Pijn, jeuk en afscheiding uit de anus: oorzaken en symptomen

In dit artikel wordt onder anale klachten pijn, jeuk, afscheiding en een door een persoon gevoelde afwijking in en rondom de anus verstaan. Rectaal bloedverlies, obstipatie (verstopping), fecale incontinentie (het niet goed beheersen van ontlasting en het niet goed kunnen uitscheiden ervan op een geschikte plaats en tijd) en encopresis (broekpoepen of onzindelijkheid voor ontlasting bij kinderen na het vierde levensjaar) worden in dit artikel niet besproken. Anale klachten komen vaak voor. De meest voorkomende aandoeningen betreffen: hemorroïden (aambeien), de fissura ani (kloofjes in het slijmvlies van de anus) en pruritus ani (anale jeuk), welke we hieronder samen met een aantal andere aandoeningen nader zullen toelichten.

Hemorroïden (aambeien)

Vele mensen hebben in meer of mindere mate last van aambeien. Aambeien ontstaan door verwijding van de anders in de endeldarm en rond de anus. Vaak wordt een onderscheid gemaakt tussen inwendige en uitwendige aambeien. Aambeien worden geassocieerd met zittend werk, bepaalde voedingsgewoonten en obstipatie. Symptomen die zich kunnen voordoen zijn onder meer het aantreffen van vers bloed op het toiletpapier of in het toilet of op de ontlasting na de stoelgang, zichtbare zwelling rond de anus, afscheiding van slijm, gevoel van branderigheid, irritatie en jeuk en een oncomfortabel drukkend gevoel.

Fissura ani (anuskloofjes)

Een anusfissuur of anuskloofje is een klein en pijnlijk scheurtje of kloofje in de huid en/of het slijmvlies van het anale kanaal, welke vaak in de lengterichting verloopt. Vaak ontstaat een dergelijk kloofje als gevolg van obstipatie en passage van harde ontlasting. Het geeft meestal een scherpe, snijdende pijn tijdens of na de stoelgang, hetgeen vaak gepaard gaat met wat bloedverlies. Je treft dan helderrood bloed op de ontlasting of het toiletpapier aan.

Pruritus ani (anale jeuk)

Anale jeuk kan vele oorzaken hebben, zoals aambeien, anuskloofjes, perianaal eczeem, lichen sclerosus (een aandoening van de huid van de geslachtsdelen van onbekende oorzaak, waarbij het gebied rond de anus soms ook is aangetast), oxyuriasis, condylomata acuminata (genitale wratten), psoriasis en fecale lekkage. Soms wordt geen oorzaak gevonden. Dit wordt idiopathische pruritus ani genoemd. Idiopathisch betekent 'van onbekende oorzaak'.

Perianaal eczeem

Anaal eczeem gaat vaak gepaard gaat met roodheid, vochtproductie, schilfering en jeuk. Anaal eczeem kent velerlei oorzaken, zoals overmatig transpireren of zweten, slechte hygiëne, aambeien, wormpjes, contactallergie voor vochtige doekjes en overgewicht of obesitas.

Perianaal abces

Een perianaal abces is een geïnfecteerde, met pus gevulde holte in de buurt van de endeldarm of anus. Het is een uitermate pijnlijke aandoening en het is vooralsnog niet duidelijk waarom deze aandoening bij de ene mens wel en bij de ander niet voorkomt. De aandoening hangt niet samen met gebrekkige hygiëne.

Condylomata acuminata (genitale wratten)

Genitale wratten is een seksueel overdraagbare aandoening (soa), waarbij zich zachte, wratachtige gezwellen op de geslachtsdelen en rond de anus manifesteren. Genitale wratten kunnen jeuk of een branderig gevoel en soms pijn veroorzaken.

Andere (seksueel overdraagbare) infecties

Verschillende soa kunnen aanleiding geven tot anale klachten. Deze soa worden gezien bij personen die zich inlaten met anale seks. De belangrijkste soa's die kunnen leiden tot anale klachten zijn chlamydia, gonorroe en syfilis.

Oxyuriasis (aarsmaden)

Oxyuriasis of enterobiasis is een besmetting door de aarsmade: Oxyuris (Enterobius) vermicularis. Aarsmaden zijn kleine wormpjes die vooral bij kinderen parasitair de darmen kunnen infecteren en eitjes leggen rond de anus. Dit geeft hevige jeuk in het anale gebied. Aarsmaden kunnen zeer vervelende klachten veroorzaken, zoals hevige jeuk rondom de anus. Dit komt doordat de vrouwtjeswormen 's nachts door de anus naar buiten kruipen en eitjes leggen op de huid rondom de anus. In de ontlasting zijn soms kleine, bewegende witte tot geelachtige aarsmaden zichtbaar.

Proctalgia fugax

Bij proctalgia fugax treedt vluchtige, doch zere hevige pijn op in het onderste gedeelte van het rectum. Het gaat om tijdelijke, vaak nachtelijke, pijnaanvallen. De pijn is heftig en krampend. Het duurt meestal minder dan 20 minuten en verdwijnt net zo geheimzinnig als het komt. Het is (nog) niet bekend waardoor proctalgia fugax wordt veroorzaakt.

Carcinoom (kanker)

Een carcinoom van anus of rectum laat zich meestal kennen door rectaal bloedverlies of defecatieverandering (veranderingen in de stoelgang). Andere klachten zijn loze aandrang (het gevoel dat je moet poepen, terwijl dit niet zo is), onvolledige stoelgang en een krampend gevoel in de anus welke verergert tijdens de stoelgang.

Anale huidflapjes (skintags of marisken)

Een mariske is een goedaardige, volkomen onschuldige, zacht aanvoelend huidflapje bij de anus. Dit kan een restant zijn van een aambei die er heeft gezeten. Een marikse kan aanleiding geven tot jeuk, irritatie en eczeemklachten.

Lees verder

• Aambeien: Aambeien symptomen, oorzaken, behandeling en genezing (special)
• Anus: anusaandoeningen of anale klachten met jeuk en pijn
• Scheurtjes of kloofjes in de anus: anusfissuur behandelen
• Anale jeuk (jeukende anus): oorzaken van jeuk aan de anus
• Pijn aan de anus of anale pijn: oorzaken van pijnlijke anus
• Rectale/anale bloedingen: bloed uit anus, rectum, darm, maag