Waar is zink goed voor?
Zink is een metaal en heeft verscheidene toepassingen in ons dagelijks leven. Wereldwijd is zink het vierde meest gebruikte metaal, na ijzer, aluminium en koper. Er kan een onderscheid gemaakt worden tussen het gebruik van zink in de industrie en producten en zink als belangrijk mineraal voor het menselijk lichaam. Zink wordt erg veel gebruikt in de industrie en voor producten in het dagelijks leven.
Corrosie en verzinken
De meest gebruikte toepassing van zink is het zogenaamde verzinken. Hierbij wordt een dun laagje zink op een metalen voorwerp aangebracht. Het idee hierachter is dat daardoor corrosie van het metaal wordt tegengegaan. Corrosie, of het roesten van metaal, wordt veroorzaakt door het samenkomen van zuurstofmoleculen met metaal. Door een zinklaag aan te brengen kan dit worden voorkomen omdat de zuurstof niet meer direct in aanraking komt met het ondergelegen metaal. Daarnaast heeft zink een hogere reactiviteit dan de meeste andere metalen. Hierdoor trekt het zuurstofmoleculen aan en vindt de corrosie plaats op het zink, en niet op het ondergelegen metaal. Deze techniek wordt wereldwijd veel toegepast op bijvoorbeeld hekwerken, lantaarnpalen, schepen, aanhangers en chassis.
Zink als een bron van energie
Naast het tegengegaan van corrosie wordt zink gebruikt voor batterijen. Zink wordt hierbij meestal gebruikt als omhulsel. Voorbeelden hiervan zijn de zink-carbon batterij en de alkalinebatterij. Het zinken omhulsel fungeert als anode, of positieve pool. Dit is de plaats waarvandaan de stroom het apparaat binnengaat.
Als hoofdbestanddeel van messing
Zink is één van de twee metalen waarmee messing wordt gemaakt. Het andere bestandsdeel van messing is koper. Het percentage zink ligt iets hoger dan het percentage koper. Het voordeel van messing is dat het zeer stevig is. Bovendien heeft het hogere vervormbaarheid dan koper. De natuurlijke samenstelling van messing zorgt ervoor dat het erg resistent is tegen corrosie. De bovengenoemde eigenschappen leiden ertoe dat messing zeer bruikbaar is voor bijvoorbeeld communicatie-apparaten en muziekinstrumenten. Messing werd in prehistorische tijden ook al gebruikt voor verschillende vormen van gereedschap. Messing is zelfs eerder gewonnen en gebruikt dan zink. Met name in Europa heeft het lang geduurd voordat zink als los element werd ontdekt. In landen als India en China was al veel eerder bekend hoe het als los element kon worden gewonnen. Binnen Europa wordt de ontdekking toegeschreven aan Andreas Sigismund Marggraf, een Duits chemicus uit de 18e eeuw.
Zink als mineraal voor het menselijk lichaam
Zink is een belangrijke bouwstof voor het menselijk lichaam. Voldoende inname is daarom erg belangrijk. Met name omdat zink niet kan worden opgeslagen in het lichaam. Dit zorgt ervoor dat een dagelijkse inname van zink cruciaal is voor een goede gezondheid. In totaal zit er rond de twee gram zink in ons lichaam. Het overgrote deel hiervan bevindt zich in de spieren en de botten. Sinds de jaren 60 staat de techniek het toe om de hoeveelheid zink in ons lichaam te meten. Rond deze tijd werd het ook pas bekend wat de vele lichaamsprocessen zijn waarvoor zink belangrijk is. Een klein tekort aan zink kan al leiden tot achteruitgang van de gezondheid. Desondanks zijn er veel mensen met een tekort aan zink.
De functies van zink in het menselijk lichaam
Zink is van cruciaal belang voor ons immuunsysteem doordat zink een belangrijke rol speelt bij de opbouw van weerstand tegen infectieziekten. Doordat zink een sterke anti-oxidant is speelt het een rol in het voorkomen van kanker.
Zink draagt in hoge mate bij aan de mannelijke vruchtbaarheid. Het zorgt ervoor dat spermacellen een hoge beweeglijkheid hebben. Dit draagt bij aan de kans om een eicel te bereiken en daardoor is er een hogere kans op bevruchting en een daaropvolgende zwangerschap. Bij elke mannelijke ejaculatie verlaat 5 mg zink het lichaam.
Naast functies binnen het immuunsysteem en de voortplanting is er aangetoond dat zink een rol speelt bij talloze lichamelijke processen. Zo is het bijvoorbeeld belangrijk voor de ogen, de huid, het op peil houden van de hormonen in het lichaam, de DNA-synthese en het geheugen. Meer algemeen is het betrokken bij het transport van vitamine A en de afbraak en opbouw van verschillende koolhydraten en proteïnen.
In welke producten zit zink?
Zink zit met name in vlees, vis, eieren en noten. De aangeraden inname van zink per dag ligt, om redenen die in de vorige alinea zijn uitgelegd, bij mannen iets hoger dan bij vrouwen. Mannen wordt aangeraden om ongeveer 9-11 mg per dag in te nemen tegenover 6-8 mg voor vrouwen. Doordat zink voor een groot deel in vlees- en visproducten voorkomt, wordt vegetariërs aangeraden om extra te letten op hun zinkinname en zo nodig extra supplementen in te nemen. Zinksupplementen kunnen gevonden worden in de vorm van tabletten, zalf of druppels.
De hoofdoorzaak van een zinktekort is onvoldoende inname. Daarnaast zijn mensen die veel fysieke arbeid verrichten en hun spieren uitputten extra gevoelig voor een zinktekort. Bepaalde afwijkingen in de spijsvertering kunnen ook bijdragen aan een tekort aan zink omdat ze de opname in het darmkanaal kunnen belemmeren.
Het herkennen van een zinktekort
Er is niet één duidelijk verschijnsel dat kan worden geconstateerd om een zinktekort te herkennen. Meestal is er sprake van een aantal niet zeer specifieke symptomen. Een zinktekort kan leiden tot een verminderde wondgenezing, vermoeidheid, huidproblemen, achteruitgang van het reuk- en smaakvermogen, depressie en een verlaagd libido. Jonge kinderen kunnen door een zinktekort een achterstand oplopen in de ontwikkeling.
Zoals vermeld is het lastig om een zinktekort eenduidig aan te tonen. In het geval van het optreden van één of meerdere van de bovenstaande klachten kan contact opgenomen worden met een huisarts die door middel van een bloedonderzoek een eventueel zinktekort kan aantonen. Het kan echter enige tijd duren voordat de vrij algemene symptomen van een zinktekort daadwerkelijk leiden tot een gericht bloedonderzoek. Mede daarom is het erg belangrijk om ervoor te zorgen dat er voldoende zink wordt ingenomen. Met name in het geval van één of meerdere van bovenstaande klachten is het aangeraden om erop te letten dat er voldoende zink in het dieet zit. Als deze klachten worden veroorzaakt door een zinktekort kan een verhoogde inname ervoor zorgen dat de klachten afnemen of zelfs verdwijnen.