Kopervergiftiging: Overmatige inname of inademing van koper

Koper is een zacht, roodachtig oranje metaal dat van nature uit de aarde wordt gewonnen. Het lichaam heeft koper in sporenhoeveelheden nodig voor een goede werking van de organen en metabolische processen. Een overdosis van koper leidt tot verhoogde hoeveelheden koper in het lichaam, wat leidt tot vergiftiging. Mensen hebben dagelijks ongeveer twee tot drie mg koper nodig, maar te grote doses veroorzaken gezondheidsproblemen zoals misselijkheid, buikpijn en geelzucht. De patiënt moet meteen naar het ziekenhuis om de effecten van de kopervergiftiging zo snel mogelijk om te keren.

• Kopervergiftiging
• Symptomen
• Rechtstreekse klachten
• Interactie met medicijnen
• Behandeling van kopertoxiciteit
• Eerste hulp
• Behandeling in het ziekenhuis
• Prognose van vergiftiging met koper
• Complicaties door kopervergiftiging

Kopervergiftiging

Kopervergiftiging (kopertoxiciteit) gebeurt per ongeluk of opzettelijk na de inname of inademing van producten die koper bevatten. Koper wordt bijvoorbeeld gebruikt in het fabricageproces van kabels en draden, sieraden, scheepvaarttoepassingen en in antimicrobiële verbindingen waaronder insecticiden en fungiciden (schimmeldodende middelen). Koper is ook aanwezig in e-sigaretten, voedsel en in bepaalde via de mond ingenomen anticonceptiva (door hormonale effecten). Koper is tot slot verkrijgbaar als mineralensupplement. Een overtollige inname van deze supplementen veroorzaakt kopertoxiciteit.

Symptomen

Rechtstreekse klachten

Koper bouwt zich op in de zachte weefsels van lever en verstoort de metabole vermogens van de lever om het bloed te ontgiften en te reinigen. Bij acute kopervergiftiging variëren de symptomen van mild (meestal) tot ernstig.

Kenmerkende symptomen zijn:

• (bloed) braken
• buikpijn
• coma (zelden, enkel bij extreem hoge koperwaarden)
• diarree (vaak bloederig en soms zelfs blauwe diarree)
• een brandend gevoel
• een donkergekleurde ontlasting
• een droge huid
• een geeltint van de huid en het witte deel van het oog (geelzucht)
• een lage bloeddruk (hypotensie)
• emotionele schommelingen
• geen urineproductie (anurie)
• groenachtig haar (bij direct en langdurig contact)
• hemolytische anemie: voortijdige afbraak van rode bloedcellen
• krampen
• metaalkoorts: Wanneer patiënten de koperkleurige dampen en het stof inademen, komt ‘metaalrookkoorts’ tot stand. Dit gaat gepaard met symptomen zoals koorts en koude rillingen, hoofdpijn, zwakte, lethargie, pijn op de borst, hoesten en een metaalsmaak in de mond.
• misselijkheid en braken na inname van grote hoeveelheden koperverbindingen
• pijn
• slaapstoornissen
• spierpijn

Langdurig contact met koper, vooral in een industriële omgeving, leidt tot ernstige symptomen, evenals lever-, long-, nier- en neurologische problemen.

Interactie met medicijnen

De koperverbinding interageert mogelijk met andere voorgeschreven of vrij verkrijgbare medicijnen. Hierdoor versterken mogelijk de therapeutische effecten van andere medicijnen die de patiënt inneemt, wat resulteert in ongewenste bijwerkingen.

Behandeling van kopertoxiciteit

Eerste hulp

Een begeleider haalt een patiënt weg van de blootstellingslocatie en brengt hem naar een gebied met frisse lucht. Daarna kijkt de hulpverlener of de patiënt nog goed kan ademen en een hartslag heeft. De hulpverlener belt het antigifcentrum of de ambulance en bezorgt het personeel informatie met betrekking tot de ingenomen samenstelling, de hoeveelheid en het tijdstip van de inname en de leeftijd, het gewicht en de algemene gezondheidsstatus van de getroffen patiënt. Is de huid blootgesteld geweest aan koper, dan moet deze grondig worden gewassen met grote hoeveelheden water. De hulpverlener mag geen braakreactie op gang wekken bij de patiënt, tenzij een arts dit uitdrukkelijk verzoekt. De patiënt moet zo snel mogelijk naar de dichtstbijzijnde afdeling spoedeisende hulp, zodat hij een verdere behandeling krijgt.

Behandeling in het ziekenhuis

De arts meet en bewaakt de vitale functies van de patiënt, waaronder de temperatuur, de hartslag, de ademhalingsfrequentie en de bloeddruk. Mogelijke behandelingen zijn:

• dialyse
• een maagspoeling
• geactiveerde houtskool (tegengif)
• medicijnen (dimercaprol of penicillamine) om het effect van het gif om te keren

Prognose van vergiftiging met koper

De prognose van kopervergiftiging is afhankelijk van de hoeveelheid van de blootstelling, de tijd tussen de consumptie en de behandeling, de ernst van de symptomen en de algemene gezondheidstoestand van de patiënt. Daarnaast hangen de vooruitzichten af van de blootstellingsduur (acuut of chronisch). Als de patiënt verbetert met geschikte medicatie en een snelle ondersteunende behandeling, is het resultaat over het algemeen goed. Een chronische blootstelling aan de stof leidt echter soms tot verschillende complicaties en onherstelbare schade, afhankelijk van de duur en de wijze van de blootstelling. In de meeste gevallen komen patiënten niet te overlijden als gevolg van kopertoxiciteit.

Complicaties door kopervergiftiging

Ernstige vergiftigingen veroorzaken leverfalen. Soms komen patiënten hieraan te overlijden.

Lees verder

• Kopertekort: Symptomen gebrek aan koper (koperdeficiëntie)
• Vergiftiging: Oorzaken, symptomen, behandeling en preventie
• Tegengif (antidotum): Werking & lijst tegengiffen (antidota)