Middenrifpijn: Oorzaken van pijn aan middenrif (diafragma)

Het diafragma (middenrif) is de koepelvormige spier die aanwezig is tussen de thorax (borstholte) en de buik (scheidt de borstkas van de buik). Het middenrif speelt een belangrijke rol bij het ademhalingsproces. Sommige patiënten ervaren pijn in het middenrif. Dit komt voor als symptoom bij diverse onderliggende ziekten al is de oorzaak niet achter te achterhalen. De behandeling van diafragmapijn is afhankelijk van diagnose en de behandeling van de onderliggende oorzaak.

• Functie diafragma
• Anatomische problemen en middenrifpijn
• Chronische hoest
• Lopen
• Maagbreuk
• Middenrifbreuk
• Middenrifzenuwen
• Beroerte
• Myasthenia gravis
• Ruggenmergziekte
• Trauma
• Reeds bestaande ziekten
• Zwangerschap
• Andere aandoeningen
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken

Functie diafragma

Het diafragma is de belangrijkste ademhalingsspier. Bij het diep inademen verlaagt het diafragma de hoeveelheid druk in de longen en zetten de ribben uit, waardoor de longen zich vullen met lucht. Bij het uitademen, ontspant het diafragma en komt deze terug te staan in zijn oorspronkelijke positie wanneer de lucht het lichaam verlaat. Het diafragma staat dan in zijn gewone koepelvormige positie totdat een nieuwe ademhaling plaatsvindt.

Anatomische problemen en middenrifpijn

Pijn in het middenrif verschijnt soms als gevolg van anatomische defecten zoals:

• een aangeboren defect in de spier (meestal zonder bekende oorsprong)
• verworven defecten door een verwonding, een trauma, na een operatie (postoperatief) of soms ook met onbekende oorsprong

Chirurgie corrigeert anatomische defecten en verlicht de pijn.

Chronische hoest

Patiënten met een chronische hoest als gevolg van roken (rokershoest) of een verkoudheid of griep lijden mogelijk aan diafragmapijn, omdat hoesten een verhoogde druk op de spier veroorzaakt.

Lopen

Door te lopen versnelt de ademhaling en gebruiken mensen meer hun spieren. Mensen die zich niet opwarmen voordat ze gaan lopen, ervaren mogelijk middenrifpijn doordat het diafragma zich tot het uiterste samentrekt om het tempo van de ademhaling bij te houden, waardoor de druk op de spier toeneemt en pijn ontstaat. Het is bijgevolg belangrijk dat mensen zich opwarmen voordat ze gaan lopen zodat de ademcapaciteit vergroot.

Maagbreuk

Bij een maagbreuk die vooral bij zestigplussers optreedt, komen symptomen van brandend maagzuur tot uiting. Mensen die overmatig eten, roken, zwaarlijvig zijn zware voorwerpen optillen, een slechte houding aannemen en reeds zestigplussers zijn, lopen een verhoogd risico op een maagbreuk. Een operatie verhelpt een maagbreuk. Verder moeten patiënten langzaam eten, goed kauwen, een goede houding aannemen, stoppen met roken en gewicht verliezen bij overgewicht.

Middenrifbreuk

Bij een diafragmaruptuur (middenrifbreuk: ontstaat een scheur in het diafragma veroorzaakt door een stomp trauma, zoals een auto-ongeval. Bij deze aandoening is een operatieve ingreep vereist.

Middenrifzenuwen

Pijn in het middenrif resulteert mogelijk uit innervatiedefecten (problemen met de zenuwwerking). Meestal bestaat de behandeling van neurologische problemen uit medicatie en/of een operatie, maar fysiotherapie en ergotherapie bieden ook een verlichting van de klachten en helpen bij het uitvoeren van de dagelijkse activiteiten.

Beroerte

Verder veroorzaakt een beroerte mogelijk een verlamming van één kant van de middenrifspier. Dit resulteert in een overmatige belasting van het middenrif aan de andere kant, wat vervolgens diafragmapijn veroorzaakt. De arts zet veelal hartmedicatie in en behandelt de symptomen ondersteunend.

Myasthenia gravis

Innervatieproblemen ontstaan mogelijk als gevolg van de onderliggende ziekte myasthenia gravis, een auto-immuunziekte die zich kenmerkt door zwakte in de skeletspieren, vooral in de ademhalingsspieren maar ook gezichtszwakte. Zuurstoftherapie verlicht de middenrifpijn bij patiënten met myasthenia gravis.

Ruggenmergziekte

Een ruggenmergziekte leidt mogelijk ook tot een pijnlijk middenrif; hiervoor zet de arts neurologische medicijnen in. Soms is een operatie vereist.

Trauma

Neuropathische afwijkingen in frenische zenuwen (middenrifzenuwen) veroorzaakt door verwondingen die tot stand komen tijdens operaties of tumoren leiden mogelijk tot spierpijn in het middenrif. De middenrifzenuwen verzenden signalen voor de innervatie van het diafragma. Bij ernstige verwondingen met extreme pijn, bijvoorbeeld bij een scheur in het middenrif (diafragmaruptuur) schrijft de arts morfine voor, maar een operatie behoort ook tot de mogelijkheden.

Reeds bestaande ziekten

Patiënten met bepaalde ziekten lijden mogelijk aan diafragmapijn als een symptoom van die onderliggende ziekte. Deze aandoeningen gaan gepaard met een pijnlijk middenrif:

• bindweefselaandoeningen zoals reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen); de arts behandelt deze ziekte met ontstekingsremmers of corticosteroïden)
• costochondritis (ontsteking van het ribkraakbeen met pijn op de borst)
• een miltziekte
• galblaasaandoeningen
• longaandoeningen zoals:
• astma chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen)
• bronchitis (ontsteking van de luchtpijpvertakkingen)
• een longontsteking
• emfyseem (longaandoening met kortademigheid en hoesten)
• pleuritis (borstvliesontsteking met pijn op de borst)
• neurologische aandoeningen zoals:
• amyotrofische laterale sclerose
• multiple sclerose (chronische auto-immuunaandoening)
• poliomyelitis (virusziekte met gedeeltelijke of volledige verlamming)
• pancreatitis (ontsteking van de alvleesklier met buikpijn)
• schildklieraandoeningen zoals:
• hyperthyreoïdie (overmatig actieve schildklier)
• hypothyreoïdie (te traag werkende schildklier)
• spieraandoeningen zoals spierdystrofie die de middenrifspier aantast
• systemische lupus erythematosus

Zwangerschap

Vrouwen geraken tijdens de zwangerschap sneller buiten adem en hebben vaker pijn in het middenrif tijdens de zwangerschap. De baarmoeder zet namelijk uit om ruimte te maken voor de groeiende foetus in de buik. De uitzetting van de baarmoeder oefent druk uit op het middenrif en veroorzaakt middenrifpijn.

Andere aandoeningen

In sommige gevallen verschijnt diafragmapijn door andere aandoeningen zoals:

• chiropractische manipulatie
• een infectie
• een verstuiking, verhoogde spanning of scheuren in andere inwendige organen in de lichaamsholtes
• een verwonding of trauma aan de ribbenkast, het breken van de middenrifspier als gevolg van trauma aan de borst, een onderste ribbenfractuur
• ondervoeding: De inname van een gezonde en evenwichtige voeding is noodzakelijk.
• radiotherapie

Symptomen

Een pijnlijk diafragma gaat gepaard met volgende mogelijke tekenen, die vooral merkbaar zijn bij het uitoefenen van sportieve activiteiten (wanneer de patiënt naar adem snakt).:

• pijn in de borststreek
• pijn in het middendeel van de rug kan pijn (de pijn concentreert zich in een vorm van een band)
• pijn rond de ribben (ribpijn)
• stekende of scherpe pijn aan de zijkanten van de borst

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van de pijn in het diafragma is erg belangrijk. De arts zet röntgenfoto’s, een CT-scan en/of een MRI-scan in om de onderliggende aandoening die de pijn veroorzaakt te diagnosticeren. Ook zet de arts een zenuwgeleidingsonderzoek in. Deze test meet hoe goed en hoe snel de zenuwen elektrische signalen verzenden. De longen test de arts met een longfunctieonderzoek. Vaak leidt een verkeerde diagnose en onwetendheid tot ernstige problemen en complicaties. Hierdoor is een tijdige en juiste diagnose noodzakelijk.

Lees verder

• Middenrifaandoeningen: Problemen met middenrif (diafragma)
• Middenrifbreuk: Uitstulping buikorganen met ademproblemen