Zinkoverdosis: Overmatige inname van zink

Zink is van nature aanwezig in vlees, zeevruchten, noten, kaas, eieren en granen. Te veel zink veroorzaakt schadelijke effecten in het lichaam en is potentieel gevaarlijk. De zinkoverdosis komt echter niet tot stand door het consumeren van te veel voedingsmiddelen met zink, maar wel door het nemen van zinksupplementen of door het accidenteel innemen van zinkhoudende huishoudelijke producten en bestrijdingsmiddelen met zinkzouten. Verbindingen voor het maken van verven, rubber en kleurstoffen bevatten soms ook zink. Zowel acute als chronische symptomen zijn mogelijk door een overmatige inname van zink. Maag- en darmklachten treden vaak op bij een acute inname. Bij een chronische zinktoxiciteit komt een zwak immuunsysteem vaak tot uiting, al zijn nog andere tekenen mogelijk. De ernst van de symptomen hangt af van de dosis en duur van de inname. Een snelle behandeling is nodig om de symptomen van de overdosis om te keren.

• Functie van zink
• Dagelijkse aanbevolen inname
• Onmiddellijke effecten van zinkvergiftiging
• Chronische effecten van een zinkoverdosis
• Celmetabolisme in lichaam
• Immuunsysteem
• Prostaatkanker
• Smaakveranderingen
• Behandeling van overmatige inname van zink

Functie van zink

Zink is een mineraal dat essentieel is voor de productie van energie in het lichaam, het celmetabolisme, het opbouwen van DNA en RNA en het reguleren van het immuunsysteem. Verder is zink belangrijk voor het ruiken, het proeven en de wondgenezing. Zinksupplementen verkorten tevens de duur en de ernst van een verkoudheid, beschermen tegen kanker en verminderen symptomen van een allergie of astma (chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen). Daarnaast is zink nodig voor een stevige huid en voor het verkleinen van een vergrote prostaatklier. Zink is tot slot een goede antioxidant.

Dagelijkse aanbevolen inname

Volwassenen mogen dagelijks niet meer dan 40 mg zink innemen. Een overmatige hoeveelheid innemen, zoals 4 g zinkgluconaat, wat overeenkomt met 570 mg elementair zink, leidt al binnen de dertig minuten tot ernstig braken.

Onmiddellijke effecten van zinkvergiftiging

Het nemen van te veel zink veroorzaakt vooral maag- en darmgerelateerde symptomen zoals braken, misselijkheid, een verlies van eetlust, maagpijn, diarree en buikkrampen. Daarnaast ontstaat ook vrij snel na de inname van een overdosis van zink hoofdpijn. Een ernstige overdosering met zink leidt tot nierfalen wat de dood tot gevolg heeft.

Chronische effecten van een zinkoverdosis

De symptomen van chronische zinkvergiftiging ontstaan door een enkele overdosis of door te veel zinkinname binnen een bepaalde tijdsperiode.

Celmetabolisme in lichaam

De inname van te veel zink leidt tevens tot veranderingen in de manier waarop ijzer in het lichaam werkt, bloedarmoede, lage kopergehaltes (met het risico op een ijzergebrek in het bloed, sideroblastische anemie en neutropenie) en lage waarden van ‘goede’ HDL-cholesterol (waardoor de kans op een hartaandoening stijgt).

Immuunsysteem

Het willen versterken van het immuunsysteem werkt averechts bij een te hoge zinkinname. De overdosering leidt namelijk tot een verzwakt immuunsysteem waardoor de patiënt meer vatbaar is voor infecties. Bij het langdurig gebruik van hoge doses van zinksupplementen verhoogt bijvoorbeeld de kans op het ontstaan van een urineweginfectie. Daarnaast veroorzaakt een zinkoverdosis leukopenie (een laag aantal witte bloedcellen). Zink vermindert bovendien het vermogen van het lichaam om antibiotica te absorberen wat bijdraagt aan infecties die moeilijker te behandelen zijn. Vermoeidheid, hoesten, rillingen en koorts zijn dan vaak voorkomende symptomen, al komen ook nog specifieke tekenen van de infectie tot stand.

Prostaatkanker

De inname van meer dan 100 mg zink per dag verhoogt het risico op het ontwikkelen van op prostaatkanker (vaak geen symptomen, soms plasproblemen).

Smaakveranderingen

Smaakveranderingen komen voorts tot stand door een overmatige inname van zink. Zinktoxiciteit veroorzaakt namelijk een metaalachtige smaak in de mond of een andere slechte smaak in de mond. Dit komt vooral voor bij de overmatige inname van zinktabletten (hoestdruppels) of vloeibare supplementen voor de behandeling van een verkoudheid.

Behandeling van overmatige inname van zink

Een patiënt met een zinkoverdosis gaat onmiddellijk naar de spoedeisende hulp omdat de symptomen soms levensbedreigend zijn of snel complicaties kunnen ontstaan. Sommige patiënten krijgen het advies om melk te drinken, want door de grote hoeveelheden calciumen fosfor in melk wordt de absorptie van zink geremd in het maagdarmkanaal. Geactiveerde kool (tegengif) heeft dezelfde effecten. Chelatietherapie is eveneens inzetbaar bij ernstige zinkvergiftiging. Deze medicijnen zorgen ervoor dat overtollig zink verdwijnt uit het lichaam via de urine.

Lees verder

• Zinkdeficiëntie: Symptomen van zinktekort (tekort aan zink)
• Vergiftiging: Oorzaken, symptomen, behandeling en preventie
• Tegengif (antidotum): Werking & lijst tegengiffen (antidota)