Diabetische retinopathie: Oogaandoening door diabetes

Diabetische retinopathie is een ernstige complicatie van diabetes mellitus (suikerziekte) die ontstaat door langdurig verhoogde bloedsuikerspiegels. Deze aandoening tast de bloedvaten in het netvlies, de lichtgevoelige laag aan de achterkant van het oog, aan. De bloedvaten kunnen zwellen, leeglopen, volledig verstopt raken of abnormaal groeien op het netvlies. Zonder tijdige diagnose en behandeling kan diabetische retinopathie leiden tot blindheid. Omdat het gezichtsvermogen geleidelijk afneemt, zijn regelmatige controles essentieel. In latere stadia van de aandoening kunnen zowel medicatie als chirurgische ingrepen noodzakelijk zijn.

• Oorzaken diabetische retinopathie: Schade aan bloedvaten in het netvlies
• Andere diabetesgerelateerde oogaandoeningen
• Risicofactoren voor diabetische retinopathie
• Symptomen van diabetische retinopathie
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van oogproblemen bij diabetes
• Complicaties van diabetes en oogproblemen: Verminderd of verlies van gezichtsvermogen
• Preventie van oogaandoeningen bij diabetes

Oorzaken diabetische retinopathie: Schade aan bloedvaten in het netvlies

Diabetische retinopathie ontstaat door schade aan de bloedvaten van het netvlies. Het netvlies is de lichtgevoelige laag aan de achterkant van het oog die licht en beelden omzet in zenuwsignalen die naar de hersenen worden gestuurd. Deze aandoening is een belangrijke oorzaak van verminderd gezichtsvermogen en blindheid bij mensen met diabetes, zowel type 1 als type 2 diabetes mellitus.

Andere diabetesgerelateerde oogaandoeningen

Naast diabetische retinopathie kunnen ook andere oogaandoeningen optreden bij diabetes:

• Cataract: Vertroebeling van de ooglens, wat leidt tot verminderd zicht.
• Glaucoom: Verhoogde druk in het oog die kan leiden tot schade aan de oogzenuw en uiteindelijk tot blindheid.
• Wazig gezichtsvermogen: Kan ontstaan door schommelingen in de bloedsuikerspiegel die de lens van het oog beïnvloeden. Dit verschilt van diabetische retinopathie.
• Macula-oedeem: Vochtophoping in het gebied van het netvlies dat verantwoordelijk is voor het scherpe centrale zicht.
• Netvliesloslating: Verlies van contact van een deel van het netvlies met de achterkant van de oogbol door littekenvorming.

Risicofactoren voor diabetische retinopathie

Factoren die het risico op het ontwikkelen van diabetische retinopathie verhogen zijn onder andere chronische diabetes mellitus, een hoog cholesterolgehalte, een hoge bloeddruk (ook wel hypertensie genoemd), slecht gecontroleerde bloedsuikerspiegels en roken. Fysieke inspanning kan de reeds aanwezige schade aan de bloedvaten in het oog bij sommige patiënten verergeren. Zwangere vrouwen en mensen van Aziatische of Afro-Caribische afkomst hebben ook een verhoogd risico op het ontwikkelen van diabetische retinopathie.

Symptomen van diabetische retinopathie

Diabetische retinopathie ontwikkelt zich vaak langzaam, waardoor de symptomen pas na verloop van tijd merkbaar worden, meestal in beide ogen. Mogelijke symptomen zijn:

• Verminderde gezichtsscherpte en wazig zicht.
• Floaters (drijvers) in het gezichtsveld.
• Scotomen (schaduwen of ontbrekende delen in het gezichtsvermogen).
• Nachtblindheid (moeite met zien bij weinig licht).
• Bloedingen in het netvlies (netvliesbloedingen).
• Oogpijn en rode ogen.

Deze symptomen kunnen geleidelijk leiden tot verlies van gezichtsvermogen.

Diagnose en onderzoeken

Oogonderzoek

Een uitgebreid oogonderzoek is noodzakelijk voor de diagnose van diabetische retinopathie. De oogarts gebruikt een oogspiegel om het netvlies te bekijken, een procedure die oftalmoscopie wordt genoemd. Tijdens dit onderzoek worden mydriatica (oogdruppels) gebruikt om de pupillen te verwijden. De arts zoekt naar veranderingen in de bloedvaten van het netvlies, lekkende bloedvaten, vetafzettingen, zwelling van de macula, lensveranderingen en schade aan zenuwweefsel.

Diagnostisch onderzoek

Naast het oogonderzoek kunnen aanvullende diagnostische onderzoeken nodig zijn:

• Een tonometrie om de oogdruk te meten (tonometrie).
• Fluorescentieangiografie om beelden van het netvlies te verkrijgen (fluorescentieangiografie).
• Een OCT-scan (optische coherentie tomografie) voor gedetailleerde beelden van het netvlies.

Differentiële diagnose

Er zijn verschillende aandoeningen met symptomen die kunnen lijken op diabetische retinopathie, waardoor een juiste diagnose cruciaal is:

• Hemoglobinopathie retinopathie
• Oculair ischemisch syndroom
• Terson syndroom
• Macroaneurysma
• Macula-oedeem
• Sikkelcelziekte
• Valsalva retinopathie

Behandeling van oogproblemen bij diabetes

Het vroegtijdig opsporen van symptomen van diabetische retinopathie is cruciaal om blindheid te voorkomen. In een vroeg stadium kan behandeling soms niet nodig zijn, maar regelmatige controles zijn essentieel. Bij neovascularisatie (de vorming van nieuwe, abnormale bloedvaten) of macula-oedeem is behandeling wel noodzakelijk. De belangrijkste behandelingsopties zijn:

• Ooglaseren: Fotocoagulatie, waarbij kleine brandwonden worden gecreëerd op de plekken met abnormale bloedvaten in het netvlies. Dit helpt de groei van nieuwe bloedvaten tegen te gaan of bestaande abnormale bloedvaten te laten krimpen.
• Chirurgische ingreep: Een vitrectomie, waarbij het glasvocht en eventuele bloedingen in het oog worden verwijderd. Dit kan ook worden ingezet om een netvliesloslating te herstellen.
• Injecties: Geneesmiddelen worden in de oogbol geïnjecteerd om de groei van abnormale bloedvaten te remmen en ontstekingen te verminderen.
• Medicatie: Indien nodig worden ook medicijnen voorgeschreven om de bloedsuikerspiegel te verlagen en beter te controleren.

Complicaties van diabetes en oogproblemen: Verminderd of verlies van gezichtsvermogen

Indien diabetische retinopathie niet tijdig wordt gediagnosticeerd en behandeld, kan dit leiden tot verminderd gezichtsvermogen en uiteindelijk tot blindheid.

Preventie van oogaandoeningen bij diabetes

Om de ontwikkeling van diabetische retinopathie te voorkomen, is het belangrijk om de bloedsuikerspiegel, bloeddruk en cholesterolgehalte goed onder controle te houden. Dit kan door:

• Niet te roken.
• Een gevarieerde en gezonde voeding te volgen.
• Regelmatig te bewegen, waarbij advies van de oogarts nuttig kan zijn om te voorkomen dat fysieke inspanning de symptomen verergert.
• Regelmatig controlebezoeken aan verschillende zorgverleners te plannen en jaarlijks een oogonderzoek te laten uitvoeren door een oogarts.

Lees verder

• Retinopathie: Schade aan het netvlies van oog of ogen
• Complicaties diabetes mellitus (suikerziekte): Oogproblemen
• Netvlies: Aandoeningen en problemen met retina in het oog