Kopertekort: Symptomen gebrek aan koper (koperdeficiëntie)

Kopertekort: Symptomen gebrek aan koper (koperdeficiëntie) Koper is in kleine hoeveelheden aanwezig in het lichaam. Het zorgt voor de goede werking van het bloed en de hersenen. Bij een kopertekort (hypocupremie) is er te weinig koper in het bloed aanwezig om te voldoen aan de behoeften van het lichaam. Door koperdeficiëntie kampt de patiënt met problemen met het bloed, de hersenen en het immuunsysteem, al komen ook andere symptomen tot uiting. Voldoende koper innemen of anders kopersupplementen innemen zijn mogelijke behandelingen voor het kopergebrek. De vooruitzichten zijn tot slot goed wanneer het tekort aan koper snel verholpen wordt.

Oorzaken van tekort aan koper

Bij circa één op de vijf patiënten is de oorzaak van een kopertekort onbekend, maar vaak is dit te wijten aan chirurgie, de ziekte van Menkes of zinkvergiftiging.

Chirurgie

Bariatrische chirurgie (operatie met als doel om gewicht te verliezen) zoals een maag-bypass-operatie is een veelvoorkomende oorzaak van koperdeficiëntie. Door de operatie ontstaan mogelijk absorptieproblemen voor koper, ijzer, vitamine B12 en vele andere voedingsstoffen.

Ziekte van Menkes

De ziekte van Menkes is een aangeboren ziekte die wordt veroorzaakt door een defect gen dat betrokken is bij het metabolisme van koper in het lichaam. Bij de ziekte van Menkes treden veel symptomen op, waaronder een slappe spierspanning (hypotonie), epileptische aanvallen, abnormaal lage temperaturen en een staalkleurig haar dat erg ruw aanvoelt. De ziekte van Menkes is meestal een dodelijke ziekte waarbij de meeste kinderen binnen de eerste tien jaar van het leven komen te overlijden.

Zinkvergiftiging

Een verhoogde consumptie van zink is een mogelijke oorzaak van koperdeficiëntie. Zink zet de arts aak in voor de preventie of behandeling van een verkoudheid en sinusitis (ontsteking van sinussen als gevolg van een infectie), huidzweren, sikkelcelanemie, geheugenstoornissen en acne (huidaandoening met ontsteking van talgklieren). Zink komt voor in veel voorkomende vitaminesupplementen en kunstgebitcrèmes. Ook de inname van een groot aantal metaalzinkmunten leidt tot zinkvergiftiging, hetgeen neurologische symptomen van een tekort aan koper tot stand brengt.

Zeer zelden is alcoholisme geassocieerd met een kopertekort / Bron: Jarmoluk, PixabayZeer zelden is alcoholisme geassocieerd met een kopertekort / Bron: Jarmoluk, Pixabay

Andere oorzaken

Een ijzervergiftiging (bijvoorbeeld door een overmatige inname van ijzersupplementen) leidt soms tot myelopathie door koperdeficiëntie. Zeer zelden veroorzaakt coeliakie (maag- en darmproblemen door het eten van gluten) een tekort aan koper, wellicht als gevolg van malabsorptie (problemen met de opname van voedingsstoffen) in de darmen. Ook alcoholisme is sporadisch geassocieerd met een gebrek aan koper.

Symptomen van koperdeficiëntie

Door een verlaagd aantal bloedplaatjes, kampt de patiënt sneller met blauwe plekken / Bron: Dezidor, Wikimedia Commons (CC BY-3.0)Door een verlaagd aantal bloedplaatjes, kampt de patiënt sneller met blauwe plekken / Bron: Dezidor, Wikimedia Commons (CC BY-3.0)

Bloed

Door een gebrek aan koper ontstaat anemie (tekort aan rode bloedcellen) en neutropenie (tekort aan neutrofielen = soort witte bloedcellen). Trombocytopenie (lage bloedplaatjes) komt zeer zelden ook tot uiting. De bloedarmoede en neutropenie verdwijnen doorgaans binnen zes weken na vervanging van koper. Verder ervaren sommige patiënten pancytopenie waarbij alle bloedcellen in het bloed verlaagd zijn (bloedplaatjes, rode en witte bloedcellen). Het immuunsysteem is hierdoor aangetast.

Volgende symptomen zijn gerelateerd aan de bloedproblemen;

Hersenen

Een kopergebrek veroorzaakt een breed scala aan neurologische problemen veroorzaken waaronder myelopathie, perifere neuropathie en optische neuropathie.

Myelopathie
De symptomen van myelopathie door koperdeficiëntie ontstaan vaak pas na lange tijd (soms tientallen jaren). Pijnlijke paresthesieën (tintelingen) en moeite met lopen veroorzaakt door sensorische ataxie (onregelmatige spiercoördinatie) zijn de vaakst voorkomende tekenen.

Perifere neuropathie
De patiënt ervaart gevoelloosheid of tintelingen in de ledematen. Deze gevoelloosheid en tintelingen vormen een gevaar voor ouderen, omdat hierdoor sneller valongelukken ontstaan. Perifere neuropathie is soms zeer invaliderend, waardoor sommige patiënten afhankelijk zijn van een rolstoel, rollator of wandelstok voor mobiliteit als ze geen correcte diagnose krijgen. Ernstige invaliderende symptomen door een kopergebrek ontstaan enkel wanneer een langdurig kopertekort aanwezig is.

Optische neuropathie
Sommige patiënten met een koperdeficiëntie vertonen tekenen van een verlies van het kleurenzien en een verlies van het gezichtsvermogen. Meestal is het perifere gezichtsvermogen (zicht aan de zijkant) getroffen. De visusproblemen treffen beide ogen en meestal is de progressie zeer traag. Een OCT-scan (netvliesscan) onthult bij de meeste patiënten het verlies van de zenuwvezellaag, hetgeen er op wijst dat het verlies van het gezichtsvermogen en verlies van het kleurenzicht secundair is aan optische neuropathie of neurodegeneratie.

Immuunsysteem

Lage kopergehaltes in het bloed veroorzaken problemen met het immuunsysteem en de energieniveaus van een patiënt. De patiënt kampt dan met volgende mogelijke symptomen:

Andere symptomen

Pigmentverlies in het haar, problemen met de botontwikkeling en snel een botbreuk krijgen door osteoporose zijn enkele andere symptomen van lage koperwaarden in het bloed.

Een bloedonderzoek is nodig / Bron: Frolicsomepl, PixabayEen bloedonderzoek is nodig / Bron: Frolicsomepl, Pixabay

Diagnose en onderzoeken

De arts bevraagt de patiënt over mogelijke risicofactoren en oorzaken van zinkdeficiëntie en doorloopt eveneens de medische geschiedenis van de patiënt. Een koperserumtest (via een bloedonderzoek) bepaalt het eventueel te lage koperpeil, maar de test is niet bindend omdat andere factoren mogelijk invloed hebben op de koperniveaus in het bloed. De diagnose is wel lastig te diagnosticeren, want gemiddeld gebeurt de diagnose van een gebrek aan koper ongeveer 1,1 jaar nadat de eerste symptomen zijn gemeld aan een arts. De arts verwart de tekenen namelijk vaak met andere aandoeningen met een vergelijkbaar klinisch beeld, zoals een tekort aan vitamine B12.

Behandeling van kopertekort

De behandeling van een kopergebrek gebeurt met orale (via de mond ingenomen) kopertabletten of anders dient de arts intraveneus (via een ader) koper toe. Als zinkintoxicatie (zinkvergiftiging) aanwezig is, moet de patiënt stoppen met het gebruik van zink, hetgeen dan vaak de koperconcentraties weer normaliseert. Dit is gewoonlijk wel een zeer langzaam proces. Patiënten die last hebben van zinkintoxicatie, moeten meestal ook nog kopersupplementen slikken. Soms adviseert de arts om gewoon meer voedingsmiddelen met koper te consumeren, zoals onder andere krabvlees, oesters, cashewnoten, volkorenbrood, pasta, broccoli, aardappelen, bananen of zonnebloedpitten.

Prognose van gebrek aan koper

De bloedproblemen worden vaak snel weer normaal. De progressie van de neurologische symptomen stopt ook door een passende behandeling, maar vaak kampt de patiënt wel met neurologische restschade.

Lees verder

© 2018 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Bloedarmoede door kopertekortBloedarmoede door kopertekortHet is wellicht algemeen bekend dat bloedarmoede kan ontstaan door een ijzertekort of door een tekort aan vitamine B12.…
Koper: functie, gezondheidsvoordelen en aanbevolen innameKoper: functie, gezondheidsvoordelen en aanbevolen innameKoper is een essentieel sporenmineraal dat nodig is om te overleven. Koper wordt aangetroffen in alle lichaamsweefsels e…
Klachten door kopertekort bij paarden herkennenKlachten door kopertekort bij paarden herkennenOmdat de aardbodem in Nederland al maar meer uitgeput raakt komen er ook steeds meer tekorten voor in het ruwvoer voor p…
Kopertekort: symptomen en oorzaken van een tekort aan koperKopertekort: symptomen en oorzaken van een tekort aan koperKoper is een essentieel spoorelement en wordt door het hele lichaam –skelet, huid, spieren, lever en hersenen– aangetrof…

Verlies van perifeer gezichtsvermogen (zicht om zich heen)Verlies van perifeer gezichtsvermogen (zicht om zich heen)Het centrale gezichtsvermogen is het zicht waarmee een persoon recht voor zich uit kan kijken. Daarnaast hebben mensen o…
Histamine-intolerantie: Reactie door histaminerijke voedingHistamine-intolerantie: Reactie door histaminerijke voedingSoms ervaren patiënten na het eten van bijvoorbeeld spinazie, tomaten of bananen diverse klachten, zoals een loopneus, j…
Bronnen en referenties
  • Geraadpleegd op 28 december 2018:
  • 9 Signs and Symptoms of Copper Deficiency, https://www.healthline.com/nutrition/copper-deficiency-symptoms
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • Copper deficiency anemia: review article., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29959467
  • Copper deficiency, https://en.wikipedia.org/wiki/Copper_deficiency
  • Copper deficiency, https://radiopaedia.org/articles/copper-deficiency
  • Copper Deficiency: Causes and Symptoms, https://www.holisticbiospa.com/blog/copper-deficiency/
  • Copper defiency, https://www.healthline.com/health/copper-deficiency#outlook
  • Afbeelding bron 1: Jarmoluk, Pixabay
  • Afbeelding bron 2: Dezidor, Wikimedia Commons (CC BY-3.0)
  • Afbeelding bron 3: Frolicsomepl, Pixabay
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 16-12-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 11
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.