Floaters: Drijvers (mouches volantes, vlekken) in oog zien

Floaters zijn bewegende vliegjes, kleine zwarte puntjes of schimmige stippen, grote wolkachtige vlekken of lange, smalle draden die de patiënt in het gezichtsveld ziet bewegen. Deze variëren in vorm, grootte en aantal. Dit vrijwel steeds onschuldig fenomeen is het gevolg van lichtbrekende substanties of structuren in het corpus vitreum (glasvocht). Meestal leren de hersenen prima omgaan met floaters die bij het natuurlijk verouderingsproces horen. Af en toe zijn floaters het voorteken van een netvliesscheur, een netvliesloslating of uveïtis. Veelal is een behandeling niet vereist, al is deze wel mogelijk wanneer de floaters aanhouden en het gezichtsvermogen is aangetast, of wanneer een onderliggende oogaandoening aanwezig is.

• Synoniemen floaters
• Oorzaken drijvers: Proteïnestructuren die in glasvocht van oog zweven
• Symptomen: Bewegende vlekken (mouches volantes) in oog zien
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling oogafwijking: Chirurgie bij floaters, netvliesloslating en uveïtis
• Preventie: Bewegende vliegjes zien

Synoniemen floaters

Floaters in het oog zijn ook gekend onder deze synoniemen

• Bellen zien
• Draden zien
• Drijvers zien
• Glasvochttroebeling
• Klonten zien
• Mouches volantes
• Myiodesopsie
• Scotopsie
• Stofwebben zien
• Vlekken zien
• Vliegjes zien

Oorzaken drijvers: Proteïnestructuren die in glasvocht van oog zweven

Drijvers zijn kleine stukjes proteïnestructuren (puin) en cellulaire restmaterialen die in het glasvocht (corpus vitreum = glasachtig lichaam) van het oog zweven door een glasvochtloslating. Glasvocht is een heldere, geleiachtige stof die de ruimte in het midden van de oogbol vult. De proteïnestructuren werpen schaduwen op het netvlies (het lichtgevoelige weefsel aan de achterkant van het oog). Bij floaters ziet de patiënt deze schaduwen. Drijvers treden vaak op naarmate de ogen verouderen met de leeftijd. Door een verminderde hoeveelheid glasvocht ontstaat bovendien mogelijk een glasvochtcollaps. Ook bij diabetes mellitus (suikerziekte) of een oogtrauma ontstaan zwevende vlekjes in het gezichtsveld. In zeldzame gevallen zijn drijvers een teken van een netvliesscheur, een netvliesloslating (beiden netvliesaandoeningen) of uveïtis (een type oogontsteking waarbij de middelste laag in het oog is aangetast).

Symptomen: Bewegende vlekken (mouches volantes) in oog zien

Drijvers treden soms op zonder dat een patiënt dit merkt. Dit komt omdat de hersenen zich voortdurend aanpassen aan veranderingen in het gezichtsvermogen en de drijvers leert negeren zodat ze het gezichtsvermogen niet aantasten. Soms ontstaan erg veel floaters in het gezichtsveld, terwijl andere patiënten maar één of twee grote floaters zien. De meeste floaters zijn klein en verplaatsen zich snel uit het gezichtsveld. Drijvers zijn vaak het meest merkbaar wanneer de patiënt kijkt naar een lichtgekleurde achtergrond, zoals een witte muur of een heldere hemel. Drijvers zijn meestal onschuldig en hebben geen significante invloed op het gezichtsvermogen. Het is echter belangrijk om, zeker bij floaters, regelmatig de ogen laten controleren door een oogarts. Door grotere floaters is de patiënt mogelijk afgeleid en zijn taken waarvoor veel concentratie vereist is zoals lezen of autorijden, bemoeilijkt.

Diagnose en onderzoeken

Contact opnemen met de arts

Indien de patiënt toch plots meer andere vormen van floaters waarneemt, is het goed om de oogarts te raadplegen. Daarnaast merken sommige patiënten een verlies van het gezichtsvermogen, wat potentieel wijst op een netvliesscheur of netvliesloslating. Wanneer de floaters tevens gepaard gaan met een rood oog, een verminderd gezichtsvermogen en pijnlijke lichtschuwheid, is mogelijk sprake van de oogontsteking "uveïtis".

Oogonderzoek

De oogarts onderzoekt bij een standaard oogonderzoek het netvlies (de retina) aan de achterkant van het oog. Hij gebruikt hiervoor ook nog een spleetlamp (oftalmoscopie). Hij verwijdt daarnaast de ogen met speciale oogdruppels, in medische termen gekend als "mydriatica". Na het oogonderzoek mag de patiënt niet autorijden omdat de patiënt door de pupil verwijdende oogdruppels wazig ziet (wazig gezichtsvermogen) en lichtschuw is (fotofobie). De oogarts voert daarnaast nog een tonometrie (oogdrukmeting) uit waarvoor hij eerst nog oogverdoving toepast.

Behandeling oogafwijking: Chirurgie bij floaters, netvliesloslating en uveïtis

Floaters

Meestal veroorzaken floaters geen problemen en is een behandeling niet vereist. De hersenen leren namelijk floaters te negeren. Als de drijvers na verloop van tijd niet verbeteren, of wanneer ze het gezichtsvermogen aanzienlijk beïnvloeden, is een chirurgische ingreep aanbevolen. De chirurg verwijdert door middel van een vitrectomie het glasvocht in de ogen, samen met de drijvende proteïnestructuren. Daarna vervangt hij deze door een zoutoplossing. Mogelijke risico's omvatten een netvliesscheur, netvliesloslating en cataract (staar: troebele ooglens). Af en toe is een laserbehandeling nuttig bij het behandelen van floaters. Floaterlaser, YAG Floaterectomie, YAG vitreolyse en YAG vitreolysis zijn de synoniemen voor deze speciale floaterlaserbehandeling. Deze lasertechniek past de oogarts slechts zelden toe omdat deze moeilijk aan te leren is, niet kostendekkend is en hiervoor weinig geschikte apparatuur voorhanden is.

Netvliesloslating

Bij een netvliesloslating is een operatie vereist. Mogelijke operatietechnieken zijn een pneumatische retinopexie of sclerale knik vereist. Zonder behandeling resulteert een netvliesloslating vrijwel steeds in het volledig verlies van het gezichtsvermogen.

Uveïtis

Een donkere bril, pijnstillers (zoals paracetamol), cyclopische oogdruppels, orale corticosteroïden of steroïden via een ooginjectie zijn nuttige behandelingsvormen bij uveïtis. Ook immunosuppressiva (geneesmiddelen die het immuunsysteem onderdrukken) zijn nuttig. Af en toe is een chirurgische ingreep (vitrectomie) vereist, vooral bij chronische uveïtis en in het geval floaters aanwezig zijn.

Preventie: Bewegende vliegjes zien

Drijvers zijn veelal niet te voorkomen omdat ze een deel van het natuurlijke verouderingsproces zijn.

Lees verder

• Netvliesloslating: Loslaten van netvlies (retina) van oog
• Uveïtis: Ontsteking uvea, middelste laag oog (oogontsteking)