Aardbeibenen: Zwarte vlekjes (stoppels) op benen na scheren

Sommige patiënten ervaren zwarte of bruine vlekjes op de benen na het scheren. Dit symptoom, beter bekend als 'aardbeibenen' (strawberry legs), komt ook voor bij verschillende andere huidaandoeningen en huidproblemen. Vaak schamen patiënten zich voor de mee-eters (verstopte haarfollikels) op de benen en willen ze een esthetisch beter resultaat bereiken. Goede scheergewoonten en andere zelfzorgmaatregelen kunnen doorgaans de stoppels op de benen verbeteren. De donkere plekjes veroorzaken meestal geen andere symptomen zoals jeuk of pijn. Indien er echter sprake is van fysieke symptomen als gevolg van aardbeibenen, is het raadzaam een arts te raadplegen, aangezien er mogelijk een onderliggende aandoening aanwezig kan zijn.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Risicofactoren
• Oorzaken van donkere plekjes op benen
• Risicogroepen
• Geassocieerde symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Thuisbehandelingen bij stoppels op de benen
• Goede scheergewoonten
• Huid van benen scrubben
• Salicylzuur of glycolzuur toepassen
• Vochtinbrengende crème gebruiken
• Medische behandelingen bij aardbeibenen
• Elektrolyse
• Lasertherapie
• Onderliggende aandoeningen behandelen
• Prognose van aardbeibenen
• Complicaties van aardbeibenen
• Preventie van zwarte vlekjes op benen

Epidemiologie

Aardbeibenen, een aandoening gekenmerkt door kleine, donkere stippen op de huid van de benen, komen voornamelijk voor bij mensen die regelmatig scheren. De naam komt van het uiterlijk van de huid, die lijkt op de textuur en stippen van een aardbei. Deze aandoening treft mensen van verschillende leeftijden, maar komt vaker voor bij jonge vrouwen en mensen met een lichte huid. De zichtbare openingen of comedonen op de huid worden veroorzaakt door verstopte haarzakjes of een ontsteking als gevolg van scheren.

Voorkomen per leeftijdsgroep
Aardbeibenen komen vaker voor bij jongeren en jongvolwassenen, vooral omdat zij vaker scheren en hierdoor sneller last kunnen krijgen van geïrriteerde haarzakjes. Ouderen hebben minder kans op aardbeibenen, vooral door veranderingen in haargroei en huidstructuur naarmate men ouder wordt.

Regionale en etnische verschillen
De aandoening komt vaker voor in landen met een overwegend lichte populatie, omdat de donkere stippen zichtbaarder zijn op een lichte huid. Mensen met een donkere huid kunnen ook aardbeibenen ontwikkelen, vooral als hun huid gevoelig is voor irritatie door scheren, maar de stippen zijn vaak minder zichtbaar.

Mechanisme

Aardbeibenen ontstaan voornamelijk door verstopte haarzakjes of open comedonen die donker verkleuren na blootstelling aan lucht. Bij het scheren kunnen talg, bacteriën, en dode huidcellen zich ophopen in de haarzakjes, waardoor deze donkerder worden en zichtbaar blijven. Dit effect is met name zichtbaar bij mensen met een lichte huid en kan verergeren door herhaald scheren, onvoldoende huidverzorging, en een gebrek aan hydratatie.

Invloed van haarzakjes en talgproductie
De haarzakjes spelen een belangrijke rol bij het ontstaan van aardbeibenen. Haarzakjes die meer talg produceren, kunnen sneller verstopt raken, waardoor ze donkerder lijken onder de huid. Wanneer deze haarzakjes worden blootgesteld aan zuurstof, kan oxidatie optreden, wat leidt tot de kenmerkende zwarte of donkerbruine kleur.

Effect van scheren en huidirritatie
Onjuist of frequent scheren kan de huid irriteren en de haarzakjes openzetten. Door deze irritatie raken de haarzakjes verstopt en ontstaat er sneller een verkleuring die kenmerkend is voor aardbeibenen. De kans op irritatie is groter bij het gebruik van scheermesjes van slechte kwaliteit of bij droog scheren zonder scheergel of -crème.

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die het ontstaan van aardbeibenen bevorderen, zoals frequente ontharing, een droge huid, en het gebruik van ongeschikte scheertechnieken of scheerproducten.

Ontharingsmethoden en frequentie
Frequent scheren, vooral met botte scheermesjes, verhoogt het risico op aardbeibenen. Ook epileren en harsen kunnen aardbeibenen veroorzaken door de haarzakjes open te maken en bloot te stellen aan bacteriën, vuil, en talg.

Huidtype en vochtbalans
Mensen met een droge of gevoelige huid lopen een groter risico op aardbeibenen, omdat een droge huid sneller geïrriteerd raakt en de haarzakjes eerder verstopt raken. Regelmatig hydrateren en het gebruik van huidvriendelijke scheerproducten kan helpen om dit risico te verminderen.

Oorzaken van donkere plekjes op benen

Aardbeibenen ontstaan meestal door onjuiste scheergewoonten, zoals het gebruik van een bot scheermesje of het ontbreken van scheercrème. Scheerbrand leidt tot irritatie van de haarfollikels, ook wel folliculitis genoemd. Daarnaast kunnen ingegroeide haartjes ook leiden tot stoppels op de benen. Zwarte en bruine plekjes zijn soms het gevolg van folliculitis (ontsteking van de haarzakjes met pijn en jeuk), acne, een droge huid, verstopte poriën, en keratosis pilaris (huidaandoening met rode bultjes op de huid). De verstopte haarfollikels, vaak veroorzaakt door mee-eters, bevatten huideigen oliën, bacteriën en dode huidcellen, waardoor zwarte puntjes ontstaan doordat deze blootgesteld worden aan zuurstof.

Risicogroepen

Aardbeibenen komen vooral voor bij mensen die regelmatig hun benen scheren of ontharen en bij mensen met een gevoelige huid die vatbaar is voor irritatie.

Patiënten met een gevoelige huid
Mensen met een gevoelige huid zijn vatbaar voor irritatie door het scheren, wat kan leiden tot ontsteking van de haarzakjes. Dit verhoogt de kans op aardbeibenen, omdat de huid bij deze groep sneller reageert op scheer- en ontharingsmethoden.

Personen met grove haarzakjes
Dikkere en duidelijk zichtbare haarzakjes verhogen de kans op aardbeibenen. Deze haarzakjes blijven zichtbaar onder de huid na het scheren, wat bijdraagt aan het kenmerkende uiterlijk van de aandoening.

Geassocieerde symptomen

Naast de zichtbare donkere stippen kunnen er bij aardbeibenen andere symptomen optreden, afhankelijk van de mate van huidirritatie en gevoeligheid.

Jeuk en roodheid
Aardbeibenen kunnen gepaard gaan met jeuk of een branderig gevoel, vooral na het scheren. Dit kan ongemak veroorzaken en, bij ernstige irritatie, kan er ook zwelling optreden rondom de haarzakjes.

Droge huid en schilfering
Een droge huid komt vaak voor bij mensen met aardbeibenen, vooral als de huid onvoldoende gehydrateerd wordt. Dit kan leiden tot schilfering en vergroot de kans op verstopping van de haarzakjes.

Alarmsymptomen

Hoewel aardbeibenen meestal onschuldig zijn, zijn er bepaalde symptomen die kunnen wijzen op een ernstiger probleem, zoals een infectie.

Pijn en ettervorming
Als er pijnlijke bultjes ontstaan die etteren, kan dit wijzen op een infectie van de haarzakjes, zoals folliculitis. Dit vereist medische opvolging om verdere complicaties te voorkomen en mogelijke verspreiding van de infectie te verminderen.

Aanhoudende zwelling en roodheid
Langdurige roodheid of zwelling rondom de haarzakjes kan wijzen op een ontsteking die medische behandeling nodig heeft, vooral als dit gepaard gaat met koorts of andere infectiesymptomen.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van aardbeibenen wordt doorgaans visueel gesteld door een arts, die de huid en symptomen beoordeelt. In sommige gevallen kan aanvullend onderzoek nodig zijn om andere huidproblemen uit te sluiten.

Klinisch onderzoek
Een arts kan de benen fysiek onderzoeken om te beoordelen of de donkere stippen te wijten zijn aan open comedonen of ontstoken haarzakjes. De diagnose kan meestal worden gesteld op basis van de huidpresentatie en het ontharingsverleden van de patiënt.

Differentiaaldiagnose
Aardbeibenen moeten onderscheiden worden van andere aandoeningen zoals folliculitis, ingegroeide haren, of acne. In sommige gevallen kan een huidbiopsie nodig zijn om andere dermatologische aandoeningen uit te sluiten die vergelijkbare symptomen vertonen.

Thuisbehandelingen bij stoppels op de benen

Goede scheergewoonten

Patiënten wordt aangeraden scheerschuim of -gel te gebruiken en een scherp scheermesje te kiezen om de benen te scheren. Het vermijden van een bot mes en het toepassen van een scheercrème helpt om irritatie te minimaliseren en stoppels te verminderen.

Huid van benen scrubben

Regelmatig scrubben van de huid van de benen helpt om dode huidcellen te verwijderen. Dit bevordert een betere haargroei, vermindert het uiterlijk van aardbeibenen en voorkomt terugkerende stoppels.

Salicylzuur of glycolzuur toepassen

Het aanbrengen van salicylzuur of glycolzuur op de benen kan helpen bij het verminderen van donkere plekjes. Deze zuren, die vaak voorkomen in producten voor acnebehandeling, helpen bij het exfoliëren van de huid en het verminderen van ontsteking, wat kan bijdragen aan het verminderen van aardbeibenen.

Vochtinbrengende crème gebruiken

Vochtinbrengende crèmes hydrateren de huid, waardoor de verschijning van aardbeibenen meestal verbetert. Ze helpen ook om de kans op terugkerende stoppels te verkleinen door de huid in goede conditie te houden.

Medische behandelingen bij aardbeibenen

Elektrolyse

Elektrolyse is een medische ontharingsmethode waarbij elektriciteit wordt gebruikt om de haarzakjes te vernietigen en zo het haar laten stoppen met groeien. Dit voorkomt het terugkomen van ingegroeide haartjes en vermindert de kans op zwarte stipjes op de benen.

Lasertherapie

Lasertherapie is een effectieve methode voor permanente ontharing, waarbij meerdere haarzakjes tegelijk worden behandeld. Vaak zijn tussen de twee en zes sessies nodig om een langdurig resultaat te bereiken. Deze behandeling vermindert ook het risico op ingegroeide haartjes en donkere plekjes.

Onderliggende aandoeningen behandelen

Als de oorzaak van de aardbeibenen niet het gevolg is van folliculitis, kan het nodig zijn om de onderliggende aandoening te behandelen. Zowel bacteriële als schimmelinfecties kunnen de haarzakjes aantasten, waarvoor de arts medicijnen voorschrijft om de infectie te behandelen. Na succesvolle behandeling van de infectie zullen de stoppels op de benen vaak afnemen.

Prognose van aardbeibenen

Hoewel zwarte vlekjes op de benen vervelend kunnen zijn, zijn ze meestal niet ernstig. Als thuisbehandelingen en preventieve maatregelen niet effectief zijn, is het belangrijk om medische hulp in te roepen. Dit kan wijzen op een onderliggend probleem zoals een infectie, die meestal goed te behandelen is met antibiotica (bacteriële huidinfectie) of antischimmelmedicijnen (schimmelinfectie op de huid).

Complicaties van aardbeibenen

Hoewel aardbeibenen op zichzelf doorgaans niet ernstig zijn, kunnen er enkele complicaties optreden:

• Folliculitis: Herhaalde irritatie of ontsteking van de haarzakjes kan leiden tot folliculitis, wat pijn, roodheid en ontsteking van de huid veroorzaakt.
• Acne: In sommige gevallen kunnen verstopte haarfollikels bijdragen aan het ontstaan van acne, met mogelijke uitbraken van puistjes en ontstekingen.
• Droge huid: Een zeer droge huid kan bijdragen aan het verergeren van aardbeibenen en kan jeuk en irritatie veroorzaken.
• Keratosis pilaris: Deze aandoening kan vergelijkbare symptomen vertonen met aardbeibenen en kan leiden tot rode bultjes op de huid.
• Huidinfecties: Verstopte haarzakjes kunnen leiden tot secundaire huidinfecties, vooral als er krabben of verdere irritatie optreedt.
• Jeuk en ongemak: Hoewel meestal mild, kunnen de donkere plekjes jeuk en ongemak veroorzaken, wat de levenskwaliteit beïnvloedt.

Preventie van zwarte vlekjes op benen

Enkele tips om beenstoppels te voorkomen zijn:

• De benen regelmatig scrubben om dode huidcellen te verwijderen en nieuwe haargroei te bevorderen.
• De huid dagelijks bevochtigen, zowel voor als na het scheren, om irritatie en droogte te voorkomen.
• Overweeg het gebruik van een epileerapparaat: Een epilator verwijdert haartjes inclusief de haarwortel, wat lijkt op waxen, maar mogelijk minder huidirritatie veroorzaakt. Let op: epilators kunnen ongemak veroorzaken en zijn niet voor iedereen geschikt.
• Een scherp scheermesje gebruiken om het risico op scheerbrand en ingegroeide haartjes te verminderen.

Door deze preventieve maatregelen te volgen, kunt u de kans op aardbeibenen en de bijbehorende zwarte vlekjes op de benen aanzienlijk verminderen.

Lees verder

• Jeukende benen: Oorzaken van jeuk aan been of benen
• Folliculitis: Ontsteking haarzakjes met pijn & jeuk aan huid
• Pseudofolliculitis barbae: Scheerirritatie met rode bultjes
• Jeukende bultjes na het scheren: Oorzaken en behandelingen