Tintelingen aan tong: Oorzaken van tintelende gevoelens tong

De tong is een zeer gevoelig orgaan. Dit lichaamsdeel is rijk aan bloedvaten en zenuwuiteinden. Bij tongtintelingen hebben patiënten een verdoofd, tintelend, brandend of prikkend gevoel aan de tong. Afhankelijk van de oorzaak treden nog andere symptomen. Elk vreemd gevoel in de tong is een teken van een probleem dat te maken heeft met de sensorische receptoren van de tong. Dit houdt in dat er iets mis is met de ontvangen prikkels uit de omgeving die naar de neuronen (zenuwcellen) gaan. In de meeste gevallen is de oorzaak snel te achterhalen en verdwijnt het onderliggend probleem spontaan. Af en toe is sprake van een ernstigere onderliggende aandoening waardoor meermaals episoden van tongtintelingen optreden in combinatie met andere tekenen. De arts diagnosticeert en behandelt steeds het onderliggend probleem zodat ook het tintelend gevoel aan de tong verdwijnt.

• Oorzaken van tintelend gevoel aan de tong
• Risicofactoren van tongtintelingen
• Aften
• Allergische reactie
• Beroerte
• Diabetes mellitus
• Geneesmiddelen
• Gifstoffen (toxinen)
• Linguaal neurofibroom
• Lokale anesthesie
• Mondbranden
• Raynaudfenomeen
• Tekorten aan voedingsstoffen
• Verwonding en trauma
• Ziekte en infecties
• Andere oorzaken
• Symptomen
• Alarmtekens
• Prognose van tintelingen aan de tong
• Preventie van gevoelens en vreemde sensaties aan de tong

Oorzaken van tintelend gevoel aan de tong

De tinteling van de tong is een vorm van paresthesieën. Tongtintelingen zijn bijgevolg het resultaat van een wijziging van de gevoeligheid, of een abnormale sensatie. Een tintelende tong is in de meeste gevallen toe te schrijven aan een zenuwbeschadiging aan de sensorische receptoren van de tong, maar soms zijn ook andere delen van het zenuwstelsel aangetast. De vaak beschadigde sensorische receptoren van de tong zijn onder andere:

• mechanoreceptoren: Deze receptoren ervaren een mechanische druk.
• nociceptoren: Deze sensorische zenuwuiteinden genereren pijn als reactie op specifieke prikkels.
• smaakreceptoren: Deze receptoren helpen bij het ervaren van de smaak.
• thermoreceptoren: Dit zijn zenuwuiteinden die warme en koude temperaturen of veranderingen in de temperatuur detecteren.

Risicofactoren van tongtintelingen

Aften

Bij een aantal patiënten ontstaan aften. Afteuze mondzweren zijn kleine, ovale en ondiepe zweren op of rond de tong, in de wagen of op het tandvlees. De oorzaak van deze pijnlijke aften is niet meteen duidelijk, maar aften komen sneller tot stand bij lichte verwondingen aan de mond, hormonale veranderingen, virussen, de inname van onvoldoende voedingsstoffen, allergieën of voedselgevoeligheden. Meestal zijn de zweren binnen de tien dagen spontaan genezen. Pittig, zuur of knapperig voedsel consumeren is geen goed idee wanneer aften aanwezig zijn in de mond. Een zoutoplossing en vrij verkrijgbare pijnstillers verlichten de pijn die gepaard gaat met afteuze mondzweren.

Allergische reactie

Sommige mensen reageren allergisch door het eten van bepaalde voedingsmiddelen. Bij een voedselallergie denkt het immuunsysteem ten onrechte dat het voedsel schadelijk is. Dit gebeurt vooral bij volgende voedingsproducten: eieren, melk, pinda's en boomnoten, schelpdieren, sojasaus, tarwe en vis. Ook het eten van bepaalde noten, rauwe groenten en fruit veroorzaakt mogelijk allergieklachten. Hierbij valt dan te denken aan jeuk, tintelingen en/of zwelling van de lippen, de tong, het gehemelte of de keel.

Beroerte

Een beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met mentale en lichamelijke symptomen) en een TIA (transient ischemic attack: tijdelijke functie-uitval met neurologische problemen) veroorzaken mogelijk een doof en tintelend gevoel aan de tong

Diabetes mellitus

Hypoglykemie (verlaagde bloedsuikerspiegel)
Vooral tijdens hypoglykemie (verlaagde bloedsuikerspiegel) krijgen patiënten te maken met tongtintelingen. Hypoglykemie treedt vooral op na het vasten of bij het overmatig gebruik van insuline of andere medicijnen. Zwakte, vermoeidheid, honger, overmatig zweten (hyperhidrose), duizeligheid, irritatie en verwardheid zijn enkele typische kenmerken van een verlaagde bloedsuikerspiegel, maar een tintelende tong behoort ook tot de mogelijke symptomen. Het is belangrijk om iets met suiker te eten of drinken wanneer de bloedsuikerspiegel te laag is.

Diabetische neuropathie
Diabetische neuropathie is een complicatie van diabetes mellitus. Hierbij zijn de zenuwen van veel lichaamsdelen aangetast, zoals de ogen (zoals diabetische retinopathie en diabetisch maculaoedeem), de voeten (zoals een diabetesvoet en diabetische blaren) en het gezicht. Het veroorzaakt sensorische symptomen zoals tintelingen, een brandend gevoel en gevoelloosheid.

Geneesmiddelen

Het per ongeluk inslikken van topische (op de huid aangebrachte) verdovende middelen, bijtende stoffen en andere voorgeschreven geneesmiddelen leiden tot een tintelende tong. Hoewel de tintelingen meestal van voorbijgaande aard zijn, is het soms nodig om de arts te raadplegen. Hij stelt de diagnose en schrijft eventueel een ander medicijn voor.

Gifstoffen (toxinen)

Zowel natuurlijke als kunstmatige toxische stoffen veroorzaken mogelijk bij het inslikken een gevoel van gevoelloosheid of tintelingen van de tong. Een vergiftiging met zware metalen als gevolg van visconsumptie leidt ook tot gevoelloosheid of tintelingen van de tong of van andere lichaamsdelen.

Linguaal neurofibroom

Linguaal staat voor 'van de tong'. Een neurofibroom is een goedaardige tumor in de mondholte die is afgeleid van de cellen die de zenuwschede vormen. Deze zeldzame aandoening veroorzaakt dysesthesie (abnormale gevoelens) en irritatie van de tong. De tumor en de symptomen verdwijnen nadat de arts het neurofibroom chirurgisch verwijderd heeft.

Lokale anesthesie

Tandheelkundige ingrepen voert de arts bijna altijd uit met lokale anesthesie (plaatselijk verdovende geneesmiddelen). Deze medicijnen gebruikt hij bij bijvoorbeeld een tandextractie (tand verwijderen), een wortelkanaalbehandeling of andere, meer complexe chirurgische procedures. Anesthesie leidt tot tijdelijke, korte of langdurige of permanente zenuwschade, wat zich mogelijk presenteert als tintelingen of gevoelloosheid van de tong of andere delen van de mondholte. Een arts voert soms voor het toedienen van een lokaal anestheticum een allergietest uit om te kijken of patiënten allergisch reageren op veel gebruikte anesthetica. Een anafylactische shock is een mogelijk levensbedreigend resultaat van een ernstige allergische reactie op een anestheticum.

Mondbranden

Bij het brandend mond-syndroom ontstaat een brandend gevoel aan de tong, de lippen en de mond. Dit gaat vergezeld met een droge mond (xerostomie), een metaalachtige smaak in de mond en smaakveranderingen. Medicijnen verlichten deze symptomen.

Raynaudfenomeen

Bij het fenomeen van Raynaud is de bloedtoevoer naar de vingers, tenen en minder vaak ook naar de lippen en tong aangetast. De tong krijgt bij een aanval een blauwe, erg rode of erg bleke kleur, en gaat tevens kortstondig tintelen. Deze vervelende, onschuldige aandoening komt in de primaire vorm spontaan tot stand, terwijl de secundaire vorm het gevolg is van een andere aandoening zoals systemische lupus erythematosus, reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen) of sclerodermie (opbouw van littekenweefsel in huid en organen). Iets warm drinken en stress verlichten zijn enkele behandelingen voor het Raynaudfenomeen waarbij de tong tintelt of gevoelloos is.

Tekorten aan voedingsstoffen

Bepaalde vitaminen en mineralen zijn van essentieel belang voor de mondgezondheid, en dan vooral vitaminen B, ijzer en zink. Vitamine B12 en ijzer zijn betrokken bij de productie van rode bloedcellen en zorgen voor zuurstof voor de weefsels, organen en spieren, dus ook voor de tong. Zink is belangrijk voor het immuunsysteem waardoor deze in staat is om infecties te bestrijden of te verlichten, zoals infecties die mogelijk leiden tot zenuwschade. Tongtintelingen en gevoelloosheid van de tong komen soms ook tot stand door een tekort aan calcium (hypocalciëmie), natrium (hyponatriëmie), kalium (hypokaliëmie) en magnesium (hypomagnesiëmie). Deze elektrolyten bevorderen namelijk de gezondheid van de zenuwen en garanderen een goede communicatie van elektrische impulsen aan zenuwuiteinden en spieren. Tekorten aan voedingsstoffen en elektrolytenstoornissen leiden overigens ook tot andere symptomen en aandoeningen

Verwonding en trauma

Elke vorm van letsel en trauma aan de tong veroorzaakt mogelijk blijvende schade aan de sensorische receptoren. Klappen op het gezicht, tongbijten of tongpiercings houden allemaal een zeker risico in op sensorische schade waardoor tintelingen, gevoelloosheid en voorbijgaande tongpijn tot stand komen.

Ziekte en infecties

Tongpiercings en toevallig tongbijten zijn risicofactoren voor een infectie wanneer menen geen goede mondhygiëne hanteren. Dit veroorzaakt op zijn beurt dan gevoeligheidsproblemen. Glossitis (ontsteking van de tong) veroorzaakt een zwelling, roodheid, gladheid en pijn van de tong en wijzigt mogelijk de sensorische receptoren. Virale infecties zoals herpes simplex-infecties veroorzaken naast pijnlijke blaren en koortsblaasjes mogelijk een tongontsteking, wat resulteert in gevoelloosheid. Het varicella-zoster-virus veroorzaakt voorts gordelroos (infectie met huiduitslag en symptomen aan het gezicht), wat eveneens zorgt voor zenuwschade met tongtintelingen als gevolg.

Andere oorzaken

• aanvallen of convulsies (stuipen: oncontroleerbare fysieke bewegingen en veranderingen in het bewustzijn)
• alcoholmisbruik
• angst
• complicatie van een tandheelkundige procedure of tandchirurgie
• een dalende lichaamstemperatuur bijvoorbeeld van binnen naar buiten gaan
• gezichtsverlamming
• een hersentumor
• hyperventilatie
• hypoparathyreoïdie (een te traag werkende bijschildklier)
• migraine (eenzijdige hoofpijn en/of aura): De aura gaat mogelijk gepaard met tintelingen aan de tong, maar ook aan het gezicht, de armen en de lippen.
• multiple sclerose (auto-immuunaandoening waarbij de hersenen en het ruggenmerg aangetast zijn met zwakte, vermoeidheid, loop- en zichtproblemen)
• nekpijn
• radiotherapie aan het tonggebied (normaalgezien probeert de radiotherapeut om zo weinig mogelijk gezonde weefsel te beschadigen, maar de stralen soms wel zijn wel in staat om gezonde cellen te beschadigen.
• roken

Symptomen

Patiënten met tongtintelingen ervaren vooral zoals de naam doet vermoeden een tintelende gevoel aan de tong. Anderen een brandend, prikkend, kietelend gevoel ervaart aan de tong. Af en toe lijkt het gevoel zelfs op naaldjes of speldjes die op de tong komen of het gevoel dat de tong elektrische schokjes krijgt. Gevoelloosheid en het onvermogen om iets op te tong te voelen, behoort ook tot de mogelijkheden. Zowel gevoelloosheid als schoksensaties zijn mogelijk het resultaat van een zenuwcompressie ((beknelde zenuw)) en zenuwbeschadiging of problemen met de sensorische centra van de hersenen. Afhankelijk van het onderliggend probleem verschijnen nog andere milde tot ernstige tekenen.

Alarmtekens

Bij volgende waarschuwingssignalen is het belangrijk om een arts te raadplegen:

• duizeligheid
• een verlies van evenwicht
• ernstige hoofdpijn
• gezichtsverzakking
• het verlies van gezichtsvermogen
• moeite met spreken
• slecht begrijpvermogen
• verwardheid
• zwakte of gevoelloosheid in de arm, het been of het gezicht of aan één kant van het lichaam

Prognose van tintelingen aan de tong

Wanneer een patiënt kampt met terugkerende tintelende gevoelens aan de tong, laat hij dit best medisch onderzoeken om ernstigere onderliggende aandoeningen uit te sluiten en de precieze oorzaak vast te stellen. Op basis van deze informatie is de arts in staat om de geschikte behandeling voor het onderliggend probleem van tongtintelingen aan te pakken.

Preventie van gevoelens en vreemde sensaties aan de tong

Niet altijd zijn tintelende gevoelens aan de tong te voorkomen. Het is echter van cruciaal belang om voldoende essentiële voedingsstoffen in te nemen om voedings- en vitaminetekorten te voorkomen die mogelijk leiden tot het tintelende gevoel aan de tong.

Lees verder

• Tongpijn: Oorzaken van pijnlijke tong (pijn aan tong)
• Tongkrampen (linguale dystonie): Oorzaken van tongspasmen
• Tong reinigen: Voordelen tongreinigers bij mondgezondheid
• Tong: Afwijkingen aan de kleur, vorm en textuur
• Tongbloeding: Oorzaken van bloedende tong