Vergrote baarmoeder: symptomen, oorzaak en behandeling

Een gezwollen, vergrote baarmoeder kan komen door zwangerschap of door een onderliggende aandoening. Een normale baarmoeder is ongeveer zo groot als een gebalde vuist of een peer. De oorzaak van een vergrote baarmoeder als je niet zwanger bent, is vaak een vleesboom. Dit is een goedaardig gezwel van de gespierde wand van de baarmoeder. Een vleesboom geeft vaak geen klachten, maar kan soms gepaard gaan met pijn en langdurige menstruaties en ongewone maandelijkse bloedingen. Een vergrote baarmoeder is meestal geen reden tot ongerustheid. Wel is het daarbij van belang dat de oorzaak ervan is vastgesteld door een echo of CT-scan. Als de arts ontdekt dat de vergrote baarmoeder wordt veroorzaakt door vleesbomen, kan men een afwachtend beleid voorstellen als je er verder geen last van hebt. In dat geval hoef je je geen zorgen te maken. Indien er echter geen aanwijsbare oorzaak voor de vergrote baarmoeder wordt gevonden, dan wordt verder onderzoek uitgevoerd om baarmoederkanker uit te sluiten.

• Een vergrote baarmoeder
• Wie treft het en vóórkomen
• Oorzaak van een vergrote baarmoeder
• Vergrote baarmoeder door vleesbomen
• Vergrote baarmoeder door adenomyose
• Opgezette baarmoeder door baarmoederkanker
• Zwangerschap: de natuurlijke vergroting
• Endometriumhyperplasie
• Eierstokcysten
• Pelvic inflammatory disease (PID)
• Poliepen: kleine boosdoeners
• Symptomen van een vergrote baarmoeder
• In vogelvlucht
• Zware of onregelmatige menstruaties
• Een opgeblazen gevoel of zichtbare zwelling
• Pijn in de onderbuik of onderrug
• Vaak moeten plassen
• Obstipatie of darmproblemen
• Pijn tijdens seks
• Vermoeidheid of bloedarmoede
• Risicogroepen en -factoren van een vergrote baarmoeder
• Wanneer de huisarts raadplegen?
• Onderzoek en diagnose
• Het gesprek: wat je klachten vertellen
• Het lichamelijk onderzoek: even voelen
• Echo: een kijkje van binnen
• Bloedonderzoek: alles in balans?
• Biopsie: zekerheid krijgen
• MRI of CT-scan: de volgende stap
• Behandeling van een vergrote baarmoeder
• Medicatie: kalmeren met pillen
• Hormoontherapie: de boel in balans brengen
• Myomectomie: vleesbomen verwijderen zonder afscheid te nemen van je baarmoeder
• Embolisatie: afsluiten van de bloedtoevoer
• Endometriumablatie: minder bloeden, minder problemen
• Hysterectomie: definitieve oplossing
• Leefstijl en natuurlijke remedies: jezelf ondersteunen
• Regelmatige controle: samen in de gaten houden
• Prognose van een gezwollen baarmoeder
• Complicaties
• Preventie

Een vergrote baarmoeder

Sophie stond voor de spiegel en probeerde haar favoriete zomerjurkje aan te trekken. Tot haar verbazing zat het ineens strakker rond haar buik dan ze zich kon herinneren. "Misschien heb ik de laatste tijd iets te veel genoten van al die lekkere desserts," lachte ze in zichzelf. Maar toen ze ook merkte dat haar menstruatiecyclus veranderde en ze een zeurend gevoel in haar onderbuik kreeg, begon ze zich toch zorgen te maken.

Een gezwollen of vergrote baarmoeder kan verschillende oorzaken hebben. Uiteraard is zwangerschap een veelvoorkomende reden—een prachtige verklaring die nieuw leven aankondigt. Maar als zwangerschap is uitgesloten, kunnen er andere onderliggende aandoeningen zijn die deze vergroting veroorzaken. Denk hierbij aan vleesbomen (myomen), die goedaardige spierweefselknobbels in de baarmoederwand zijn, of adenomyose, waarbij het baarmoederslijmvlies in de spierwand van de baarmoeder groeit. Ook endometriose, waarbij baarmoederslijmvlies buiten de baarmoederholte groeit, kan een rol spelen.

Deze aandoeningen kunnen leiden tot symptomen zoals een opgeblazen gevoel, onregelmatige of hevige menstruaties, pijn in de onderbuik en druk op de blaas of darmen. Het is belangrijk om deze signalen niet te negeren. Net zoals Sophie ontdekte, kan een vergrote baarmoeder diverse oorzaken hebben die medische aandacht vereisen. Een tijdige diagnose kan niet alleen ongemakken verlichten, maar ook eventuele complicaties op de lange termijn voorkomen. Dus als je lichaam fluistert dat er iets anders is dan normaal, luister er dan naar en schroom niet om je arts te raadplegen.

Wie treft het en vóórkomen

De epidemiologie van een vergrote baarmoeder hangt sterk af van de onderliggende oorzaak, leeftijd en geografische verschillen in gezondheidszorg en genetische factoren. Vrouwen van verschillende leeftijden en levensfases kunnen om uiteenlopende redenen te maken krijgen met een vergrote baarmoeder, en in sommige gevallen kan dit verband houden met etnische of regionale verschillen. Laten we deze patronen verkennen.

Vleesbomen (myomen) als veelvoorkomende oorzaak
Een van de meest voorkomende oorzaken van een vergrote baarmoeder is vleesbomen (myomen). Deze goedaardige tumoren komen vooral voor bij vrouwen tussen de 30 en 50 jaar oud, met een piek in de leeftijdsgroep van 35 tot 45 jaar. Wereldwijd wordt geschat dat ongeveer 20 tot 50% van alle vrouwen in deze leeftijdsgroep myomen ontwikkelt, hoewel veel vrouwen hier geen symptomen van ondervinden. Interessant is dat vleesbomen vaker voorkomen bij vrouwen van Afrikaanse afkomst, waarbij de prevalentie naar schatting wel tot 70% kan oplopen bij vrouwen boven de 40.

Endometriose en adenomyose
Endometriose en adenomyose, twee andere aandoeningen die de baarmoeder kunnen vergroten, komen vaker voor bij vrouwen in hun vruchtbare jaren, vaak tussen de 25 en 40 jaar. Endometriose treft wereldwijd ongeveer 10% van de vrouwen in hun reproductieve leeftijd. Adenomyose wordt iets minder vaak gediagnosticeerd, maar komt naar schatting bij 20 tot 35% van de vrouwen voor, vooral na de leeftijd van 35 jaar en vaak na meerdere zwangerschappen.

Geografische en regionale verschillen
Regionale verschillen spelen een rol bij de diagnose en prevalentie van deze aandoeningen. In landen met betere toegang tot gezondheidszorg en screening, zoals in Europa en Noord-Amerika, worden aandoeningen zoals vleesbomen en endometriose eerder en vaker ontdekt. In ontwikkelingslanden blijven deze aandoeningen vaak ondergediagnosticeerd, wat deels te wijten is aan beperkte toegang tot medische zorg en minder frequente gynaecologische controles. Dit kan leiden tot een latere diagnose en ernstigere symptomen.

Voorbeeld uit de praktijk
Neem het voorbeeld van Maria, een 42-jarige vrouw uit Brazilië. Maria merkte dat haar menstruatie steeds heviger werd, en ze kreeg vaker buikpijn en een opgeblazen gevoel. Bij een routineonderzoek werd ontdekt dat ze meerdere vleesbomen had, die inmiddels haar baarmoeder flink vergroot hadden. Dit kwam niet als een complete verrassing: in haar familie hadden verschillende vrouwen vergelijkbare problemen gehad. Vleesbomen zijn in Zuid-Amerika een veelvoorkomende oorzaak van een vergrote baarmoeder, en Maria's geval is typerend voor veel vrouwen in haar leeftijdscategorie in die regio.

Leeftijd, hormonen en menopauze
Bij vrouwen in de premenopauze (40-50 jaar) kunnen veranderingen in hormoonspiegels, met name een toename van oestrogeen, ook leiden tot vergroting van de baarmoeder. Dit komt doordat oestrogeen de groei van baarmoederweefsel stimuleert, wat de ontwikkeling van myomen of andere aandoeningen kan verergeren. Na de menopauze, wanneer de oestrogeenproductie drastisch afneemt, krimpen de meeste vleesbomen, en verdwijnt of vermindert de vergroting van de baarmoeder meestal.

Cijfers

• Myomen: Prevalentie van 20-50% bij vrouwen van 30-50 jaar, tot 70% bij vrouwen van Afrikaanse afkomst.
• Endometriose: Komt voor bij 10% van de vrouwen in hun vruchtbare jaren.
• Adenomyose: Treft ongeveer 20-35% van de vrouwen, meestal boven de 35 jaar.

Deze cijfers tonen aan dat een vergrote baarmoeder vooral vrouwen in hun reproductieve en premenopauzale jaren treft, met regionale en etnische variaties in prevalentie. Vroege opsporing en behandeling kunnen helpen om symptomen en complicaties te verminderen, waardoor vrouwen zoals Maria zich tijdig kunnen laten behandelen.

Oorzaak van een vergrote baarmoeder

Van conceptie tot geboorte kan de baarmoeder van een vrouw toenemen in grootte van een peer tot een watermeloen. Na de bevalling krimpt de baarmoeder weer. Zwangerschap is echter niet de enige mogelijke reden voor een vergrote baarmoeder of uterus. Een vergrote baarmoeder kan een symptoom zijn van allerlei onderliggende medische aandoeningen. Sommige van deze aandoeningen vereisen behandeling. Twee van de meest voorkomende oorzaken van een vergrote baarmoeder zijn vleesbomen en adenomyose (endometriose in glad spierweefsel).

Vergrote baarmoeder door vleesbomen

Vleesbomen komen vaak voor. Een vleesboom is een goedaardig gezwel van de gespierde wand van de baarmoeder. Vleesbomen komen vaak voor tijdens de vruchtbare jaren van de vrouw. Maar liefst 8 op de 10 vrouwen op de leeftijd van 50 jaar, heeft vleesbomen. Ze worden vooral gezien bij vrouwen boven de 30 jaar. Zwaarlijvige vrouwen hebben een groter risico op het ontwikkelen van vleesbomen. De oorzaak van vleesbomen is onbekend, maar de tumoren lijken onder invloed van oestrogeen te groeien. Hormonale en genetische factoren dragen bij aan de groei ervan. Na de menopauze krimpen ze vaak.

Terwijl sommige fibromen erg klein zijn, kunnen sommige wel zo groot worden als een voetbal - alhoewel dat niet zo vaak gebeurt. Een vrouw kan een enkele vleesboom of meerdere vleesbomen hebben. Naast een vergrote baarmoeder kunnen symptomen van een vleesboom bestaan uit onder meer:

• Gevoel van volheid of druk in de onderbuik;
• Zware, pijnlijke en/of langdurige menstruaties, soms met bloedstolsels;
• Tussentijds bloedverlies;
• Obstipatie;
• Frequent urineren;
• Pijn tijdens het vrijen;
• Complicaties tijdens zwangerschap of bevalling.

Behandeling van vleesbomen gebeurt op de volgende manier:

Medicijnen
Bij klachten kan de behandeling bestaan uit medicijnen met en zonder hormonen. De anticonceptiepil vermindert bijvoorbeeld de zware menstruatie en NSAID's kunnen de pijn verlichten.

Mini-shavertechniek
Bij ernstiger klachten kan de mini-shavertechniek uitkomst bieden. Vaak wordt hierbij gebruikgemaakt van Truclear System: een combinatie van een scheerapparaatje en een stofzuigertje dat de afwijkingen in de baarmoederholte afscheert en wegzuigt. De behandeling is pijnloos.

MR-HIFU
Bij de MR-HIFU, wat staat voor MRI-gestuurde High Intensity Focused Ultrasound, hoeft niet gesneden te worden en volstaat normaal gesproken één behandeling. Bij deze behandelvorm wordt gebruikgemaakt van geluidsgolven die gebundeld worden en waarmee de vleesboom wordt verhit. Hierdoor sterven de cellen waaruit een vleesboom bestaat af en krimpt de vleesboom. Deze geeft daardoor minder klachten.

Vergrote baarmoeder door adenomyose

Adenomyose is een goedaardige aandoening waarbij er een diffuse verdikking van de baarmoeder optreedt. Het is vergelijkbaar met endometriose. Bij adenomyose bevindt zich het baarmoederslijmvlies te diep in de spierlaag van de baarmoeder, waardoor het een soort spons wordt van menstruerend slijmvlies.

Ofschoon de oorzaak van adenomyose anno 2024 onbekend is, wordt de aandoening vooral gezien bij vrouwen ouder dan 30 jaar die kinderen hebben gehad. Het komt vaker voor bij vrouwen die een baarmoederoperatie hebben gehad, waaronder een keizersnede.

Naast een vergrote baarmoeder, bestaan de symptomen van adenomyose uit:

• Langdurige of zware bloedingen;
• Pijnlijke menstruatie, die voortdurend erger wordt;
• Pijn tijdens het vrijen.

De meeste vrouwen krijgen last van adenomyose aan het einde van hun vruchtbaarheid. Vaak hebben ze geen behandeling nodig, maar soms is medicatie nodig om de pijn te verlichten. De anticonceptiepil en een spiraaltje die progesteron bevat kan helpen om het zware bloeden te verminderen. Bij vrouwen met ernstige symptomen is een baarmoederverwijdering of hysterectomie nodig om de symptomen te verlichten.

Opgezette baarmoeder door baarmoederkanker

In sommige gevallen kan een vergrote baarmoeder wijzen op baarmoederkanker of baarmoederhalskanker (kanker in het onderste gedeelte van de baarmoeder, waar deze samenkomt met de vagina). Behandeling is afhankelijk van de locatie, de omvang van de kanker, en andere factoren.

Zwangerschap: de natuurlijke vergroting

Misschien wel de meest bekende oorzaak van een vergrote baarmoeder is natuurlijk zwangerschap. Tijdens deze prachtige reis groeit de baarmoeder om ruimte te maken voor je kindje. Geen zorgen dus, deze vergroting is tijdelijk en hoort er helemaal bij!

Endometriumhyperplasie

Bij endometriumhyperplasie verdikt het baarmoederslijmvlies door een overdaad aan oestrogeen. Dit zorgt ervoor dat je baarmoeder groter wordt dan normaal. Hormonen spelen hier de hoofdrol en dit kan leiden tot zwaardere menstruaties en onregelmatige cycli.

Eierstokcysten

Eierstokcysten klinkt misschien onschuldig, maar als ze groot worden, kunnen ze ook invloed hebben op de grootte van je baarmoeder. Ze gaan vaak ongemerkt hun gang, maar kunnen ongemak en druk veroorzaken als ze te groot worden.

Pelvic inflammatory disease (PID)

Een infectie in je voortplantingsorganen, zoals bij 'pelvic inflammatory disease', kan niet alleen voor pijn en ontsteking zorgen, maar ook voor zwelling en vergroting van de baarmoeder. Het begint vaak met een bacteriële infectie, en als dit niet op tijd behandeld wordt, kan het effect groot zijn.

Poliepen: kleine boosdoeners

Poliepen in je baarmoederslijmvlies oftewel baarmoederpoliepen kunnen klein en goedaardig zijn, maar ze kunnen toch bijdragen aan een lichte vergroting van je baarmoeder. Ze zijn meestal niet ernstig, maar kunnen ongemak of onregelmatige menstruaties veroorzaken.

Symptomen van een vergrote baarmoeder

In vogelvlucht

De symptomen van een vergrote baarmoeder of gezwollen baarmoeder variëren en zijn afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Onder meer de volgende klachten kunnen optreden:

• Bleekheid;
• Bloedarmoede (anemie) als gevolg van overmatige menstruatiebloeding;
• Bloedingen na de menopauze;
• Obstipatie;
• Drukkend gevoel op de baarmoeder en de omliggende structuren;
• Gewichtstoename bij de taille door de groei van de baarmoeder;
• Waterige afscheiding uit de vagina;
• Zwelling en krampen in de benen;
• Zwelling in de onderbuik;
• Krampen of krampende pijn in het bekkengebied;
• Meer plassen of dringend plassen;
• Afwijkingen in de menstruatiecyclus, zoals zware bloedingen en krampen;
• Pijn tijdens de geslachtsgemeenschap;
• Rugpijn;
• Algehele malaise.

Zware of onregelmatige menstruaties

Merk je dat je menstruaties zwaarder zijn geworden of dat je cyclus helemaal van slag is? Dit kan een teken zijn dat je baarmoeder vergroot is. Je menstruatie kan langer duren en heviger zijn dan normaal, of je krijgt te maken met onverwachte bloedingen tussen je periodes door.

Een opgeblazen gevoel of zichtbare zwelling

Een vergrote baarmoeder kan ervoor zorgen dat je buik opgeblazen aanvoelt of er zelfs uit gaat zien alsof je een klein buikje hebt. Dit gevoel van volheid of druk kan je dagelijkse kleding net even strakker doen aanvoelen, ook al is je eetpatroon niet veranderd.

Pijn in de onderbuik of onderrug

Een vergrote baarmoeder kan druk uitoefenen op de omliggende organen en zenuwen, wat leidt tot een zeurende pijn in je onderbuik of onderrug. Soms voelt het als een constante druk, en soms zijn het meer scherpe pijnscheuten die ineens opkomen.

Vaak moeten plassen

Als je merkt dat je ineens vaker naar het toilet moet, kan dit komen doordat je vergrote baarmoeder tegen je blaas aandrukt. Dit zorgt ervoor dat je blaas sneller vol aanvoelt, zelfs als je nog niet zoveel hebt gedronken.

Obstipatie of darmproblemen

Een vergrote baarmoeder kan ook tegen je darmen aandrukken, wat zorgt voor spijsverteringsproblemen. Dit kan leiden tot een opgeblazen gevoel, obstipatie of juist het gevoel dat je niet helemaal leeg raakt na een toiletbezoek.

Pijn tijdens seks

Seks die plotseling pijnlijk is geworden, vooral diep in de onderbuik, kan een teken zijn van een vergrote baarmoeder. Dit kan komen doordat de baarmoeder in een andere positie ligt en daardoor meer gevoelig is tijdens het vrijen.

Vermoeidheid of bloedarmoede

Als je langdurig last hebt van zware menstruaties door een vergrote baarmoeder, kan dit leiden tot bloedarmoede. Hierdoor kun je je moe en futloos voelen, snel moe zijn of last hebben van duizeligheid.

Risicogroepen en -factoren van een vergrote baarmoeder

Een vergrote baarmoeder kan door verschillende factoren worden beïnvloed, en hoewel het een veelvoorkomend probleem is, zijn er bepaalde risicogroepen die meer kans lopen om hiermee geconfronteerd te worden. Laten we de belangrijkste risicofactoren en groepen verkennen die bijdragen aan deze aandoening.

Hormonale veranderingen
Hormonale schommelingen zijn vaak een belangrijke oorzaak van een vergrote baarmoeder. Vrouwen in hun vruchtbare jaren, tijdens de menstruatiecyclus, zwangerschap, en de perimenopauze, ervaren natuurlijke hormonale veranderingen die invloed hebben op de grootte van de baarmoeder. Een onbalans van hormonen zoals oestrogeen en progesteron kan de kans op het ontwikkelen van aandoeningen zoals fibromen of endometriose vergroten, die op hun beurt zwelling van de baarmoeder kunnen veroorzaken. In periodes van verhoogde hormoonspiegels, zoals bij zwangerschap of rond de menstruatie, is de baarmoeder ook vatbaar voor vergroting.

Familiegeschiedenis
Genetica speelt een niet te onderschatten rol bij het risico op een vergrote baarmoeder. Vrouwen met een familiegeschiedenis van baarmoederaandoeningen zoals baarmoederkanker, endometriose of fibromen hebben een hogere kans om deze aandoeningen zelf te ontwikkelen. Dit kan te maken hebben met erfelijke hormonale onevenwichtigheden of andere genetische factoren die de gevoeligheid van de baarmoeder verhogen.

Leeftijd
Leeftijd is een cruciale factor in het ontstaan van een vergrote baarmoeder. Vrouwen boven de 40 jaar, met name die zich in de overgang of postmenopauzale fase bevinden, lopen een groter risico. De hormonale veranderingen die gepaard gaan met de menopauze, zoals afnemende oestrogeenspiegels, kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van aandoeningen zoals baarmoederkanker of fibromen, die de baarmoeder kunnen vergroten.

Overgewicht en obesitas
Overgewicht en obesitas wordt sterk in verband gebracht met hormonale onbalans, wat kan leiden tot de vorming van fibromen en andere baarmoederaandoeningen. Overgewicht kan de oestrogeenproductie verhogen, wat op zijn beurt het risico op vergroting van de baarmoeder doet toenemen. Daarnaast kan overgewicht extra druk uitoefenen op de baarmoeder en andere organen in het bekkengebied, wat verdere complicaties kan veroorzaken.

Ongezonde levensstijl
Levensstijl heeft een grote invloed op de gezondheid van de baarmoeder. Een ongezonde voeding, weinig lichaamsbeweging en een hoge mate van stress kunnen hormonale onbalansen veroorzaken die de kans op baarmoederproblemen vergroten. Daarnaast kunnen slechte eetgewoonten leiden tot overgewicht, wat, zoals eerder besproken, een risicofactor is voor een vergrote baarmoeder. Chronische stress kan ook het hormonale evenwicht verstoren en bijdragen aan de ontwikkeling van aandoeningen.

Roken
Roken verhoogt het risico op verschillende gezondheidsproblemen, waaronder gynaecologische aandoeningen. De chemische stoffen in sigaretten kunnen de bloedtoevoer naar de baarmoeder verminderen en leiden tot ontstekingen of hormonale onevenwichtigheden, wat het risico op vergroting van de baarmoeder vergroot. Daarnaast zijn rokers vatbaarder voor bepaalde vormen van kanker, waaronder baarmoederkanker, wat tot vergroting kan leiden.

Seksuele gezondheid
Slechte seksuele gezondheid kan ook bijdragen aan het ontstaan van een vergrote baarmoeder. Seksueel overdraagbare aandoeningen, zoals chlamydia of gonorroe, kunnen leiden tot pelviene ontstekingsziekte (PID), wat ontstekingen en zwelling van de baarmoeder kan veroorzaken. Vrouwen die vaker onveilige seks hebben of geen regelmatige medische controles ondergaan, lopen een groter risico op baarmoederinfecties, wat kan leiden tot een vergrote baarmoeder.

Wanneer de huisarts raadplegen?

Als je problemen ervaart zoals onregelmatig bloedverlies; pijnlijke, zware periodes; pijn tijdens het vrijen; of gevoelens van volheid of druk in de onderbuik, maak dan een afspraak met de huisarts. Deze kan helpen bij het bepalen van de oorzaak van de klachten en de beste behandeling.

Onderzoek en diagnose

Dus, je hebt het gevoel dat er iets niet helemaal klopt. Misschien heb je last van zware menstruaties, een opgeblazen gevoel, of die vervelende pijn in je onderbuik. Tijd om naar de dokter te gaan! Maar wat gebeurt er eigenlijk tijdens het onderzoek en hoe wordt de diagnose gesteld?

Het gesprek: wat je klachten vertellen

Het begint allemaal met een gesprek. Je arts zal je vragen naar je klachten – hoe lang heb je er al last van, zijn je menstruaties veranderd, of merk je misschien iets aan je buik? Dit is het moment om eerlijk te zijn en alles te delen wat je opvalt. Elk detail kan belangrijk zijn om te begrijpen wat er aan de hand is.

Het lichamelijk onderzoek: even voelen

Daarna volgt een lichamelijk onderzoek. De arts zal je onderbuik zachtjes aftasten om te voelen of er sprake is van een vergrote baarmoeder. Soms is het direct voelbaar als je baarmoeder groter is geworden, vooral als het aanzienlijk is opgezwollen. Dit kan ongemakkelijk zijn, maar het helpt je arts om te beoordelen wat er aan de hand is.

Echo: een kijkje van binnen

Een vaginale of buik-echografie is vaak de volgende stap. Dit is dé manier om je baarmoeder van binnen te bekijken zonder inwendig onderzoek. Met de echo kan je arts precies zien hoe groot je baarmoeder is, of er vleesbomen of cysten zijn en hoe alles eruitziet. Het is pijnloos en geeft veel inzicht.

Bloedonderzoek: alles in balans?

Soms is bloedonderzoek nodig om te kijken of er sprake is van bloedarmoede (vooral als je zware menstruaties hebt) of om je hormoonspiegels te controleren. Dit kan helpen om onderliggende problemen op te sporen, zoals hormonale onevenwichtigheden of andere oorzaken van de vergroting.

Biopsie: zekerheid krijgen

In zeldzame gevallen kan je arts besluiten om een biopsie te doen, waarbij een klein stukje weefsel uit de baarmoeder wordt gehaald voor verder onderzoek. Dit wordt alleen gedaan als er een vermoeden is van iets ernstigers, zoals kanker of abnormale celgroei. Maar geen zorgen, dit gebeurt alleen als het echt nodig is en kan veel duidelijkheid geven.

MRI of CT-scan: de volgende stap

Als de situatie ingewikkelder is, kan er ook een MRI of CT-scan worden gedaan om nog gedetailleerder naar de baarmoeder en omliggende weefsels te kijken. Dit gebeurt vooral als de arts meer informatie nodig heeft om een behandelplan op te stellen.

Behandeling van een vergrote baarmoeder

Als de diagnose eenmaal is gesteld, is het tijd om na te denken over de behandeling. Afhankelijk van de oorzaak en je klachten zijn er verschillende opties om je weer helemaal goed te laten voelen. Of je nu last hebt van vleesbomen, adenomyose, of een andere oorzaak, er is altijd een aanpak die bij jou past. Laten we eens kijken naar de mogelijkheden!

Medicatie: kalmeren met pillen

Als de vergroting van je baarmoeder wordt veroorzaakt door hormonale problemen, kan medicatie helpen om je hormonen weer in balans te brengen. Denk aan anticonceptiepillen of hormoontherapie die je menstruatie lichter maken en de groei van vleesbomen of adenomyose kunnen verminderen. Ook pijnstillers zoals ibuprofen kunnen helpen bij het verlichten van pijn en krampen.

Hormoontherapie: de boel in balans brengen

Als je vergrote baarmoeder wordt veroorzaakt door hormonale veranderingen, kan hormoontherapie uitkomst bieden. Hormonen zoals progestageen kunnen helpen de baarmoeder te laten krimpen en menstruatieklachten te verminderen. Voor vrouwen die in de overgang zitten, kan hormoonvervanging soms ook verlichting geven.

Myomectomie: vleesbomen verwijderen zonder afscheid te nemen van je baarmoeder

Als vleesbomen de boosdoener zijn, kun je kiezen voor een myomectomie, waarbij alleen de vleesbomen worden verwijderd. Dit is ideaal als je je baarmoeder wilt behouden, bijvoorbeeld als je nog een kinderwens hebt. De ingreep kan via een kijkoperatie of soms zelfs via de vagina worden gedaan, afhankelijk van de grootte en locatie van de vleesbomen.

Embolisatie: afsluiten van de bloedtoevoer

Een andere optie voor vleesbomen is embolisatie. Hierbij worden de bloedvaten die de vleesbomen voeden, afgesloten, waardoor ze krimpen en je klachten afnemen. Het mooie van deze behandeling is dat het minimaal invasief is en je baarmoeder gespaard blijft.

Endometriumablatie: minder bloeden, minder problemen

Als hevige menstruaties je grootste klacht zijn, kan een endometriumablatie uitkomst bieden. Hierbij wordt het slijmvlies van de baarmoeder vernietigd, waardoor je menstruaties lichter worden of zelfs helemaal stoppen. Dit is een goede optie als je klaar bent met kinderen krijgen, omdat het vaak de vruchtbaarheid beïnvloedt.

Hysterectomie: definitieve oplossing

In ernstige gevallen kan een hysterectomie nodig zijn, waarbij de baarmoeder volledig wordt verwijderd. Dit wordt vaak overwogen als andere behandelingen niet hebben gewerkt of als er een ernstige onderliggende aandoening is, zoals kanker. Het klinkt misschien ingrijpend, maar voor veel vrouwen is dit dé oplossing om van hun klachten af te komen en weer zorgeloos te leven.

Leefstijl en natuurlijke remedies: jezelf ondersteunen

Naast medische behandelingen kun je ook kijken naar manieren om je lichaam te ondersteunen met gezonde voeding, voldoende beweging en stressmanagement. Sommige vrouwen ervaren verlichting door supplementen zoals ijzer (als je bloedarmoede hebt door zware menstruaties) of door ontspanningstechnoeken toe te passen om de stress op je lichaam te verminderen.

Regelmatige controle: samen in de gaten houden

Soms is het niet direct nodig om een ingreep te doen, en is regelmatige controle voldoende om je gezondheid goed te monitoren. Je arts kan je helpen om in de gaten te houden of de vergroting toeneemt of afneemt, en welke klachten je ervaart. Zo kun je samen de beste beslissing nemen wanneer dat nodig is.

Prognose van een gezwollen baarmoeder

De prognose van een vergrote baarmoeder varieert sterk en is afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Bij sommige aandoeningen, zoals fibromen of endometriose, kunnen de symptomen met effectieve behandeling goed beheersbaar zijn. In andere gevallen, zoals bij baarmoederkanker, hangt de uitkomst af van het stadium waarin de ziekte wordt ontdekt en hoe snel de behandeling wordt gestart.

Fibromen en endometriose
Bij fibromen (goedaardige gezwellen in de baarmoeder) is de prognose over het algemeen gunstig, vooral wanneer de aandoening vroeg wordt ontdekt. In veel gevallen is het mogelijk om de fibromen met medicijnen of minimaal invasieve chirurgische ingrepen te behandelen. Ongeveer 70-80% van de vrouwen met fibromen ervaart verlichting van symptomen na behandeling. In sommige gevallen, wanneer fibromen groot zijn of complicaties veroorzaken, kan een hysterectomie (het verwijderen van de baarmoeder) nodig zijn.

Endometriose is een chronische aandoening, maar de symptomen kunnen met behandelingen zoals hormonale therapieën of chirurgie aanzienlijk verminderen. Echter, in sommige gevallen blijven vrouwen terugkerende klachten ervaren, zelfs na behandeling.

Baarmoederkanker
De prognose van baarmoederkanker hangt sterk af van het stadium waarin de ziekte wordt gediagnosticeerd. In vroege stadia, wanneer de kanker nog gelokaliseerd is in de baarmoeder, ligt de overlevingskans na vijf jaar rond de 90%. In latere stadia, wanneer de kanker zich heeft verspreid naar andere delen van het lichaam, daalt de overlevingskans aanzienlijk.

Obesitas en hormonale onbalans
Voor vrouwen met een vergrote baarmoeder door obesitas of hormonale onbalans, kan de prognose positief zijn bij aanpassingen in de levensstijl. Door gewichtsverlies, gezonde voeding en lichaamsbeweging kunnen de hormonale niveaus stabiliseren, waardoor de symptomen verbeteren. Het behoud van een gezond gewicht kan het risico op terugkeer van baarmoederaandoeningen verminderen.

Zwangerschap en postpartum
Een vergrote baarmoeder tijdens en na de zwangerschap is een natuurlijk verschijnsel. Na de bevalling krimpt de baarmoeder meestal vanzelf weer tot haar normale grootte binnen enkele weken tot maanden. Complicaties tijdens de zwangerschap, zoals baarmoederruptuur of infectie, kunnen echter de prognose beïnvloeden en vereisen medische behandeling.

Algemeen vooruitzicht
Met de juiste medische zorg en tijdige behandeling is de prognose van een vergrote baarmoeder vaak gunstig, vooral bij goedaardige aandoeningen zoals fibromen en endometriose. Regelmatige controles en een gezonde levensstijl kunnen helpen om ernstige complicaties te voorkomen en de kwaliteit van leven te verbeteren.

Complicaties

Een vergrote baarmoeder kan verschillende complicaties veroorzaken, afhankelijk van de onderliggende oorzaak en hoe snel de aandoening wordt behandeld. Hier zijn enkele veelvoorkomende complicaties:

Pijn en ongemak
Een vergrote baarmoeder kan druk uitoefenen op omliggende organen, zoals de blaas, darmen en zenuwen. Dit kan leiden tot pijn in de onderbuik, bekken, rug en benen. Het ongemak kan toenemen tijdens menstruaties, seksuele activiteit of zelfs bij dagelijks zitten en staan.

Voorbeeld: Vrouwen met fibromen kunnen hevige menstruaties ervaren die pijnlijke krampen veroorzaken, wat kan leiden tot chronische bekkenpijn en een verminderde kwaliteit van leven.

2. Verminderde vruchtbaarheid
Een vergrote baarmoeder, vooral als gevolg van aandoeningen zoals endometriose of fibromen, kan de vruchtbaarheid negatief beïnvloeden. Fibromen kunnen de vorm van de baarmoeder vervormen, waardoor de innesteling van een embryo wordt bemoeilijkt of de doorgang van de eileiders wordt geblokkeerd.

Cijfer: Ongeveer 20-40% van de vrouwen met endometriose heeft te maken met vruchtbaarheidsproblemen, waarbij een vergrote baarmoeder vaak een rol speelt.

Bloedarmoede
Bij aandoeningen zoals fibromen of baarmoederkanker kunnen vrouwen abnormaal zware menstruaties ervaren, wat kan leiden tot bloedarmoede door ijzertekort. Symptomen hiervan zijn vermoeidheid, bleekheid, duizeligheid en kortademigheid.

Weetje: Uit onderzoek blijkt dat 30% van de vrouwen met hevige menstruaties als gevolg van fibromen bloedarmoede ontwikkelt.

Urinewegproblemen
De vergrote baarmoeder kan druk uitoefenen op de blaas, wat kan leiden tot urine-incontinentie, frequente aandrang of moeite met volledig plassen. Dit komt vaak voor bij vrouwen met fibromen of endometriose.

Voorbeeld: Vrouwen met een grote baarmoeder door fibromen kunnen regelmatig plasklachten ervaren, zoals een constant gevoel van urgentie of moeilijkheden met urineren.

Darmproblemen
De druk van een vergrote baarmoeder op de darmen kan leiden tot problemen zoals constipatie, een opgeblazen gevoel en pijn bij de ontlasting. Dit komt vaak voor bij fibromen die aan de achterkant van de baarmoeder groeien.

Weetje: Studies hebben aangetoond dat ongeveer 25% van de vrouwen met grote fibromen last heeft van darmklachten zoals obstipatie.

Complicaties tijdens zwangerschap
Een vergrote baarmoeder kan complicaties veroorzaken tijdens de zwangerschap, zoals vroegtijdige weeën, een verkeerde positie van de baby, of problemen bij de bevalling. Vrouwen met fibromen hebben ook een verhoogd risico op een keizersnede en postpartum bloedingen.

Cijfer: Vrouwen met fibromen hebben een 6 keer grotere kans op een keizersnede vergeleken met vrouwen zonder fibromen.

Baarmoederverzakking
Bij langdurige vergroting van de baarmoeder, vooral als gevolg van hormonale veranderingen of fibromen, kan de baarmoeder verzakken. Dit betekent dat de baarmoeder naar beneden zakt in de richting van de vagina, wat ongemak, incontinentie en moeilijkheden bij seksuele activiteit kan veroorzaken.

Voorbeeld: Een baarmoederverzakking kan bij oudere vrouwen leiden tot pijn bij het zitten, lopen of seks, wat de levenskwaliteit negatief beïnvloedt.

Psychische effecten
Chronische pijn, vruchtbaarheidsproblemen en ongemakken door een vergrote baarmoeder kunnen leiden tot angst, depressie en een verminderd zelfbeeld. Het omgaan met de fysieke klachten kan ook de dagelijkse activiteiten en het sociale leven beïnvloeden.

Weetje: Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 30% van de vrouwen met chronische gynaecologische aandoeningen zoals endometriose symptomen van angst of depressie ervaart.

Preventie

Het voorkomen van een vergrote baarmoeder hangt grotendeels af van de onderliggende oorzaken, zoals hormonale schommelingen, levensstijlkeuzes en genetische aanleg. Hoewel sommige factoren, zoals leeftijd en genetica, moeilijk te beïnvloeden zijn, kunnen vrouwen door een gezonde levensstijl en regelmatige medische controles hun risico op complicaties verkleinen. Hier zijn enkele belangrijke preventieve maatregelen:

Regelmatige medische controles
Vroege opsporing van aandoeningen zoals fibromen, endometriose of baarmoederkanker kan helpen bij het voorkomen van ernstige complicaties. Regelmatige controles, zoals uitstrijkjes en echografieën, kunnen baarmoederproblemen in een vroeg stadium detecteren, wat de behandeling gemakkelijker maakt.

• Ria, een vrouw van 35 jaar met een familiegeschiedenis van baarmoederkanker gaat jaarlijks voor een controle. Tijdens een routine-echografie wordt een klein fibroom gevonden, dat succesvol behandeld wordt voordat het groter kan worden en complicaties kan veroorzaken.

Feitje: Uit onderzoek blijkt dat vrouwen die regelmatig gynaecologische controles ondergaan, 30% meer kans hebben op vroegtijdige detectie van baarmoederaandoeningen .

Gezonde voeding en lichaamsgewicht
Het handhaven van een gezond gewicht en een uitgebalanceerd dieet kan het risico op een vergrote baarmoeder verminderen. Overgewicht en obesitas kunnen leiden tot hormonale onevenwichtigheden, wat de kans op fibromen en andere aandoeningen verhoogt. Een dieet rijk aan groenten, fruit, volkorenproducten en magere eiwitten kan bijdragen aan hormonale balans en een gezonde baarmoeder.

Cijfer: Uit studies blijkt dat vrouwen met obesitas 2 tot 3 keer meer kans hebben op het ontwikkelen van fibromen .

Vermijden van langdurig gebruik van hormonen
Langdurig gebruik van hormoontherapieën, zoals bepaalde anticonceptiemiddelen of hormoonsupplementen, kan de kans op baarmoederaandoeningen vergroten. Vrouwen die langdurig hormonen gebruiken, dienen dit met hun arts te bespreken en regelmatig hun baarmoedergezondheid te laten controleren.

• Wilma, een vrouw die langdurig de anticonceptiepil gebruikt, bespreekt met haar arts het overstappen naar een hormoonvrije methode om het risico op complicaties zoals fibromen te verminderen.

Stoppen met roken
Roken kan de bloedcirculatie beïnvloeden en hormonale schommelingen veroorzaken, wat het risico op baarmoederaandoeningen verhoogt. Het stoppen met roken verbetert de algehele gezondheid en verlaagt het risico op complicaties zoals baarmoederkanker en fibromen.

Feitje: Vrouwen die roken hebben een 25% hoger risico op baarmoedergerelateerde problemen, zoals baarmoederhalskanker .

Stressmanagement
Chronische stress kan hormonale onbalans veroorzaken, wat de gezondheid van de baarmoeder kan beïnvloeden. Technieken zoals pilates en ademhalingsoefeningen kunnen helpen om stress te beheersen en hormonale schommelingen te verminderen.

• Shaina, een vrouw die last heeft van stress door werk en gezin, begint met wekelijkse yogalessen om haar stress te verminderen en hormonale balans te bevorderen, wat bijdraagt aan een betere baarmoedergezondheid.

Veilige seksuele gezondheid
Het gebruik van beschermende middelen zoals condooms en regelmatige soa-tests kunnen het risico op infecties verminderen die de baarmoeder kunnen aantasten. Seksueel overdraagbare aandoeningen zoals chlamydia kunnen leiden tot bekkenontstekingen, wat schade aan de baarmoeder kan veroorzaken.

Cijfer: Ongeveer 1 op de 8 vrouwen met een onbehandelde chlamydia-infectie ontwikkelt een bekkenontstekingsziekte, wat kan leiden tot een vergrote baarmoeder .

Lees verder

• Vleesbomen verwijderen met de MR-HIFU: voor wie (niet)?
• Vleesboom (myoom): symptomen, oorzaak en behandeling
• Baarmoederverzakking: symptomen, oorzaken en behandeling
• Baarmoederontsteking: symptomen, oorzaken en behandeling
• Baarmoederpoliep: symptomen, oorzaak en behandeling