Plots blind aan één oog of beide ogen door aandoeningen

Plots het gezichtsvermogen verliezen en blind worden resulteert uit diverse mogelijke ernstige of zelfs levensbedreigende aandoeningen. Een plotseling volledig verlies van het zicht treedt op in één of beide ogen. Plotselinge blindheid is tijdelijk, zoals maar een paar seconden, minuten of uren, maar dit heeft mogelijk ook een permanent karakter als de oogarts dit niet snel behandelt. Daarnaast verschijnen bij een aantal patiënten ook nog andere klachten, zoals braken, hoofdpijn en vermoeidheid. Deze medische noodsituatie vereist een onmiddellijke professionele medische opvolging en indien mogelijk ook behandeling. Een vroege diagnose en behandeling zijn namelijk in veel situaties noodzakelijk om het gezichtsvermogen (gedeeltelijk) terug te krijgen.

• Amaurosis fugax
• Glasvochtbloeding
• Glaucoom
• Medicatie
• Migraine en tijdelijk verlies van gezichtsvermogen
• Netvliesaandoening
• Ooginfarct
• Oogtrauma
• Optische neuritis
• Reuscellenarteriitis
• Uhthoff-fenomeen
• Andere aandoeningen en plots blind
• Diagnose en onderzoeken van de ogen
• Behandeling van plotse blindheid

Amaurosis fugax

Bij amaurosis fugax (episodische blindheid door een beroerte in het oog) ontstaat een tijdelijk verlies van het zicht, meestal in slechts één oog, dat enkele seconden tot minuten aanhoudt. Bij de pijnloze oogziekte ontstaat een tijdelijk visusverlies door een verminderde bloedstroom naar het oog. Soms is dit een teken van een echte beroerte. Risicofactoren van amaurosis fugax zijn onder andere:

• acute gesloten hoek-glaucoom (plotselinge stijging van de oogboldruk, meestal in één oog)
• diabetes mellitus (suikerziekte)
• een hoge bloeddruk (hypertensie)
• een hoog cholesterolgehalte
• migraine (aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn): leidt tot spasmen en vernauwing in de bloedvaten (vasoconstrictie) die naar de ogen gaan
• roken
• sikkelcelanemie (erfelijke bloedaandoening van rode bloedcellen)

Glasvochtbloeding

Bij een glasvochtbloeding lekt bloed in het glasvocht van het oog. Hierdoor is het licht dat in het oog binnenkomt, geblokkeerd. Dit veroorzaakt meestal een plotseling wazig zicht of vlekken in het gezichtsvermogen, maar af en toe is een patiënt hierdoor volledig blind in het getroffen oog.

Aandoeningen

Volgende medische aandoeningen of symptomen leiden sneller tot een glasvochtbloeding:

• diabetische retinopathie (netvliesaandoening als gevolg van suikerziekte)
• een hoge bloeddruk (hypertensieve retinopathie)
• een subarachnoïdale bloeding (bloeding tussen hersenvliezen met hoofdpijn, een stijve nek en oogproblemen)
• het gebruik van bloedverdunners
• sikkelcelanemie

Oogafwijkingen

Ook enkele oogproblemen veroorzaken sneller een glasvochtbloeding waardoor het plots volledig verlies van het gezichtsvermogen tot stand komt:

• een glasvochtloslating
• een netvliesloslating
• een oogmelanoom (vorm van kanker in het oog)
• een oogtrauma (stomp of diep voorwerp in het oog waardoor een oogletsel ontstaat)
• natte leeftijdsgebonden maculadegeneratie (lekkende nieuwe bloedvaten in het oog)
• premature retinopathie (abnormale groei van bloedvaten van het netvlies)
• retinale veneuze occlusie (afsluiting van ader in het netvlies)

Glaucoom

Glaucoom is een oogaandoening waarbij de oogboldruk verhoogd is, waardoor schade ontstaat aan de oogzenuw. De meeste typen van glaucoom veroorzaken niet meteen ernstige problemen met het zicht omdat de oogziekte langzaam progressief is. Een zeldzaam type glaucoom, bekend als gesloten hoek-glaucoom, veroorzaakt echter bij patiënten een vaak permanent verlies van het gezichtsvermogen in enkele dagen tijd. De oogboldruk is hierbij drie keer hoger dan normaal. De oogzenuw loopt ernstige schade op door de toename van de druk. Dit resulteert in oogpijn, een rood oog, een wazig zicht en/of hoofdpijn. De pijn is vaak zo ernstig dat braken eveneens tot de mogelijkheden behoort. De schade is niet omkeerbaar, maar bij tekenen van glaucoom, is onmiddellijke medische hulp nodig omdat oogdruppels en pillen beschikbaar zijn om de aanval te doen stoppen. Door deze medicijnen staat de oogdruk weer op een normaal peil. De oogarts adviseert dan meestal een laserbehandeling om toekomstige problemen te voorkomen.

Medicatie

Bepaalde medicijnen veroorzaken soms als zeer zeldzame bijwerking een plotselinge blindheid. Dit gebeurt vooral bij Cialis, Viagra en Levitra.

Migraine en tijdelijk verlies van gezichtsvermogen

Migraine is de meest voorkomende oorzaak van een tijdelijk verlies van het gezichtsvermogen. Migraine veroorzaakt plotseling blinde vlekken in het gezichtsveld, of anders ziet de patiënt flitsende lichten. Migraine veroorzaakt plotselinge blindheid in beide ogen.

Netvliesaandoening

Het netvlies bevindt zich aan de achterkant van het oog. Een netvliesaandoening, zoals een netvliesloslating of retinale arteriële occlusie (verstopping van de slagaders naar het netvlies) is een mogelijke oorzaak van plotselinge blindheid. Een netvliesloslating veroorzaakt een totaal of gedeeltelijk verlies van het zicht in het aangetaste oog. De macula is het centrale focusgebied van het netvlies achterin het oog. Wanneer schade ontstaat aan de macula, leidt dit tot een verlies van het centrale gezichtsvermogen, terwijl het perifere gezichtsvermogen (zicht aan de zijkant) intact blijft. Een andere oorzaak van een tijdelijk plotseling verlies van het gezichtsvermogen is vasospasme van het netvlies waarbij de bloedstroom wordt aangetast door de aanscherping van de bloedvaten in het netvlies. Retinale aderocclusie veroorzaakt zelden plotselinge blindheid, maar de oogaandoening leidt nog steeds tot een tijdelijk verlies van het gezichtsvermogen. Bij deze oogziekte ontstaat een verstopping van een netvliesader . Deze verstopping resulteert vaak uit een bloedstolsel. Een tijdelijk verlies van het gezichtsvermogen leidt uiteindelijk tot een ophoping van vocht in het oog die een verdere zwelling kan veroorzaken.

Ooginfarct

Bij een ooginfarct is aanhoudend een tekort aan zuurstof en bloedtoevoer naar het oog aanwezig, wat resulteert in een permanent zichtverlies. Dit infarct komt tot stand door een ongezonde levensstijl zoals bijvoorbeeld een verhoogde bloeddruk, overmatig veel alcohol drinken, roken, een verhoogd cholesterolgehalte, obesitas en weinig lichaamsbeweging. De patiënt verliest een deel van het gezichtsveld (gezichtsvelduitval) of hij verliest het gehele gezichtsvermogen. De plotse blindheid gaat evenwel niet gepaard met oogpijn, maar soms verschijnen wel algemene symptomen zoals vermoeidheid en zwakte. Soms is een laserbehandeling mogelijk bij een ooginfarct. De vooruitzichten zijn tot slot variabel.

Oogtrauma

Een oogtrauma is ook gekend als een 'oogbolletsel'. Bij een vuurwerkletsel, auto-ongeval, sportongeval of een ander soort trauma dringt een stomp of diep voorwerp de buitenste membranen van het oog binnen. Deze oogverwonding moet een patiënt zo snel mogelijk laten nakijken en behandelen door een oogarts om permanente schade te voorkomen. Meestal zijn de vooruitzichten voor het gezichtsvermogen niet goed, maar af en toe is de oogarts bij snel ingrijpen nog wel in staat om het gezichtsvermogen te behouden.

Optische neuritis

Een oogzenuw is ontstoken bij optische neuritis, een oogzenuwaandoening. De oogzenuw is een zenuwbundel die signalen van het oog naar de hersenen stuurt. Bij deze pijnlijke oogaandoening ontstaat een plots visusverlies. Vaak gaat optische neuritis gepaard met multiple sclerose, een chronische auto-immuunaandoening. Soms is optische neuritis zelfs het eerste teken van de aanwezigheid van multiple sclerose.

Reuscellenarteriitis

Reuscellenarteriitis (arteriitis temporalis) is een auto-immuunaandoening. Bij deze aandoening - die meestal ouderen treft - zijn de slagaders bij de slaap ontstoken, hetgeen af en toe resulteert in een plots verlies van het zicht. De bloedvaten in de buurt van de ogen zijn gezwollen en ontstoken, waardoor de bloedstroom naar het oog vermindert en visusverlies optreedt. Dit doet denken aan amaurosis fugax, maar reuscellenarteriitis is vaker permanent en onomkeerbaar wanneer dit verschijnt. Heel wat mogelijke symptomen verschijnen hierbij zoals onder andere hoofdpijn, eenzijdig gehoorverlies of gehoorverlies aan beide oren, het carpaal tunnel syndroom (tintelingen en/of zwakte in de hand), koorts en tongpijn. Medicatie vermindert de klachten die bij deze ziekte horen. De hersteltijd van de aandoening is lang, maar de vooruitzichten zijn over het algemeen uitstekend.

Uhthoff-fenomeen

Een andere zeldzame oorzaak van plotselinge blindheid is het Uhthoff-fenomeen dat patiënten met multiple sclerose treft. Patiënten met multiple sclerose die een stijging van hun lichaamstemperatuur ervaren, kunnen tijdelijk blind worden in één oog of beide ogen.

Andere aandoeningen en plots blind

Enkele medische aandoeningen veroorzaken plotselinge blindheid, zoals een beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met lichamelijke en mentale symptomen) of een hersentumor. Deze aandoeningen veroorzaken niet vaak een volledig verlies van het gezichtsvermogen. Toch is het belangrijk om zo snel mogelijk medische hulp in te roepen wanneer een patiënt plots blind wordt.

Diagnose en onderzoeken van de ogen

Een oogarts voert eerst een uitgebreid oogonderzoek van beide ogen uit. Om het netvlies te bekijken, dat zich aan de achterkant van het oog bevindt, moet hij eerst de oogpupillen verwijden met speciale oogdruppels, gekend als ‘mydriatica’. Nadat de oogpupillen voldoende verwijd zijn, voert hij een oftalmoscopie uit (kijkonderzoek van de oogstructuren aan de achterkant van het oog). Is het netvlies niet goed zichtbaar bij dit onderzoek, dan is een oogechografie nodig. Wanneer de oogarts een zwelling van de oogzenuw bemerkt tijdens het oogonderzoek, of wanneer de patiënt oogpijn in combinatie met andere symptomen heeft, is een MRI-scan geïndiceerd. Een aantal oogaandoeningen zijn een voorloper of een teken van een hartziekte en hersenaandoening, is een uitgebreid bloedonderzoek in combinatie met andere beeldvormende onderzoeken eveneens belangrijk.

Behandeling van plotse blindheid

Een oogarts raadplegen is meteen nodig wanneer de patiënt plots het gezichtsvermogen verliest in één of beide ogen. De behandeling hangt af van de oorzaak, maar in de meeste gevallen verbetert de prognose wanneer de oogarts de behandeling snel inzet. Plots blind of slechtziend zijn brengt heel wat emotionele en praktische zorgen met zich mee. Soms is revalidatietraining nodig waarbij een patiënt leert omgaan met allerlei optische hulpmiddelen, mobiliteitshulpmiddelen, leeshulpmiddelen, ... Daarnaast krijgt hij op deze manier eveneens emotionele en psychologische ondersteuning om om te leren gaan het blijvend visusverlies in één of beide ogen.

Lees verder

• Amaurosis fugax: Tijdelijke blindheid door beroerte in oog
• Acuut gesloten hoek glaucoom in oog: Symptomen & behandeling
• Glasvochtbloeding in oog: Plots verlies van gezichtsvermogen
• Ooginfarct: Afsluiting bloedvaten in netvlies
• Tijdelijk verlies van gezichtsvermogen (plots visusverlies)