Syndroom van Asherman: symptomen, oorzaak en behandeling

Het syndroom van Asherman of de Ziekte van Asherman wordt gekenmerkt door verklevingen in de baarmoeder, waarbij de wanden van de baarmoeder aan elkaar zijn geplakt. Als gevolg hiervan menstrueer je niet meer of nauwelijks. De verklevingen ontstaan vaak na een zwangerschapsgerelateerde ingreep, zoals een curettage vanwege een abortus, miskraam of om de placenta of restjes daarvan uit de baarmoeder te verwijderen. Maar het kan ook ontstaan na het weghalen van vleesbomen of poliepen in de baarmoeder. Chirurgen in het Hysteroscopisch Therapeutisch Centrum (HTC) van het Spaarne Gasthuis in Hoofddorp hebben veel ervaring in de behandeling van het Asherman syndroom.

• Wat is het syndroom van Asherman?
• Verklevingen in de baarmoeder
• Wie was Josef Asherman?
• Waardoor ontstaan de verklevingen?
• Curettage
• Operatie
• Keizersnee
• Ontsteking of infectie
• Hoe vaak komt het voor?
• Symptomen van het syndroom van Asherman
• Verschijnselen
• Complicaties
• Onderzoek en diagnose
• Moeilijk te diagnosticeren
• Onderzoeken
• Differentiële diagnose
• Behandeling van het syndroom van Asherman
• Syndroom van Asherman: Spaarne Gasthuis

Wat is het syndroom van Asherman?

Verklevingen in de baarmoeder

De ziekte van Asherman wordt gekenmerkt door verklevingen in de baarmoeder, waarbij de wanden van de baarmoeder aan elkaar zijn verkleefd. De oorzaak van deze verklevingen is een beschadiging van het baarmoederslijmvlies, waarmee de binnenkant van de baarmoeder is bekleed. Als gevolg van de verklevingen kun je moeilijk zwanger worden. Bij een eventuele zwangerschap is de kans groter op een miskraam of vastzittende placenta of moederkoek.

Wie was Josef Asherman?

Aan het eind van de negentiende eeuw werd de aandoening reeds beschreven door een Duitse gynaecoloog, maar de aandoening is vernoemd naar de Joods-Tsjechische gynaecoloog Josef Asherman, die in 1948 met een meer gedetailleerde publicatie kwam.

Waardoor ontstaan de verklevingen?

De verklevingen ontstaan door een beschadiging van het baarmoederslijmvlies. Deze kan beschadigd raken door de volgende factoren:

Curettage

Een curettage waarbij de arts weefsel weghaalt uit de baarmoeder met een scherp instrument (een curette) of met een slangetje. Het weghalen van weefselresten uit de baarmoeder wordt soms gedaan na een zwangerschap, abortus of miskraam.

Operatie

Door een operatie in de baarmoeder, zoals bij het weghalen van vleesbomen of poliepen.

Keizersnee

Een keizersnee, waarbij het baarmoederslijmvlies beschadigd raakt.

Ontsteking of infectie

Een ontsteking of infectie in de baarmoeder, bijvoorbeeld door een seksueel overdraagbare aandoening of door een spiraaltje. De verklevingen kunnen zich ook vormen door de infectieziekte tuberculose (tbc), of schistosomiasis (een parasitaire infectieziekte die wordt veroorzaakt door wormen).

Toch is er nog maar weinig informatie bekend over waarom sommige vrouwen de ziekte van Asherman krijgen en anderen niet.

Hoe vaak komt het voor?

Men vermoedt dat het syndroom van Asherman wordt ondergediagnosticeerd, omdat het meestal niet opgespoord wordt door middel van routinematige diagnostische procedures, zoals een echografie. De aandoening komt naar schatting bij 1,5% van de vrouwen voor, die een baarmoederfoto (hysterosalpingogram) krijgen. Tussen 5 en 39% van de vrouwen met recidiverende miskramen en tot 40% van de patiënten die dilatatie en curettage (een behandeling waarbij de bovenste laag van het baarmoederslijmvlies wordt weggeschrapt) hebben ondergaan na een bevalling of onvolledige abortus, ontwikkelt het syndroom van Asherman.

Symptomen van het syndroom van Asherman

Verschijnselen

Bij het Asherman syndroom hoeven geen klachten op te treden. Eventuele klachten zijn::

• bruine vaginale afscheiding;
• pijn in de onderbuik; en
• menstruatiestoornissen.

Complicaties

Indien het Asherman syndroom niet op tijd wordt behandeld, heb je meer kans op de volgende problemen en complicaties::
endometriose, waarbij het baarmoederslijmvlies zich naar andere gebieden verspreidt, meestal

• bekken of buikholte, wat veek klachten kan geven;
• buitenbaarmoederlijke zwangerschap;
• miskramen; en
• onvruchtbaarheid.

Onderzoek en diagnose

Moeilijk te diagnosticeren

Het syndroom van Asherman is geen veelvoorkomende aandoening en dat maakt het voor gynaecologen soms lastig om te diagnosticeren. Het blijkt dat in Nederland jaarlijks zo'n 160 à 170 vrouwen met deze aandoening worden geholpen. Daar komt bij dat de klachten die kunnen optreden bij allerlei ziekten kunnen horen en lang niet alle vrouwen met deze klachten hebben het Asherman syndroom.

Onderzoeken

De diagnose wordt gesteld aan de hand van de volgende onderzoeken:

• Een hysterosalpingogram (HSG), een baarmoederfoto waarbij je contrastvloeistof in de baarmoeder krijgt gespoten en vervolgens röntgenfoto's van de baarmoeder en de eileiders worden gemaakt. Eventuele verklevingen worden hierbij goed zichtbaar.
• Een hysteroscopie, waarbij de arts met een soort kijkbuis in de baarmoederholte kijkt en meteen kan zien oe er verklebingen aanwezig zijn.

Differentiële diagnose

De volgende aandoeningen kunnen qua klachten lijken op die van het syndroom van Asherman. De arts zal za daarom bij zijn onderzoek moeten uitsluiten als oorzaak van je klachten. Het gaat om de volgende aandoeningen:

• Pelvic inflammatory disease (PID), een ontsteking in het kleine bekken waar onder meer de baarmoeder, eileiders en het buikvlies zich bevinden;
• Endometriose, waarbij zich baarmoederslijmvlies bevindt op plaatsen buiten de baarmoeder;
• Polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS) of syndroom van Stein-Leventhal, waarbij de eierstokken te veel mannelijk hormoon aanmaken;
• Primaire amenorroe, de afwezigheid van de menstruatie gedurende ten minste drie maanden.

Behandeling van het syndroom van Asherman

Behandeling gebeurt door een kijkoperatie, een zogeheten 'therapeutische hysteroscopie', waarbij de verklevingen weggeknipt worden. Vervolgens wordt er een spiraaltje in de baarmoeder geplaatst, teneinde te voorkomen dat de baarmoederwanden weer aan elkaar groeien. De ingreep vindt poliklinisch plaats met of zonder (lokale) verdoving of op de operatiekamer als dagbehandeling. Na een aantal weken of maanden kan het spiraaltje worden weggehaald. Daarnaast zal je gedurende enkele maanden hormonen moeten slikken, waardoor het baarmoederslijmvlies sneller herstelt.

Syndroom van Asherman: Spaarne Gasthuis

De chirurgen in het Hysteroscopisch Therapeutisch Centrum (HTC) van het Spaarne Gasthuis in Hoofddorp hebben veel ervaring opgedaan met de behandeling van het Asherman syndroom. De chirurgen in dit ziekenhuis kunnen bij ongeveer 95% van de patiënten de verklevingen verwijderen en de functie van de baarmoeder herstellen. Bij ongeveer één van de vier vrouwen komen de verklevingen weer terug.

Lees verder

• Bacteriële vaginose: symptomen, oorzaken en behandeling
• Vaginale afscheiding: geur en kleur (geel, bruin of groen)
• Pijn in de vagina: een stekende of branderige vaginale pijn
• Roze vaginale afscheiding: rozig bloedverlies uit vagina
• Baarmoederontsteking: symptomen, oorzaken en behandeling