Ainhum: Aandoening met spontane amputatie van kleine teen

Ainhum (dactylolysis spontanea) is een tropische aandoening waarbij een patiënt een geleidelijk spontaan een teen (of vinger) verliest. Vaak is de vijfde teen (of vinger) aangetast. De oorzaak is onbekend, maar lopen op blote voeten en genetische factoren spelen mogelijk een rol bij het ontstaan van de zeldzame ziekte. Ainhum gaat mogelijk gepaard met pijn, zweervorming en andere tekenen. Een röntgenfoto bevestigt de aandoening. De prognose hangt af van het stadium waarin ainhum zich bevindt wanneer de arts de ziekte diagnosticeert. In het beginstadium zijn medicijnen inzetbaar maar een operatie is noodzakelijk. De zeldzame ziekte werd voor het eerst in de medische literatuur beschreven in 1867 door de Braziliaanse arts Jose Francisco da Silva Lima.

• Epidemiologie van tropische aandoening
• Oorzaken: Mogelijk lopen op blote voeten
• Symptomen spontane amputatie van kleine teen
• Behandeling van ainhum
• Complicaties
• Preventie van zeldzame ziekte

Epidemiologie van tropische aandoening

Ainhum komt voor bij patiënten van alle rassen, maar komt het meest voor bij patiënten van Afrikaanse, Aziatische, West-Indische, Noord-Amerikaanse en Midden-Amerikaanse afkomst. Mannen en vrouwen lijden in gelijke aantallen aan deze tropische ziekte. Ainhum komt niet vaak voor bij patiënten jonger dan dertig jaar en ouder dan vijftig jaar.

Oorzaken: Mogelijk lopen op blote voeten

De echte oorzaak van ainhum is niet bekend anno februari 2020. De tropische aandoening is vermoedelijk het resultaat van een trauma aan de teen (meestal de vijfde teen). Het trauma houdt mogelijk verband met het lopen op blote voeten. Andere onderzoekers vermoeden dat het een immuunsysteemreactie aan de basis ligt van de ziekte, omdat T-lymfocyten aanwezig zijn op de getroffen plaats. Ook een infectie is mogelijk gekoppeld aan de zeldzame tropische ziekte. Tot slot komt de aandoening af en toe bij familieleden tot stand waardoor mogelijk een genetische component betrokken is.

Bij de ziekte ontstaan progressieve bandvormige vernauwingen rond de vijfde teen (kleine teentje), waardoor de bloedvaten afgesnoerd worden, bloedcirculatieproblemen ontstaan en uiteindelijk na enkele jaren een spontane amputatie van dit teentje plaatsvindt.

Symptomen spontane amputatie van kleine teen

Ainhum tast meestal de tenen aan, maar in zeldzame gevallen zijn ook de vingers getroffen. Meestal presenteert de aandoening zich aan beide kanten. Het eerste teken van de ziekte is een pijnlijke groef/kloof onder een teen, meestal de vijfde teen (= kleine teen). De groef wordt geleidelijk dieper en meer cirkelvormig. Vervolgens ontstaat een progressieve vernauwing aan de teenbasis met een zwelling van de teen. Teenpijn, erosies en zweervorming aan de voet komen soms ook voor. Bot wordt geabsorbeerd door de druk. De pijnlijke vernauwing leidt na enkele jaren onbehandeld tot een spontane amputatie van de teen waardoor de patiënt de teen verliest.

Behandeling van ainhum

Anno februari stopt geen enkele behandeling de progressie van ainhum. In de vroege stadia zet de arts op de huid toegepaste of injecteerbare corticosteroïden (sterkte ontstekingsremmers), salicylaatpreparaten of retinoïden in. Verder is een chirurgische behandeling vaak noodzakelijk. De arts kan soms de vernauwing wegnemen, en de bloedsomloop herstellen. In een laat staduim van de ziekte moet hij echter het getroffen teentje amputeren.

Complicaties

Secundaire bacteriële huidinfecties of dermatofyt-schimmelinfecties komen mogelijk tot stand bij ainhum. Als meer dan alleen de twee vijfde tenen zijn aangetast, ontstaan mogelijk evenwichtsproblemen tijdens het lopen.

Preventie van zeldzame ziekte

Het dragen van schoenen om een trauma te voorkomen aan de blote voeten, vermindert de incidentie van ainhum.