Pseudofolliculitis barbae: Scheerirritatie met rode bultjes

Pseudofolliculitis barbae is een huidaandoening die tot stand komt door scheerirritatie. De patiënt kampt namelijk met chronische ontstekingen in vooral de baardstreek maar ook in andere gebieden die geschoren of kort geknipt zijn. De aandoening kenmerkt zich door rode, jeukende en gevoelige scheerbultjes. Deze vorm van scheerirritatie is te verhelpen door te stoppen met scheren en het haar te laten groeien, al zijn ook andere behandelingsopties mogelijk. De behandeling brengt bij een aantal patiënten fysieke maar mogelijk ook psychische complicaties met zich mee.

• Synoniemen
• Oorzaken pseudofolliculitis barbae
• Risicofactoren: Haar scheren of erg kort knippen
• Symptomen: Rode bultjes aan baardstreek
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Scheren
• Medicatie
• Chirurgie
• Andere behandelingen
• Natuurlijke behandelingen
• Prognose van huidaandoening
• Complicaties door scheerirritatie

Synoniemen

Pseudofolliculitis barbae staat ook bekend als:

• baardjeuk
• folliculitis barbae traumatica
• ingegroeide haren
• pili incarnati
• razor bumps
• scheerbultjes

Oorzaken pseudofolliculitis barbae

Na het scheren of erg kort knippen van de (gekrulde) haren of kroesharen, ontwikkelen zich mogelijk ingegroeide haartjes. De haren gaan dan met andere woorden teruggroeien in de huid. Dit resulteert in een ontstekingsreactie van het lichaam, waardoor chronische ontstekingen rond de haarzakjes tot stand komen. Deze reactie komt het vaakst voor in de baardstreek alsook soms in andere geschoren of erg kort geknipte lichaamsgebieden.

Risicofactoren: Haar scheren of erg kort knippen

De aandoening komt vaker voor bij personen met krullend haar in het baardgebied en de nek. Pseudofolliculitis barbae komt het vaakst voor in het baardgebied van mannen van Afrikaanse afkomst met kort, grof en krullend haar en die zich regelmatig scheren. Verder spelen erfelijke factoren eveneens een rol bij deze huidaandoening.

Symptomen: Rode bultjes aan baardstreek

Vooral de baardstreek is getroffen. Bakkebaarden en de snor zijn normaal gesproken niet aangetast. De aandoening presenteert zich soms ook op andere geschoren of erg kort geknipte lichaamsdelen, zoals in de lies, onder de oksels, op de onderbenen en rond de schaamstreek.

Op het baardgebied (wangen, kin en voorkant van de nek) en de achterkant van de nek verschijnen meerdere rode, huidkleurige of bruine bultjes en puistjes gecentreerd rond de haarzakjes die gemiddeld twee tot drie millimeter groot zijn. Deze scheerbultjes zijn gevoelig, pijnlijk en vaak ook jeukend.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
Specifieke onderzoeken zijn niet vereist om een diagnose te stellen. De dermatoloog (huidarts) is op basis van de uiterlijke kenmerken goed te onderscheiden van een bacteriële infectie of schimmelinfectie van de haarzakjes. Soms gebruikt de huidarts een dermatoscoop om de huidletsels beter te bestuderen.

Differentiële diagnose
De aandoening doet verder af ent oe denken aan:

• acne vulgaris (jeugdpuistjes)
• cutane sarcoïdose (de letsels bij sarcoïdose zijn ook aanwezig op niet-haardragende gebieden)
• folliculitis (een ontsteking van de haarzakjes met pijn en jeuk aan de huid)
• tinea barbae (schimmelinfectie aan baardstreek van mannen)

Behandeling

De beste behandeling is om het haar te laten groeien.

Scheren

Veranderende scheermethoden verbeteren de aandoening. Het is echter wel belangrijk om de huidknobbeltjes te laten genezen en dan pas alternatieve scheertechnieken te hanteren:

• de haren niet plukken
• de huid niet strak trekken tijdens het scheren
• eerst een verzachtende scheergel aanbrengen alvorens de baard te scheren
• het scheermes regelmatig vervangen
• in de richting van haargroei scheren
• met slechts één of twee scheerapparaten scheren
• minder vaak scheren (bijvoorbeeld maar om de dag)
• neutrale scheerschuim gebruiken

Een tondeuse of een scheermes met één mes zijn bruikbare alternatieven voor het scheren. Dit apparaat komt namelijk niet zo dicht bij de huid om het haar te knippen. De haren moeten minimaal 0,5 mm lang zijn. Ontharingscrèmes zijn ook inzetbaar, maar zorgen soms voor irritatie van de omliggende huid.

Medicatie

Als een ontsteking optreedt, is dit succesvol te behandelen met bepaalde steroïde crèmes. Verder plaatst de arts soms steroïde-injecties (intralesionale steroïden) in de huidletsels. Ook topische (op de huid toegepaste) eflornithinehydrochloride is nog bruikbaar.

Chirurgie

Wanneer zich een abces ontwikkelt, is een chirurgische ingreep nodig.

Andere behandelingen

Laserontharing en elektrolyse zijn verder bruikbaar voor patiënten die niet reageren op andere behandelingen.

Natuurlijke behandelingen

Sommige patiënten opteren voor een behandeling met aloë vera-gel of tea tree-olie.

Prognose van huidaandoening

Deze chronische aandoening is meestal wel goed te behandelen en ook goed te voorkomen. Terugvallen treden echter vaak op bij de goedaardige huidaandoening, tenzij de patiënt alternatieve methoden voor ontharing toepast.

Complicaties door scheerirritatie

De patiënt krijgt soms te maken met verdikte keloïde littekens en post-inflammatoire hyperpigmentatie (donkere verkleuring na de ontsteking). Deze letsels zijn echter te behandelen indien nodig. Verder ervaren patiënten mogelijk psychische klachten doordat ze de haargebieden niet glad kunnen scheren en dit bij bepaalde beroepen of in bepaalde culturen toch gewenst is. Ook geraakt de gewonde huid mogelijk geïnfecteerd door een bacterie waarvoor een antibioticabehandeling vereist is.

Lees verder

• Jeukende bultjes na het scheren: Oorzaken en behandelingen
• Aardbeibenen: Zwarte vlekjes (stoppels) op benen na scheren
• Soorten bultjes, knobbeltjes en gezwelletjes op huid