen last van droge ogen, waarbij het risico toeneemt met de leeftijd. Onbehandeld kunnen droge ogen leiden tot complicaties zoals blijvende schade aan het hoornvlies, infecties of zelfs verminderd zicht, maar bij tijdige behandeling zijn deze complicaties zeldzaam.

Met een goed afgestemde behandeling ervaren veel patiënten een significante vermindering van symptomen. Bijvoorbeeld, bij gebruik van kunsttranen en warmtetherapie rapporteert 70-80% van de patiënten een verbetering in klachten. Innovatieve therapieën zoals punctumpluggen en intense pulsed light (IPL) laten zelfs bij complexe gevallen een positieve respons zien in 60-75% van de gevallen.


Noot

1. Y.D. van Leeuwen en J.L. Baggen: Droge ogen, in: Kleine kwalen in de huisartsenpraktijk, vijfde geheel herziene druk, tweede oplage, Elsevier Gezondheidszorg, Amsterdam, 2010, p.389.
2. Dry Eye Assessment and Management Study Research Group, Asbell PA, Maguire MG, Pistilli M, Ying GS, Szczotka-Flynn LB, Hardten DR, Lin MC, Shtein RM. n-3 Fatty Acid Supplementation for the Treatment of Dry Eye Disease. N Engl J Med. 2018 May 3;378(18):1681-1690. doi: 10.1056/NEJMoa1709691. Epub 2018 Apr 13.

Lees verder

• Oogaandoeningen: rood oog/rode ogen; jeuk/afscheiding/tranen
• Tranende ogen: oorzaken en symptomen van een tranend oog
• Chalazion (bultje onder ooglid): verwijderen en behandeling
• Droge mond (en keel): symptomen, oorzaak en behandeling
• Schildklierontsteking (thyroïditis): symptomen & behandeling