Malabsorptie: Problemen met de opname van voedingsstoffen
Wanneer voedsel in de dunne darm terechtkomt, absorbeert de darm normaal gesproken de voedingsstoffen uit het voedsel. Soms is er een probleem met het verteringsproces en lukt het niet om deze voedingsstoffen op te nemen, waardoor sprake is van malabsorptie. De patiënt heeft hierdoor moeite met het absorberen van koolhydraten, vetten, mineralen, eiwitten of vitaminen. Enkele bekende aandoeningen die malabsorptie veroorzaken zijn lactose-intolerantie en coeliakie, maar vele andere aandoeningen en omgevingsfactoren zijn bekend voor deze aandoening. Chronische diarree, ontlastingsafwijkingen, gewichtsverlies en winderigheid zijn enkele symptomen van een patiënt die moeite heeft met het opnemen van bepaalde voedingsstoffen. Een snelle diagnose en behandeling is nodig om ondervoeding en andere complicaties te voorkomen.
Oorzaken: Probleem met verteringsproces
Bij malabsorptie werkt ten minste één van de volgende drie processen in het verteringsproces niet goed:
- enzymen breken vetten, eiwitten en koolhydraten in de voeding af
- extra enzymen zetten sommige voedingsstoffen om in actieve vormen die het lichaam vervolgens absorbeert.
- het lymfatisch systeem transporteert deze opgenomen voedingsstoffen naar verschillende lichaamsdelen
De spijsvertering begint wanneer de enzymen in het
speeksel van een patiënt voedsel beginnen af te breken in kleinere delen die het lichaam kan opnemen. Enzymen blijven het voedsel afbreken terwijl het door de slokdarm, de maag en de dikke en dunne darm gaat voordat dit het lichaam als afvalproducten verlaat. Malabsorptie verschijnt wanneer een patiënt niet genoeg spijsverteringsenzymen, bacteriën of andere vreemde indringers heeft, of wanneer de beweging in de dunne of dikke darm sneller is dan normaal. Er zijn veel verschillende malabsorptiestoornissen, die elk een verschillende onderliggende oorzaak hebben.
Aandoeningen en problemen met de opname van voedingsstoffen
Diverse ziekten leiden mogelijk tot het malabsorptiesyndroom.
Cardiovasculaire aandoeningen
Congestief
hartfalen, constrictieve
pericarditis (
ontsteking van het hartzakje) en mesenteriale vasculaire insufficiëntie veroorzaken mogelijk malabsorptie.
Enzymdeficiënties
Lactose-intolerantie, sucrose-intolerantie, intestinale disaccharidase-deficiëntie en intestinale enteropeptidase deficiëntie leiden mogelijk tot het malabsorptiesyndroom.
Kortedarmsyndroom
aangeboren
Als de patiënt een probleem heeft met de dunne darm als gevolg van
aangeboren afwijkingen, een ziekte of een verwonding, is mogelijk een operatie nodig. De lengte van de darm is hierdoor mogelijk ingekort. Door
kortere darmen kan de patiënt minder voedingsstoffen opnemen.
Infecties
De
ziekte van Whipple is een zeer zeldzame spijsverteringsaandoening veroorzaakt door een bacteriële infectie. De darmen kunnen hierdoor vetten, eiwitten en koolhydraten niet goed verwerken en absorberen. Acute infectieuze enteritis,
buikgriep, parasitaire infecties (zoals
giardia,
reizigersdiarree, een worminfectie),
hiv en
tropische spruw veroorzaken soms ook moeite met het opnemen van voldoende voedingsstoffen.
Lymfatische obstructie
Een verstopping in het lymfesysteem leidt mogelijk ook tot een probleem met de absorptie van voedingsstoffen:
Slijmvliesafwijkingen
Malabsorptie resulteert uit diverse slijmvliesafwijkingen:
Verminderde galzoutconcentratie
Door een verminderde galzoutconcentratie ontstaat soms malabsorptie:
Andere oorzaken
Af en toe is malabsorptie gekoppeld aan:

Het gebruik van bepaalde medicijnen leidt sneller tot malabsorptie /
Bron: Stevepb, PixabayOmgevingsfactoren die leiden tot een slechte opname van voedingsstoffen
Een slechte
darmgezondheid of een slecht voedingspatroon leiden vaak tot malabsorptie. Nog enkele andere omgevingsfactoren veroorzaken mogelijk malabsorptie. Sommige
medicijnen veroorzaken problemen met de verwerking en absorptie van specifieke voedingsstoffen. Langdurig
antibioticagebruik en
laxeermiddelen zijn bijvoorbeeld gekoppeld aan het malabsorptiesyndroom. Tot slot is het reizen naar plaatsen waar darmparasieten aanwezig zijn, een andere risicofactor voor malabsorptie.
Symptomen: Diarree en gewichtsverlies
De tekenen van het malabsorptiesyndroom zijn geassocieerd met diverse voedingstekorten. De symptomen zijn soms heel subtiel en hangen af van welke specifieke voedingsstoffen het lichaam niet op de juiste manier opneemt. Daarnaast treden soms bijkomende symptomen op die toe te schrijven zijn aan een onderliggende ziekte.
Volgende symptomen komen mogelijk voor:
Malabsorptie van eiwitten
Is het lichaam niet in staat om voldoende eiwitten op te nemen, dan heeft de patiënt last van
haaruitval, een
huiduitslag, een
droge huid of
vochtretentie (het vasthouden van vocht).
Malabsorptie van koolhydraten
Wanneer de patiënt bepaalde koolhydraten niet opneemt (zoals fructosemalabsorptie), ervaart hij diarree, winderigheid of een opgeblazen gevoel.
Malabsorptie van vet
De ontlasting is vet,
lichtgekleurd, drijft gemakkelijk (
drijvende ontlasting) of is
plakkerig en erg zacht wanneer de patiënt geen vetten kan opnemen.
Alarmsymptomen
Hoewel vrijwel iedereen wel eens te maken krijgt met een opgeblazen gevoel, misselijkheid en diarree, moeten alle patiënten met een aanhoudend patroon van maagklachten de arts bezoeken. Onmiddellijke medische hulp is nodig bij
bloed in de ontlasting of
bloed ophoesten.
Andere symptomen die een bezoek aan de arts rechtvaardigen, zijn:
- een aanhoudend opgeblazen gevoel
- een pijnlijke tong
- frequente diarree
- gewichtsverlies
- vermoeidheid
- zwakte

Een bloedonderzoek is nodig /
Bron: Frolicsomepl, PixabayDiagnose en onderzoeken
De arts bevraagt de patiënt over de symptomen en de
medische geschiedenis. Vervolgens is een
bloedonderzoek en
ontlastingsonderzoek nodig. Een bloedonderzoek onthult tekorten aan voedingsstoffen en
vitaminen en elektrolytenstoornissen. Het ontlastingsonderzoek spoort tekenen van onverteerd voedsel en tekenen van overtollig vet op. Wanneer zich veel vet in de ontlasting bevindt, betekent dit dat de patiënt het vet uit de voeding niet goed opneemt. Af en toe is een
biopsie vereist om het weefsel in de dunne darm te onderzoeken. Verder is het mogelijk om lactose-intolerantie op te sporen met een
waterstofademtest. De darmen produceren namelijk overtollig waterstofgas als ze lactose niet correct kunnen absorberen. Een zweettest diagnosticeert mucoviscidose. Om de darmen inwendig te bekijken, voert de arts tot slot een
colonoscopie uit.
Behandeling
Onderliggende oorzaak
De arts kijkt naar de onderliggende oorzaak van het malabsorptiesyndroom en behandelt dit probleem. Soms is het makkelijk om het onderliggend probleem te verhelpen, bijvoorbeeld antibiotica bij een bacteriële infectie of medicatie wijzigen of verwijderen als dit bijdraagt aan malabsorptie. Af en toe is het onderliggend probleem niet te verhelpen, bijvoorbeeld wanneer de arts de darm heeft ingekort vanwege een operatie of bij een chronische aandoening zoals lactose-intolerantie. Veranderingen in de voeding zijn dan nodig, bijvoorbeeld een lactosevrij dieet bij lactose-intolerantie.
Stress verminderen is tot slot steeds nodig.
Supplementen met spijsverteringsenzymen
Spijsverteringsenzymen zijn werkzame stoffen die het lichaam helpen om specifieke voedingsstoffen af te breken. Hierdoor heeft het lichaam meer toegang tot de belangrijkste voedingsstoffen in het voedsel. Voor de absorptie van koolhydraten zijn volgende enzymen nuttig amylase, cellulase, lactase (ideaal voor patiënten met een lactoseprobleem), maltase en sucrase. Voor de absorptie van eiwitten zijn bromelaïne en papaïne aanbevolen. Voor de vertering van vet is lipase aangewezen.
Voedingsaanpassingen
De patiënt volgt onder toezicht van een arts en geregistreerde diëtist een aangepast dieet waarbij het lichaam extra vitaminen, mineralen, koolhydraten, eiwitten en vetten krijgt. Sommige patiënten krijgen ook het advies om supplementen in te nemen, zodat de patiënt meer binnenkrijgt van de specifieke voedingsstof die hij niet absorbeert.
Prognose van malabsorptie
Het malabsorptiesyndromen heeft mogelijk een dramatisch effect op het leven van een patiënt. Een snelle behandeling vermindert het risico op ongewenst gewichtsverlies en andere complicaties.
Complicaties van aandoening
Als de patiënt vitaminetekorten en mineralentekorten heeft, lijdt hij sneller aan:
Preventie van onvoldoende absorptie van voedingsstoffen
Ziekten zoals coeliakie zijn niet echt te vermijden, maar de patiënt volgt best alle adviezen van de arts en/of voedingsdeskundige om alle voedingsstoffen binnen te krijgen die hij nodig heeft. Tot slot vermijdt de patiënt het overmatig gebruik van laxeermiddelen of alcohol.
Lees verder