Verlies van perifeer gezichtsvermogen (zicht om zich heen)
Het centrale gezichtsvermogen verwijst naar het zicht dat een persoon heeft wanneer hij recht vooruit kijkt. Naast dit centrale zicht, beschikken mensen ook over een perifere gezichtsveld, dat de objecten om hen heen zichtbaar maakt zonder dat zij hun hoofd hoeven te draaien of hun ogen hoeven te bewegen. Dit perifere zicht is cruciaal voor het detecteren van bewegingen aan de zijkanten en voor het navigeren zonder tegen obstakels te botsen. Verlies van het perifere gezichtsvermogen kan leiden tot verhoogd risico op botsingen en andere problemen. Het is daarom essentieel om tijdig oogonderzoek te ondergaan om oogziekten te voorkomen of te vertragen die kunnen leiden tot verlies van dit perifere zicht.
Epidemiologie
Verlies van perifeer gezichtsvermogen is een aandoening die wereldwijd voorkomt, waarbij de gezichtsvelden aan de zijkanten van het zicht afnemen. Het komt vaker voor naarmate mensen ouder worden, maar het kan ook voorkomen bij jongere patiënten, vooral wanneer het gerelateerd is aan onderliggende medische aandoeningen.
Prevalentie en incidentie
De prevalentie van verlies van perifeer gezichtsvermogen is moeilijk precies te bepalen, maar het komt veel voor bij ouderen en patiënten met bepaalde oogaandoeningen, zoals glaucoom. Studies tonen aan dat ongeveer 10% van de mensen boven de 70 jaar enige mate van verlies van perifeer gezichtsvermogen ervaart. Het verlies van perifeer gezichtsvermogen is vaak progressief en kan pas op latere leeftijd merkbaar worden.
Geografische en demografische variatie
Er is een geografische variatie in de prevalentie van verlies van perifeer gezichtsvermogen, waarbij het vaker voorkomt in gebieden met beperkte toegang tot gezondheidszorg. Dit kan het gevolg zijn van onvoldoende diagnose en behandeling van onderliggende aandoeningen zoals glaucoom. Ook zijn er demografische verschillen, waarbij oudere patiënten, vooral vrouwen, een groter risico lopen op verlies van perifeer gezichtsvermogen.
Mechanisme
Het verlies van perifeer gezichtsvermogen kan worden veroorzaakt door verschillende onderliggende mechanismen, afhankelijk van de aandoening die het veroorzaakt. Dit verlies ontstaat wanneer de zenuwen in het oog of de hersenen die verantwoordelijk zijn voor het perifere gezichtsvermogen worden beschadigd.
Glaucoom en optische zenuwbeschadiging
Glaucoom is een van de meest voorkomende oorzaken van verlies van perifeer gezichtsvermogen. Het wordt gekarakteriseerd door een verhoogde oogdruk die schade aan de optische zenuw veroorzaakt, waardoor informatie van het oog naar de hersenen niet correct kan worden verwerkt. Dit leidt vaak tot verlies van het perifere gezichtsvermogen, waarbij de patiënt alleen het centrale zicht behoudt.
Retina-aandoeningen
Retina-aandoeningen, zoals retinitis pigmentosa, kunnen ook leiden tot verlies van perifeer gezichtsvermogen. In deze aandoeningen zijn de fotoreceptoren in het perifere deel van de retina beschadigd, wat resulteert in een verminderde waarneming aan de zijkanten van het gezichtsveld. Deze aandoeningen zijn vaak genetisch van aard en kunnen progressief zijn.
Oorzaken van verlies van perifeer gezichtsvermogen
Het verlies van perifere zicht kan verschillende oorzaken hebben, vaak gerelateerd aan zenuwbeschadiging. Enkele bekende oorzaken zijn:
Glaucoom
Glaucoom is een aandoening die wordt gekenmerkt door een ophoping van vloeistof en verhoogde druk in het oog. Deze druk kan de oogzenuw beschadigen, die informatie van het oog naar de hersenen stuurt. Als gevolg hiervan kan het perifere zicht geleidelijk afnemen, wat kan resulteren in tunnelzicht (zien door een kokertje). Zonder behandeling kan glaucoom leiden tot volledig gezichtsverlies. Gelukkig kan een oogarts vaak voorkomen dat het zicht volledig verloren gaat door vroegtijdige diagnose en behandeling, zoals het gebruik van oogdruppels,
lasertherapie, of chirurgie.
Retinitis pigmentosa
Retinitis pigmentosa (RP) is een erfelijke aandoening die het
netvlies beschadigt. De retina, of netvlies, is verantwoordelijk voor het waarnemen van licht. Een van de eerste symptomen van RP is
nachtblindheid. Na verloop van tijd kan het perifere zicht ook verslechteren. Hoewel RP op elke leeftijd kan ontstaan, worden vaak tieners en jongvolwassenen getroffen. Patiënten worden meestal rond hun veertigste juridisch blind, hoewel dit kan variëren.
Andere oorzaken
Andere oorzaken van perifere gezichtsverlies zijn onder meer:
Risicofactoren
Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op verlies van perifeer gezichtsvermogen verhogen. Deze risicofactoren kunnen variëren van genetische aanleg tot omgevingsfactoren en levensstijlfactoren.
Leeftijd
De leeftijd is een belangrijke risicofactor voor verlies van perifeer gezichtsvermogen. Naarmate mensen ouder worden, nemen de prestaties van de retina en optische zenuw af, wat het perifere gezichtsvermogen kan beïnvloeden. Bij ouderen is het verlies van perifeer gezichtsvermogen vaak te wijten aan glaucoom of andere leeftijdsgebonden oogaandoeningen.
Gezondheidsomstandigheden
Ziekten zoals
diabetes,
hypertensie en vasculaire aandoeningen kunnen de bloedtoevoer naar het oog verminderen, wat leidt tot schade aan de retina en het perifere gezichtsvermogen.
Diabetes kan bijvoorbeeld de bloedvaten in de retina aantasten, wat resulteert in diabetische retinopathie en verlies van perifeer gezichtsvermogen.
Risicogroepen
Bepaalde patiëntengroepen lopen een verhoogd risico op verlies van perifeer gezichtsvermogen. Deze risicogroepen omvatten mensen met specifieke medische aandoeningen, genetische predisposities en andere relevante factoren.
Ouderen
Oudere volwassenen vormen een risicogroep voor verlies van perifeer gezichtsvermogen, vooral door aandoeningen zoals glaucoom en leeftijdsgebonden maculaire degeneratie. Naarmate de leeftijd vordert, neemt de kans op het ontwikkelen van deze aandoeningen toe, wat kan leiden tot een geleidelijk verlies van het perifere gezichtsvermogen.
Patiënten met glaucoom
Patiënten die al gediagnosticeerd zijn met glaucoom hebben een verhoogd risico op verlies van perifeer gezichtsvermogen. Aangezien glaucoom de optische zenuw beschadigt, kan het perifere gezichtsvermogen op den duur verslechteren, wat ernstige gevolgen kan hebben voor het dagelijks functioneren.
Geassocieerde symptomen van verlies van zicht om zich heen
De symptomen van perifere gezichtsverlies kunnen subtiel zijn en moeilijk te detecteren in een vroeg stadium. Patiënten kunnen problemen ervaren bij het navigeren tijdens het lopen of slecht zicht bij weinig licht.
Kleurenzienproblemen kunnen ook optreden.
Alarmsymptomen bij verminderd perifeer blikveld
Het verlies van perifeer gezichtsvermogen ontwikkelt zich vaak langzaam, maar er zijn bepaalde alarmsymptomen die wijzen op de aanwezigheid van deze aandoening. Het is belangrijk om vroegtijdig aandacht te besteden aan deze symptomen om verdere schade te voorkomen.
Verminderde zichtbaarheid van de zijkanten
Een van de meest voorkomende alarmsymptomen van verlies van perifeer gezichtsvermogen is het gevoel dat de zichtbaarheid aan de zijkanten van het gezichtsveld afneemt. Dit kan zich manifesteren als moeilijkheden bij het zien van voorwerpen die zich aan de rand van het gezichtsveld bevinden, zoals bij het oversteken van een straat of het rijden van een voertuig.
Tunnelvisie
Tunnelvisie, waarbij het perifere gezichtsvermogen drastisch afneemt en alleen het centrale zicht behouden blijft, is een ernstig alarmsymptoom. Het kan wijzen op glaucoom of andere aandoeningen die het perifere gezichtsvermogen aantasten. Mensen met tunnelvisie kunnen moeite hebben met het navigeren in hun omgeving en kunnen zich in gevaarlijke situaties bevinden.
Diagnose en onderzoeken

Een oogonderzoek is nodig om tijdig verlies van perifere gezichtsvermogen op te sporen /
Bron: Jeff Dahl, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
Gezichtsveldonderzoek
Om het verlies van perifere gezichtsvermogen vast te stellen, voert de oogarts een
gezichtsveldonderzoek uit. Dit pijnloze onderzoek helpt bij het identificeren van blinde vlekken (scotomen) in het gezichtsveld. Tijdens deze test kijkt de patiënt recht vooruit naar een specifiek punt op een bolvormig apparaat, terwijl er lichtjes op verschillende punten rondom de bol verschijnen. De patiënt moet op een knop drukken wanneer hij de lichtjes ziet, zonder zijn hoofd te bewegen.
Oogdrukmeting
Een ander onderdeel van een standaard
oogonderzoek is de
tonometrie, waarbij de oogdruk gemeten wordt om glaucoom te detecteren.
Behandeling van perifere gezichtsverlies
Behandeling van perifere gezichtsverlies richt zich meestal op het behandelen van de onderliggende oorzaak en het voorkomen van verdere schade. Een gewone bril kan niet helpen bij perifere gezichtsverlies, maar in sommige gevallen kan een prismabril worden voorgeschreven om het gezichtsveld te vergroten.
Oogziekte behandelen
Als glaucoom wordt vastgesteld, kan de oogarts
oogdruppels voorschrijven om de oogdruk te verlagen. Het is belangrijk om deze druppels volgens de
oogdruppelrichtlijnen te gebruiken om
ooginfecties te voorkomen en de effectiviteit te waarborgen. Als oogdruppels onvoldoende helpen, kan een operatie noodzakelijk zijn.
Hulpmiddelen en aanpassingen leren gebruiken
Patiënten met tunnelzicht kunnen baat hebben bij
revalidatietraining om te leren omgaan met hun visuele beperking. Dit kan ook het gebruik van
optische hulpmiddelen,
leeshulpmiddelen, of
mobiliteitshulpmiddelen omvatten.
Prognose
De prognose voor verlies van perifeer gezichtsvermogen hangt sterk af van de onderliggende oorzaak en hoe snel de aandoening wordt gediagnosticeerd en behandeld. In veel gevallen is vroegtijdige interventie essentieel om verdere schade aan het gezichtsvermogen te voorkomen.
Voorspellingen bij glaucoom
Bij glaucoom kan de prognose sterk variëren afhankelijk van de ernst van de aandoening op het moment van de diagnose. Met de juiste behandeling, zoals oogdrukverlagende medicijnen of chirurgie, kan het verlies van perifeer gezichtsvermogen worden vertraagd of gestabiliseerd. Echter, onbehandeld kan glaucoom leiden tot volledige blindheid.
Prognose bij retina-aandoeningen
Bij aandoeningen zoals retinitis pigmentosa is het verlies van perifeer gezichtsvermogen vaak progressief, en hoewel er geen genezing beschikbaar is, kan de prognose worden beïnvloed door het tijdig starten van behandelingen die verdere achteruitgang kunnen vertragen.
Complicaties van verlies van perifeer gezichtsvermogen
Verlies van perifeer gezichtsvermogen kan aanzienlijke complicaties met zich meebrengen, zowel op het gebied van het dagelijks functioneren als op mentaal en emotioneel vlak. Deze complicaties kunnen variëren afhankelijk van de onderliggende oorzaak van het gezichtsverlies en de snelheid van behandeling.
Verlies van zelfstandigheid
Een van de meest ingrijpende complicaties van verlies van perifeer gezichtsvermogen is het verlies van zelfstandigheid. Patiënten kunnen moeite hebben met activiteiten die een goed perifere gezichtswaarneming vereisen, zoals autorijden, wandelen zonder hulp, of het uitvoeren van huishoudelijke taken. Het verlies van zelfstandigheid kan leiden tot gevoelens van afhankelijkheid en frustratie.
Verminderde mobiliteit en valrisico
Het verlies van perifeer gezichtsvermogen verhoogt het risico op vallen, vooral bij patiënten die moeite hebben met het zien van voorwerpen aan de zijkanten van hun gezichtsveld. Dit verhoogde valrisico kan leiden tot ernstige verwondingen zoals botbreuken en hoofdletsel, vooral bij ouderen. Het is belangrijk dat patiënten met verlies van perifeer gezichtsvermogen vallen voorkomen door omgevingselementen te verwijderen die risico's veroorzaken, zoals slecht verlichte gebieden en obstakels.
Sociale isolatie
Patiënten met verlies van perifeer gezichtsvermogen kunnen zich geïsoleerd voelen, vooral wanneer het gezichtsverlies hen belet deel te nemen aan sociale activiteiten of werk. De angst om te vallen of moeilijkheden bij het navigeren in de omgeving kunnen leiden tot vermijding van sociale interacties, wat kan resulteren in gevoelens van eenzaamheid en depressie.
Emotionele en psychologische impact
De emotionele impact van verlies van perifeer gezichtsvermogen is vaak diepgaand. Patiënten kunnen last hebben van stress, angst en depressie als gevolg van hun visuele beperking. Het gevoel van verlies van controle over hun omgeving en de moeilijkheid bij het aanpassen aan veranderingen in hun visuele waarneming kunnen bijdragen aan psychologische stress. Psychologische ondersteuning en therapie kunnen belangrijk zijn om deze emotionele gevolgen te verlichten.
Verminderde kwaliteit van leven
Het verlies van perifeer gezichtsvermogen heeft vaak een negatieve invloed op de algehele kwaliteit van leven. Dagelijkse activiteiten zoals autorijden, het lezen van borden, het herkennen van gezichten en het veilig bewegen door de omgeving worden moeilijker. Dit kan leiden tot een afname van het algemeen welzijn en invloed hebben op het mentale en fysieke functioneren van de patiënt.
Verergering van onderliggende aandoeningen
In sommige gevallen kan verlies van perifeer gezichtsvermogen wijzen op of verergering zijn van onderliggende medische aandoeningen zoals glaucoom,
diabetische retinopathie of andere retina-aandoeningen. Onbehandelde onderliggende aandoeningen kunnen de kans op verdere visuele schade en andere complicaties verhogen, wat het belang van vroegtijdige diagnose en behandeling onderstreept.

Regelmatige lichaamsbeweging is belangrijk /
Bron: Skeeze, PixabayPreventie van vermindering van visus aan zijkant
Hoewel het niet mogelijk is om volledig verlies van perifere zicht te voorkomen, kunnen er stappen worden genomen om het risico op oogaandoeningen die dit kunnen veroorzaken te verkleinen. Het is aanbevolen om vanaf de leeftijd van veertig jaar elke twee tot vier jaar een oogonderzoek te laten uitvoeren, en mogelijk vaker bij aanwezigheid van
risicofactoren voor glaucoom. Het dragen van een veiligheidsbril bij risicovolle activiteiten kan ook helpen om oogletsel te voorkomen. Regelmatige lichaamsbeweging kan nuttig zijn voor het verlagen van de oogdruk, een belangrijke risicofactor voor glaucoom. Sporten kan bovendien bijdragen aan een lagere bloeddruk, wat ook helpt bij het verlagen van het risico op glaucoom.
Praktische tips voor het leven met / omgaan met verlies van perifeer gezichtsvermogen
Het verlies van perifeer gezichtsvermogen kan een ingrijpende invloed hebben op je dagelijks leven. Dit type gezichtsverlies betekent dat je moeilijker kunt zien wat zich aan de zijkanten van je gezichtsveld afspeelt, wat kan leiden tot problemen met het navigeren in je omgeving en het herkennen van objecten. Gelukkig zijn er verschillende praktische tips en aanpassingen die je kunnen helpen om het verlies van gezichtsvermogen beter te beheren.
Maak gebruik van visuele hulpmiddelen en technologie
Er zijn verschillende hulpmiddelen beschikbaar die je kunnen helpen om je omgeving beter waar te nemen ondanks het verlies van perifeer gezichtsvermogen. Overweeg het gebruik van een vergrootglas of speciale brillen die het gezichtsvermogen verbeteren. Daarnaast zijn er apps voor smartphones en slimme apparaten die visuele aanwijzingen geven voor de oriëntatie in je omgeving, zoals voor het herkennen van voorwerpen of het helpen bij navigeren. Deze technologieën kunnen een belangrijke aanvulling zijn op je dagelijkse activiteiten.
Zorg voor een veilige leefomgeving
Met verlies van perifeer gezichtsvermogen is het belangrijk om je leefomgeving zo veilig mogelijk te maken. Het kan nuttig zijn om meubels en andere objecten in je huis zo te plaatsen dat ze niet plotseling in je gezichtsveld verschijnen en vallen of verwondingen veroorzaken. Zorg ervoor dat je goed belichte ruimtes hebt en overweeg het installeren van extra verlichting in donkere hoeken van je huis. Het gebruik van contrasterende kleuren kan helpen om objecten gemakkelijker te herkennen.
Vraag om hulp bij risicovolle taken
Bij het verlies van perifeer gezichtsvermogen is het soms moeilijk om risicovolle taken zelfstandig uit te voeren, zoals autorijden of het navigeren in drukke omgevingen. Het is belangrijk om jezelf niet te overbelasten en hulp te vragen wanneer dat nodig is. Het inschakelen van een
blindengeleidehond kan bijvoorbeeld een uitstekende manier zijn om je dagelijkse activiteiten te vergemakkelijken. Deze honden kunnen helpen bij het veilig navigeren in je omgeving, vooral in onbekende of complexe situaties.
Gebruik je andere zintuigen om te compenseren
Als je perifeer gezichtsvermogen vermindert, kan je andere zintuigen, zoals gehoor en tast, helpen om een deel van de verloren functionaliteit te compenseren. Luister actief naar geluiden in je omgeving en gebruik geur om objecten of veranderingen in je omgeving op te merken. Het trainen van deze zintuigen kan je helpen om je aan te passen aan de veranderingen in je gezichtsvermogen en je zelfredzaamheid te vergroten.
Overweeg het gebruik van een oogaandoening-specialist
Het is belangrijk om regelmatig een oogarts of specialist te raadplegen om de voortgang van je verlies van perifeer gezichtsvermogen te volgen. Ze kunnen je adviseren over behandelingsopties, zoals chirurgie of medicatie, afhankelijk van de oorzaak van je gezichtsverlies. Ook kunnen ze je verwijzen naar ondersteuning en hulpmiddelen die het verlies van gezichtsvermogen helpen verminderen.
Ondersteun je mentale welzijn
Verlies van gezichtsvermogen kan niet alleen fysiek belastend zijn, maar ook mentaal zwaar zijn. Het kan gevoelens van isolatie of frustratie oproepen. Het is belangrijk om voor je mentale gezondheid te zorgen, door gesprekken aan te gaan met familie, vrienden of een therapeut.
Mentale gezondheid is essentieel voor het behouden van een goede levenskwaliteit. Therapie of het aansluiten bij steungroepen voor mensen met gezichtsverlies kan ook nuttig zijn om emotionele steun te krijgen.
Misvattingen rond verlies van perifeer gezichtsvermogen
Verlies van perifeer gezichtsvermogen is altijd een teken van blindheid
Veel mensen denken dat verlies van perifeer gezichtsvermogen direct leidt tot blindheid, maar dat is niet altijd het geval. Het verlies van het perifere gezichtsveld kan optreden door verschillende oorzaken, zoals
oogaandoeningen of schade aan de zenuwen, zonder dat het centrale gezichtsvermogen wordt aangetast. In sommige gevallen kan de patiënt nog steeds objecten in het centrale gezichtsveld zien, zelfs als het perifere zicht afneemt.
Alleen ouderen krijgen last van verlies van perifeer gezichtsvermogen
Hoewel verlies van perifeer gezichtsvermogen vaker voorkomt bij ouderen, kunnen ook jongere mensen ermee te maken krijgen, vooral als gevolg van aandoeningen zoals
kanker, glaucoom of
huidaandoeningen die de ogen kunnen beïnvloeden. Het is belangrijk om te weten dat leeftijd niet de enige factor is die dit probleem veroorzaakt.
Verlies van perifeer gezichtsvermogen is altijd onomkeerbaar
Er bestaat de misvatting dat verlies van perifeer gezichtsvermogen nooit kan worden hersteld. Dit is niet waar. Hoewel sommige gevallen van gezichtsverlies permanent zijn, zijn er andere gevallen waarbij het verlies kan worden gestabiliseerd of zelfs gedeeltelijk hersteld door
oogbehandelingen of chirurgische ingrepen, afhankelijk van de oorzaak van het gezichtsverlies.
Verlies van perifeer gezichtsvermogen kan alleen optreden door een oogziekte
Veel mensen geloven dat verlies van perifeer gezichtsvermogen altijd wordt veroorzaakt door een probleem met de ogen zelf. Echter, dit type gezichtsverlies kan ook worden veroorzaakt door aandoeningen die de hersenen beïnvloeden, zoals hersentumoren of
hersenbeschadiging. Het is belangrijk om de onderliggende oorzaak vast te stellen om de juiste behandeling te kunnen krijgen.
Verlies van perifeer gezichtsvermogen wordt altijd opgemerkt door de patiënt
Niet iedereen merkt verlies van perifeer gezichtsvermogen op, vooral als het langzaam of geleidelijk verloopt. Mensen kunnen zich niet altijd bewust zijn van het verlies van hun perifere zicht, omdat het vaak geen onmiddellijke symptomen veroorzaakt. Het is essentieel om regelmatig oogonderzoeken te ondergaan om dit soort problemen vroegtijdig te detecteren, vooral als je risicofactoren hebt zoals een familiegeschiedenis van
diabetes mellitus of
medicatie die het gezichtsvermogen kan beïnvloeden.
Verlies van perifeer gezichtsvermogen heeft geen invloed op de dagelijkse activiteiten
Veel mensen die last hebben van verlies van perifeer gezichtsvermogen denken dat dit geen impact heeft op hun dagelijkse leven. In werkelijkheid kan het de mobiliteit en veiligheid beïnvloeden, vooral bij het navigeren in onbekende omgevingen of bij het deelnemen aan activiteiten zoals autorijden. Het is belangrijk om de impact van gezichtsverlies serieus te nemen en aanpassingen te maken waar nodig.
Oogheelkundig onderzoek is niet nodig als er geen klachten zijn van verlies van perifeer gezichtsvermogen
Hoewel iemand geen klachten heeft, is het belangrijk om regelmatig oogonderzoeken te ondergaan, vooral als je risicofactoren hebt zoals een geschiedenis van
bloedaandoeningen of hoge
bloeddruk. Oogartsbezoeken kunnen helpen om vroegtijdige tekenen van verlies van perifeer gezichtsvermogen op te sporen voordat het een probleem wordt.
Lees verder