Zinkdeficiëntie: Symptomen van zinktekort (tekort aan zink)

Zink is een essentieel mineraal voor de gezondheid dat zich in haast alle voedingsproducten bevindt, en dan vooral zeevruchten. Zink is vereist voor elke cel en voor elk systeem en orgaan in het lichaam. Zink speelt immers een onmisbare rol in onder andere het celmetabolisme, de immuunfunctie, de spijsvertering en de wondgenezing. Omdat de functies van zink zo divers zijn, zijn de symptomen van een tekort ook erg variabel. Zo ontstaan mogelijk problemen aan het bloed, het bot, het haar, de huid, het immuunsysteem, de mentale gezondheid, de maag en darmen, de mond, de nagels, de ogen, het ruikvermogen en de vruchtbaarheid. Tevens verhoogt een zinktekort het risico op enkele vormen van kanker. De diagnose van zinkdeficiëntie is niet altijd even eenvoudig. Het behandelen van het tekort verloopt via het behandelen van het onderliggend probleem, voedingsaanpassingen en eventueel supplementen. Een overmatige inname van zink leidt eveneens tot problemen.

• Voedingsproducten rijk aan zink
• Functie
• Aanbevolen dagelijkse inname van zink
• Risicogroepen van zinkdeficiëntie
• Symptomen van zinktekort
• Bloed
• Bot
• Haar
• Huid
• Immuunsysteem
• Kanker
• Mentale gezondheid
• Maag- en darmproblemen
• Mond
• Nagels
• Ogen
• Ruiken
• Vruchtbaarheid
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van tekort aan zink in het lichaam
• Overmatige zinkinname

Voedingsproducten rijk aan zink

Zink bevindt zich in vele voedingsproducten zoals:

• bonen
• cacao
• diverse noten zoals pinda’s, amandelen, pecannoten, paranoten en cashewnoten
• eieren
• gember
• havermout
• kaas
• kikkererwten
• kip
• krab
• lever
• melk en melkkefir
• oesters
• pompoenpitten
• rundsvlees
• sesamzaad
• spinazie
• verrijkte ontbijtgranen
• volkoren granen
• yoghurt
• zeewier

Functie

Zink is een essentieel mineraal dat nodig is voor vele reacties in het lichaam. Zink wordt niet voor een langere tijd opgeslagen. Daarom is een constant aanbod van zink van hoge kwaliteit uit de voeding (of via supplementen) noodzakelijk. Zink is belangrijk voor volgende lichaamsfuncties:

• bescherming tegen diverse soorten kankers zoals dikkedarmkanker, pancreaskanker (kanker aan de alvleesklier), slokdarmkanker en hoofd- en halskanker
• de DNA-synthese
• de gezondheid van de darmen
• de goede celdeling: Zink is van essentieel belang voor de vruchtbaarheid en tijdens de zwangerschap en tijdens de borstvoedingsperiode. Zink is nodig voor de goede celdeling, alsook voor het voorkomen van een vroegtijdige bevalling en een laag geboortegewicht bij zuigelingen.
• de haargroei
• de hormoonbalans
• de huidgezondheid
• de mentale gezondheid
• de ooggezondheid (ooggezonde voeding)
• de wondgenezing
• een goed werkend afweersysteem
• het metabolisme van het voedsel en de opname van andere voedingsstoffen
• voldoende smaak en geur

Aanbevolen dagelijkse inname van zink

De dagelijkse minimuminname van zink is 8 mg voor mannen en 11 mg voor vrouwen boven de 18 jaar. Voor zwangere vrouwen bedraagt de minimale inname 11 mg. Dit verhoogt naar 13 mg wanneer ze borstvoeding geeft. De maximale dagelijkse inname van zink bedraagt 40 mg.

Risicogroepen van zinkdeficiëntie

Volgende risicogroepen zijn bekend voor een tekort aan zink:

• alcoholisten (ongeveer 30-50% van de mensen met alcoholmisbruik lijdt aan een tekort aan zink)
• mensen die langdurig een graanrijke, veganistische of vegetarische voeding gegeten hebben
• patiënten die grote hoeveelheden ijzer gebruiken
• patiënten met chronische diarree
• patiënten met diabetes mellitus (suikerziekte)
• patiënten met acrodermatitis enteropathica: Acrodermatitis enteropathica is een erfelijke aangeboren aandoening die het gevolg is van malabsorptie (problemen met de opname van voedingsstoffen) van zink. Zuigelingen ontwikkelen een groeiachterstand, ernstige diarree en haaruitval. Daarnaast komen Candida-infecties en bacteriële infecties tot stand. Zinksupplementen resulteren in een volledig herstel van de aandoening.
• patiënten met een leverziekte
• patiënten met een nierziekte
• patiënten met maag- en darmaandoeningen zoals
• coeliakie (maag- en darmproblemen door het eten van gluten)
• colitis ulcerosa (chronische darmziekte met diarree)
• de ziekte van Crohn (aandoening met diarree en buikpijn)
• het korte darmsyndroom (aandoening waarbij de patiënt slecht voedingsstoffen kan opnemen)
• patiënten met ondervoeding (zoals anorexia nervosa)
• patiënten met sikkelcelziekte (aandoening van rode bloedcellen; een tekort aan zink komt bij 60-70% van de patiënten voor)
• te vroeg geboren baby's
• zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven

Symptomen van zinktekort

Bloed

Patiënten met een tekort aan zink leiden sneller aan bloedaandoeningen zoals anemie (tekort aan rode bloedcellen) en leukopenie (verlaagd aantal witte bloedcellen)

Bot

Door het zinkgebrek ervaren patiënten soms sneller botafwijkingen zoals osteoporose (verlies van botmassa met risico op botbreuken)

Haar

Dun haar en haaruitval zijn enkele haaraandoeningen waaraan patiënten met zinkdeficiëntie vaak lijden.

Huid

Ook de huid is aangetast. Dit resulteert in enkele aandoeningen zoals acne (huidaandoening met ontsteking van talgklieren), eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid) alsook een slechte wondgenezing.

Immuunsysteem

Het immuunsysteem is eveneens aangetast wanneer mensen onvoldoende zink innemen. Dit resulteert sneller in acute luchtweginfecties, een verkoudheid of een longontsteking. Het risico op allergieën en intoleranties is tevens verhoogd.

Kanker

Mensen met te weinig zinkinname lopen meer kans op het ontwikkelen van verschillende soorten kanker zoals dikkedarmkanker, hoofd- en halskanker, pancreaskanker (kanker aan de alvleesklier) en slokdarmkanker.

Mentale gezondheid

Diverse neurologische stoornissen en psychische problemen zijn mogelijk wanneer te weinig zink in het lichaam aanwezig is. Enkele voorbeelden hiervan omvatten ADHD (moeite met aandacht en controleren van energie), een depressie, duizeligheid, een slecht geheugen, een vertraagde groei en ontwikkeling, hoofdpijn, slaapproblemen (zink is nodig om melatonine aan te maken) en vermoeidheid.

Maag- en darmproblemen

Het tekort aan zink in het lichaam leidt tot diverse problemen met de maag en darmen. Diarree, een verlies van eetlust en een lekkende darm (leaky gut) zijn veel voorkomende klachten.

Mond

Mondproblemen: komen bovendien tot uiting bij een zinkdeficiëntie in het lichaam. Dit vertaalt zich in mondbranden (aandoening met pijn aan tong en mond), een smaakstoornis met smaakverlies en tongtintelingen.

Nagels

Mensen presenteren zich sneller met problemen aan de nagels doordat ze te weinig zink innemen of opnemen, zoals leukonychie (witte nagels), lijnen van Beau (deukjes, inkervingen in de nagels) en zachte nagels.

Ogen

Oogafwijkingen komen vaker voor bij een zinktekort, zoals keratomalacie (oogaandoening door tekort aan vitamine A), maculadegeneratie (centraal gezichtsvermogen vervaagt) en nachtblindheid.

Ruiken

Door het tekort aan zink in het lichaam, gaan mensen tevens minder goed ruiken (hyposmie).

Vruchtbaarheid

Een laag libido, vruchtbaarheidsproblemen en lagere spematelling / lage kwaliteit van sperma zijn enkele gevolgen van een zinkdeficiëntie.

Diagnose en onderzoeken

De patiënt krijgt een volledig lichamelijk onderzoek. De arts beoordeelt tevens de medische geschiedenis, met nadruk op voeding en reeds bestaande aandoeningen. Een zinkgebrek is niet eenvoudig om te diagnosticeren voor de arts. De plasma / serum zinkniveaus in het bloed zijn namelijk niet noodzakelijk een goede maatstaf voor de zinkconcentraties in het lichaam. Zelfs met de aanwezige tekenen van een zinktekort komen namelijk soms normale testresultaten voor. Hierdoor diagnosticeren artsen vaak het tekort aan zink op basis van de symptomen.

Behandeling van tekort aan zink in het lichaam

Heel wat symptomen verbeteren dankzij een aangepaste voeding en/of zinksupplementen. Daarnaast is het nodig dat de arts de eventuele oorzaak van het zinktekort behandelt.

Overmatige zinkinname

Het is belangrijk om niet zomaar zinksupplementen te gaan nemen zonder een arts te raadplegen. Een overmatige inname van zink leidt namelijk tot een verlaagd ijzergehalte in het bloed (ferriprieve anemie) alsook tot een verlaagd kopergehalte in het lichaam (kopertekort). Voedingssupplementen met hoge niveaus van zink bevatten daarom soms extra koper.

Zinktoxiciteit treedt op bij een inname van 150-450 mg zink per dag. Dit leidt tot volgende klachten:

• braken
• buikkrampen
• diarree
• een lage koperstatus
• een veranderde ijzerfunctie
• een verlies van eetlust
• een verminderde immuunfunctie
• hoofdpijn
• koorts
• maagpijn
• misselijkheid
• nierstenen
• verminderde niveaus van lipoproteïnen met hoge dichtheid
• vermoeidheid

Lees verder

• Zinkoverdosis: Overmatige inname van zink