Uhthoff-fenomeen: Ergere oogproblemen bij multiple sclerose

Uhthoff-fenomeen: Ergere oogproblemen bij multiple sclerose Het Uhthoff-fenomeen (Uhthoff-syndroom) is een symptoom van multiple sclerose, gekenmerkt door tijdelijke oogproblemen. Een wazig gezichtsvermogen, blinde plekken in het gezichtsveld en dubbelzien komen tot stand na een toename van de lichaamstemperatuur, meestal geassocieerd met oververhitting of lichaamsbeweging. Het fenomeen werd voor het eerst in de literatuur beschreven in 1890 door de Duitse professor Wilhelm Uhthoff, een grondlegger van de neuro-oftalmologie.

Wat is multiple sclerose?

Multiple sclerose (MS) is een chronische auto-immuunziekte die de beschermende bedekking van de zenuwen aantast, in medische termen gekend als de myelineschede. De myelineschede geleidt elektrische signalen en beschermt de zenuwen. Door MS ontstaan littekens op de myelineschede. De zenuwvezels zijn hierdoor beschadigd, waardoor enkele noodzakelijke lichaamsfuncties zijn aangetast.

Bekende symptomen van MS zijn:

Terminologie van Uhthoff-fenomeen

Bij het Uhthoff-fenomeen verergeren de ooggerelateerde symptomen van multiple sclerose door een stijgende lichaamstemperatuur. Oververhitting zorgt niet alleen voor oogklachten bij MS-patiënten, maar leidt ook tot andere symptomen of symptomen die opnieuw opflakkeren, zoals zwakke benen of evenwichts- en coördinatieproblemen (ataxie), vermoeidheid, pijn, concentratieproblemen, urineproblemen en andere fysieke en cognitieve stoornissen. Dit is dan gekend als ‘hitte-intolerantie’ of ‘warmtegevoeligheid’. De meeste bronnen associëren het Uhthoff-fenomeen louter met visuele symptomen, terwijl andere bronnen de beschrijving uitbreiden met extra tijdelijke stoornissen in lichaamsfuncties veroorzaakt door schade aan het centrale zenuwstelsel.

Oorzaken: Probleem met zenuwimpulsen

Naarmate de temperatuur van een patiënt stijgt, zelfs met minder dan één graad, vermindert het vermogen om zenuwimpulsen langs beschadigde zenuwen uit te voeren. Hierdoor gaan boodschappen langzamer of niet meer naar de hersenen. De exacte oorzaak of een verklaring van het Uhthoff-fenomeen is onbekend.

Risicofactoren: Stijging van lichaamstemperatuur

Een stijging van de lichaamstemperatuur (door lichaamsbeweging, een warm bad, de zon, koorts, stress, sterke emotionele reacties, het gebruik van een haardroger, hormonale veranderingen bij vrouwen, opvliegers tijdens de menopauze of andere oorzaken) zijn uitlokkende factoren die bij patiënten met een demyeliniserende aandoening het fenomeen veroorzaken. Verder is dit fenomeen geassocieerd met patiënten die in het verleden optische neuritis gehad hebben, of nog steeds kampen met optische neuritis.

Wazig zien is één van de belangrijkste symptomen / Bron: Nufkin, Flickr (CC BY-2.0)Wazig zien is één van de belangrijkste symptomen / Bron: Nufkin, Flickr (CC BY-2.0)

Symptomen: Tijdelijke en omkeerbare oogproblemen

De ooggerelateerde symptomen bij het Uhthoff-fenomeen komen niet bij elke patiënt met multiple sclerose tot stand, maar slechts bij circa 4% van de aangetaste patiënten. Wanneer patiënten met multiple sclerose een zware lichaamsbeweging uitoefenen, uitgeput zijn of blootgesteld zijn aan oververhitting, dan komt een duidelijke achteruitgang van de gezichtsscherpte tot stand. De patiënten ervaren een wazig gezichtsvermogen, blinde vlekken in het gezichtsveld (scotomen), pijn bij het maken van oogbewegingen, lichtflitsen (fotopsie) en dubbelzien (diplopie). Soms treedt zelfs een tijdelijk verlies van het gezichtsvermogen op.

Behandeling van oververhitting

De behandeling is om oververhitting te voorkomen varieert van patiënt tot patiënt. Zodra de patiënt zijn grenzen kent, is het mogelijk om hiermee rekening te houden en activiteiten te plannen. Het beoefenen van sportactiviteiten of andere fysieke activiteiten is nog mogelijk, maar de patiënt opteert dan best voor een koeler moment van de dag, bijvoorbeeld in de ochtend. Hierdoor is de kans minder groot dat de patiënt oververhit geraakt. Ook is het belangrijk om tijdig te stoppen en een pauze te nemen bij een fysieke activiteit.

Tips om af te koelen bij oververhitting

Enkele manieren oververhitting zelf te behandelen omvatten:
  • een breedgerande hoed dragen om de ogen te beschermen
  • een koelvest of andere koelingsmaterialen gebruiken
  • een koud bad of een koude douche nemen
  • hete omgevingen vermijden, zoals warme huizen, winkels, sauna's en bubbelbaden
  • koude vloeistoffen drinken
  • lichtgekleurde, loszittende kleding dragen in de zomer
  • met een ventilator of airconditioner afkoelen
  • op ijsblokjes of ijslolly’s zuigen
  • schaduw opzoeken indien mogelijk

Prognose

De oogproblemen zijn van tijdelijke aard en omkeerbaar van zodra de lichaamstemperatuur weer op peil is. Deze tijdelijke visuele problemen verbeteren namelijk met rust en tijd.

Lees verder

© 2017 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Ziekte: Multiple ScleroseZiekte: Multiple ScleroseEr zijn zo'n 16.000 mensen in Nederland die Multiple Sclerose hebben. Het is een ziekte die de zenuwen in je lichaam aan…
Multiple Sclerose: oorzaken, symptomen en behandelingMultiple Sclerose(MS) is een aandoening van het centraal zenuwstelsel. Wereldwijd lijden hier naar schatting zo'n 1,2mil…
Multiple Sclerose en HomeopathieMultiple Sclerose en HomeopathieMultiple sclerose is een aandoening waarbij het centrale zenuwstelsel wordt aangetast. Naast de reguliere behandelingen…
Multiple Sclerose en sportMultiple Sclerose en sportVoor mensen met Multiple Sclerose is sport geen gewone zaak. Toch kan beweging juist voor mensen met Multiple Sclerose p…

Plaveiselcelcarcinoom: Vorm van huidkankerPlaveiselcelcarcinoom: Vorm van huidkankerEen plaveiselcelcarcinoom is de op één na meest voorkomende vorm van huidkanker. Deze vaak agressieve vorm van huidkanke…
Afscheiding of vocht uit de navel: oorzaken navelafscheidingAfscheiding of vocht uit de navel: oorzaken navelafscheidingLast van witte, gele, bruine of bloederige afscheiding of vocht uit de navel? Infecties zijn de meest voorkomende oorzaa…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Anemone123, Pixabay (bewerkt)
  • Geraadpleegd op 28 november 2017:
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010)
  • MS Signs vs. Symptoms: What is Uhthoff's Phenomenon?, https://www.healthcentral.com/article/ms-signs-vs-symptoms-what-is-uhthoffs-phenomenon
  • Uhthoff`s phenomenon 125 years later - what do we know today?, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5152601/
  • Uhthoff’s syndrome, https://multiplesclerosisnewstoday.com/multiple-sclerosis-symptoms/uhthoffs-syndrome/
  • Uhthoff’s Syndrome, https://mymsaa.org/ms-information/symptoms/uhthoffs-syndrome/
  • Uhthoff's phenomenon: What you need to know, https://www.medicalnewstoday.com/articles/320154.php
  • Afbeelding bron 1: Nufkin, Flickr (CC BY-2.0)
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 30-03-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 9
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.