Tijdelijk geheugenverlies: Aanval van desoriëntatie in tijd

Tijdelijk geheugenverlies (transiënte amnesie, transient global amnesia) is een plotse, tijdelijke episode van geheugenverlies die niet aan een neurologische aandoening toe te schrijven is. Tijdens een aanval weet een patiënt wie hij is en kent hij bekende personen, maar hij vergeet dingen die recent gebeurd zijn en kan bovendien geen nieuwe herinneringen vormen. De aanval houdt gewoonlijk tot enkele uren aan en verbetert dan spontaan. De onderliggende oorzaak van tijdelijk geheugenverlies is onduidelijk anno oktober 2020. Er is geen specifieke behandeling voor tijdelijk geheugenverlies omdat dit meestal spontaan verdwijnt.

• Oorzaken van aanval van voorbijgaand geheugenverlies
• Risicofactoren van tijdelijk geheugenverlies
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen: Desoriëntatie in tijd
• Tijdens de aanval
• Na de aanval
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van acuut verlies van geheugen
• Prognose van transient global amnesia

Oorzaken van aanval van voorbijgaand geheugenverlies

De onderliggende oorzaak van tijdelijk geheugenverlies is grotendeels onbekend anno oktober 2020. Tijdelijk geheugenverlies is een sporadische aandoening. Zeer zelden komt de aandoening voor in families. Diverse getroffen patiënten in deze families hebben een voorgeschiedenis van migraine (aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn). Mogelijk is tijdelijk geheugenverlies een teken van een migraine-aura. Het is ook mogelijk dat andere genetische factoren betrokken zijn, al is het eveneens mogelijk dat familiale gevallen van tijdelijk geheugenverlies toevallig optreden. Een andere verklaring is dat de aders met bloed overvuld zijn als gevolg van een soort verstopping of een andere afwijking van de bloedstroom (veneuze congestie).

Risicofactoren van tijdelijk geheugenverlies

Aandoeningen

Diverse aandoeningen dragen mogelijk bij aan de totstandkoming van tijdelijk geheugenverlies.

• een medische procedure zoals een angiografie (radiografisch beeld van de bloedvaten) of endoscopie (inwendig kijkonderzoek van de binnenkant van het lichaam)
• een mild hoofdtrauma
• een vasculaire oorzaak, zoals veneuze circulatieafwijkingen
• emotionele nood of psychologische stress zoals slecht nieuws, een conflict of overwerk
• epilepsie
• hypoxie (tekort aan zuurstofvoorziening) en/of ischemie (tekort aan bloedtoevoer)
• migraine
• pijn
• psychologische factoren

Omgevingsfactoren

Enkele gebeurtenissen verhogen het risico op een episode van tijdelijk geheugenverlies:

• de blootstelling aan grote hoogten
• de geslachtsgemeenschap
• een hoestaanval
• een lichamelijke inspanning
• het gebruik van verschillende illegale drugs (drugsmisbruik)
• intensief sporten
• leeftijd: vijftigplussers lijden vooral aan tijdelijk geheugenverlies
• medicatie:
• grote sedatieve doses van barbituraten (geneesmiddelen die het zenuwstelsel onderdrukken)
• het gebruik van relatief kleine doses benzodiazepines (medicatie bij angst en slaapproblemen) (soms)
• overmatig alcoholgebruik
• plotseling onderdompelen in koud of warm water

Symptomen: Desoriëntatie in tijd

Tijdens de aanval

Tijdelijk geheugenverlies (transient global amnesia) is een aandoening waarbij een patiënt plots lijdt aan geheugenverlies en verwardheid. De patiënt is gedesoriënteerd met betrekking tot tijd, maar herinnert zichzelf, zijn familieleden en bekende objecten nog. De patiënt bewaart geen herinneringen tijdens een aanval, dus de patiënt onthoudt ook niet wat er gebeurd is in deze periode. Hij stelt bijgevolg dezelfde vragen of herhaalt wat hij net gezegd heeft. Het is ook mogelijk dat de patiënt herinneringen van het recente verleden vergeten is tijdens een aanval van tijdelijk geheugenverlies, dus van enkele dagen tot weken geleden, en zelden ook van enkele jaren geleden. Alle andere herinneringen zijn meestal nog intact. De patiënt is tijdens de aanval nog in staat om normale complexe dagelijkse taken uit te voeren, zoals autorijden of koken.

Andere minder vaak voorkomende symptomen zijn duizeligheid, koude rillingen, opvliegers, hoofdpijn, misselijkheid, braken, angstgevoelens en gevoelens van tintelingen en gevoelloosheid in de handen, voeten, armen of benen. Normaalgesproken zijn typische neurologische symptomen die duiden op hersenschade afwezig, zoals een verlamming van ledematen, onvrijwillige bewegingen of een verminderde woordherkenning.

Na de aanval

Tijdelijk geheugenverlies duurt meestal één tot tien uur (gemiddeld zes uur). Wanneer de aanval voorbij is, is de patiënt weer in staat om nieuwe herinneringen te maken. Binnen 24 uur na het einde van een aanval van tijdelijk geheugenverlies herinnert de patiënt zich alles weer uit het verleden, hetgeen hij niet kon tijdens de episode. De periode van de aanval zelf is hij wel vergeten. In zeldzame gevallen herinneren sommige patiënten zich soms erg kort een periode net voor de tijdelijk geheugenverlies-episode.

Diagnose en onderzoeken

De patiënt zoekt onmiddellijk hulp want de symptomen doen soms denken aan andere, ernstigere aandoeningen die ook plotseling geheugenverlies veroorzaken, zoals een beroerte, toevallen of een hoofdletsel. De arts bemerkt bij een neurologisch onderzoek geen afwijkingen. De reflexen, de balans, de coördinatie, de spierspanning, de spierkracht, de sensorische functie, de gang en de houding zijn namelijk normaal. Om hersenschade uit te sluiten, zijn beeldvormende onderzoeken nodig zoals een CT-scan, MRI-scan en EEG (elektro-encefalografie: hersenfilmpje).

Behandeling van acuut verlies van geheugen

Er is geen specifieke behandeling voor tijdelijk geheugenverlies. De aandoening verdwijnt namelijk vanzelf, meestal binnen enkele uren na de aanvang. De meeste patiënten met tijdelijk geheugenverlies hebben geen herhaalde episodes. Patiënten met herhaalde episodes van tijdelijk geheugenverlies zoeken best naar de uitlokkende factoren om deze te vermijden. Op deze manier is het mogelijk om het tijdelijk geheugenverlies te voorkomen. Voor vele patiënten is dit echter niet mogelijk.

Prognose van transient global amnesia

De symptomen van tijdelijk geheugenverlies verdwijnen spontaan binnen 24 uur. Tijdelijk geheugenverlies is verder niet geassocieerd te met een verhoogd risico op een ischemische beroerte of toevallen. De geheugenproblemen zijn volledig verdwenen na vijf dagen tot zes maanden (soms nog langer) na de tijdelijk geheugenverlies-episode. De meeste patiënten ervaren slechts één episode van tijdelijk geheugenverlies tijdens het leven. De kans op een terugkerende episode varieert van 2,9% tot 26,3%.

Lees verder

• Desoriëntatie: Oorzaken en behandeling gedesoriënteerd zijn