Hypertensieve retinopathie: Oogziekte door te hoge bloeddruk

Hypertensie, de medische term voor een te hoge bloeddruk, leidt mogelijk tot meerdere schadelijke oogaandoeningen, zoals hypertensieve retinopathie, optische neuropathie en hypertensieve choroidopathie. Hypertensieve retinopathie is de meest voorkomende oogaandoening die veroorzaakt is door een te hoge bloeddruk. Hierbij treedt schade op aan het netvlies. Het netvlies is de weefsellaag aan het achterste deel van het oog. Het zet het licht en de beelden die het oog binnenkrijgt om in zenuwsignalen die naar de hersenen gaan. Dubbelzien en een verlies van het gezichtsvermogen zijn enkele symptomen van hypertensieve retinopathie. De aandoening valt te behandelen met medicijnen in combinatie met een gezonde levensstijl. Het is belangrijk dat de patiënt zich houdt aan de behandeling want diverse oog- en andere complicaties zijn mogelijk.

• Epidemiologie hypertensieve retinopathie
• Oorzaken: Oogziekte door te hoge bloeddruk
• Risicofactoren oogaandoening
• Symptomen
• Diagnose: Schade aan kleine bloedvaten in netvlies
• Behandeling hypertensie: Medicatie en levensstijl
• Complicaties
• Prognose

Epidemiologie hypertensieve retinopathie

De aandoening komt vaker voor bij patiënten van Afrikaanse afkomst, met name Afro-Caribische patiënten. Verder zijn vrouwen vaker dan mannen getroffen.

Oorzaken: Oogziekte door te hoge bloeddruk

Hypertensie beschadigt de kleine bloedvaten in het netvlies (retinopathie = netvliesaandoening), waardoor de wanden verdikken, en de bloedstroom vermindert. Ook het netvlies krijgt dan minder bloed, waardoor delen van het netvlies schade oplopen. Wanneer hypertensieve retinopathie vordert, lekt bloed in het netvlies (medische term: retina). Deze veranderingen leiden tot een geleidelijk verlies van het gezichtsvermogen, vooral als het bloed de macula (het centrale deel van het netvlies) aantast. Zelfs milde hypertensie beschadigt de netvliesbloedvaten wanneer dit jarenlang onbehandeld blijft.

Risicofactoren oogaandoening

Patiënten lopen een hoger risico op beschadiging van het netvlies en het verlies van het gezichtsvermogen in volgende omstandigheden:

• atherosclerose (aderverkalking)
• diabetes mellitus (suikerziekte)
• een hartaandoening
• een hoog cholesterolgehalte
• een langdurige hoge bloeddruk de invloed van een hoge bloeddruk op de ogen
• het eten van een ongezond voedingspatroon
• overgewicht (obesitas)
• overmatig alcoholgebruik
• roken: roken heeft een nefaste invloed op het gezichtsvermogen.

Symptomen

De meeste patiënten met hypertensieve retinopathie hebben geen symptomen. Deze treden pas op in een laat stadium van de ziekte. Symptomen omvatten dubbelzien (diplopie), een verminderde gezichtsscherpte, pijn aan de ogen, een verlies van het gezichtsvermogen en hoofdpijn. Plotselinge symptomen zijn een medische noodsituatie.

Diagnose: Schade aan kleine bloedvaten in netvlies

Oogonderzoek

De arts spoort een hoge bloeddruk op bij de patiënt. Een oogarts voert daarnaast een oogonderzoek uit met behulp van een oftalmoscoop (oftalmoscopie). Hierdoor identificeert hij het typische uiterlijk van het netvlies bij patiënten met een hoge bloeddruk. Hij zoekt zo ook naar beelden van de vernauwing van de bloedvaten (vasoconstrictie) en tekenen dat vocht gelekt is uit de bloedvaten. Wanneer de bloeddruk extreem hoog is, ziet de oogarts de zwelling van de oogzenuw (stuwingspapil). Deze situatie vereist een onmiddellijke medische behandeling. De arts voert verder een fluoresceïneangiografie uit om de bloedvaten te onderzoeken en de diagnose te bevestigen.

Differentiële diagnose

De arts vindt het soms lastig om het verschil te kennen tussen hypertensieve retinopathie en diabetische retinopathie. Andere aandoeningen die te bestempelen zijn als differentiële diagnose omvatten stralingsretinopathie, bloedarmoede (anemie: tekort aan rode boedcellen), de ziekte van Eales (perifere vaataandoening in het oog), een ooginfarct (afsluiting van bloedvaten in netvlies) en retinale veneuze occlusie (verstopping van bloedvaten van netvlies).

Behandeling hypertensie: Medicatie en levensstijl

De oogarts wil op lange termijn de bloeddruk verlagen. Dit gebeurt door geneesmiddelen zoals ACE-remmers, calciumantagonisten en diuretica (plaspillen). Voorts volgt de patiënt een gezonde levensstijl (niet roken, beperkt alcohol drinken, voldoende fysieke activiteiten, gezonde en evenwichtige voeding, een gezond gewicht en een niet te stresserende levensstijl). In zeldzame gevallen is een onmiddellijke behandeling nodig om het gezichtsvermogen te redden en ook om andere complicaties te voorkomen.

Complicaties

Ogen

Hypertensie retinopathie leidt ook tot volgende oogcomplicaties:

• een ernstig verlies van de gezichtsscherpte
• een gezwollen oogzenuw (stuwingspapil)
• een glasvochtbloeding (plots verlies van het gezichtsvermogen)
• een netvliesloslating
• een ooginfarct (afsluiting van bloedvaten in het netvlies)
• maculaoedeem (zwelling van de macula, het centrale deel van het netvlies)
• neovascularisatie (nieuwvaatvorming in het oog)
• oogzenuwatrofie
• retinale arteriële macroaneurysma
• retinale arteriële occlusie of retinale veneuze occlusie
• verergering van diabetische retinopathie

Lichaam

Wanneer de retinale bloedvaten ernstig getroffen zijn, leidt dit tot volgende complicaties:

• congestief hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart)
• de dood
• een beroerte (bij een beroerte vindt onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen plaats wat resulteert in zowel mentale als lichamelijke symptomen)
• een hartaanval
• nierfalen

Prognose

De hoeveelheid schade aan de retinale bloedvaten correleert met de mate van beschadiging aan bloedvaten in andere aangetaste organen door hypertensie, zoals de hersenen, het hart en de nieren. Hoe hoger met andere woorden de bloeddruk is en hoe langer dit al zo is, hoe ernstiger de schade is. Wanneer de patiënt de bloeddruk onder controle krijgt, en slechts milde wijzigingen zijn opgetreden in de bloedvaten en andere delen van het netvlies, geneest het netvlies. Soms heeft de patiënt ernstige symptomen als gevolg van maculaoedeem in combinatie met een gezwollen oogzenuw. In dit geval is de macula of de oogzenuw permanent beschadigd.

Lees verder

• De invloed van hoge bloeddruk op de ogen
• Hypertensie (verhoogde bloeddruk): Soorten en symptomen
• Retinopathie: Schade aan het netvlies van oog of ogen
• Hoge bloeddruk (hypertensie): Oorzaken en behandeling
• Netvlies: Aandoeningen en problemen met retina in het oog