Hypertensieve retinopathie: Oogziekte door te hoge bloeddruk

Hypertensie, oftewel hoge bloeddruk, kan leiden tot verschillende schadelijke oogaandoeningen, waaronder hypertensieve retinopathie, optische neuropathie en hypertensieve choroidopathie. Hypertensieve retinopathie is de meest voorkomende oogaandoening die voortkomt uit hoge bloeddruk. Deze aandoening beschadigt het netvlies, de weefsellaag aan de achterkant van het oog die licht en beelden omzet in zenuwsignalen die naar de hersenen worden gestuurd. Symptomen van hypertensieve retinopathie kunnen dubbelzien en verlies van gezichtsvermogen omvatten. De aandoening kan worden behandeld met medicijnen en een gezonde levensstijl. Het is cruciaal dat patiënten zich aan hun behandeling houden om complicaties te voorkomen.

• Epidemiologie hypertensieve retinopathie
• Oorzaken: Oogziekte door te hoge bloeddruk
• Risicofactoren oogaandoening
• Symptomen
• Diagnose: Schade aan kleine bloedvaten in het netvlies
• Behandeling hypertensie: Medicatie en levensstijl
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie hypertensieve retinopathie

De aandoening komt vaker voor bij patiënten van Afrikaanse afkomst, met name Afro-Caribische patiënten. Verder worden vrouwen vaker dan mannen getroffen.

Oorzaken: Oogziekte door te hoge bloeddruk

Hypertensie beschadigt de kleine bloedvaten in het netvlies (retinopathie = netvliesaandoening), waardoor de wanden van de bloedvaten verdikken en de bloedstroom vermindert. Dit leidt tot een verminderde doorbloeding van het netvlies, wat schade aan verschillende delen van het netvlies kan veroorzaken. Naarmate hypertensieve retinopathie voortschrijdt, kan er bloed in het netvlies lekken (medische term: retina), wat kan leiden tot geleidelijk verlies van het gezichtsvermogen, vooral als de macula (het centrale deel van het netvlies) wordt aangetast. Zelfs milde hypertensie kan schade aan de netvliesbloedvaten veroorzaken als deze jarenlang onbehandeld blijft.

Risicofactoren oogaandoening

Patiënten lopen een hoger risico op netvliesbeschadiging en verlies van gezichtsvermogen onder de volgende omstandigheden:

• atherosclerose (aderverkalking)
• diabetes mellitus (suikerziekte)
• een hartaandoening
• een hoog cholesterolgehalte
• een langdurige hoge bloeddruk de invloed van een hoge bloeddruk op de ogen
• het eten van een ongezond voedingspatroon
• overgewicht (obesitas)
• overmatig alcoholgebruik
• roken: roken heeft een negatieve invloed op het gezichtsvermogen.

Symptomen

De meeste patiënten met hypertensieve retinopathie ervaren geen symptomen totdat de aandoening in een vergevorderd stadium verkeert. Symptomen kunnen dubbelzien (diplopie), verminderde gezichtsscherpte, pijn aan de ogen, verlies van gezichtsvermogen en hoofdpijn omvatten. Plotselinge symptomen vereisen onmiddellijke medische aandacht.

Diagnose: Schade aan kleine bloedvaten in het netvlies

Oogonderzoek

De arts start met het opsporen van een hoge bloeddruk bij de patiënt. Een oogarts voert vervolgens een oogonderzoek uit met behulp van een oftalmoscoop (oftalmoscopie). Hierdoor kan hij het typische uiterlijk van het netvlies bij patiënten met hoge bloeddruk identificeren. Hij zoekt naar tekenen van vernauwing van de bloedvaten (vasoconstrictie) en naar tekenen van vochtlekkage uit de bloedvaten. Bij extreem hoge bloeddruk kan de oogarts zwelling van de oogzenuw (stuwingspapil) waarnemen, wat onmiddellijke medische behandeling vereist. Verder kan de arts een fluoresceïneangiografie uitvoeren om de bloedvaten te onderzoeken en de diagnose te bevestigen.

Differentiële diagnose

Het kan voor de arts soms lastig zijn om het onderscheid te maken tussen hypertensieve retinopathie en diabetische retinopathie. Andere aandoeningen die in de differentiële diagnose moeten worden opgenomen, zijn onder andere stralingsretinopathie, bloedarmoede (anemie: tekort aan rode bloedcellen), de ziekte van Eales (perifere vaataandoening in het oog), een ooginfarct (afsluiting van bloedvaten in het netvlies) en retinale veneuze occlusie (verstopping van bloedvaten in het netvlies).

Behandeling hypertensie: Medicatie en levensstijl

De oogarts streeft naar een langdurige verlaging van de bloeddruk. Dit wordt bereikt door middel van medicatie zoals ACE-remmers, calciumantagonisten en diuretica (plaspillen). Daarnaast volgt de patiënt een gezonde levensstijl (niet roken, beperkte alcoholconsumptie, voldoende fysieke activiteit, gezonde en evenwichtige voeding, een gezond gewicht en een niet-stresserende levensstijl). In zeldzame gevallen kan een onmiddellijke behandeling nodig zijn om het gezichtsvermogen te redden en om andere complicaties te voorkomen.

Prognose

De mate van schade aan de retinale bloedvaten hangt samen met de mate van schade aan bloedvaten in andere organen die door hypertensie worden aangetast, zoals de hersenen, het hart en de nieren. Hoe hoger de bloeddruk en hoe langer deze verhoogd is, hoe ernstiger de schade. Wanneer de bloeddruk goed onder controle wordt gebracht en er slechts milde veranderingen zijn opgetreden in de bloedvaten en andere delen van het netvlies, kan het netvlies zich herstellen. Soms kunnen ernstige symptomen optreden door maculaoedeem in combinatie met een gezwollen oogzenuw, wat kan leiden tot permanente schade aan de macula of de oogzenuw.

Complicaties

Ogen

Hypertensie retinopathie kan leiden tot de volgende oogcomplicaties:

• een ernstig verlies van de gezichtsscherpte
• een gezwollen oogzenuw (stuwingspapil)
• glasvochtbloeding (plotseling verlies van het gezichtsvermogen)
• netvliesloslating
• ooginfarct (afsluiting van bloedvaten in het netvlies)
• maculaoedeem (zwelling van de macula, het centrale deel van het netvlies)
• neovascularisatie (nieuwvaatvorming in het oog)
• oogzenuwatrofie
• retinale arteriële macroaneurysma
• retinale arteriële occlusie of retinale veneuze occlusie
• verergering van diabetische retinopathie

Lichaam

Wanneer de retinale bloedvaten ernstig zijn aangetast, kunnen de volgende complicaties optreden:

• congestief hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart)
• de dood
• beroerte (bij een beroerte vindt er onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen plaats, wat resulteert in zowel mentale als lichamelijke symptomen)
• een hartaanval
• nierfalen

Preventie

Preventie van hypertensieve retinopathie omvat:

• regelmatig controleren van de bloeddruk
• het gebruik van medicatie volgens voorschrift om de bloeddruk onder controle te houden
• volgen van een gezonde en evenwichtige voeding die arm is aan zout en vet
• het vermijden van roken en overmatig alcoholgebruik
• regelmatig lichaamsbeweging
• het beheersen van cholesterol- en glucosegehaltes door middel van dieet en medicatie indien nodig
• het vermijden van atherosclerose door gezonde levensstijlkeuzes te maken
• het op tijd opvolgen van hoge bloeddruk en andere risicofactoren bij een arts

Lees verder

• De invloed van hoge bloeddruk op de ogen
• Hypertensie (verhoogde bloeddruk): Soorten en symptomen
• Retinopathie: Schade aan het netvlies van oog of ogen
• Hoge bloeddruk (hypertensie): Oorzaken en behandeling
• Netvlies: Aandoeningen en problemen met retina in het oog