Kobaltvergiftiging door kunstheup: symptomen en behandeling

Wie een metaal-op-metaal-heupprothese (MoM-prothese) heeft kan een verhoogde concentratie kobalt in het bloed hebben. Dit kan leiden tot een kobaltvergiftiging met ernstige gezondheidsschade als gevolg. Zo kunnen hierdoor onder andere hartklachten, plotselinge koorts en gehoorschade optreden. Ook kan het leiden tot blindheid. Wie in Nederland een kunstheup van dit type heeft gekregen is als het goed is in het verleden opgeroepen voor controle van de bloedwaarden om een vergiftiging uit te sluiten.

Kobaltvergiftiging

• Metaal-op-metaal-heupprothese en risico op slijtage
• Terug voor controle
• Normale waardes en verhoogde waardes kobalt in het bloed
• Waaraan is een kobaltvergiftiging te herkennen?
• Behandeling van kobaltvergiftiging
• Vermoeden van kobaltvergiftiging?

Metaal-op-metaal-heupprothese en risico op slijtage

In Nederland hebben in totaal zo'n 8.400 mensen een zogeheten metaal-op-metaal-heupprothese (MoM-prothese). De meeste operaties waarbij van dit type kunstheup gebruik werd gemaakt vonden plaats tussen 2004 en 2011, maar sommige ziekenhuizen begonnen hier al mee in 1999. In dezelfde periode kregen zo'n 200.000 mensen een conventionele heupprothese. Het gaat dus slechts om een klein percentage van de patiënten die een operatie ondergingen om het heupgewricht te vervangen. Voor een MoM-prothese werd voornamelijk gekozen bij jongere patiënten omdat dit type een langere levensduur heeft.

Een MoM-prothese bestaat gewoonlijk uit 60% kobalt, 25 tot 30% chroom, 5 tot 10% molybdeen en kleine hoeveelheden ijzer, nikkel, titanium, aluminium en wolfraam. Bij beweging kunnen hierbij kleine metaaldeeltjes uit de legering vrijkomen. Vooral bij protheses met een grote kom-inclinatiehoek (de hoek waaronder de kom in het bekken wordt geplaatst) bestaat hierop een verhoogd risico. Ook wanneer de MoM-prothese is geplaatst ter vervanging van een kapotte keramische prothese waarvan niet alle resten zijn verwijderd is er een verhoogd risico op het vrijkomen van metaaldeeltjes.

Terug voor controle

Sinds 2011 worden patiënten met een MoM-prothese in Nederland voor controle teruggeroepen bij de orthopedisch chirurg om de slijtage van de prothese na te gaan. Deze check-up bestaat uit het controleren van de kobalt- en chroomconcentraties in het bloed. Slijtage van de prothese kan zich namelijk uiten in een te hoge concentratie kobalt of chroom in het bloed. Chroom heeft een zeer lage toxiciteit en is daarom niet gevaarlijk. Kobalt daarentegen is dat wel en kan de gezondheid ernstig schaden.

Normale waardes en verhoogde waardes kobalt in het bloed

De gemiddelde mens krijgt dagelijks 5 tot 50 ug kobalt binnen via voedsel. Normale waardes liggen op 0,04 - 0,64 ug/l in bloed, 0,30 - 1,02 ug/l in plasma en serum en 0,16 - 1,14 ug/l in urine. Bij mensen met een kobaltvergiftiging nemen deze waardes met een factor 5 tot 10 toe. Wanneer de concentratie in het bloed meer dan 7,1 ug/l is dan geeft dit aanleiding tot aanvullend onderzoek.

Waaraan is een kobaltvergiftiging te herkennen?

Symptomen van een kobaltvergiftiging zijn voornamelijk:

• Hartklachten (cardiomyopathie, tachycardie, atriumfibrileren, ventrikelfalen, ritmestoornissen)
• Vermoeidheid
• Plotselinge koorts
• Hoofdpijn
• Spierpijn
• Fotofobie
• Doofheid
• Tinnitus / oorsuizen
• Evenwichtsstoornissen
• Vertigo
• Verlies van gezichtsvermogen

Behandeling van kobaltvergiftiging

Wanneer een kobaltvergiftiging wordt geconstateerd dan bestaat de remedie vrijwel altijd uit het verwijderen van de prothese. Ook chelatietherapie is een mogelijkheid, maar er is weinig bekend over de effectiviteit hiervan. Hier wordt meestal alleen voor gekozen wanneer de gezondheid van de patiënt te broos is om onder narcose gebracht te worden.

Vermoeden van kobaltvergiftiging?

Wanneer u in een regulier Nederlands ziekenhuis een MoM-heupprothese hebt gekregen dan bent u als het goed is in het verleden al opgeroepen voor een controle van uw bloedwaarden. Heeft u een dergelijke operatie in het buitenland ondergaan of bent u er zeker van dat u in Nederland zo'n type kunstheup hebt gekregen maar bent u nooit opgeroepen voor een controle? Neem dan altijd contact op met uw huisarts of specialist en doe hier navraag naar. Schade aan de gezondheid als gevolg van een kobaltvergiftiging is in sommige gevallen namelijk onomkeerbaar, zeker wanneer het het gehoor en zicht betreft.