Zinkoverdosis: Overmatige inname van zink

Zink is een essentieel mineraal dat van nature voorkomt in voedingsmiddelen zoals vlees, zeevruchten, noten, kaas, eieren en granen. Hoewel zink cruciaal is voor diverse lichamelijke functies, kan een te hoge inname schadelijk zijn. Overmatige blootstelling aan zink komt meestal niet voor door het consumeren van zinkrijke voedingsmiddelen, maar eerder door het gebruik van zinksupplementen of door het accidenteel inademen of innemen van zinkhoudende huishoudproducten en bestrijdingsmiddelen. Zink wordt ook gebruikt in de productie van verven, rubber en kleurstoffen. Zowel acute als chronische zinkvergiftiging kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen. Acute symptomen kunnen maag- en darmklachten omvatten, terwijl chronische zinktoxiciteit vaak gepaard gaat met een verzwakt immuunsysteem, hoewel andere symptomen ook mogelijk zijn. De ernst van de symptomen hangt af van de dosis en de duur van de blootstelling.

• Functie van zink
• Dagelijkse aanbevolen inname
• Onmiddellijke effecten van zinkvergiftiging
• Chronische effecten van zinkoverdosis
• Veranderingen in het celmetabolisme
• Immuunsysteem
• Prostaatkanker
• Smaakveranderingen
• Behandeling van zinkoverdosis
• Nieuwe inzichten en ontwikkelingen in zinkonderzoek

Functie van zink

Zink speelt een essentiële rol in verschillende biologische processen. Het mineraal is cruciaal voor:

Energieproductie: Zink is betrokken bij de productie van energie uit voedingsstoffen.
Celmetabolisme: Het ondersteunt het metabolisme van cellen.
DNA en RNA-synthese: Zink is noodzakelijk voor het opbouwen en repareren van DNA en RNA.
Immuunsysteem: Het helpt bij de regulering van het immuunsysteem en bevordert de wondgenezing.
Zintuigen: Zink is belangrijk voor het functioneren van het reuk- en smaakvermogen.
Preventie van verkoudheid: Zinksupplementen kunnen de duur en ernst van een verkoudheid verminderen.
Bescherming tegen kanker: Zink speelt een rol in de bescherming tegen kanker.
Allergieën en astma: Het kan symptomen van allergieën en astma verlichten.
Huidgezondheid: Zink draagt bij aan een gezonde huid en kan helpen bij het verkleinen van een vergrote prostaatklier.
Antioxidant: Zink fungeert als een krachtige antioxidant.

Dagelijkse aanbevolen inname

Volwassenen wordt geadviseerd om niet meer dan 40 mg zink per dag in te nemen. Het innemen van een overmatige hoeveelheid zink, zoals 4 gram zinkgluconaat (wat overeenkomt met ongeveer 570 mg elementair zink), kan binnen dertig minuten leiden tot ernstige symptomen zoals braken.

Onmiddellijke effecten van zinkvergiftiging

Bij een acute overdosis van zink kunnen er onmiddellijk maag- en darmklachten optreden, zoals braken, misselijkheid, verlies van eetlust, maagpijn, diarree en buikkrampen. Hoofdpijn is ook een veel voorkomend symptoom na een hoge inname van zink. Bij zeer ernstige gevallen kan een zinkoverdosis leiden tot nierfalen, wat fataal kan zijn.

Chronische effecten van zinkoverdosis

Chronische zinkvergiftiging kan voortkomen uit een enkele hoge dosis of uit langdurige overmatige inname. De symptomen zijn vaak minder acuut maar kunnen ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken:

Veranderingen in het celmetabolisme

Overmatige zinkinname kan verstoringen veroorzaken in de opname en werking van ijzer, wat kan leiden tot bloedarmoede, lage kopergehaltes (met risico op ijzergebrek, sideroblastische anemie en neutropenie), en verlaagde niveaus van ‘goede’ HDL-cholesterol. Deze veranderingen verhogen het risico op hartaandoeningen.

Immuunsysteem

Een overmatige zinkinname kan paradoxaal genoeg het immuunsysteem verzwakken, waardoor de persoon meer vatbaar wordt voor infecties. Langdurig gebruik van hoge doses zinksupplementen kan bijvoorbeeld het risico op urineweginfecties verhogen. Bovendien kan zinkoverdosis leiden tot leukopenie (een laag aantal witte bloedcellen) en vermindert het de absorptie van antibiotica, wat kan resulteren in moeilijk te behandelen infecties. Symptomen zoals vermoeidheid, hoesten, rillingen en koorts kunnen optreden, vaak samen met specifieke tekenen van infecties.

Prostaatkanker

Het dagelijks innemen van meer dan 100 mg zink kan het risico op prostaatkanker verhogen. Dit kan zich uiten in symptomen zoals plasproblemen, hoewel deze vaak pas in latere stadia merkbaar zijn.

Smaakveranderingen

Overmatige zinkinname kan leiden tot smaakveranderingen. Dit manifesteert zich vaak als een metaalachtige smaak in de mond of een andere onaangename smaak, vooral bij het gebruik van zinktabletten of vloeibare supplementen.

Behandeling van zinkoverdosis

Bij een zinkoverdosis is onmiddellijke medische hulp noodzakelijk, aangezien de symptomen levensbedreigend kunnen zijn of snel complicaties kunnen veroorzaken. In de eerste behandeling kan de patiënt worden geadviseerd om melk te drinken. Het hoge calcium- en fosforgehalte in melk kan de absorptie van zink in het maag-darmkanaal verminderen. Geactiveerde kool (tegengif) kan ook helpen bij het verminderen van zinkabsorptie. Voor ernstige gevallen van zinkvergiftiging kan chelatie therapie worden toegepast. Dit omvat het gebruik van medicijnen die het overtollige zink uit het lichaam verwijderen via de urine.

Nieuwe inzichten en ontwikkelingen in zinkonderzoek

Onderzoek naar zink en gezondheid
Recent onderzoek heeft aangetoond dat zink een rol speelt bij het reguleren van ontstekingsreacties in het lichaam. Dit kan gevolgen hebben voor de behandeling van ontstekingsziekten en de algemene gezondheid.

Zink en voedingstekorten
Onderzoek wijst uit dat mensen met een slecht voedingspatroon of met bepaalde gezondheidsproblemen een verhoogd risico lopen op zinktekort. Dit kan leiden tot symptomen zoals verminderde smaak en geur, vertraagde wondgenezing en verhoogde vatbaarheid voor infecties.

Toekomstige toepassingen van zink
Er wordt gekeken naar nieuwe toepassingen van zink in de medische wetenschap, zoals in nanotechnologie voor gerichte geneesmiddelafgifte en in de ontwikkeling van nieuwe antioxidanten voor het bevorderen van de gezondheid.

Lees verder

• Zinkdeficiëntie: Symptomen van zinktekort (tekort aan zink)
• Vergiftiging: Oorzaken, symptomen, behandeling en preventie
• Tegengif (antidotum): Werking & lijst tegengiffen (antidota)