Oogflikkeringen: oorzaken en behandeling van flikkeringen

De ogen zijn de vensters op de wereld. Alles wat je zicht beperkt, ervaar je daarom snel als zorgwekkend. Visuele stoornissen kunnen optreden in de meest uiteenlopende vormen. De onderliggende oorzaken zijn net zo divers als de verschijnselen die je zicht aantasten. Een van deze visuele stoornissen zijn flikkerende beelden of oogflikkeringen. De visuele stoornissen gaan meestal gepaard met flikkerende lichtverschijnselen in de vorm van punten, pieken of flitsen. De flikkering kan aan één kant of in beide ogen tegelijk verschijnen en zowel in het midden als aan de rand van het gezichtsveld. Bovendien is het flikkeren van de ogen merkbaar, zelfs als de ogen gesloten zijn. De oorzaken kunnen heel verschillend zijn. Vaak komt dit door een tekort aan voedingsstoffen, vermoeidheid, stress of vermoeide ogen, bijvoorbeeld door lange dagen achter de computer te werken. Vaak zijn de visuele stoornissen ook een voorbode van migraine.

• Wat zijn oogflikkeringen?
• Oorzaken van permanente flikkeringen voor het oog
• Velerlei oorzaken
• Diabetes
• Bloedsomloopstoornis
• Glaucoom en multifocale choroiditis
• Oorzaken van tijdelijke flikkering voor het oog
• Stress, vermoeide ogen en medicijnen
• Klassieke migraine
• Oogmigraine
• Diagnose en behandeling
• Omgaan met oogflikkeringen in het dagelijks leven
• Eerste een goede diagnose!
• Zelfzorgmaatregelen
• Voeding en beweging
• Casus: oogklikkeringen
• Patiënt
• Klachten
• Onderzoek
• Diagnose
• Behandeling
• Advies
• Prognose

Wat zijn oogflikkeringen?

Oogflikkering treedt meestal op aan de rand van het gezichtsveld. Het is een visueel fenomeen waarbij kleine lichtgevende flikkeringen aanwezig zijn. Deze verslechtering van het gezichtsvermogen kan permanent of gedurende korte tijd optreden en met zeer verschillende intensiteiten. Het kan heftig en abrupt beginnen, maar het kan ook langzaam toenemen. In ieder geval is oogflikkering ongemakkelijk en vermoeiend voor de getroffene. Naast het gevoel van uitputting en vermoeidheid zijn er vaak nog andere symptomen waar je last van kan hebben. Het flikkeren voor het oog is geen op zichzelf staande ziekte, maar treedt op als een symptoom van een grote verscheidenheid aan ziekten.

Oorzaken van permanente flikkeringen voor het oog

Velerlei oorzaken

De oorzaken van visuele stoornissen zoals flikkering voor het oog kunnen zeer divers zijn: het spectrum varieert van netvliesloslating, wat overigens een absolute noodsituatie is, tot pathologische veranderingen in het oog die pas laat in het beloop merkbaar worden.

Diabetes

Bij diabetici kan bijvoorbeeld een slecht gereguleerde bloedsuikerspiegel op lange termijn gezichtsstoornissen veroorzaken. Mensen met diabetes doen er dan ook verstandig aan om jaarlijks hun netvlies door een arts te laten controleren.

Bloedsomloopstoornis

Aan de andere kunnen permanent aanwezige oogflikkeringen het gevolg zijn van een stoornis in de bloedsomloop in de hersenen. Dit geldt ook voor een vaak terugkerende flikkeringen. Als je ook andere symptomen hebt, kan er zelfs een verband zijn met een beroerte. Indicaties hiervoor zijn onder meer:

• spraak- of bewustzijnsstoornissen
• eenzijdige symptomen van verlamming
• misselijkheid
• duizeligheid

Glaucoom en multifocale choroiditis

Oogflikkering kan ook optreden bij glaucoom en multifocale choroiditis (MFC), een inflammatoire oogaandoening. Bijzonder verraderlijk: bij glaucoom treden visuele stoornissen meestal alleen op als de onomkeerbare schade aan de oogzenuw al vergevorderd is. Je loopt een verhoogd risico om glaucoom te krijgen als je tot een van de volgende groepen mensen behoort:

• mensen van 65 jaar en ouder
• diabetici
• patiënten met hart- en vaatziekten
• patiënten met een oogontsteking
• bijziende mensen
• mensen met een familiegeschiedenis van glaucoom

Een choroïdale ontsteking ontwikkelt zich vaak zonder duidelijke oorzaak. Het betekent dat de laag tussen de huid van het oog en het netvlies zijn functie niet meer goed kan uitoefenen. Hierdoor wordt de buitenste netvlieslaag niet meer voldoende van voedingsstoffen voorzien en wordt ook de temperatuurregeling verstoord. Wat bijzonder lastig is, is dat het vaatvlies geen gevoelige zenuwen heeft. Er is dus vaak geen pijn aanwezig. Naast de oogflikkeringen duiden alleen verhoogde oogdruk en een ernstige verslechtering van het gezichtsvermogen op een mogelijke choroïdale ontsteking. Ofschoon de oorzaak onbekend is, wordt multifocale choroiditis het vaakst gezien bij vrouwen in de leeftijd van 20 tot 60 jaar en het treft meestal beide ogen.

Oorzaken van tijdelijke flikkering voor het oog

Stress, vermoeide ogen en medicijnen

Tijdelijke oogflikkeringen kunnen worden veroorzaakt door (chronische) stress of vermoeide ogen door bijvoorbeeld langdurig beeldschermwerk. De inname van bepaalde bedwelmende middelen en medicijnen kan ook leiden tot storende visuele verschijnselen. Oogflikkering is bijvoorbeeld bekend als bijwerking van migrainemedicijnen.

Klassieke migraine

Oogflikkeringen komen ook voor bij klassieke migraine en worden veroorzaakt door ischemie (zuurstofgebrek) van de occipitale schors. In dit hersengebied wordt visuele informatie verwerkt. Het gaat hierbij om de zogenaamde migraine met aura. De daadwerkelijke hoofdpijnaanval wordt aangekondigd door een prodromale (voorbode) fase van één tot twee uur. Deze fase wordt gevolgd door de aurafase bij tien tot 15 procent van de getroffenen, die ook kan bestaan uit visuele stoornissen. In dit geval verdwijnt de oogflikkering net zo snel als het kwam en begint de echte hoofdpijnfase. In dit verband spreekt de arts van een flikkerscotoom.

Oogmigraine

Flikkeren maakt ook deel uit van de relatief onschadelijke oogmigraine, die verschilt van de klassieke migraine.

Diagnose en behandeling

De diagnose en het daarbij behorende onderzoek verschilt in eerste instantie niet van een routine oogonderzoek. Ten eerste zal de arts je gezichtsscherpte van dichtbij en veraf bepalen om eventuele veranderingen in het gezichtsvermogen te detecteren. De bepaling van het gezichtsveld wordt gevolgd door een onderzoek van de ogen. Soms is een verwijzing naar de oogarts noodzakelijk. Neurologische onderzoek en bloedonderzoek kunnen helpen om de mogelijke oorzaak te achterhalen. In noodsituaties, zoals het loslaten van het netvlies, moet echter onmiddellijk een laserbehandeling worden uitgevoerd om je gezichtsvermogen te behouden.

Omdat oogflikkeringen geen op zichzelf staande ziekte is, richt de behandeling zich meestal op de onderliggende ziekte die deze veroorzaakt. De volgende checklist, die de (oog)arts in een vergelijkbare vorm zal doornemen in een gesprek met de patiënt, geeft een eerste indicatie of er sprake is van een ernstige ziekte:

• Gaat het flikkeren van de ogen hand in hand met hevige hoofdpijn of oogpijn?
• Lijd je aan depressie of dissociatie?
• Veroorzaken de oogflikkeringen misselijkheid en misschien zelfs braken?
• Kan de visuele stoornis een symptoom zijn van epilepsie of migraine?
• Ben je reeds bekend met oogafwijkingen?
• Is je gezichtsvermogen in het algemeen verslechterd?
• Is er een vermoeden dat het netvlies zou kunnen loslaten?
• Kan er sprake zijn van een infectie of vergiftiging?
• Lijd je aan hart- en vaatziekten?

Omgaan met oogflikkeringen in het dagelijks leven

Eerste een goede diagnose!

Voordat zelfzorgmaatregelen, huismiddeltjes en natuurgeneeskundige behandelingen een rol kunnen spelen, moet allereerst door een arts ernstige oorzaken worden uitgesloten en een goede diagnose worden gesteld.

Zelfzorgmaatregelen

In het veel voorkomende geval dat stress en overmatige inspanning oogflikkeringen veroorzaken, worden stressverlichtende technieken aanbevolen, zoals ontspanningsoefeningen. Werk je veel op de pc, dan is het belangrijk om voldoende te pauzeren van het beeldschermwerk. Ook kan een computerbril uitkomst bieden. Dit is een bril op sterkte die is geoptimaliseerd voor de afstand van jouw ogen tot je beeldscherm, en alles daartussen.

Voeding en beweging

Voor een optimale oogzorg dien je ook te zorgen voor voldoende inname van van zink, vitamine B en omega 3-vetzuren. Achter het flikkeren van de ogen kan stress en vermoeidheid schuilen. De beste preventieve zorg die je kunt nemen, is om je algemene welzijn goed in de gaten houden. De belangrijkste bouwstenen hiervoor zijn een uitgebalanceerd en gezond dieet, voldoende beweging en voldoende slaap.

Casus: oogklikkeringen

Patiënt

Anna, 35 jaar, lerares.

Klachten

Anna heeft maandenlang last van oogflikkeringen. De flikkeringen komen en gaan en zijn vooral hinderlijk tijdens het lezen en werken op de computer. Ze ervaart geen pijn of andere visuele klachten.

Onderzoek

• Anamnese: Niet bekend met oogproblemen of anderszins relevante medische voorgeschiedenis. Geen recente veranderingen in bril of contactlenzen. Geen gebruik van nieuwe medicijnen.
• Fysiek onderzoek: Oogonderzoek toont normale oogstructuren. Geen tekenen van ontsteking of infectie.
• Laboratoriumonderzoek: Bloedonderzoek is normaal. Geen afwijkingen gevonden.

Diagnose

Oogflikkeringen, mogelijk veroorzaakt door vermoeidheid of stress, zonder onderliggende medische oorzaak.

Behandeling

• Rust en ontspanning: Regelmatige pauzes tijdens computerwerk en lezen.
• Oogoefeningen: Oefeningen om de oogspieren te ontspannen en versterken.
• Hydratatie: Voldoende water drinken om uitdroging te voorkomen.

Advies

• Werkhouding: Aanpassen van werkplek om oogbelasting te verminderen.
• Schermtijd: Beperken van de tijd die aan schermen wordt besteed.
• Medische follow-up: Terugkomen als de klachten aanhouden of verergeren.

Prognose

Met de juiste maatregelen kunnen Anna's oogflikkeringen afnemen. Regelmatige ontspanning en oogoefeningen helpen de symptomen te verminderen. Als de klachten aanhouden, is vervolgonderzoek nodig.

Lees verder

• Zwart bewegend vlekje of draadje in oog: mouches volantes
• Oogmigraine: symptomen, oorzaak en behandeling oogmigraine
• Wazig zien: oorzaken, symptomen en behandeling wazig zicht
• Pijn aan de ogen of oogpijn: oorzaken van pijnlijke ogen
• Hoofdpijn voorhoofd, achterhoofd, achter de ogen, vanuit nek