Witte, bruine en vlekjes op tanden, oorzaak en behandeling

Tanden en kiezen kunnen verkleurd raken door invloeden van buitenaf, maar ook door een andere oorzaak. Vaak gaat het om witte vlekjes, zwarte of bruine vlekken. Vooral de voortanden zien er snel lelijk uit. Vaak is het al halve werk al gedaan wanneer de oorzaak aangepakt wordt. Toch verdwijnt de verkleuring aan het gebit niet zomaar: deze moet behandeld worden. Het gebit heeft een vaste kleur die varieert van wit tot donkergeel. Enerzijds is de kleur van het gebit erfelijk bepaald en anderzijds bepalen invloeden van buitenaf zoals voeding de kleur van het gebit. Op zich is een wat donkerder gekleurd gebit voor veel mensen geen probleem, maar wel wanneer er vlekken ontstaan. Vlekken springen veel meer in het oog en vaak willen mensen van deze lelijke vlekken af. Er zijn witte, bruine of zwarte vlekken die op tanden en kiezen kunnen ontstaan.

Witte vlekken op de tanden

Witte vlekjes komen vaak op de voortanden voor. Het gaat in de meeste gevallen om ontkalkingsvlekken. Bacteriën in de mondholte zetten suikers uit voeding om in een zuur dat het tandglazuur aantast. Het gevolg: de bekende ontkalkingsvlekken, zichtbaar als witte vlekken. Vooral bij jongeren die een beugel hebben gedragen wordt dit veel gezien. Jongeren zijn over het algemeen minder gemotiveerd om tijdens de beugelperiode goed te blijven poetsen. na het weghalen van de vaste beugel worden ontkalkingsvlekken gezien op de plaats waar de brackets zaten. GC tooth mousse is een middel dat kan helpen bij het minimaliseren van deze witte vlekken. Het middel kan tijdelijk gebruikt worden. Bij langdurig gebruik wordt aangeraden te overleggen met de tandarts. Een aantal tandartsen kent dit middel niet voldoende om hierover advies te geven.

Een andere oorzaak van witte vlekken op de tanden is mottled enamel/fluorose. Dit ontstaat door een te hoge blootstelling aan fluoride gedurende de kinderjaren. Vroeger werd er extra fluoride aan het drinkwater toegevoegd en werd geadviseerd om jonge kinderen extra fluoride-tabletjes te geven. Hoewel fluoride het tandglazuur steviger maakt kent een overdosis duidelijk zijn nadelen. Vanaf 2008 wordt er in Nederland en België geen fluoride meer via het drinkwater toegevoegd en zit er beduidend minder fluoride in kindertandpasta. Extra fluoride-tabletjes zijn alleen nodig om advies van de (tand)arts.

Bij jonge kinderen kunnen witte vlekjes op de tanden ook ontstaan door koorts wanneer het kind ziek is. De glazuurvormende cellen reageren gevoelig op een verhoging van de lichaamstemperatuur waardoor er witte vlekken tijdens de vorming van het glazuur kan ontstaan. Verder kunnen witte vlekjes bij kinderen ontstaan door een mond-ademhaling, waardoor het gevoelige glazuur uitdroogt en vlekken vertoont.

Tanden die bruin verkleuren of vlekken hebben

Ontkalkingsvlekken die eerst wit waren kunnen later bruin verkleuren. Dit komt doordat voedingsstoffen in de vlekken worden opgenomen. Bij bruine vlekken wordt het lastiger om deze te verwijderen. Ook door fluorose, dat begint als witte vlekken, kunnen later bruine vlekken ontstaan.

Bruine vlekken kunnen ook ontstaan door het gebruik van mondspoelingen zoals chloorhexidine en listerine. Let bij het gebruik van deze middelen goed op dat ze niet vlak na het drinken van thee of wijn worden gebruikt. Deze middelen trekken verkleurende deeltjes ui voedingsmiddelen aan waardoor er bruine vlekken op de tanden ontstaan. De tandarts of mondhygiëniste kan deze vlekken wegwerken door het polijsten van de tanden. Het bleken van de tanden is een wat grondigere aanpak die vaak niet nodig is voor enkele vlekjes.

Tandsteen geeft ook bruine vlekken, vaak aan de binnenkant van de mond omdat zich hier makkelijker tandplak opstapelt. Tandsteen is uitgeharde tandplak die tijdens het poetsen onvoldoende is verwijderd. Aan het oppervlak van tandsteen hecht zich makkelijk nieuwe tandplak dat ook weer tandsteen wordt. Tandsteen kan niet zelf verwijderd worden maar wordt met apparatuur of een haakje verwijderd door de mondhygiëniste of de tandarts. Tandsteen dat niet verwijderd wordt kan een beginnend gaatje vormen. Deze kan ook bruin kleuren en later zwart worden.

Het gebit vertoont zwarte vlekken

Zoals hierboven al vermeld is, is een zwart vlekje soms een gaatje in de tand of kies. Dit begint als een bruine vlek die uiteindelijk zwart wordt. Niet altijd wordt de bruine vlek opgemerkt en men ziet dan plots een zwart vlekje. Toch heeft een zwarte vlek geen gaatje (cariës) te zijn. Het kan ook cariës zijn die geremineraliseerd of gestopt is. De cariës 'groeit' dan niet langer door.

Zwarte vlekken kunnen ook ontstaan door kleurende stoffen uit voedingsmiddelen of genotsmiddelen, met name tabak, koffie en thee bezitten deze eigenschap. Drop kleurt de tanden ook soms zwart. Kleurende stoffen hechten zich vooral aan tandplak en tandsteen. De tandarts of mondhygiënist kan de tanden schoonmaken middels polijsten. De vlekken komen vaak wel weer terug wanneer de voeding niet veranderd wordt.

Vlekken voorkomen

Het voorkomen van vlekken is vaak simpel: een goede mondhygiëne en op tijd naar de tandarts. Daarnaast opletten met middelen die de tanden snel verkleuren zoals drop, koffie, thee, wijn, tabak, vooral in combinatie met mondspoelingen. Sommige mensen hebben meer aanleg om vlekjes op tanden of kiezen te ontwikkelen. Vaak ziet men dit binnen één familie meermalen terug. Hier is vrij weinig aan te doen, maar met behulp van extra mondhygiëne is het ergste leed te voorkomen.