De invloed van het gebruik van medicatie op de ogen
Medicijnen verminderen of voorkomen symptomen die veroorzaakt zijn door vele medische factoren. Deze geneesmiddelen hebben bijna altijd één of meer bijwerkingen of complicaties. In de meeste gevallen zijn dit vrij aspecifieke en milde symptomen maar soms veroorzaakt het gebruik van bepaalde medicijnen milde tot ernstige oogafwijkingen. De patiënt bespreekt steeds met de arts zijn medische geschiedenis want hierdoor weet de arts welk medicijn hij moet voorschrijven en kan hij rekening houden met de mogelijk gerelateerde bijwerkingen.
Alfablokkers
Functie
De behandeling van een hoge bloeddruk (
hypertensie) en
plasproblemen bij mannen die kampen met een
prostaatvergroting (benigne prostaathyperplasie) gebeurt door middel van
alfablokkers.
Ogen
Alfablokkers gaan mogelijk gepaard met het intra-operatieve Floppy Iris Syndroom, een oogaandoening die optreedt tijdens
cataractchirurgie. Het
medicijn tast de gladde verwijdende spieren van de iris aan waardoor de pupil vaak niet (goed) verwijdt. Hierdoor krimpt de pupil vaak spontaan tijdens de staaroperatie waardoor de operatie steeds moeilijker verloopt voor de chirurg.

Anti-aritmica schrijft de arts voor bij o.a. pijn op de borst /
Bron: Pexels, PixabayAnti-aritmica
Functie
Amiodarone (Cordarone, Pacerone) is een medicijn dat de arts inzet bij de behandeling van enkele
hartaandoeningen. Soms heeft de patiënt namelijk cardiale aritmieën, hetgeen in
medische termen gekend is als “onregelmatige hartritmes” of ook “Wolff Parkinson White”. Ook schrijft de arts dit medicament voor bij
angina pectoris. Angina pectoris staat voor aanvallen van hartkrampen die gepaard gaan met
pijn in de hartstreek,
angst en een
beklemmend gevoel op de borst door zuurstoftekort van het hart.
Ogen
Bijna alle patiënten ontwikkelen door de inname van Amiodarone kleine afzettingen in het hoornvlies, de lens, het netvlies, en de oogzenuw. Deze afzettingen zijn gegroepeerd is in een pluimvorm en lijken op de snorharen van een kat. Hoe hoger de dosis is die de patiënt inneemt, hoe uitgebreider deze afzettingen te vinden zijn in de ogen. Dit geneesmiddel leidt in veruit de meeste gevallen niet tot ernstige problemen met de
gezichtsscherpte, al ontstaan bij een aantal patiënten wel lenstroebelingen. Sommige patiënten ervaren eveneens
halo’s (kringen) rond lampen en andere lichtbronnen.
Keratitis (hoornvliesontsteking),
hoornvlieszweren, pijn aan de ogen,
cornea-oedeem (zwelling van het hoornvlies),
optische neuritis (
ontsteking van de oogzenuw),
retinopathie (
netvliesaandoening en
scotomen (blinde vlekken) zijn enkele oogaandoeningen die sporadisch optreden bij het langdurig nemen van deze hartmedicatie. Over het algemeen zijn echter weinig problemen te verwachten met het gezichtsvermogen. Tot slot verdwijnen de typische letsels en de mogelijk daarbij horende symptomen wanneer de patiënt stopt met de medicatie.
Anticholinergica
Functie
Dit medicijn zet de arts in als hulpmiddel bij
anesthesie want hierdoor ontspannen de spieren van de patiënt sneller en heeft de patiënt minder speekselproductie. Tevens is dit geneesmiddel bruikbaar bij allerlei ziekten en symptomen waaronder onder andere gastro-intestinale aandoeningen, neurologische aandoeningen,
longaandoeningen (bijvoorbeeld
astma en
COPD), hypertensie (een verhoogde bloeddruk),
spierstijfheid (
spasticiteit), …
Ogen
De patiënt heeft door het innemen van dit medicijn een waziger gezichtsvermogen door het effect op de accommodatiespieren. Tevens dilateren (verwijden) de pupillen wat bij sommige patiënten met een ondiepe voorkamer een aanval van
acuut gesloten hoek glaucoom uitlokt. Ook ander medicatiegebruik leidt mogelijk tot de ontwikkeling van glaucoom zoals niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (
NSAID's),
antibiotica,
diuretica (plastabletten) voor de behandeling van een hoge bloeddruk (hypertensie) en medicatie voor de behandeling van
acne (huidaandoening met ontsteking van
talgklieren).
Antihistaminica
Functie
Antihistaminica zijn geneesmiddelen die de arts voorschrijft bij tal van aandoeningen waaronder onder andere overgevoeligheidsreacties (zoals bij een oogbindvliesontsteking (conjunctivitis)),
brandend maagzuur,
zwaarlijvigheid en
auto-immuunaandoeningen.
Ogen
De patiënt heeft een grotere kans op het ontwikkelen van glaucoom bij het nemen van dit type medicatie.
Anti-malariamedicijnen
Functie
Patiënten met
malaria zijn vaak gebaat door het medicijn “Chloroquine”. Hydroxychloroquine is in te zetten bij vergelijkbare klinische symptomen en bij de behandeling van verschillende collageenaandoeningen zoals
systemische lupus erythematosus.
Ogen
Symptomen
Wanneer de patiënt deze medicijnen gedurende langere tijd regelmatig inneemt, ontstaan hoornvliestroebelingen (corneale opaciteiten) en maculaveranderingen. Deze gaan mogelijk gepaard met een visusdaling. Bij het medicament Hydroxychloroquine treden dezelfde bijwerkingen op, maar wel met een lagere frequentie bij een normale dosering. De retinopathie is asymptomatisch of leidt tot
metamorfopsie (een vervormd beeld) en moeilijkheden bij het lezen of het uitvoeren van de fijne visuele taken (als gevolg van scotomen). De gezichtsscherpte is meestal goed. Volgende symptomen treden mogelijk nog op als gevolg van de inname van deze medicijnen:
amblyopie (een lui oog),
plotse blindheid, cycloplegie (
verlamming van accomodatiespier in het oog),
diplopie (dubbelzien), donkere beelden zien,
fotofobie (overgevoeligheid voor licht), rode of groene halo’s zien (kringen rond lichtbronnen) en gele, knipperende lichten zien.
Onderzoeken door de oogarts
De oogarts voert naast een
uitgebreid oogonderzoek nog meerdere oogonderzoeken uit om de ooggerelateerde complicaties van Chloroquine in kaart te brengen waaronder een elektro-oculografie, een
elektroretinografie, een
fluoresceïneangiografie, een
kleurentest, een
kleurfundusfotografie (het in kaart brengen van de achterkant van de ogen) en een maculaonderzoek.
Differentiële diagnose
Een oogarts voert al deze onderzoeken uit want anders verwart hij de oogcomplicaties van Chloroquine mogelijk met volgende (oog)aandoeningen:
Antistollingsmiddelen
Functie
Antistollingsmiddelen vertragen de bloedstolling en voorkomen
bloedstolsels. Voorbeelden van antistollingsmiddelen zijn
aspirine, clopidogrel (Plavix),
Warfarine (Coumadin), heparine enzovoort.
Ogen
Normaalgezien veroorzaken antistollingsmiddelen heel weinig oculaire bijwerkingen. Ze veroorzaken geen
subconjunctivale bloedingen (bloedingen onder het
oogbindvlies), maar ze verlengen mogelijk wel de bloedingstijd van dit type oogbloedingen. In sommige gevallen stopt de patiënt met dit soort medicatie voordat oogchirurgie plaatsvindt. Daarnaast verhoogt het frequente gebruik van aspirine het risico op leeftijdsgebonden maculadegeneratie. Dit risico verhoogt naarmate de patiënt meer aspirine gebruikt.
Bisfosfonaten
Functie
Bisfosfonaten zijn geneesmiddelen die de patiënt gebruikt voor diverse botaandoeningen, zoals
uitgezaaide kanker naar de botten (
botmetastasen), de
ziekte van Paget (chronische ontsteking van het bot) en
osteoporose (verlies van botmassa met risico op
botbreuken). Ook patiënten met
kanker die lijden aan
hypercalciëmie (verhoogd calciumgehalte van het bloed) zijn gebaat bij dit medicijn.
Ogen
Af en toe ontstaat een ontsteking van de oogkas, maar ook
uveïtis en
scleritis zijn bijwerkingen die optreden bij het nemen van bisfosfonaten. De oculaire bijwerkingen zijn omkeerbaar wanneer de patiënt stopt met de medicatie. Andere symptomen zijn een
wazig gezichtsvermogen,
oogpijn,
conjunctivitis (oogbindvliesontsteking) en bilaterale
anterieure uveïtis (oogontsteking van straallichaam en iris, en dit aan beide ogen).
Corticosteroïden
Functie
Corticosteroïden zijn zeer krachtige, ontstekingsremmende medicijnen die de arts bijvoorbeeld inzet bij uiteenlopende aandoeningen zoals onder andere
anemie,
artritis (gewrichtsontsteking), astma, chronisch obstructief longlijden (COPD),
leukemie, systemische lupus erythematosus en
netelroos (
huidziekte met jeukende bultjes op het huidoppervlak). Ook zijn corticosteroïden medicijnen die de patiënt soms gebruikt als vervanging van het bijnierschorshormoon wanneer de patiënt dit zelf niet aanmaakt.
Ogen
Wanneer de patiënt deze geneesmiddelen gedurende langere tijd inneemt, leidt dit tot chronisch
open-hoek glaucoom en
cataract (staar: troebele ooglens). Ook is een verminderde gezichtsscherpte mogelijk door de inname van dit medicijn. Doordat deze complicaties mogelijk een ernstig visusverlies veroorzaken, krijgt de patiënt die langdurig deze medicijnen gebruikt, twee à vier keer per jaar een uitgebreid oogonderzoek bij de oogarts. Bij pijn,
oogafscheiding, fotofobie (overgevoeligheid voor licht) of roodheid gebeurt een oogonderzoek zo snel mogelijk.
Tranquillizers
Tranquillizers zoals Valium, Lorazepam, Temesta, … zijn kalmerende geneesmiddelen. Bij regelmatige inname verminderen ze de traanproductie. De patiënt krijgt hierdoor last van
droge ogen of hij heeft hierdoor meer
irritatie.
Vitamine A
Vitamine A is in veel gevallen gunstig voor vooral de goede functie van de netvlies van het oog. Een overmatige inname van vitamine A is echter schadelijk. Door een grote inname van vitamine A of voedingsproducten waarin grote hoeveelheden vitamine A zitten (zoals lever of levertraan), ontstaat
pseudotumor cerebri (verhoogde druk in schedel). Hierbij ontstaat bij de patiënt een verhoogde druk van het vocht rond de
hersenen (verhoogde intracraniële druk). Dit leidt tot een zichtbare zwelling van de oogzenuw in het oog, en resulteert in symptomen van
hoofdpijn en gezichtsstoornissen.
Lees verder