Rectale/anale bloedingen: bloed uit anus, rectum, darm, maag
Bloed uit anus of een rectale bloeding kan verschillende oorzaken hebben. Het rectum is het laatste gedeelte van de dikke darm dat eindigt net voor de anus. In het rectum vindt opslag van ontlasting plaats, totdat het wordt uitgescheiden. Rectale bloedingen kunnen wijzen op een niet ernstige aandoeningen, maar het kan ook een symptoom zijn van een levensbedreigende aandoening. We bespreken de meest voorkomende oorzaken van rectale bloedingen, zoals aambeien, anale kloof, diverticulose, tumoren en poliepen, inflammatoire darmziekten en traumata.- Rectale of anale bloedingen: bloed uit anus
- Definitie:
- Symptomen
- Oorzaken van rectale bloedingen
- Rectaal bloedverlies door aambeien
- Bloed uit anus door anale kloof (anale fissuur)
- Diverticulose, uitstulpingen darmwand
- Bloed uit anus door infectieuze aandoeningen
- Inflammatoire darmziekten
- Tumoren en poliepen
- Iatrogene oorzaken van rectaal bloedverlies en traumata
- Aandoeningen in het bovenste deel van het spijsverteringsstelsel of gastro-intestinaal systeem
- Wanneer medische bijstand inschakelen bij bloed uit anus?
- Behandeling en zelfzorg
Rectale of anale bloedingen: bloed uit anus
Rectaal bloedverlies kan anatomisch gezien ontstaan door een aandoening van de huid (fissura ani), het slijmvlies (ontsteking, ulcus, poliep, carcinoom), de bloedvaten (hemorroïden, angiodysplasieën) of door zwakte van het bindweefsel (diverticulose).Een bloeding in het laatste deel van het spijsverteringskanaal geeft vaak helderrood bloed op of in de ontlasting, bloed op het toiletpapier, of bloedvlekken in de wc-pot of roodgekleurd water. De aanwezigheid van zwarte, teerachtige ontlasting (melena) wijst op een bloeding in de slokdarm, maag of de dunne darm. Uitzondering hierop is een hevige bloeding vanuit maag of dunne darm waarbij de passage van het bloed zo snel verloopt, dat er geen melena wordt gevormd. Ontlasting dat er zwart en teerachtig uitziet, is reeds in het darmkanaal geheel of gedeeltelijk verteerd.
Definitie:
Rectale bloedingen zijn bloedingen waarbij het bloed - al dan niet samen met de ontlasting - via de anus naar buiten komt.Symptomen
Een rectale bloeding kan wijzen op allerlei aandoeningen. Daarom zullen zich over het algemeen ook andere symptomen manifesteren, zoals:- misselijkheid en braken
- verminderde eetlust
- gewichtsverlies
- algehele malaise
- opgezwollen buik, pijn in buik of elders
- veranderingen in het ontlastingspatroon
- rectale uitscheiding van slijm
Oorzaken van rectale bloedingen
We bespreken hieronder de meest voorkomende oorzaken van rectale bloedingen.Rectaal bloedverlies door aambeien
De meest voorkomende oorzaak van een rectale bloedig zijn aambeien. Aambeien zijn gezwollen aderen in de anus en de endeldarm. Het is op zich een onschuldige aandoening, maar het is wel heel vervelend en lastig want ze veroorzaken bloedingen, jeuk en pijnlijk ongemak. Mensen met deze aandoening zijn meestal ouder dan 40 jaar en met het voortschrijden der jaren is de kans op aambeien groter. Dikwijls worden aambeien veroorzaakt door obstipatie (verstopping), uitstel van aandrang en hard persen tijdens het ontlasten. Vaak neemt de persoon ook onvoldoende vezelrijke voeding en vocht in.De meest voorkomende klacht van aambeien is pijnloos bloeden. Er is dan een klein beetje bloed op de ontlasting zichtbaar. Ook kan men last krijgen van afscheiding, irritatie en jeuk. Een andere klacht is een bultje aan de wand van de anus. Ook kan het voorkomen dat er een verzakking of uitstulping van één of meerdere aambeien optreedt.
Bloed uit anus door anale kloof (anale fissuur)
Een anale fissuur is een pijnlijk scheurtje in de lengterichting van de anus en is gelokaliseerd in de middellijn aan de voor- en/of achterkant van de anus. Het wordt meestal veroorzaakt door de passage van grote, harde ontlasting (obstipatie), bijvoorbeeld door verandering van dieet. Het is veelal pijnlijk en bij de toiletgang is er vaak helderrood bloedverlies te zien op toiletpapier in kleine hoeveelheid. Het is één van de meest voorkomende oorzaken van anaal bloedverlies bij kinderen.Diverticulose, uitstulpingen darmwand
Een divertikel is een uitstulping van de darmwand en de ontwikkeling daarvan wordt veroorzaakt door een afname van vezels in het dieet. Mensen met deze aandoening zijn meestal ouder dan 40 jaar. Pijn is meestal afwezig, maar indien wel aanwezig, dan treedt het meestal op in de linker onderbuik. Aanhoudend bloeden kan betekenen dat ziekenhuisopname noodzakelijk is.
Buikpijn / Bron: Andrey Popov/Shutterstock.comBloed uit anus door infectieuze aandoeningen
Infectueuze aandoeningen kunnen gepaard gaan met dysenterie, een hevige vorm van diarree die wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van bloed in de ontlasting. Organismen die hier verantwoordelijk voor zijn, zijn onder andere Salmonella, Shigella, Escherichia coli en Clostridium difficile. Lichamelijke klachten zijn buikpijn, koorts en bloederige diarree.Inflammatoire darmziekten
Een inflammatoire darmziekte zoals de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa en proctitis, is een veel voorkomende oorzaak van rectale bloedingen bij jongvolwassenen en mensen jonger dan 50 jaar. Het bloeden gebeurt in kleine tot matige hoeveelheid in de vorm van helder rood bloed, meestal vermengd met ontlasting en slijm. Bijkomende klachten zijn koorts, kramp en maagpijn.Tumoren en poliepen
Een poliep is een in de holte van een orgaan uitpuilende, gesteelde, goedaardige slijmvliestumor.(1) Sommige poliepen kunnen uitgroeien tot kanker. Ongeveer 5% van de poliepen in de dikke darm wordt kwaadaardig. Bij grotere poliepen treden vaak bloedingen op.Er kunnen zowel goedaardige als kwaadaardige tumoren aangetroffen worden in de dikke darm en endeldarm. Bij een kwaadaardige tumor spreken we van kanker. Kanker van de dikke darm en endeldarm zijn geen zeldzaam verschijnsel. In 2006 werden er bij ongeveer 11.000 Nederlanders de diagnose 'dikkedarmkanker' gesteld. In Nederland overlijden elk jaar circa 4500 mensen hieraan.(2)
Mensen die ouder zijn dan 50 jaar, worden het meest getroffen. Jonge mensen kunnen echter ook getroffen worden door darmkanker. Minder dan 20% van de mensen met een tumor of een poliep hebben last van rectale bloedingen. Wanneer er wel bloed vrijkom, dan is het meestal minimaal.
Vermoeidheid / Bron: Istock.com/BartekSzewczyk- blijvende veranderingen in de frequentie van de stoelgang, veranderingen in het ontlastingspatroon en/of veranderingen in soort ontlasting;
- buikpijn of andere aanhoudende ongemakken in de buik, zoals een opgeblazen gevoel of krampen (buikkrampen);
- slijm en/of bloed bij de ontlasting;
- pijn in de endeldarm of het gevoel dat de endeldarm niet geheel leeg is (loze aandrang genoemd);
- onverklaarbaar (fors) gewichtsverlies;
- permanente vermoeidheid en algehele malaise.
Er kan ook sprake zijn van anuskanker. Anale kanker kenmerkt zich door de volgende verschijnselen:
- bloeden uit de anus - waarbij helderrood bloed op het wc-papier en op de ontlasting;
- een bobbel, knobbel of een gezwel in de buurt van de anus;
- pijn of irritatie in of bij de anus;
- jeuk of afscheiding uit de anus;
- verandering in het ontlastingspatroon, de stoelgang: frequente aandrang zich te ontlasten en soms afwisselend verstopping (constipatie/obstipatie) en diarree.
Iatrogene oorzaken van rectaal bloedverlies en traumata
Iatrogeen betekent: 'veroorzaakt door medische handelingen'. We kunnen hierbij denken aan de bijwerkingen van geneesmiddelen of een medische handeling of een onbedoeld effect van een operatie.
Klachten na radiotherapie (bestraling) van de prostaat / Bron: Adriaticfoto/Shutterstock.com- bloederige zweertjes en abcessen op het darmslijmvlies;
- bloederige en slijmerige diarree;
- buikpijn;
- koorts;
- uitdroging (dehydratie);
- gewichtsverlies;
- gewrichtsontstekingen.
Rectaal bloedverlies kan ook optreden door het gebruik van bepaalde geneesmiddelen, zoals:
- coumarinederivaten (antistollingsmiddelen),
- acetylsalicylzuur (een medicijn dat pijnstillend, koortsverlagend en ontstekingsremmend werkt, beter bekend onder de merknaam Aspirine),
- NSAID’s (afkorting van Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs, ontstekingsremmende middelen).
Traumata kunnen veroorzaakt worden door seksueel misbruik of door vrijwillige seksuele handelingen, zoals anaal-genitale seks, 'fisting' (een seksuele activiteit waarbij een hand in het rectum wordt ingebracht) of door het inbrengen van bepaalde voorwerpen in de anus. Dit kan al dan niet gepaard gaan met het oraal en/of rectaal gebruik van drugs.(3)
Ook thermometerlaesies kunnen rectaal bloedverlies veroorzaken. Bij het anaal opmeten van de temperatuur met een thermometer ontstaan in sommige gevallen (kleine) beschadigingen in het rectum, hetgeen bloedverlies teweeg kan brengen.
Aandoeningen in het bovenste deel van het spijsverteringsstelsel of gastro-intestinaal systeem
Een hevige bloeding vanuit de maag of dunne darm kan ook rectaal bloedverlies veroorzaken. De passage van het bloed verloopt in dat geval in die mate, dat er geen melena gevormd wordt. Dit kan gebeuren nadat iemand een vreemd voorwerp ingeslikt heeft dat ernstige schade veroorzaakt aan het maagslijmvlies.Wanneer medische bijstand inschakelen bij bloed uit anus?
Wanneer rectaal bloedverlies voorkomt met één of meer van de volgende symptomen, neem dan telefonisch contact met uw huisarts op:- koorts
- maagpijn of zwelling
- misselijkheid of braken
- het bloeden gaat niet over of verergert
- recente gewichtsverlies
- veranderde stoelgang
- ernstige of langdurige diarree
- ontlasting ter grootte van een potlood, onwillekeurige lekkage van ontlasting (fecale incontinentie), of het onvermogen om een stoelgang te hebben
Flauwvallen / Bron: Andrey_Popov/Shutterstock.com- zwarte of kastanjebruine ontlasting
- grote hoeveelheid bloedverlies
- rectale pijn
- duizeligheid, zwakte of flauwvallen
- snelle of onregelmatige hartslag
- ademhalingsmoeilijkheden
Behandeling en zelfzorg
Uiteraard is de behandeling van rectale bloedingen afhankelijk van de oorzaak. U kunt zelf ook een aantal maatregelen in acht nemen, zeker in geval van aambeien of een anale kloof:- drink 8-10 glazen water per dag
- eet voldoende tarwezemelen (u kunt deze kopen in de winkel en dagelijks gebruiken in muesli, pap of yoghurt)
- reinig dagelijks de huid rond de anus
- pers zo min mogelijk tijdens de stoelgang.
- vermijd om te lang op het toilet te zitten
- koelelementen kunnen de pijn verminderen in het aangedane gebied
Noten:
