Bloeddrukwaarden: bovendruk en onderdruk en ideale bloeddruk

Er zijn twee bloeddrukwaarden; je bloeddruk wordt uitgedrukt in twee getallen. De systolische bloeddruk of bovendruk geeft aan hoeveel druk je bloed uitoefent tegen je vaatwanden als het hart klopt. De diastolische bloeddruk of onderdruk geeft aan hoeveel druk je bloed uitoefent tegen je vaatwanden als het hart rust tussen de slagen in. De bovendruk en de onderdruk worden uitgedrukt in millimeter kwik (mm Hg). Bijvoorbeeld 120/80 mm Hg. Dit wordt gezien als de ideale bloeddrukwaarde. De enige manier om te weten te komen of je een goede of een hoge bloeddruk (hypertensie) hebt, is door je bloeddruk te meten. Je bloeddruk schommelt door allerlei omstandigheden en daarom moet je meerdere keren je bloeddruk meten over enkele maanden om een goed beeld van je bloeddruk te krijgen.

• Bovendruk en onderdruk
• Wat is de ideale bloeddruk of normale bloeddruk?
• Ideale bloedrukwaarden
• Ideale bloeddrukwaarden behouden
• Licht verhoogde bloeddrukwaarden: prehypertensie
• Hoge bloeddruk: fase 1
• Hoge bloeddruk: fase 2
• Ernstiger
• Medicatie
• Hypertensieve crisis
• Preventieve maatregelen en bloeddrukwaarden verbeteren
• Prognose

Bovendruk en onderdruk

Iedereen wil een gezonde, normale bloeddruk. Maar wat houdt dat precies in? Wanneer de arts je bloeddruk meet, wordt het uitgedrukt in twee getallen: de bovendruk en de onderdruk. Bijvoorbeeld, 120/80. Het bovenste getal verwijst naar de hoeveelheid druk in je bloedvaten tijdens het samentrekking van de hartspier. Dit heet systolische druk. Het onderste getal verwijst naar de bloeddruk als het hart rust, tussen de slagen in. Dat is wanneer het hart zich ontspant. Dit heet diastolische druk. Beide zijn van belang bij het bepalen van de toestand van je bloeddruk. Een hogere bloeddruk dan normaal geeft aan dat je hart te hard werkt om bloed rond te pompen naar de rest van je lichaam.

Wat is de ideale bloeddruk of normale bloeddruk?

Ideale bloedrukwaarden

Bij een ideale bloeddruk moet de bovendruk tussen 90 en 120 liggen en de onderdrukt tussen 60 en 80. Merk op dat bloeddrukmetingen worden uitgedrukt in millimeter kwik (mm Hg). De ideale bloeddrukwaarde ligt onder 120/80 mm Hg en boven 90/60 mm Hg. Bloeddruk die te laag is, zorgt ervoor dat het hart je lichaam niet kan voorzien van voldoende zuurstofrijk bloed. Lage bloeddruk staat bekend als hypotensie. Er wordt van hoge bloeddruk of hypertensie gesproken als de bovendruk 140 of hoger is. Leeftijd speelt hierbij een rol. Bij mensen van 80 jaar en ouder, wordt een bovendruk van 160 nog acceptabel geacht.

Ideale bloeddrukwaarden behouden

Als je bloeddruk in het normale bereik valt, is er geen medische interventie nodig. Het is wel belangrijk om een gezonde levensstijl en een gezond gewicht te handhaven om te voorkomen dat je een te hoge bloeddruk krijgt. Regelmatige lichaamsbeweging en een verminderde zoutinname kunnen ook helpen. Het kan nodig zijn om nog meer bewust te zijn van je levensstijl als hypertensie in je familie voorkomt.

Licht verhoogde bloeddrukwaarden: prehypertensie

Een licht verhoogde bloeddruk is gekend als prehypertensie. Bloeddrukwaarden die hoger zijn dan 120/80 mm Hg zijn een rode vlag die je nodig hebt om maatregelen te treffen. Wanneer je systolische druk tussen de 120 en 139 mm Hg of je diastolische druk tussen de 80 en 89 ligt, is er sprake van prehypertensie. Hoewel deze waarden in strikte zin niet beschouwd worden als hoge bloeddruk, zijn deze waarden buiten het normale bereik. Prehypertensie of een licht verhoogde bloeddruk kan zich ontwikkelen naar hoge bloeddruk, waarbij je een verhoogd risico hebt op hart- en vaatziekten en beroerte.

Maatregelen
Er zijn geen medicijnen nodig zijn bij prehypertensie. Maar het is wel belangrijk om gezondere levensstijlkeuzes te maken. Gevarieerde en gezonde voeding en regelmatige lichaamsbeweging kunnen helpen om je bloeddruk te verlagen en op een gezond peil te brengen. Dit kan ook voorkomen dat prehypertensie uitgroeit tot volwaardige hypertensie.

Hoge bloeddruk: fase 1

Je zult over het algemeen worden gediagnosticeerd met een hoge bloeddruk als je systolische bloeddruk tussen de 140 en 159 mm Hg ligt, of als je diastolische bloeddruk een niveau bereikt tussen de 90 en 99 mm Hg. Dit wordt beschouwd als fase 1 hypertensie. Bedenk wel dat deze diagnose niet gesteld kan worden na slechts één meting. Er moeten ten minste twee metingen hebben plaatsgevonden in een bepaalde tijdsperiode, bij voorkeur enkele maanden. Je kunt thuis ook je bloeddruk meten en bijhouden. Op deze manier kun je je bloeddruk in de gaten houden en bekijken of de behandeling aanslaat. Het kan zijn dat de arts het nodig vindt medicatie voor te schrijven als je bloeddruk niet verbetert na een maand waarin je je levensstijl hebt aangepakt. Hierbij zijn stoppen met roken, veel lichaamsbeweging (wandelen, fietsen, etc.), gezond en gevarieerd eten en zorgen voor weinig stress de toverwoorden.

Hoge bloeddruk: fase 2

Ernstiger

Fase 2 hoge bloeddruk is ernstiger. Hiervan is sprake als je bovendruk 160 of meer is, of de onderdruk 100 of meer. In dit stadium, zal je huisarts een of meer medicijnen voorschrijven om je bloeddruk onder controle te houden. Maar je moet niet alleen vertrouwen op geneesmiddelen voor de behandeling van hypertensie. Leefgewoonten zijn net zo belangrijk in fase 2 als in de andere stadia.

Medicatie

Medicijnen kunnen bestaan uit:

• ACE-remmers om bloedvaten te ontspannen;
• alfablokkers gebruikt voor het verminderen van de vaatweerstand;
• bètablokkers om de hartslag te verlagen en de bloedvaten te ontspannen;
• calciumantagonisten om bloedvaten te ontspannen;
• diuretica (plaspillen) om de hoeveelheid vocht te verminderen in je lichaam, waaronder je bloedvaten.

Hypertensieve crisis

Een sterke verhoging van de bloeddruk (meestal >120-130 mmHg diastolisch en >200-220 mmHg systolisch), wordt bestempeld als een 'hypertensieve crisis'. Een hypertensieve crisis kan worden gecompliceerd door acute schade aan hersenen, hart, nieren, grote bloed­vaten of ogen. Een hypertensieve crisis wordt onderverdeeld in:

• hypertensieve noodgevallen; en
• hypertensieve urgenties.

Hypertensieve noodgevallen en hypertensieve urgenties
In het eerste geval is sprake van acute of voortschrijdende tekenen van orgaanschade. Teneinde orgaanschade te voorkomen is snelle en gecontroleerde bloeddrukverlaging noodzakelijk middels intraveneuze middelen (via een ader toegediend). Bij een hypertensieve urgentie zal de zeer hoge bloeddruk binnen enkele uren verlaagd worden, vaak met orale medicatie (pillen). Dit om orgaanschade te voorkomen.

Preventieve maatregelen en bloeddrukwaarden verbeteren

Een normale bloeddruk is geen reden voor zelfgenoegzaamheid. Zelfs bij een ideale bloeddrukwaarde, is het van belang om preventieve maatregelen te nemen om je bloeddruk goed te houden. Dit helpt de ontwikkeling van hypertensie of hart- en vaatziekten te voorkomen. De volgende preventieve maatregelen kunnen een hoge bloeddruk helpen verlagen of voorkomen:

• Verminder je inname van natrium. Volgens het Voedingscentrum geldt voor alle volwassenen het advies om niet meer dan 6 gram zout per dag binnen te krijgen. Dit staat gelijk aan 2,4 gram natrium.
• Voeg geen zout toe aan je voeding: Dit verhoogt namelijk je totale inname van natrium.
• Beperk het gebruik van bewerkte voedingsmiddelen: Bewerkte voedingsmiddelen bevatten vaak veel natrium en hebben vaak weinig voedingswaarde.
• Een 'whole foods plant based' (WFPB) dieet (oftewel een plantaardig dieet) heeft een gunstig effect op de bloeddruk.
• Verminder je inname van cafeïne: Praat met je arts om te zien of cafeïnegevoeligheid in jouw geval een rol speelt.
• Doe aan regelmatige lichaamsbeweging. Een half uur per dag matig-intensief bewegen wordt aanbevolen. Drie keer toen minuten mag ook. Fietsen, tuinieren, wandelen zijn allemaal goede activiteiten. Doe het dan wel in een vlot tempo.
• Zorg voor een gezond gewicht of verlies gewicht als je te zwaar bent. Wanneer je een te hoge bloeddruk hebt en je valt een paar kilo af, dan zal ook je bloeddruk dalen.
• Vermijd stress, neem voldoende ontspanning, zorg voor voldoende (nacht)rust en doe eventueel ontspanningsoefeningen.
• Verminder je alcoholgebruik: Afhankelijk van je situatie, kun je soms beter helemaal stoppen met drinken.
• Stop met roken.
  Vermijd stress / Bron: ESB Professional/Shutterstock.com
• Als je ouder wordt, is preventie nóg belangrijker. Systolische druk heeft de neiging om omhoog te kruipen als je ouder bent dan 50. Bepaalde gezondheidsproblemen, zoals diabetes, kunnen ook een rol spelen. Praat met je huisarts over hoe je je algehele gezondheid kunt verbeteren om te helpen voorkomen dat je hoge bloeddruk krijgt.

Prognose

Je bloeddrukwaarden onder controle houden is van cruciaal belang bij het voorkomen van complicaties, zoals hart- en vaatziekten en beroerte. Een combinatie van gezonde leefgewoonten en medicijnen kunnen helpen om je bloeddruk te verlagen. Gewichtsverlies bij overgewicht is ook belangrijk voor een gezonde bloeddruk. Vergeet niet dat één enkele bloeddrukmeting waarbij je bloeddruk verhoogd is, niet per se wijst op een hoge bloeddruk. Meerdere bloeddrukmetingen die zijn genomen over een periode van enkele maanden, zijn de meest nauwkeurige.

Lees verder

• Bloeddrukwaarden: leeftijd en tabel man, vrouw en ouderen
• Handmatig of automatisch bloeddruk meten: hoe gaat dat?
• Bloeddruk: onderdruk en bovendruk en het meten van bloeddruk
• Hoge bloeddruk: hoofdpijn, vermoeidheid, vlekjes voor ogen
• Bloeddrukwaarden: tabel voor bloeddruk en normale waarden