Eiwit in urine: Proteïnurie

Kleine hoeveelheden eiwit in de urine hebben duiden nog niet op een (ernstige) ziekte. Ook bij gezonde mensen is eiwit in urine niet ongewoon. Het wordt pas een probleem als het eiwitgehalte in de urine te hoog is. Dit wordt een proteïnurie genoemd. Verschillende ziekten kunnen hiervoor verantwoordelijk zijn. Verhoogde uitscheiding van eiwit in urine is vaak onschadelijk en van voorbijgaande aard, maar recent onderzoek toont aan dat aanhoudend te veel eiwit in de urine een 63% hoger overlijdensrisico geeft. De oorzaken van een verhoogde hoeveelheid eiwit in de urine variëren van overmatige lichamelijke inspanning via infecties van de urinewegen en koortsachtige ziekten tot hypertensie en hartfalen. Te veel eiwit in urine kan onder meer duiden op een nierziekte.

Wat is proteïnurie of eiwit in urine?

Bij meer dan 150 mg eiwit in urine spreken we van proteïnurie. Eiwitten, bestaand uit aminozuren, behoren tot de stoffen die voor een mens van levensbelang zijn. Veel eiwitten komen voor in kippeneiwit, vandaar de naam. Een andere naam voor eiwit is proteïne, afgeleid van het Griekse protos = "eerste". Overigens is het ene eiwit het andere niet. Eiwitten zijn opgebouwd uit 20 verschillende aminozuren die je kunt onderverdelen in essentiële en niet-essentiële.

Onder Proteïnurie verstaat men een verhoogde uitscheiding van eiwitten (= proteïne) in de urine. In getallen: als je per dag meer dan 150 mg eiwit in de urine uitscheidt, heet dat proteïnurie. Volgens een onderzoek van Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) in mei 2010 heeft iemand met eiwit in de urine een 63% hoger overlijdensrisico.

Hoe wordt eiwit in urine opgespoord?

Eiwit in de urine kan gemakkelijk worden opgespoord via een onderzoek met teststrips. Men dompelt de teststrip kort onder in de urine en kontroleert na een minuut of er een verkleuring van het eiwitveld heeft plaatsgevonden. In de linker afbeelding vertoont het eiwitveld een blauw-groene tint. Er is eiwit vastgesteld. Ter vergelijking, in de rechter afbeelding een normaal resultaat.

Behalve meting via teststrips zijn er talloze laboratoriummethoden voor de bepaling van eiwit in de urine. Die methoden zijn weliswaar iets ingewikkelder dan gebruik van teststrips, maar ze vertellen ons ook hoevéél eiwit er in de urine is (toont de teststrip slechts bij benadering) en specifieke methoden vertellen ons ook wélke eiwitten in de urine verhoogd zijn.

Waarom meet men eiwit in urine?

• Onderzoek naar eiwit in de urine met behulp van teststrips behoort tot de routinetesten bij preventieve onderzoeken (screening);
• Voor het opsporen van nierkwalen of om het verloop van een eerder geconstateerde nierkwaal te volgen;
• Het aantonen van specifieke eiwitten ter onderscheiding van verschillende vormen van nierkwalen;
• Bij andere aandoeningen, waarvan men weet dat ze soms gepaard gaan met proteïnurie (bloedkanker, lymfeklierkanker).

Oorzaken eiwit in urine

Vooraf moet worden opgemerkt dat bij de meeste mensen waarbij ooit proteïnurie werd vastgesteld, er geen sprake is van een ziekte. Veel tijdens routine-onderzoeken vastgestelde gevallen van proteïnurie, tonen derhalve een relatief onschuldige bijzonderheid aan. Een voorbeeld daarvan is de goedaardig (benigne) proteïnurie, die hieronder beschreven wordt.

• Proteïnurie bij nierziekten: op de eerste plaats onderscheiden we op zich zelf staande nierziekten zoals glomerulonefritis (een ontsteking van de nierfilters) of schade aan de nieren door gebruik van medicamenten. Maar het komt vaker voor dat nierkwalen een gevolg zijn van andere ziekten zoals diabetes, hoge bloeddruk, lupus erythematosus of andere auto-immuunziekten, infecties (HIV, hepatitis) of jicht (te hoog urinezuur in het bloed).
• Proteïnurie door overproductie van een bepaalde eiwitstof. De oorzaak van een dergelijke proteïnurie is dat bepaalde kleinere eiwitstoffen in grote hoeveelheden in het bloed voorkomen en via de nieren worden uitgescheiden. Kleinere hoeveelheden van deze eiwitten worden doorgaans door de nieren geneutraliseerd, maar bij grote hoeveelheden zijn de nieren overvoerd.
• Andere oorzaken van proteïnurie: nierstenen, infecties, verwondingen, maar ook tumoren in de omgeving van de nieren of urinewegen kunnen bloedingen en toename van eiwitten in de urine veroorzaken. Voorbeelden hiervan zijn ontstekingen (bijvoorbeeld in het gebied van het nierbekken of de blaas), nierstenen, blaasstenen, tumoren van de nieren, urinewegen of prostaat. Overigens moeten bloedingen al hevig zijn, willen ze proteïnurie veroorzaken. Bij een minimale bloeding zal een teststrip het eiwitveld niet positief kleuren.

Meer weten over eiwit in urine?

Wil men meer weten over eiwit in urine dan wordt aangeraden om op een betrouwbaar gezondheidsplatform zoals Gezondheidsplein.nl aanvullende informatie bij te zoeken.