Zinkdeficiëntie: Symptomen van zinktekort (tekort aan zink)

Zink is een cruciaal mineraal dat in bijna alle voedingsmiddelen voorkomt, met een bijzonder hoge concentratie in zeevruchten. Dit mineraal speelt een fundamentele rol in talrijke lichaamsfuncties, waaronder celmetabolisme, immuunrespons, spijsvertering en wondgenezing. Door de diverse functies van zink kunnen de symptomen van een tekort variëren en verschillende lichaamsystemen beïnvloeden. Tekortkomingen kunnen leiden tot problemen met het bloed, botten, haar, huid, immuunsysteem, mentale gezondheid, maag en darmen, mond, nagels, ogen, reukvermogen en vruchtbaarheid. Een zinktekort verhoogt bovendien het risico op bepaalde vormen van kanker. Het diagnosticeren van zinkdeficiëntie kan complex zijn, en de behandeling bestaat doorgaans uit het aanpakken van de onderliggende oorzaak, voedingsveranderingen en mogelijk zinksupplementen. Een overmatige inname van zink kan eveneens schadelijk zijn.

• Voedingsproducten rijk aan zink
• Functie
• Aanbevolen dagelijkse inname van zink
• Risicogroepen voor zinkdeficiëntie
• Symptomen van zinktekort
• Bloed
• Botten
• Haar
• Huid
• Immuunsysteem
• Kanker
• Mentale Gezondheid
• Maag- en Darmproblemen
• Mond
• Nagels
• Ogen
• Reukvermogen
• Vruchtbaarheid
• Diagnose en Onderzoeken
• Behandeling van zinktekort
• Overmatige zinkinname

Voedingsproducten rijk aan zink

Zink komt voor in diverse voedingsmiddelen, zoals:

• bonen
• cacao
• diverse noten zoals pinda’s, amandelen, pecannoten, paranoten en cashewnoten
• eieren
• gember
• havermout
• kaas
• kikkererwten
• kip
• krab
• lever
• melk en melkkefir
• oesters
• pompoenpitten
• rundsvlees
• sesamzaad
• spinazie
• verrijkte ontbijtgranen
• volkoren granen
• yoghurt
• zeewier

Functie

Zink is een essentieel mineraal dat betrokken is bij veel biochemische processen in het lichaam. Omdat zink niet langdurig in het lichaam wordt opgeslagen, is een constante inname via voeding of supplementen noodzakelijk. Belangrijke functies van zink omvatten:

• bescherming tegen verschillende vormen van kanker, zoals dikkedarmkanker, pancreaskanker (kanker aan de alvleesklier), slokdarmkanker en hoofd- en halskanker
• ondersteuning van de DNA-synthese
• bevordering van een gezonde spijsvertering
• essentieel voor celdeling en celdoorbraak: Zink speelt een cruciale rol bij de vruchtbaarheid en tijdens de zwangerschap. Het is belangrijk voor het voorkomen van vroegtijdige bevalling en een laag geboortegewicht bij pasgeborenen.
• bevordering van haargroei
• regulatie van hormonen
• ondersteuning van de huidgezondheid
• behoud van de mentale gezondheid
• ondersteuning van de ooggezondheid (ooggezonde voeding)
• bevordering van wondgenezing
• ondersteuning van een goed werkend afweersysteem
• ondersteuning van het metabolisme en opname van andere voedingsstoffen
• behoud van smaak en geur

Aanbevolen dagelijkse inname van zink

De aanbevolen dagelijkse inname van zink bedraagt 8 mg voor mannen en 11 mg voor vrouwen ouder dan 18 jaar. Voor zwangere vrouwen is de aanbevolen inname 11 mg, en voor vrouwen die borstvoeding geven stijgt deze naar 13 mg. De maximale veilige dagelijkse inname van zink is 40 mg.

Risicogroepen voor zinkdeficiëntie

De volgende groepen lopen een verhoogd risico op zinkdeficiëntie:

• alcoholisten (ongeveer 30-50% van de mensen met alcoholmisbruik lijdt aan zinktekort)
• mensen met een langdurige graanrijke, veganistische of vegetarische voeding
• patiënten die hoge hoeveelheden ijzer gebruiken
• patiënten met chronische diarree
• patiënten met diabetes mellitus (suikerziekte)
• patiënten met acrodermatitis enteropathica: Acrodermatitis enteropathica is een erfelijke aandoening die leidt tot een verminderde opname van zink. Zuigelingen met deze aandoening vertonen een groeiachterstand, ernstige diarree, haaruitval en verhoogde vatbaarheid voor Candida-infecties en bacteriële infecties. Zinksupplementen kunnen het herstel bevorderen.
• patiënten met een leverziekte
• patiënten met een nierziekte
• patiënten met maag- en darmaandoeningen zoals:
• coeliakie (maag- en darmproblemen door gluten)
• colitis ulcerosa (chronische ontsteking van de dikke darm met diarree)
• de ziekte van Crohn (aandoening die diarree en buikpijn veroorzaakt)
• korte darmsyndroom (aandoening waarbij de opname van voedingsstoffen verminderd is)
• patiënten met ondervoeding (zoals anorexia nervosa)
• patiënten met sikkelcelziekte (aandoening van de rode bloedcellen waarbij 60-70% van de patiënten een zinktekort vertoont)
• te vroeg geboren baby’s
• zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven

Symptomen van zinktekort

Bloed

Een tekort aan zink kan leiden tot bloedproblemen zoals anemie (tekort aan rode bloedcellen) en leukopenie (verlaagd aantal witte bloedcellen).

Botten

Een tekort aan zink kan bijdragen aan botproblemen zoals osteoporose (verlies van botmassa en verhoogd risico op botbreuken).

Haar

Zinkdeficiëntie kan leiden tot dunner wordend haar en haaruitval.

Huid

Huidproblemen door zinktekort kunnen onder andere acne (ontsteking van talgklieren), eczeem (chronische huidontsteking met droge en jeukende huid) en vertraagde wondgenezing omvatten.

Immuunsysteem

Een zinktekort beïnvloedt het immuunsysteem, wat kan leiden tot een verhoogd risico op acute luchtweginfecties, verkoudheid, longontsteking, en een verhoogde gevoeligheid voor allergieën en intoleranties.

Kanker

Een tekort aan zink kan het risico op bepaalde vormen van kanker verhogen, waaronder dikkedarmkanker, hoofd- en halskanker, pancreaskanker (kanker aan de alvleesklier) en slokdarmkanker.

Mentale Gezondheid

Een zinktekort kan bijdragen aan diverse neurologische stoornissen en psychische problemen, zoals ADHD, depressie, duizeligheid, geheugenproblemen, vertraagde groei en ontwikkeling, hoofdpijn, slaapproblemen (aangezien zink nodig is voor de productie van melatonine) en vermoeidheid.

Maag- en Darmproblemen

Een zinktekort kan leiden tot maag- en darmproblemen, zoals diarree, verlies van eetlust en een lekkende darm (leaky gut).

Mond

Een tekort aan zink kan zich ook uiten in mondproblemen, zoals mondbranden (pijn in tong en mond), smaakstoornissen en tongtintelingen.

Nagels

Bij een zinktekort kunnen nagelproblemen optreden, zoals leukonychie (witte vlekken op de nagels), lijnen van Beau (deukjes en inkervingen in de nagels) en zachte nagels.

Ogen

Zinkdeficiëntie kan oogafwijkingen veroorzaken, waaronder keratomalacie (oogaandoening door een tekort aan vitamine A), maculadegeneratie (verval van het centrale gezichtsvermogen) en nachtblindheid.

Reukvermogen

Een tekort aan zink kan leiden tot een verminderd reukvermogen, bekend als hyposmie.

Vruchtbaarheid

Zinkdeficiëntie kan gevolgen hebben voor de vruchtbaarheid, met mogelijke symptomen zoals een laag libido, vruchtbaarheidsproblemen, en verminderde spermakwaliteit of -aantal.

Diagnose en Onderzoeken

De diagnose van zinktekort begint met een uitgebreid lichamelijk onderzoek en een beoordeling van de medische geschiedenis, waarbij vooral voeding en bestaande aandoeningen worden onderzocht. Het meten van zinkniveaus in plasma of serum kan niet altijd betrouwbaar de zinkstatus van het lichaam weerspiegelen. Ondanks symptomen van een zinktekort kunnen de testresultaten soms normaal zijn. Artsen baseren de diagnose vaak op de aanwezigheid van symptomen in combinatie met andere klinische gegevens.

Behandeling van zinktekort

Het aanpassen van de voeding en het gebruik van zinksupplementen kunnen veel symptomen verlichten. Het is belangrijk om ook de onderliggende oorzaak van het zinktekort aan te pakken. In sommige gevallen kan een arts een specifieke behandeling adviseren, afhankelijk van de oorzaak en ernst van de deficiëntie.

Overmatige zinkinname

Het is cruciaal om zinksupplementen niet te gebruiken zonder medisch advies. Een overmatige zinkinname kan leiden tot een verlaagd ijzergehalte in het bloed (ferriprieve anemie) en een verminderd kopergehalte (kopertekort). Voedingssupplementen met hoge zinkniveaus bevatten soms extra koper om deze balans te handhaven.

Zinktoxiciteit treedt op bij een dagelijkse inname van 150-450 mg zink en kan de volgende klachten veroorzaken:

• braken
• buikkrampen
• diarree
• verlaagde koperstatus
• aangepaste ijzerfunctie
• verlies van eetlust
• verminderde immuunfunctie
• hoofdpijn
• koorts
• maagpijn
• misselijkheid
• nierstenen
• verminderde niveaus van lipoproteïnen met hoge dichtheid
• vermoeidheid

Lees verder

• Zinkoverdosis: Overmatige inname van zink