Aluminiumtoxiciteit: Vergiftiging (overmatige blootstelling)

Aluminium is het meest voorkomende metaal in de aardkorst. Het metaal is aanwezig in het milieu in combinatie met andere elementen zoals zuurstof, silicium en fluor. Ongeveer 5-10 mg aluminium komt ons lichaam dagelijks binnen via verschillende bronnen zoals water, voedsel, beroepsmatige blootstelling aan aluminium in industrieën, enz. Een blootstelling aan aluminium is meestal niet schadelijk, maar een blootstelling aan hoge niveaus leidt mogelijk tot ernstige gezondheidsproblemen. Aluminiumtoxiciteit veroorzaakt onder andere botproblemen en verwardheid. De patiënt moet de overmatige blootstelling aan aluminium vermijden en voorts is medicatie inzetbaar om het metaal uit het lichaam te verwijderen.

• Toepassingen van aluminium
• Metaal
• Aluminiumverbindingen
• Consumentenproducten
• Voedingsmiddelen
• Oorzaken van overmatige blootstelling aan aluminium
• Risicofactoren voor aluminiumvergiftiging
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Aluminium vermijden
• Medicatie
• Complicaties van overmatige blootstelling aan aluminium
• Preventie van aluminiumtoxiciteit

Toepassingen van aluminium

Metaal

Aluminium wordt veelvuldig gebruikt in diverse toepassingen, zoals:

• Drankblikjes
• Kookpotten en pannen
• Vliegtuigen
• Gevelbeplating en dakbedekking
• Folie

In poedervorm wordt aluminium ook ingezet in explosieven en vuurwerk.

Aluminiumverbindingen

Aluminiumverbindingen vinden toepassing in vele industriële processen, zoals:

• Alums (aluminiumsulfaat) voor waterbehandeling
• Aluminiumoxide voor schuurmiddelen en ovenbekledingen

Consumentenproducten

Aluminium is ook te vinden in verschillende consumentenproducten, waaronder:

• Antitranspiratiemiddelen
• Gebufferde aspirine
• Maagzuurremmers
• Schoonheidsmiddelen
• Vaccins: Vaccins kunnen kleine hoeveelheden aluminiumverbindingen bevatten, niet meer dan 0,85 mg per dosis.
• Voedselsupplementen

Voedingsmiddelen

Onverwerkte voedingsmiddelen zoals vers fruit, groenten en vlees bevatten van nature weinig aluminium. Tijdens de verwerking van voedingsmiddelen kunnen aluminiumverbindingen echter worden toegevoegd, bijvoorbeeld:

• Antiklontermiddelen
• Bakpoeder
• Kleurstoffen
• Meel

Oorzaken van overmatige blootstelling aan aluminium

Aluminium is aanwezig in voedsel, water, lucht en bodem. Blootstelling aan hoge hoeveelheden aluminium kan optreden door:

• Het drinken of innemen van stoffen die veel aluminium bevatten
• Inademing van aluminiumstof, vooral bij beroepsmatige blootstelling
• Leven in gebieden waar aluminium wordt gedolven of verwerkt, of waar het natuurlijk aanwezig is
• Wonen in de nabijheid van locaties voor gevaarlijk afval

Risicofactoren voor aluminiumvergiftiging

Hoewel iedereen mogelijk met aluminiumvergiftiging te maken kan krijgen, zijn er bepaalde risicofactoren die de kans op aluminiumtoxiciteit vergroten:

• Verminderde nierfunctie
• Hemodialyse: Patiënten die hemodialyse ondergaan kunnen aluminium niet efficiënt uit hun lichaam verwijderen, waardoor het zich kan ophopen.
• Langdurige intraveneuze voeding
• Consumptie van stoffen met een hoog aluminiumgehalte
• Wonen in stoffige omgevingen
• Werken of leven in een omgeving met veel aluminium

Symptomen

De symptomen van aluminiumvergiftiging kunnen variëren en omvatten:

• Botpijn, misvormingen en fracturen
• Langzame groei bij kinderen
• Epileptische aanvallen
• Spierzwakte
• Spraakproblemen
• Verwardheid

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek
De diagnose aluminiumvergiftiging begint met het bespreken van symptomen en de medische geschiedenis van de patiënt. Vervolgens voert de arts lichamelijk onderzoek uit en kan aanvullende onderzoeken nodig zijn om de diagnose te bevestigen en andere aandoeningen uit te sluiten:

• Bloedonderzoek
• Botbiopsie
• Ontlastingsonderzoek
• Urineonderzoek

Differentiële diagnose
Aangezien de symptomen van aluminiumvergiftiging niet-specifiek kunnen zijn, is het belangrijk om andere aandoeningen uit te sluiten. Aandoeningen met een vergelijkbaar klinisch beeld zijn onder andere:

• Cryptokokkose (schimmelinfectie met aantasting van longen en huid)
• Cysticercose (varkenslintworminfectie)
• Delirium (acute verwardheid met veranderingen in de hersenfunctie)
• Delirium tremens (ernstige symptomen door alcoholontwenning)
• Eastern equine encefalitis
• Depressie
• Ependymoom (tumor in hersenen of ruggenmerg)
• Hersenabces (verzameling van pus in de hersenen)
• Hoofdtrauma
• Encefalopathie (ziekte of stoornis van de hersenen)
• Glioblastoma multiforme
• Hepatische encefalopathie (hersenaandoening door leverziekte)
• Hemolytisch uremisch syndroom
• Hepatorenaal syndroom
• Hyperosmolair coma
• Hyperparathyroïdie (overactieve bijschildklier)
• Hyperfosfatemie (overtollig fosfaat in het bloed)
• Hypertensieve encefalopathie
• Hypocalciëmie (verlaagd calciumgehalte in het bloed)
• Hypoglykemie (verlaagd bloedsuikergehalte)
• Hypothermie (onderkoeling: verlaagde lichaamstemperatuur)
• Hypothyreoïdie (onvoldoende werking van de schildklier)
• Uremische encefalopathie

Behandeling

Aluminium vermijden

Het vermijden van blootstelling aan aluminium is cruciaal. Dit omvat het schrappen van aluminium uit de voeding en het vermijden van andere bronnen van aluminiumblootstelling.

Medicatie

Chelatietherapie kan nodig zijn om aluminium uit het lichaam te verwijderen. Dit gebeurt doorgaans met behulp van het medicijn deferoxamine-mesylaat.

Complicaties van overmatige blootstelling aan aluminium

Aluminiumvergiftiging kan leiden tot verschillende complicaties, waaronder:

• Bloedarmoede
• Botziekten
• Verminderde ijzerabsorptie
• Hersenziekten en -stoornissen
• Longproblemen
• Neurologische problemen die invloed hebben op zowel vrijwillige als onvrijwillige functies

Preventie van aluminiumtoxiciteit

Om het risico op aluminiumvergiftiging te minimaliseren, kunnen de volgende preventieve maatregelen worden genomen:

• Vermijd het gebruik van antacida (maagzuurremmers) en anti-transpiranten die aluminium bevatten.
• Kies voor producten zonder aluminiumverbindingen, zoals alternatieven voor antitranspiratiemiddelen en maagzuurremmers.
• Beperk de consumptie van verwerkte voedingsmiddelen die aluminiumverbindingen bevatten.
• Zorg voor goede ventilatie in werkruimtes waar aluminiumstof aanwezig kan zijn.
• Overweeg periodiek medische controles om de aluminiumniveaus in het lichaam te monitoren, vooral bij beroepsmatige blootstelling.

Lees verder

• Chelatietherapie: Verwijdering van zware metalen uit lichaam
• Kwikvergiftiging: Overmatige blootstelling aan kwik
• Kopervergiftiging: Overmatige inname of inademing van koper
• Arsenicumvergiftiging: Overmatige blootstelling aan arseen
• Loodvergiftiging: Overmatige blootstelling aan lood