Ooginfarct: Afsluiting bloedvaten in netvlies
Een plotse hartaanval is een bekende medische situatie. Maar een infarct kan ook optreden bij andere organen. Een ooginfarct of oogtrombose heeft hetzelfde principe als een ander soort infarct. De bloedvatvoorziening is afgesloten, waardoor de oogzenuw of (een gedeelte van) het netvlies niet meer voldoende zuurstof krijgt en uiteindelijk afsterft. De preventie van een ooginfarct is belangrijk, aangezien een ooginfarct meestal ernstige gevolgen heeft voor het gezichtsvermogen van de patiënt.- Epidemiologie
- Mechanisme
- Oorzaken
- Soorten: Afsluiting in bloedvaten
- Risicofactoren en bijkomende aandoeningen
- Risicogroepen
- Symptomen: Verlies gezichtsvermogen
- Alarmsymptomen
- Diagnose en onderzoeken
- Behandeling van infarct in het oog
- Prognose oogaandoening
- Complicaties van ooginfarct
- Preventie ooginfarct
- Praktische tips voor het leven met / omgaan met ooginfarct
- Zoek onmiddellijk medische hulp
- Volg je behandeling en controles nauwgezet
- Controleer je bloeddruk en bloedsuiker
- Bescherm je ogen tegen schadelijk licht
- Leer omgaan met visuele beperkingen
- Neem contact op met een oogspecialist
- Verhoog je kennis over de aandoening
- Ondersteun jezelf emotioneel
- Misvattingen rond ooginfarct
- Ooginfarct komt alleen voor bij oudere mensen
- Een ooginfarct is altijd permanent en leidt tot blindheid
- Ooginfarct wordt alleen veroorzaakt door problemen met de bloeddruk
- Ooginfarct is altijd pijnlijk
- Ooginfarct kan worden genezen met medicijnen
- Er is geen manier om een ooginfarct te voorkomen
- Ooginfarct kan alleen de centrale visie beïnvloeden
- Als het zicht niet verbetert binnen enkele uren, is er geen kans meer op herstel
- Ooginfarct kan niet worden gedetecteerd zonder uitgebreide tests
Epidemiologie
Een ooginfarct, ook bekend als ischemische optische neuropathie, is een relatief zeldzame aandoening die leidt tot plotseling verlies van het gezichtsvermogen. De prevalentie varieert afhankelijk van de onderliggende oorzaak, zoals arteriële of veneuze occlusies, en demografische factoren zoals leeftijd en comorbiditeiten.Prevalentie en incidentie
Ooginfarcten komen vaker voor bij ouderen, met een gemiddelde leeftijd van 60-70 jaar bij diagnose. De incidentie van niet-arteriitis anterieure ischemische optische neuropathie (NAION) wordt geschat op 2-10 per 100.000 personen per jaar, terwijl arteriële oorzaken zoals reuzencelarteriitis zeldzamer zijn.
Demografische verschillen
Etniciteit speelt een rol; bepaalde vormen van ooginfarct, zoals door reuzencelarteriitis, worden vaker gezien bij patiënten van Noord-Europese afkomst. Geslacht kan ook een factor zijn, waarbij vrouwen een licht verhoogd risico hebben op reuzencelarteriitis-gerelateerde ooginfarcten.
Regionale en socio-economische factoren
Geografische verschillen in de incidentie van ooginfarcten zijn mogelijk gerelateerd aan variaties in toegang tot zorg en prevalentie van risicofactoren zoals hypertensie en diabetes.
Mechanisme
Een ooginfarct ontstaat door een verstoring van de bloedtoevoer naar de structuren van het oog, met name de retina of de oogzenuw. Dit leidt tot ischemie en mogelijk permanente schade aan het visuele systeem.Arteriële occlusie
Bij arteriële occlusies, zoals in de centrale retinale arterie, blokkeert een embolus of trombus de bloedstroom, waardoor de zuurstoftoevoer naar de retina wordt verminderd. Dit veroorzaakt necrose van het netvliesweefsel.
Veneuze occlusie
Bij veneuze occlusies ontstaat stagnatie van het bloed door blokkering in de centrale retinale vene. Dit leidt tot verhoogde druk in de capillairen en lekkage, wat resulteert in oedeem en ischemie.
Inflammatoire processen
Bij reuzencelarteriitis veroorzaakt ontsteking van de arteriële wand een vermindering van het lumen, wat leidt tot verminderde bloedtoevoer naar de oogzenuw.
Oorzaken
Een ooginfarct ontstaat door een verstoring van de bloedtoevoer naar de structuren van het oog, zoals de retina of de oogzenuw. Deze verstoring kan verschillende oorzaken hebben, waaronder vasculaire aandoeningen, inflammatoire processen en metabole of hematologische afwijkingen. De interactie tussen deze factoren bepaalt in veel gevallen het verloop en de ernst van de aandoening.Vasculaire oorzaken
Vasculaire problemen zijn de meest voorkomende oorzaken van een ooginfarct. Een belangrijke factor is atherosclerose, waarbij vetachtige afzettingen in de wanden van bloedvaten een vernauwing of volledige blokkade van de bloedstroom veroorzaken. Deze aandoening kan met name de slagaders die de retina of de oogzenuw voeden, aantasten. Bij sommige patiënten leiden embolieën tot een acute afsluiting van de centrale retinale slagader. Deze embolieën, die vaak afkomstig zijn uit de halsslagader of het hart, kunnen de bloedtoevoer naar het oog volledig onderbreken, wat resulteert in plotselinge ischemie en mogelijk blijvend gezichtsverlies. Daarnaast speelt hypertensie een cruciale rol; chronisch verhoogde bloeddruk kan de kleine bloedvaten in het oog beschadigen, waardoor zowel arteriële als veneuze occlusies ontstaan die de kans op een infarct vergroten.
Inflammatoire oorzaken
Ontstekingsprocessen in de bloedvaten kunnen ook een ooginfarct veroorzaken. Reuzencelarteriitis is een voorbeeld van een ernstige inflammatoire aandoening die vooral bij ouderen voorkomt. Deze ziekte leidt tot een ontsteking van grote en middelgrote slagaders, inclusief de bloedvaten die de oogzenuw voeden. Hierdoor neemt het risico op ischemie van de oogzenuw aanzienlijk toe. Andere systemische vasculitisziekten, zoals lupus of granulomatosis met polyangiitis, kunnen eveneens schade aan de vaatwanden veroorzaken. Dit resulteert in een vermindering van de bloedstroom en verhoogt het risico op een infarct in de oogstructuren.
Metabole en hematologische oorzaken
Stofwisselingsstoornissen en afwijkingen in de bloedstolling spelen ook een belangrijke rol bij het ontstaan van ooginfarcten. Diabetes mellitus is een veelvoorkomende metabole aandoening die kan leiden tot schade aan kleine bloedvaten, bekend als diabetische retinopathie. Deze schade verhoogt het risico op ischemische gebeurtenissen in het oog aanzienlijk. Daarnaast kunnen aandoeningen die de stolling van het bloed beïnvloeden, zoals het antifosfolipidensyndroom of erfelijke trombofilie, leiden tot de vorming van bloedstolsels in de retinale vaten. Dergelijke stolsels kunnen de bloedtoevoer naar de retina of de oogzenuw blokkeren, wat ischemie en mogelijk onherstelbare schade veroorzaakt.
Andere factoren
Naast de bovengenoemde oorzaken zijn er diverse andere factoren die een ooginfarct kunnen uitlokken. Trauma aan het oog of de omliggende structuren kan bijvoorbeeld leiden tot mechanische schade aan bloedvaten, wat ischemie tot gevolg heeft. Ook langdurige hypoxie als gevolg van ademhalingsproblemen of ernstige slaapapneu kan de bloedtoevoer naar het oog verminderen. Het samenspel van deze factoren benadrukt de complexiteit van de oorzaken van een ooginfarct en onderstreept het belang van een nauwkeurige diagnose en opvolging om verdere complicaties te voorkomen.
Soorten: Afsluiting in bloedvaten
Een ooginfarct bestaat in drie soorten:- Bij een veneuze afsluiting bevindt de afsluiting van de aders zich in het netvlies.
- Een arteriële afsluiting treedt op wanneer de slagader in het netvlies betrokken is (netvliesaandoening).
- Een oogzenuwinfarct is het gevolg van een afsluiting van een slagader in de oogzenuw. De medische term voor dit soort afsluiting is “Anterieure Ischemische Optico Neuropathie (AION)”.
Risicofactoren en bijkomende aandoeningen
Diverse factoren vergroten de kans op een ooginfarct, variërend van systemische ziekten tot levensstijlgerelateerde factoren.Systemische aandoeningen
Hypertensie, diabetes mellitus, hyperlipidemie en cardiovasculaire aandoeningen behoren tot de belangrijkste risicofactoren. Deze aandoeningen bevorderen atherosclerose, wat leidt tot vasculaire occlusies.
Leeftijd en geslacht
Ouderen hebben een verhoogd risico op ooginfarcten door leeftijdsgebonden veranderingen in de vaatstructuur en een verhoogde prevalentie van comorbiditeiten. Vrouwen hebben een groter risico op inflammatoire oorzaken zoals reuzencelarteriitis.
Medicatie en leefstijl
Het gebruik van bepaalde medicijnen, zoals orale anticonceptiva, kan het risico verhogen. Roken en een sedentaire levensstijl dragen ook bij aan vasculaire disfunctie.
Risicogroepen
De kans op een ooginfarct is verhoogd bij specifieke groepen patiënten met bekende predisponerende aandoeningen of omgevingsfactoren.Patiënten met cardiovasculaire aandoeningen
Patiënten met een voorgeschiedenis van myocardinfarct of beroerte hebben een verhoogd risico, aangezien vergelijkbare vasculaire processen betrokken zijn bij ooginfarcten.
Patiënten met inflammatoire aandoeningen
Mensen met reuzencelarteriitis of andere vasculitisvormen hebben een hoog risico op ischemie van de oogzenuw door inflammatoire vasculaire schade.
Familiaire belasting
Een familiegeschiedenis van vroegtijdige cardiovasculaire of oftalmologische aandoeningen kan wijzen op genetische predisposities.
Symptomen: Verlies gezichtsvermogen
De afsluiting ontstaat meestal bij een oudere patiënt. Soms verliest een patiënt met een ooginfarct het gehele gezichtsvermogen in het aangetaste oog (plotse blindheid). Daarnaast is het mogelijk dat hij een deel van het gezichtsveld niet ziet (zwart/donker) (tijdelijk verlies van het gezichtsvermogen). Deze infarcten gaan niet gepaard met pijn. Soms klaagt een patiënt over algemene vermoeidheid, haarkampijn en kauwpijn. Dit is mogelijk te wijten aan arteritis temporalis, een ontsteking van de arteriën.Alarmsymptomen
Bij ooginfarcten zijn er alarmsymptomen die onmiddellijk medisch ingrijpen vereisen om verdere schade te voorkomen.Plotseling verlies van gezichtsvermogen
Een abrupt verlies van zicht in één oog, vaak beschreven als een sluier of schaduw, is een kenmerkend symptoom van een ooginfarct.
Pijn bij beweging van het oog
Bij sommige vormen, zoals reuzencelarteriitis, kan pijn bij oogbewegingen optreden door inflammatie in de omliggende structuren.
Andere neurologische symptomen
Symptomen zoals hoofdpijn, kaakclaudicatie of gevoelloosheid kunnen wijzen op een onderliggende systemische aandoening, zoals reuzencelarteriitis.
Diagnose en onderzoeken
De patiënt dient zo snel mogelijk naar het ziekenhuis te gaan, want een snelle diagnose vergroot de kans op herstel. De oogarts bestudeert het netvlies bij de patiënt die voor dit onderzoek pupilverwijdende oogdruppels heeft gekregen. De oogarts merkt witgele afzettingen op aan het netvlies, wat typisch is voor een ooginfarct. Soms krijgt de patiënt nog een gezichtsveldonderzoek. De oogarts bekijkt de mate van de gezichtsvelduitval om de ernst van het infarct te bepalen. Daarnaast brengt de arts de ernst van de bloedvatafsluiting in beeld via een fluorescentieangiografie. De patiënt krijgt tot slot meestal een doorverwijzing naar de neuroloog of een internist voor een uitgebreid onderzoek.Behandeling van infarct in het oog
De onderliggende oorzaak van het ooginfarct dient steeds behandeld te worden. Heeft de patiënt arteritis temporalis, dan meet de arts het bloedbezinksel en neemt hij eventueel een biopt uit het bloedvat in de slaap. Bij een langdurige arteriële afsluiting is er geen specifieke behandeling voorhanden. Wanneer een patiënt lijdt aan vaatnieuwvorming in het oog, ontstaat neovasculair glaucoom. De arts voert een laserbehandeling uit waardoor de pijn en hoge oogdruk vermindert.Recent onderzoek heeft geleid tot verbeterde behandelingsopties voor ooginfarcten, waaronder:
- Nieuwe vormen van medicamenteuze therapie gericht op het verbeteren van de bloeddoorstroming in het oog.
- Geavanceerde technieken in laserbehandelingen en chirurgische ingrepen.
- Innovaties in het gebruik van anti-angiogene middelen om neovasculaire complicaties te verminderen.
Door voortdurende medische vooruitgang kunnen behandelingsstrategieën voor ooginfarcten steeds beter worden afgestemd op de behoeften van de patiënt.
Prognose oogaandoening
De prognose van een ooginfarct hangt af van de oorzaak en de snelheid van medische interventie.Visusbehoud
Bij veneuze occlusies kan een deel van het gezichtsvermogen worden hersteld, afhankelijk van de ernst. Arteriële occlusies leiden meestal tot permanent visusverlies.
Langetermijnrisico's
Patiënten met een ooginfarct hebben een verhoogd risico op cardiovasculaire en cerebrovasculaire complicaties. Het belang van systemische opvolging is cruciaal.
Prognose bij inflammatoire oorzaken
Bij snelle behandeling van reuzencelarteriitis met corticosteroïden kan verdere schade aan het andere oog vaak worden voorkomen.
Complicaties van ooginfarct
- Verklevingen tussen het netvlies en de onderliggende structuren, wat kan leiden tot visuele beperkingen.
- Infectie of abces, wat kan resulteren in een vertraagde wondgenezing en verhoogde pijn en roodheid rond het operatiegebied.
- Parafimose, waarbij de penis ingesnoerd raakt met pijn en zwelling, veroorzaakt door een slecht uitgevoerde circumcisie.
- Bloeduitstorting of nabloeding, vaak door spontane nachtelijke erecties, die kunnen leiden tot verdere complicaties.
- Aanhoudende hoge oogdruk door neovasculaire veranderingen, wat kan leiden tot glaucoom.
