Huidveranderingen tijdens de zwangerschap: oorzaken

De meeste huidveranderingen tijdens de zwangerschap zijn normaal en kunnen verder geen kwaad. Tijdens de zwangerschap krijgt een vrouw vaak een gezonde en stralende huid. Je huid krijgt meer vocht tijdens de zwangerschap, waardoor kleine rimpels en inkepingen worden opgevuld en de huid er steviger uitziet. De roze gloed die de huid doet gloeien, wordt veroorzaakt door de verhoogde bloedstroom door het lichaam. Het kan zijn dat je er soms uitziet alsof je bloost. Het nadeel van deze veranderingen is dat je gezicht er een beetje gezwollen kan uitzien als gevolg van waterabsorptie en dat je rode vlekken opmerkt die je niet had voordat je zwanger was. Hoe dan ook, alle rode vlekken verdwijnen na de bevalling en je kunt ze altijd bedekken met getinte vochtinbrengende crème. Er zijn ook andere huidveranderingen mogelijk tijdens de zwangerschap.

• Huidveranderingen tijdens de zwangerschap
• Goedaardige huidveranderingen tijdens zwangerschap
• Striae (zwangerschapsstriemen, stretch marks)
• Versterkte pigmentvorming
• Haar- en nagelveranderingen
• Veranderingen in de bloedvaten
• Verergering of verbetering van bestaande huidziekte
• Atopisch eczeem en psoriasis
• Systemische lupus erythematosus (SLE)
• Schimmelinfecties
• Fibromen of steelwratjes
• Zwangerschapsspecifieke huidziekten
• Zwangerschapsacne
• Polymorfe zwangerschapseruptie
• Jeuk tijdens de zwangerschap
• Galstuwing tijdens de zwangerschap
• Pemphigoid gestationis (blaren tijdens de zwangerschap)
• Impetigo herpetiformis
• Pruritische (jeukende) zwangerschapsfolliculitis

Huidveranderingen tijdens de zwangerschap

Er zijn drie hoofdtypen van zwangerschapsgerelateerde huidveranderingen:

• goedaardige huidveranderingen als gevolg van normale hormonale veranderingen
• reeds bestaande huidziekten die tijdens de zwangerschap veranderen
• zwangerschapsspecifieke huidziekten

Goedaardige huidveranderingen tijdens zwangerschap

Huidveranderingen treden op als gevolg van het uitrekken van de huid en hormonale veranderingen tijdens de zwangerschap. Deze huidveranderingen zijn de volgende:

Striae (zwangerschapsstriemen, stretch marks)

Striae of zwangerschapsstriemen in de huid verschijnen als roze tot blauw-paarse lijnen of banden op de buik, billen, borsten, dijen of armen. Tot 90% van de vrouwen wordt er tegen het einde van de zwangerschap door getroffen en dan vooral jongere vrouwen en vrouwen die bevallen van grote baby's en vrouwen met een hoog lichaamsgewicht. De meeste striae vervagen na de zwangerschap en worden vleeskleurige lijnen. Na de geboorte krimpen ze, maar ze verdwijnen meestal nooit helemaal. Er is aangetoond dat vrouwen die met een crème werden behandeld die Centalla Asiatica-extract, alpha tocopherol en collagen-elastine hydrolysates bevat, aanzienlijk minder striemen ontwikkelen.[1]

Versterkte pigmentvorming

Hyperpigmentatie
Ongeveer 90% van de zwangere vrouwen ervaart enige mate van hyperpigmentatie tijdens de zwangerschap. Deze verandering komt meestal vaker voor bij vrouwen met een donkere huid. De tepelhof, de oksels en het genitale gebied worden het meest getroffen, maar littekens en moedervlekken kunnen ook donker worden.

Zwangerschapsstreep
Bij sommige vrouwen verschijnt er een zwangerschapsstreep, ofwel een donkere, verticale lijn in het midden van de buik. zwangerschap. De Latijnse naam voor deze lijn is linea nigra. De linea alba (de witte lijn waar de twee helften van de rechte buikspier aaneengehecht zijn) wordt de linea nigra. Deze streep kan geen kwaad, hoewel veel vrouwen er van balen. Normaal gesproken vervaagt de zwangerschapsstreep na de bevalling allengs.

Zwangerschapsmasker (melasma of chloasma)
Het zwangerschapsmasker (melasma, chloasma) duidt op een bruine tot donkerbruine verkleuring van het gezicht en soms ook de nek. Het komt in meer of mindere mate voor bij ongeveer 75% van alle zwangere vrouwen. Het komt vooral veel voor bij vrouwen met een donkere huid. Blootstelling aan zonlicht en andere Uv-straling verergert de melasma. Daarom kan het gebruik van zonnebrandmiddelen die zowel tegen UV-A als UV-B werken, evenals een algemeen vermijden van sterk zonlicht, de ontwikkeling van melasma voorkomen.

Haar- en nagelveranderingen

Verhoogde of verminderde groei van hoofd- en lichaamshaar is normaal tijdens de zwangerschap. De nagels groeien sneller en kunnen sneller broos worden (broze nagels)

Veranderingen in de bloedvaten

Deze verandering kunnen bestaan uit:

• verwijde vaatjes of kleine adertjes op de huid van het gezicht, nek, borst en armen (spider naevus of spinnekop)
• rode handpalmen (erythema palmare)
• spataderen op de benen
• aambeien
• oedeem (zwelling van het gezicht, oogleden, armen en benen)
• gezwollen tandvlees en bloedend tandvlees

Verergering of verbetering van bestaande huidziekte

Reeds bestaande huidziekten kunnen tijdens de zwangerschap verbeteren of juist verergeren. Dit zijn enkele van de meest voorkomende huidaandoeningen die kunnen worden beïnvloed door zwangerschap:

Atopisch eczeem en psoriasis

Atopisch eczeem en psoriasis kunnen zowel verbeteren als verergeren tijdens de zwangerschap. Atopische veranderingen kunnen verergeren door jeuk en daardoor krabben tijdens de zwangerschap. Psoriasis verbetert eerder dan dat het verergert.

Systemische lupus erythematosus (SLE)

Bij ongeveer 60% van de zwangere vrouwen met reeds bestaande systemische lupus erythematosus (SLE) wordt dit geactiveerd tijdens de zwangerschap.

Schimmelinfecties

Schimmelinfecties vereisen meestal een langere en intensievere behandeling tijdens de zwangerschap.

Fibromen of steelwratjes

Tegen het einde van de zwangerschap kunnen fibromen of steelwratjes in het gezicht, de nek, de borst en onder de borsten voorkomen. Meestal verdwijnen deze groeisels na de geboorte.

Zwangerschapsspecifieke huidziekten

Zwangerschapsacne

Tijdens je zwangerschap kun je ineens last krijgen van puistjes en mee-eters op je gezicht, decolleté, armen, benen en rug en dan wordt het ook wel zwangerschapsacne genoemd. Dit gebeurt onder invloed van hormonen. In de meeste gevallen verdwijnt de zwangerschapsacne in het tweede trimester vanzelf.

Polymorfe zwangerschapseruptie

Polymorfe zwangerschapseruptie is de meest voorkomende zwangerschapsspecifieke huidziekte en komt één keer voor bij 130 tot 300 zwangerschappen. Deze goedaardige aandoening komt vaak voor in de eerste zwangerschap en bij meerlingzwangerschappen, meestal beginnend in het derde trimester met urticariële papels en plaques in de striae of zwangerschapsstriemen op de buik en zich later uitbreidend naar andere plekken op het lichaam, zoals dijbenen, billen en armen. De oorzaak is anno 2024 onbekend. Er is een verband tussen de ziekte, het immuunsysteem van de moeder en bepaalde foetale cellen. Het feit dat de ziekte vaker voorkomt bij vrouwen met meerlingzwangerschappen, kan een indicatie zijn dat huidelasticiteit een rol speelt bij het activeren van een immuunrespons. De ziekte komt voor in het derde trimester of kort na de geboorte. Het veroorzaakt ernstige jeuk met een uitbarsting van netelroos en knobbeltjes met of zonder omringende roodheid. De uitslag verschijnt eerst op de buik, vaak vergezeld van striae, soms worden ook armen en benen aangetast.

Jeuk tijdens de zwangerschap

Bij één op de 300 zwangerschappen komt zwangerschapsjeuk voor en deze klacht kan in alle drie de trimesters voorkomen. De oorzaak is anno 2024 onbekend. Rode vlekken en knobbeltjes verschijnen op de strekzijde van de armen en benen. Naast zwangerschapsjeuk zijn er ook andere oorzaken van jeuk tijdens de zwangerschap.

Jeuk tijdens de zwangerschap kan in sommige gevallen een indicatie zijn van ziekte aan de galwegen en leverziekte. Daarom moeten bloedtesten worden uitgevoerd die informatie geven over of er veranderingen in de leverwaarden zijn. Als de leverwaarden normaal zijn, is de ziekte goedaardig. Het is niet bewezen dat goedaardige zwangerschapsjeuk een ongunstige invloed heeft op het ongeboren kind. Voor de behandeling worden cortisonzalf of antihistaminica gebruikt. Het is niet ongewoon dat een zwangere vrouw langdurige jeuk ervaart die weken tot na de geboorte duurt.

Galstuwing tijdens de zwangerschap

Intrahepatische cholestase tijdens de zwangerschap is de term voor een complicatie waarbij gal zich ophoopt als gevolg van vernauwde galwegen in de lever. In Nederland komt de ziekte voor bij 0,1 - 1% van de zwangere vrouwen. De oorzaak is anno 2024 nog onduidelijk, er kan een vorm van overgevoeligheid voor oestrogeen zijn. Familiale aanleg is aanwezig en er kunnen gevallen van galstenen in de familie voorkomen. Het meest voorkomende symptoom is jeuk, met of zonder geelzucht. De jeuk zit voornamelijk in de handpalmen en voetzolen en wordt 's nachts sterker. De ziekte als zodanig veroorzaakt geen uitslag, maar het kan krabeffecten veroorzaken als gevolg van de intense jeuk. Voortijdige geboorte, verkleurd vruchtwater en babysterfte in de baarmoeder zijn mogelijke complicaties. Het risico neemt toe met toenemende concentratie van galpigment (bilirubine) in het bloed.

Het wordt behandeld met antiallergische medicijnen tegen jeuk. Het medicijn ursodeoxycholzuur wordt gebruikt in ernstige omstandigheden om jeuk te verlichten, galcongestie te verminderen en de prognose voor het ongeboren kind te verbeteren. Meestal gaat de ziekte over na de geboorte. Er is een verhoogd risico dat de ziekte terugkeert in latere zwangerschappen.

Pemphigoid gestationis (blaren tijdens de zwangerschap)

Pemphigoid gestationis is een huidziekte met blaren en ernstige jeuk, die zeer sporadisch in de zwangerschap optreedt Het komt voor bij één op de 50.000 zwangerschappen in het 2e of 3e trimester. Het is een auto-immuunziekte van de huid. Het beloop kan variëren, maar meestal verbetert de ziekte tegen het einde van de zwangerschap, maar met een heropleving in de eerste periode na de geboorte. Gelokaliseerde, jeukende rode vlekken en met vocht gevulde kleine blaren ontwikkelen zich tot meer uitgebreide blaren of blaasjes. De ervaring leert dat de uitslag rond de navel begint. De uitslag verspreidt zich uiteindelijk naar de romp, naar de billen, evenals op armen en benen. Gezicht, hoofd en slijmvliezen worden in de regel niet aangetast.

Milde gevallen worden behandeld met antihistaminica en cortisonzalven. In ernstige gevallen moeten cortisontabletten worden toegediend. Een intensieve zwangerschapsbewaking wordt aanbevolen. Het gebruik van anticonceptiepillen of latere zwangerschap kan leiden tot een herhaling van de ziekte. Deze vrouwen hebben een verhoogd risico op andere auto-immuunziekten, bijvoorbeeld de Ziekte van Graves waarbij hyperthyreoïdie (te snel werkende schildklier) optreedt.

Impetigo herpetiformis

Dit is een zeldzame pustulaire psoriasis die ontstaat in het derde trimester van de zwangerschap. Of deze ziekte typerend is voor de zwangerschap of alleen maar verergert, is anno 2024 nog controversieel. Fysieke symptomen kunnen misselijkheid, braken, diarree, koorts, koude rillingen en gezwollen lymfeklieren zijn. De uitslag bestaat uit ronde, gebogen of veelhoekige vlekken bezaaid met kleine, pijnlijke puisten (puisten). De meest voorkomende huidletsels zijn te vinden op de dijen en de lies, en de uitslag kan ook samenvloeien en zich uitbreiden naar de rest van het lichaam, armen en benen. Gezicht, handen en voeten worden niet beïnvloed.

Een verhoogd risico voor het ongeboren kind wordt gemeld, hetgeen nauwlettende controle tijdens de zwangerschap vereist. De uitslag wordt behandeld met cortisontabletten. Bij infecties worden antibiotica gebruikt. De ziekte verdwijnt meestal na de geboorte, maar het kan terugkeren bij een latere zwangerschap.

Pruritische (jeukende) zwangerschapsfolliculitis

Deze huidziekte is relatief zeldzaam tijdens de zwangerschap. Het komt voor in het 2e en 3e trimester. De oorzaak is anno 2024 onduidelijk. Ondanks de naam is de jeuk geen opvallende eigenschap: rode puistachtige knobbeltjes en steriele puisten zijn te vinden op de buik, armen, borst en rug. Het is niet bewezen dat de ziekte een negatieve invloed heeft op de foetus. Cortisonzalven, acne remedies (benzoylperoxide) of UV-lichttherapie (UV-B) zijn mogelijke behandelingen. De ziekte trekt weg na de bevalling.

Noten:

1. Young, G.L., Jewell, D., Creams for preventing stretch marks in pregnancy (Cochrane Review). In: The Cochrane Library, Issue 2, 2000. Chichester, UK: John Wiley & Sons, Ltd. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10796111?dopt=Abstract

Lees verder

• Striae of striemen: verwijderen, verminderen en voorkomen
• Zwangerschapsacne: behandeling van puistjes bij zwangerschap
• Zwangerschapsstreep (linea nigra): symptomen en voorkomen