Retinale occlusie: Verstopping van bloedvaten van netvlies

De retina, of netvlies, is het lichtgevoelige weefsel aan de achterkant van het oog dat bedekt is met kegeltjes en staafjes, die essentieel zijn voor goed zicht. Het netvlies heeft een constante aanvoer van bloed nodig voor voeding en zuurstof, en om afvalstoffen af te voeren. Het bloed bereikt het netvlies via de slagaders (arteriën) en verlaat het via de aderen (venen). Bij een retinale occlusie, die kan optreden bij zowel aders als slagaders, komen bloedvaten onder druk te staan, waardoor bloed, vocht en eiwitten in het netvlies terechtkomen en schade veroorzaken. Verharding van de slagaders is een belangrijke oorzaak van deze aandoening, die plotselinge visusdaling kan veroorzaken. De behandeling bestaat vaak uit lasertherapie en medicatie, maar de vooruitzichten kunnen variëren, vooral als er complicaties optreden.

• Soorten retinale occlusie
• Oorzaken: verharding van slagaders
• Risicofactoren voor verstopping van de bloedvaten van het netvlies
• Veranderingen in risicoprofielen
• Symptomen: Plotse visusverlies
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Lasertherapie en medicatie
• Nieuwste behandelmethoden
• Prognose is variabel
• Complicaties van de aandoening
• Preventie van de oogaandoening
• Preventie

Soorten retinale occlusie

Retinale arteriële occlusie

Een retinale arteriële occlusie treedt op wanneer een bloedtoevoerend bloedvat wordt afgesloten. Dit kan leiden tot een tekort aan voeding en zuurstof, waardoor een deel van het netvlies kan afsterven. Retinale arteriële occlusies komen minder vaak voor dan veneuze occlusies, maar zijn vaak ernstiger van aard.

Retinale veneuze occlusie

Bij een retinale veneuze occlusie is er sprake van een afsluiting van een bloedafvoerend bloedvat. Deze netvliesaandoening komt vaker voor bij patiënten ouder dan vijftig jaar met een geschiedenis van hart- en vaataandoeningen. Deze aandoening kan leiden tot ernstige complicaties zoals macula-oedeem.

Oorzaken: verharding van slagaders

Verstoppingen in de bloedvaten kunnen worden veroorzaakt door verschillende factoren. Vaak ontstaat bij arteriële occlusie een bloedstolsel door verharding van de slagaders (medische term: arteriosclerose). Cholesterol en andere vetten hopen zich op in de vaatwanden, wat leidt tot verdikking. Wanneer deze verdikking scheurt, kunnen bloedpropjes in de bloedbaan terechtkomen en vastlopen in nauwere bloedvaten, wat tot een occlusie leidt.

Risicofactoren voor verstopping van de bloedvaten van het netvlies

Patiënten met de volgende aandoeningen of risicofactoren hebben een verhoogd risico op problemen met de bloedvaten in het netvlies, wat de kans op arteriosclerose vergroot:

• Diabetes mellitus (suikerziekte)
• Een glasvochtbloeding (plotseling verlies van gezichtsvermogen)
• Hart- en vaataandoeningen (cardiovasculaire aandoeningen), zoals een onregelmatig hartritme (aritmie) of hartklepaandoeningen
• Hoge bloeddruk (hypertensie)
• Hoog cholesterolgehalte (hyperlipidemie)
• Glaucoom: verhoogde oogboldruk die schade aan de oogzenuw veroorzaakt
• Intraveneus druggebruik
• Leeftijd: boven de zestig jaar
• Macula-oedeem: zwelling, vochtophoping en verdikking van de macula (het centrale deel van het netvlies)
• Overgewicht (obesitas)
• Roken
• Zeldzame bloedziekten

Veranderingen in risicoprofielen

Impact van levensstijlveranderingen

Recente studies tonen aan dat levensstijlveranderingen zoals een verbeterd dieet en regelmatige lichaamsbeweging een significante invloed kunnen hebben op het risico van het ontwikkelen van retinale occlusies. Het verminderen van hoge bloeddruk en cholesterol door gezonde voedingskeuzes en actieve levensstijlen kan bijdragen aan een verminderd risico.

Rol van genetische factoren

Onderzoek heeft aangetoond dat genetische factoren ook een rol kunnen spelen bij het risico op retinale occlusies. Genetische predisposities voor aandoeningen zoals arteriosclerose kunnen bijdragen aan een verhoogd risico, wat benadrukt hoe belangrijk het is om zowel genetische als omgevingsfactoren te overwegen bij risicobeheer.

Symptomen: Plotse visusverlies

De symptomen van retinale occlusie kunnen variëren afhankelijk van de locatie en ernst van de verstopping. Vaak treedt er een plotselinge vermindering van het gezichtsvermogen op, binnen enkele seconden. In ernstige gevallen kan zelfs voorbijgaande plotse blindheid optreden, bekend als “amaurosis fugax” (beroerte in het oog). Het oog ziet er vaak normaal uit, en het tijdelijke verlies van gezichtsvermogen is meestal pijnloos.

Diagnose en onderzoeken

Oogheelkundig onderzoek

De oogarts voert een grondig oogonderzoek uit. Dit omvat het meten van de gezichtsscherpte, die vaak verminderd is tot minder dan vingers tellen. De oogdruk wordt gemeten met tonometrie. De pupillen worden verwijd met speciale oogdruppels (mydriatica) om een beter beeld van het netvlies te krijgen. De pupilreactie van de patiënt wordt getest en via oftalmoscopie kan de arts het typische beeld van de retinale occlusie bekijken.

Diagnostisch onderzoek

De oogarts kan aanvullende onderzoeken uitvoeren, zoals een gezichtsveldonderzoek, een OCT-scan (netvliesscan) en een fluorescentieangiografie om de bloedvaten van het netvlies in beeld te brengen. Andere algemene onderzoeken kunnen een bloedonderzoek, een echocardiografie, elektrocardiografie (ECG: meting van de elektrische activiteit van het hart) en een hartmonitor omvatten om het hartritme te controleren.

High-Resolution OCT-Screening

De ontwikkeling van high-resolution Optical Coherence Tomography (OCT) heeft de mogelijkheid om gedetailleerde beelden van het netvlies en de macula te verkrijgen sterk verbeterd. Deze technologie helpt bij het nauwkeurig beoordelen van de mate van schade en het volgen van de effectiviteit van behandelingen in real-time.

Fundus Autofluorescentie (FAF)

Een andere innovatieve techniek is Fundus Autofluorescentie (FAF), die gebruikt wordt om de gezondheid van het netvlies te monitoren en om vroegtijdige tekenen van occlusie en andere aandoeningen te detecteren. FAF biedt gedetailleerde informatie over de structuur van het netvlies en kan helpen bij het stellen van een precieze diagnose.

Behandeling: Lasertherapie en medicatie

Retinale arteriële occlusie

Bij een retinale arteriële occlusie schrijft de oogarts vaak bloedverdunnende medicijnen (bloedverdunners) voor. Indien er woekeringen van nieuwe bloedvaatjes (neovascularisatie) optreden, kan de arts dit behandelen met lasertherapie.

Retinale veneuze occlusie

Bij een retinale veneuze occlusie worden lekkages vaak behandeld met lasertherapie. Daarnaast worden anti-VEGF-medicijnen voorgeschreven om de groei van nieuwe bloedvaatjes te remmen. VEGF staat voor “vascular endothelial growth factor,” een groeifactor die nieuwe bloedvaten stimuleert. Anti-VEGF-medicijnen blokkeren deze groei. Bij macula-oedeem, een zwelling van de macula, kan de oogarts corticosteroïden toedienen via een implantatiestaafje met Dexamethason (Ozurdex) om ontstekingen te verminderen.

Nieuwste behandelmethoden

Geavanceerde lasertherapie

De behandeling van retinale occlusie heeft geavanceerde technieken ondergaan. Naast de klassieke lasertherapie zijn er nu geavanceerdere vormen, zoals de focal lasertherapie en panretinale lasertherapie, die gericht zijn op het verminderen van neovascularisatie en het verbeteren van het visuele resultaat. Deze behandelingen worden steeds verfijnder en bieden betere resultaten voor patiënten met ernstige gevallen van occlusie.

Intravitreale injecties

De ontwikkeling van intravitreale injecties met nieuwe medicijnen heeft de behandeling van retinale veneuze occlusies verbeterd. Moderne anti-VEGF-medicijnen zoals Aflibercept (Eylea) en Bevacizumab (Avastin) bieden krachtige opties voor het bestrijden van macula-oedeem en neovascularisatie. Deze injecties worden meestal om de paar weken gegeven en hebben de behandelresultaten significant verbeterd.

Prognose is variabel

De prognose bij retinale arteriële occlusie varieert sterk. Sommige patiënten kunnen een deel van hun gezichtsvermogen herstellen, terwijl anderen blijvende visuele beperkingen kunnen ondervinden of zelfs volledig blind kunnen worden in het aangedane oog. Regelmatige controles door de oogarts zijn cruciaal, aangezien complicaties soms pas maanden later optreden. Bij complicaties is de visuele prognose doorgaans minder gunstig.

Complicaties van de aandoening

Mogelijke complicaties van retinale occlusie zijn onder andere:

• Macula-oedeem
• Neovascularisatie (nieuwvorming van bloedvaten in het oog)
• Neovasculair glaucoom
• Netvliesloslating

• Preventie van de oogaandoening

• Aderverkalking is de belangrijkste oorzaak van netvliesocclusies. Patiënten kunnen hun risico verkleinen door een gezonde levensstijl te handhaven, met een dieet dat arm is aan verzadigde vetten, het behouden van een gezond gewicht, het controleren van de bloeddruk, regelmatige lichaamsbeweging, en het beperken van roken en alcoholconsumptie. Waar nodig kan de arts medicatie voorschrijven om de bloeddruk te verlagen of statines aanbevelen om het cholesterolgehalte te verlagen.

Preventie

Om het risico op retinale occlusie te verkleinen, is het belangrijk om een gezonde levensstijl te handhaven en risicofactoren effectief te beheersen. Hieronder worden enkele belangrijke preventieve maatregelen beschreven:

Gezonde leefstijl

Een gezonde levensstijl speelt een cruciale rol in het voorkomen van retinale occlusies. Dit omvat:

• Gezonde voeding: Eet een dieet dat rijk is aan antioxidanten, zoals groenten, fruit en volle granen, en vermijd verzadigde vetten en suiker. Voedingsmiddelen met een hoog gehalte aan omega-3 vetzuren, zoals vette vis, kunnen ook bijdragen aan de gezondheid van de ogen.
• Regelmatige lichaamsbeweging: Voldoende fysieke activiteit helpt om de bloeddruk en cholesterolniveaus te reguleren, wat belangrijk is voor de algehele gezondheid van de bloedvaten, inclusief die in het netvlies.
• Gewicht beheren: Een gezond gewicht voorkomt obesitas, een risicofactor voor retinale occlusie en andere oogaandoeningen.

Beheer van risicofactoren

Het effectief beheren van specifieke risicofactoren kan helpen om het risico op retinale occlusie te verminderen:

• Diabetes beheren: Diabetici moeten hun bloedsuikerspiegel goed controleren om diabetische retinopathie en andere oogcomplicaties te voorkomen.
• Bloeddruk onder controle houden: Regelmatige controle van de bloeddruk en, indien nodig, het gebruik van antihypertensiva kunnen helpen om de risico’s van hypertensie en daarmee samenhangende oogaandoeningen te minimaliseren.
• Cholesterolniveaus controleren: Een gezond cholesterolniveau is belangrijk voor het voorkomen van arteriosclerose, die kan bijdragen aan retinale occlusies. Statines kunnen worden voorgeschreven om het cholesterol te verlagen indien nodig.

Vermijden van risicovolle gedragingen

Er zijn ook bepaalde gedragingen en gewoonten die u moet vermijden:

• Roken vermijden: Roken verhoogt het risico op veel gezondheidsproblemen, waaronder oogaandoeningen. Stoppen met roken kan de gezondheid van uw ogen aanzienlijk verbeteren.
• Matiging in alcoholconsumptie: Overmatige alcoholconsumptie kan bijdragen aan hoge bloeddruk en andere gezondheidsproblemen die het risico op retinale occlusie verhogen.

Regelmatige oogonderzoeken

Regelmatige oogonderzoeken zijn essentieel voor het vroegtijdig opsporen van potentiële problemen. Een oogarts kan vroegtijdige tekenen van retinale occlusie detecteren en preventieve maatregelen of behandelingen aanbevelen om de progressie van de aandoening te voorkomen.

Lees verder

• Ooginfarct: Afsluiting bloedvaten in netvlies
• Tijdelijk verlies van gezichtsvermogen (plots visusverlies)
• Amaurosis fugax: Tijdelijke blindheid door beroerte in oog
• Plots blind aan één oog of beide ogen door aandoeningen
• Netvlies: Aandoeningen en problemen met retina in het oog