Amaurosis fugax: Tijdelijke blindheid door beroerte in oog

Amaurosis fugax is een kortstondig verlies van het gezichtsvermogen door een gebrek aan bloedtoevoer naar het netvlies, de achterkant van het oog. Diverse aandoeningen, neurologische aandoeningen en oogproblemen leiden tot deze tijdelijke blindheid, die te vergelijken valt met een TIA in het oog. De patiënt doet er goed aan om zo snel mogelijk een arts te raadplegen, want deze medische noodsituatie wijst mogelijk op een beroerte. De patiënt kan zelf zijn leefstijl aanpassen, en de arts kiest op basis van de ernst en uitgebreidheid van de symptomen voor een medische of chirurgische behandeling. Soms is een medische behandeling echter niet nodig.

• Synoniemen amaurosis fugax
• Risicofactoren kleine TIA in het oog
• Oorzaken: Oogaandoeningen en neurologische aandoeningen
• Oogaandoeningen
• Neurologische aandoeningen
• Symptomen: Tijdelijke blindheid door beroerte in het oog
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van de medische noodsituatie
• Prognose oogafwijking
• Complicaties van de kleine beroerte in het oog
• Preventie van amaurosis fugax

Synoniemen amaurosis fugax

Amaurosis fugax is ook bekend onder deze synoniemen:

• voorbijgaand monoculair visusverlies
• voorbijgaande monoculaire blindheid

"TMLV" is de gebruikte afkorting van deze oogziekte.

Risicofactoren kleine TIA in het oog

Risicofactoren voor amaurosis fugax zijn onder meer alcoholmisbruik, cocaïnegebruik, een familiegeschiedenis van een beroerte, een hoge bloeddruk (in medische termen bekend als hypertensie), een hoog cholesterolgehalte, toenemende leeftijd, hart- en vaatziekten, in het bijzonder een onregelmatige hartslag (aritmieën), roken (één pakje per dag roken verdubbelt het risico op een beroerte) en slecht gecontroleerde suikerziekte diabetes mellitus.

Oorzaken: Oogaandoeningen en neurologische aandoeningen

Amaurosis fugax ontstaat wanneer een bloedstolsel of een stukje plaque een slagader in het oog blokkeert. Het bloedstolsel of de plaque reist gewoonlijk van een grotere slagader, zoals de halsslagader in de nek of een slagader in het hart, naar een slagader in het oog. Door de risicofactoren ontstaat een plaque in de wanden van de bloedvaten. Zo'n plaque is een vaste stof die vet, cholesterol en andere stoffen bevat. Hierdoor krijgt het netvlies onvoldoende bloedtoevoer. Vooral oogaandoeningen en neurologische aandoeningen resulteren soms in amaurosis fugax, maar bij sommige patiënten is de oorzaak idiopathisch (van onbekende oorsprong). De oorzaak van amaurosis fugax doet denken aan een TIA (transient ischemic attack: tijdelijke functie-uitval met neurologische problemen).

Oogaandoeningen

Enkele oogaandoeningen leiden mogelijk tot amaurosis fugax. Deze omvatten:

• bijziendheid (myopie)
• blefaritis
• coloboom
• drusen van de oogzenuw
• een glasvochtloslating
• een intra-oculaire bloeding
• een orbitaal hemangioom (goedaardig bloedgezwel rond het oog)
• een orbitaal osteoom (goedaardig gezwel van botweefsel in de oogkas)
• een voorbijgaande verhoging van de intra-oculaire druk
• gesloten hoek-glaucoom
• iritis
• keratitis
• keratoconjunctivitis sicca

Neurologische aandoeningen

Neurologische aandoeningen veroorzaken mogelijk eveneens amaurosis fugax, met name een intracraniële tumor, een oogzenuwontsteking, migraine (aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn), multiple sclerose (chronische neurologische auto-immuunaandoening), stuwingspapil (zwelling van de oogzenuw door een verhoogde hersendruk) en pseudotumor cerebri (verhoogde druk in de schedel).

Symptomen: Tijdelijke blindheid door beroerte in het oog

De symptomen van amaurosis fugax presenteren zich meestal aan één oog of gedeelten van één oog (monoculair) en soms aan beide ogen (binoculair) en zijn veelal pijnloos. De patiënt verliest bij de aandoening plots het gezichtsvermogen. Het tijdelijk verlies van het gezichtsvermogen duurt meestal een paar seconden tot een paar minuten, al zijn er gevallen gerapporteerd van patiënten die gedurende meerdere uren blind zijn. Daarna herstelt het gezichtsvermogen zich weer. Sommige patiënten beschrijven het verlies van het gezichtsvermogen als een grijze of zwarte schaduw die naar beneden rolt over het oog of een gordijn dat naar beneden zakt. Als de blokkade aanhoudt, volgen soms ernstige neurologische symptomen op het verlies van het gezichtsvermogen. Deze symptomen lijken op die van een beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met mentale en lichamelijke symptomen), waarbij eveneens zwakte of spraakproblemen optreden en andere lichaamsfuncties uitvallen.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en oogheelkundig onderzoek

De patiënt krijgt een volledig oogonderzoek via een spleetlamponderzoek (oftalmoscopie). Soms bemerkt de oogarts een heldere plek waar het stolsel de retinale slagader blokkeert. Als de patiënt toch pijn vertoont, zoekt de oogarts naar specifieke oorzaken zoals glaucoom, optische neuritis of oogzenuwoedeem. Een neurologisch onderzoek is eveneens nodig. Daarnaast beluistert de arts via de stethoscoop de halsslagaders.

Diagnostisch onderzoek

Als het visusverlies langere tijd aanwezig is, voert de arts een visual evoked potential-onderzoek of een elektroretinografie uit. Een echografie of magnetische resonantie angiografie (MRA) scan van de carotis (medische term voor halsslagader) is nodig om een blokkade in de halsslagader op te sporen. Voorts voert de arts een bloedonderzoek uit om het cholesterol en de bloedsuiker (glucose) te controleren. Tot slot is een elektrocardiografie (radiografisch onderzoek) nodig om het hartritme van de patiënt te beoordelen. Dit onderzoek meet de elektrische activiteit van het hart.

Differentiële diagnose

Soms verwart de arts amaurosis fugax met een migraineaanval, maar migraine duurt meestal meerdere uren terwijl amaurosis een kortere tijdsduur heeft. Ook volgende aandoeningen lijken op amaurosis fugax: arteriitis temporalis, cornea-abrasie (hoornvliesletsels), het droge ogen syndroom, multiple sclerose, optische neuritis, optische neuropathie, partiële epilepsieën, sikkelcelziekte en stuwingspapil.

Behandeling van de medische noodsituatie

De arts kijkt naar de oorzaak van amaurosis fugax en stemt hierop zijn behandeling af. Het is belangrijk dat de patiënt een beroerte voorkomt, want amaurosis fugax is reeds een kleine beroerte in het oog en is mogelijk de voorbode van een echte beroerte. Dit bewerkstelligt hij op verschillende manieren.

Zelfzorg

De patiënt beweegt bij amaurosis fugax voldoende. Zeker bij overgewicht is 60-90 minuten oefening per dag vereist, bij patiënten die goed op gewicht zijn, is 30 minuten voldoende. De patiënt stopt daarnaast met roken. Ook vermijdt hij vet voedsel en volgt hij een gezond, vetarm dieet. Daarbij hoort ook dat de patiënt niet meer dan 1 à 2 alcoholische dranken per dag inneemt. Bovendien is een gezonde bloeddruk belangrijk, zeker als de patiënt diabetes heeft of een beroerte heeft gehad.

Professionele medische zorg

Soms besluit de arts om geen behandeling in te zetten. De patiënt krijgt wel regelmatige onderzoeken van het hart en de halsslagaders. Bloedverdunnende medicijnen, in medische termen bekend als "anticoagulantia", verlagen het risico op een beroerte. Wanneer een groot deel van de halsslagader geblokkeerd is, voert de arts een carotis endarteriëctomie uit. Via deze operatie verwijdert hij de verstopping. De operatie is niet bij iedereen mogelijk en de arts baseert deze beslissing op de algehele gezondheid van de patiënt.

Prognose oogafwijking

De prognose van amaurosis fugax is beter voor kinderen dan voor volwassenen. Meestal is de oorzaak goedaardig, maar sommige patiënten hebben toch een ernstig onderliggend probleem zoals een trauma, vasculitis (bloedvatontsteking), het antifosfolipide antilichaam syndroom, sikkelcelziekte, en leukemie.

Complicaties van de kleine beroerte in het oog

De patiënt met amaurosis fugax heeft een grotere kans op het ontwikkelen van een beroerte. Wanneer een beroerte plaatsvindt, leidt dit tot een permanent verlies van het gezichtsvermogen, waardoor de patiënt blind wordt aan één oog, of tot een verlies van andere lichaamsfuncties.

Preventie van amaurosis fugax

Om amaurosis fugax te voorkomen, is het belangrijk om risicofactoren te minimaliseren. Dit betekent dat patiënten hun bloeddruk en cholesterol onder controle moeten houden, stoppen met roken, gezond moeten eten, regelmatig moeten bewegen en hun diabetes goed moeten beheersen. Het is ook raadzaam om regelmatig medische controles te ondergaan, vooral als er sprake is van onderliggende aandoeningen zoals hart- en vaatziekten of eerdere beroertes. Het tijdig behandelen van cardiovasculaire risicofactoren kan het risico op amaurosis fugax aanzienlijk verminderen.

Lees verder

• Plots blind aan één oog of beide ogen door aandoeningen
• Beroerte: Onvoldoende bloedtoevoer naar hersenen
• Retinale occlusie: Verstopping van bloedvaten van netvlies
• Ooginfarct: Afsluiting bloedvaten in netvlies
• Tijdelijk verlies van gezichtsvermogen (plots visusverlies)