Zwart bewegend vlekje of draadje in oog: mouches volantes

Heb je last van een bewegend zwart vlekje voor je oog? Dit kan wijzen op mouches volantes, wat letterlijk 'vliegende vliegjes' betekent. Je ziet met één of beide ogen zwarte, zwevende vlekjes, puntjes of draadjes, vooral bij een heldere achtergrond als een blauwe hemel. Deze vlekjes bewegen of dansen als het ware en zitten niet op op één plek. De vlekjes bewegen mee met de richting waarnaar je kijkt, maar dan net iets langzamer. Het hebben van mouches volantes kan meestal geen kwaad, maar kan wel vervelend en irritant zijn. Soms wordt het na een paar weken of maanden minder of wen je eraan. Als je er heel van last van hebt, zijn er twee behandelmogelijkheden om deze zwarte bewegende vlekjes of draadjes voor je ogen kwijt te raken: een laserbehandeling of een operatieve ingreep.

• Wat zijn mouches volantes?
• Bewegende vlekjes of draadje in je blikveld
• Ermee leren leven
• Synoniemen
• Oorzaken van mouches volantes
• Symptomen: zwart bewegend vlekje of draadje in oog
• Wanneer de huisarts inschakelen?
• Onderzoek en diagnose
• Vraaggesprek
• Oogonderzoek
• Vervolgonderzoek
• Differentiële diagnose
• Behandeling van mouches volantes
• Laserbehandeling van mouches volantes
• Vitrectomie
• Verloop en prognose

Wat zijn mouches volantes?

Bewegende vlekjes of draadje in je blikveld

Mouches volantes zijn kleine bewegende vlekjes of draadjes die in je blikveld verschijnen. Zij kunnen vooral merkbaar zijn wanneer je kijkt naar een heldere achtergrond, zoals een wit papier of een blauwe hemel. De aandoening kan vervelend en irritant zijn, maar het kan meestal geen kwaad. Over het algemeen interfereren ze niet met je gezichtsvermogen. Soms kan een relatief grote zwarte, zwevend vlek, punt of draad, een subtiele schaduw werpen over je zicht. Maar dit gebeurt alleen bij een bepaalde lichtinval.

Ermee leren leven

Het merendeel van de mensen die wel eens last hebben van mouches volantes leren ermee leven door ze te negeren. Vaak verdwijnen ze gedurende maanden tot jaren naar de achtergrond, waarna ze weer terugkomen. Slechts zelden zijn mouches volantes dermate hinderlijk dat behandeling overwogen wordt.

Synoniemen

Mouches volantes staan ook wel bekend als:

• floating specks;
• floaters;
• drijvertjes;
• zwevers;
• scotopsie;
• glasvochttroebeling.

Oorzaken van mouches volantes

Het oog is opgebouwd als een bol, met aan de voorzijde de lens en aan de achterzijde het netvlies, welke uit circa 126 miljoen zintuigcellen bestaat. De bol is opgevuld met heldere gelei, zogeheten 'glasvocht', ook wel glasachtig lichaam genoemd. Met het ouder worden wordt niet alleen het glasvocht minder, maar ook de samenstelling van dit glasvocht verandert en er kunnen klonteringen of troebelingen in het glasvocht ontstaan, welke ervaren worden als floaters. Iedereen krijgt hiermee vroeg of laat te maken. Het hoort bij het normale verouderingsproces.

Symptomen: zwart bewegend vlekje of draadje in oog

Mouches volantes zie je vooral bij een heldere achtergrond als een blauwe hemel. Ze lijken over het algemeen weg te schieten wanneer je je probeert te concentreren op deze vlekjes. Floaters kunnen ervaren worden in verschillende vormen, zoals:

• zwarte of grijze stippen;
• zwevende of dansende vlekjes;
• draadachtige strengen;
• slierten;
• soort spinnetjes;
• spinnenwebben;
• vliegjes;
• ringvormige vlekken.

Floaters zitten niet vast op één plek, maar ze bewegen mee met de richting waarnaar je kijkt, wel iets langzamer. Floaters kunnen in één oog of in beide ogen optreden. De meeste mensen hebben binnen een paar weken minder last van de floaters, maar na verloop van tijd – weken of maanden – kunnen ze terugkomen.

Wanneer de huisarts inschakelen?

Soms zijn floaters een symptoom van een meer ernstige onderliggende aandoening. Als je een toename van het aantal floaters opmerkt, dien je onmiddellijk medische hulp in te schakelen. Dit is vooral belangrijk als de mouches volantes worden begeleid door lichtflitsen of een eenzijdig verlies van je zicht. Als je last krijgt van deze klachten, neem dan onverwijld contact op met een arts. Zonder snelle en adequate behandeling, kan dit leiden tot permanent verlies van het gezichtsvermogen. Deze symptomen kunnen worden veroorzaakt door een zwakke plek in het netvlies wat kan overgaan in een netvliesloslating: het loslaten van het netvlies van diepere lagen van het oog. Symptomen van een netvliesloslating zijn:

• een toename van de zogenaamde mouches volantes: het zien van vlekken of zwevertjes;
• het zien van lichtflitsen;
• het ervaren van een schaduw of waas over het gezichtsveld, vaak een wazige vlek aan de buitenzijde (links, rechte, onder of boven), welke niet meer wegtrekt en ook niet meebeweegt;
• troebel zicht;
• acute verslechtering van het zicht.

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek

Als dit de eerste keer is dat je iets ziet dat buiten je oog niet bestaat, raadpleeg in de geval de huisarts. Het kan hierbij gaan om onschadelijke mouches volantes, maar het kan ook een andere ziekte zijn. Om een diagnose te stellen, zal de arts eerst vragen naar je klachten en daarna je medische geschiedenis in ogenschouw nemen. Daarna volgt lichamelijk onderzoek. Voor het oogonderzoek stelt de arts onder meer de volgende vragen:

• Wat zie je als je naar een witte muur kijkt?
• Wanneer realiseerde je je voor het eerst dat je zwarte bewegende vlekjes of draadjes ziet?
• Zijn de symptomen plotseling verschenen of zijn ze plotseling erger geworden?
• Zijn het individuele punten en strepen die je ziet, of eerder roetige regen en sneeuwbuien?
• Merk je lichtflitsen op?
• Ben je bijziend?
• Heb je in het verleden een netvliesloslating in het andere oog gehad?

Oogonderzoek

De arts kan het nodig vinden om een spleetlamponderzoek door de oogarts te laten uitvoeren. De arts zal eerst oogdruppels geven die de pupil verwijden. Je zit achter de spleetlamp met je kin op een steun. Het licht van de spleetlamp kan even fel zijn, maar is niet pijnlijk. Met een felle lamp, een spleetlamp genoemd, schijnt de arts van opzij een licht in je oog en kijkt hij vervolgens door een vergrootglas naar de afzonderlijke componenten, van de oogleden tot de verschillende lagen van het hoornvlies en het glasvocht. Op deze manier kan de arts ze beoordelen op hun uiterlijk. Dit onderzoek is pijnloos en ongecompliceerd. Door de oogdruppels die worden gegeven, kan het gezichtsvermogen enkele uren lang verminderd zijn. Je mag daarom niet rijden totdat het effect is verdwenen.

Vervolgonderzoek

Als het spleetlamponderzoek geen duidelijke diagnose van mouches volantes mogelijk maakt of als de medische geschiedenis niet volledig sluitend is, kunnen andere onderzoeken worden uitgevoerd. Deze omvatten:

• echografie
• röntgenfoto
• computertomografie (CT-scan)
• magnetische resonantiebeeldvorming (MRI-scan)

De echografie wordt voornamelijk gebruikt om netvliesloslating te detecteren of uit te sluiten. De andere methoden helpen de mogelijkheid uit te sluiten dat een vreemd lichaam in het oog symptomen veroorzaakt die lijken op oogdrijvers (mouches volantes).

Differentiële diagnose

Naast de diagnose mouches volantes, zijn ook andere ziekten met vergelijkbare symptomen mogelijk. Bovenal moet een netvliesloslating of netvliesscheuring worden onderscheiden van mouches volantes, omdat in deze gevallen onmiddellijke actie vereist is. Bij een netvliesscheur verschijnen de tekenen meestal plotseling. He neemt vaak lichtflitsen of bliksemschichten waar en een soort roetige regen. Je kunt bij een netvliesloslating ook vlekjes, spinnetjes, sliertjes en stipjes zien, evenals een donkere vlek. Daarnaast zijn ook ziekten zoals glasvochtbloeding of uveïtis (de verzamelnaam voor alle inwendige ontstekingen in het oog) mogelijk.

Behandeling van mouches volantes

Goedaardige floaters behoeven bijna nooit medische behandeling. Als je ze hinderlijk vindt, kun je ze verder uit je gezichtsveld krijgen door met je ogen te bewegen. Deze manoeuvre verplaatst de vloeistof in je ogen. Omhoog en omlaag kijken is meestal effectiever dan kijken van links naar rechts. Na een paar maanden ben je er vaak aan gewend of is de floater naar een minder hinderlijke plek verschoven. Ook kunnen de floaters verbeteren.

Als floaters erg hinderlijk zijn en je ze niet kunt negeren, zijn er in principe twee behandelmogelijkheden.

Laserbehandeling van mouches volantes

Een laserbehandeling met een YAG laser (waarmee floaters verdampt worden) is het minst ingrijpend en voor de meerderheid van de gevallen voldoende. Het succespercentage van deze behandeling ligt iets boven de 90% en complicaties treden slechts zelden op (<0,1%). de meeste floaters kunnen met laser worden behandeld, tenzij ze te dicht bij het netvlies of lens bevinden. Nadeel is dat het een tijdrovende behandeling is en niet alle zorgverzekeraars betalen de (gehele) behandeling. Vaak zijn er meerdere behandelingen nodig.

Vitrectomie

Vitrectomie is de meest effectieve behandeling van floaters. Dit is een operatie waarbij het hele glasachtig lichaam wordt verwijderd. Mogelijke complicaties zijn staar en netvliesloslating. Grote floaters dicht op de retina (het netvlies), zeer dikke floater en zeer uitgebreide floaters moeten meestal operatief behandeld worden. Een laserbehandeling is dan geen optie.

Verloop en prognose

Floaters of mouches volantes vereisen meestal geen verdere behandeling door een arts en de symptomen verbeteren na verloop van tijd. De mouches volantes verdwijnen vaak volledig en vanzelf. Dit kan echter enkele jaren duren. Beetje bij beetje worden de zwart bewegend vlekjes of draadjes in oog minder, omdat de vezels en het hele glasachtige lichaam zich van het netvlies verwijderen en daardoor minder in het gezichtsveld zijn. Laat je ogen regelmatig onderzoeken door een oogarts, aangezien er bepaalde ziekten zijn die alleen door onderzoek kunnen worden opgespoord en soms onopgemerkt voor je blijven.

Als algemene regel geldt dat wanneer mouches volantes of floaters voor het eerst optreden, je een oogarts moet raadplegen. De arts kan je vertellen of het om een onschadelijke glasvochtvertroebeling gaat of niet. In ongeveer 15 procent van de gevallen is het eerste optreden van mouches volantes een scheurtje in het netvlies. Je moet ook een arts raadplegen als je plotseling vliegende muggen in zwermen of dichte roetachtige regen ziet. Net als lichtflitsen kunnen deze wijzen op een naderend loslaten van het netvlies.

Lees verder

• Achterste glasvochtloslating: symptomen en behandeling
• Oogaandoeningen: soorten oogaandoeningen en symptomen
• Oogaandoeningen: rood oog/rode ogen; jeuk/afscheiding/tranen
• Oogmigraine: symptomen, oorzaak en behandeling oogmigraine
• Oogflikkeringen: oorzaken en behandeling van flikkeringen