Middenrifpijn: Oorzaken van pijn aan middenrif (diafragma)

Het diafragma (middenrif) is een koepelvormige spier die zich tussen de borstholte (thorax) en de buikholte bevindt, en die de borstkas van de buik scheidt. Het speelt een cruciale rol in het ademhalingsproces. Pijn in het middenrif kan optreden als symptoom van diverse onderliggende aandoeningen, waarbij de oorzaak niet altijd gemakkelijk te achterhalen is. De behandeling van diafragmapijn hangt af van de specifieke diagnose en de onderliggende oorzaak.

• Functie van het diafragma
• Anatomische problemen en middenrifpijn
• Chronische hoest
• Beweging en fysieke activiteit
• Maagbreuk
• Middenrifbreuk
• Problemen met de middenrifzenuwen
• Beroerte
• Myasthenia gravis
• Ruggenmergziekten
• Trauma
• Reeds bestaande ziekten
• Zwangerschap
• Andere oorzaken van middenrifpijn
• Symptomen van middenrifpijn
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van diafragmapijn
• Complicaties van diafragmapijn
• Prognose
• Preventie van diafragmapijn

Functie van het diafragma

Het diafragma is de belangrijkste spier betrokken bij de ademhaling. Tijdens het inademen trekt het diafragma zich omlaag, waardoor de druk in de longen afneemt en de ribben worden uitgebreid, waardoor de longen zich vullen met lucht. Tijdens het uitademen ontspant het diafragma en keert het terug naar zijn oorspronkelijke koepelvormige positie, terwijl de lucht uit het lichaam wordt gedrukt. Het diafragma herstelt zich tot zijn normale positie totdat de volgende ademhaling plaatsvindt.

Anatomische problemen en middenrifpijn

Pijn in het middenrif kan ontstaan door diverse anatomische en fysiologische oorzaken:

• Aangeboren defecten in de spier (meestal zonder bekende oorsprong).
• Verworven defecten door trauma, verwondingen, postoperatieve complicaties, of soms onbekende oorzaken.

Chirurgische ingrepen kunnen deze defecten vaak corrigeren en de pijn verlichten.

Chronische hoest

Patiënten met een chronische hoest, veroorzaakt door roken (rokershoest), een verkoudheid, of griep, kunnen last krijgen van diafragmapijn. Het hoesten verhoogt namelijk de druk op het diafragma, wat pijn kan veroorzaken.

Beweging en fysieke activiteit

Tijdens fysieke activiteiten zoals lopen versnelt de ademhaling en worden de spieren intensiever gebruikt. Wanneer mensen zich niet opwarmen voordat ze beginnen te lopen, kan het diafragma overbelast raken doordat het zich maximaal moet samentrekken om het tempo van de ademhaling bij te houden. Dit kan leiden tot pijn in het middenrif. Het is daarom belangrijk om je op te warmen voordat je begint met lopen om de ademcapaciteit te vergroten en de belasting van het diafragma te verminderen.

Maagbreuk

Bij een maagbreuk, die vooral voorkomt bij mensen boven de zestig jaar, kunnen symptomen zoals brandend maagzuur optreden. Risicofactoren zijn onder andere overmatig eten, roken, overgewicht, het tillen van zware voorwerpen, een slechte houding, en leeftijd. Een operatie kan de maagbreuk verhelpen. Aanvullende maatregelen zijn het langzaam eten, goed kauwen, een goede houding aannemen, stoppen met roken, en gewicht verliezen bij overgewicht.

Middenrifbreuk

Een diafragmaruptuur, of middenrifbreuk, ontstaat door een scheur in het diafragma door een stomp trauma, zoals een auto-ongeluk. Deze aandoening vereist meestal een operatieve ingreep om de scheur te herstellen.

Problemen met de middenrifzenuwen

Pijn in het middenrif kan ook voortkomen uit problemen met de innervatie, oftewel de zenuwvoorziening van de spier. Behandeling van neurologische aandoeningen kan medicatie en/of een operatie omvatten, maar fysiotherapie en ergotherapie kunnen ook verlichting bieden en helpen bij dagelijkse activiteiten.

Beroerte

Een beroerte kan leiden tot verlamming van één kant van het diafragma, wat resulteert in een verhoogde belasting van de andere kant van het diafragma. Dit kan diafragmapijn veroorzaken. Behandeling omvat vaak hartmedicatie en ondersteunende zorg voor de symptomen.

Myasthenia gravis

Pijn in het diafragma kan ook voortkomen uit myasthenia gravis, een auto-immuunziekte die leidt tot zwakte in de skeletspieren, waaronder de ademhalingsspieren en de gezichtsspieren. Zuurstoftherapie kan de pijn verlichten bij patiënten met myasthenia gravis.

Ruggenmergziekten

Ruggenmergziekten kunnen ook leiden tot diafragmapijn. De arts kan neurologische medicatie voorschrijven en soms is een operatie noodzakelijk.

Trauma

Neuropathische afwijkingen in de frenische zenuwen (middenrifzenuwen), veroorzaakt door verwondingen tijdens operaties of tumoren, kunnen leiden tot pijn in het middenrif. De arts kan morfine voorschrijven bij ernstige pijn, maar een operatie kan ook nodig zijn.

Reeds bestaande ziekten

Patiënten met bepaalde onderliggende ziekten kunnen ook last hebben van diafragmapijn als symptoom. Deze aandoeningen omvatten:

• Bindweefselaandoeningen zoals reumatoïde artritis, gekenmerkt door ontsteking van gewrichten en organen, behandeld met ontstekingsremmers of corticosteroïden.
• Costochondritis, een ontsteking van het ribkraakbeen met pijn op de borst.
• Aandoeningen van de milt, zoals miltsplenomegalie.
• Galblaasaandoeningen.
• Longaandoeningen zoals:
• Astma, een chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen.
• Bronchitis, een ontsteking van de luchtpijpvertakkingen.
• Longontsteking.
• Emfyseem, een longaandoening gekenmerkt door kortademigheid en hoesten.
• Pleuritis, een ontsteking van het borstvlies met pijn op de borst.
• Neurologische aandoeningen zoals:
• Amyotrofische laterale sclerose (ALS).
• Multiple sclerose, een chronische auto-immuunaandoening.
• Poliomyelitis, een virusziekte met gedeeltelijke of volledige verlamming.
• Pancreatitis, een ontsteking van de alvleesklier met buikpijn.
• Schildklieraandoeningen zoals:
• Hyperthyreoïdie, een overactieve schildklier.
• Hypothyreoïdie, een traag werkende schildklier.
• Spieraandoeningen zoals spierdystrofie, die de middenrifspier kan aantasten.
• Systemische lupus erythematosus.

Zwangerschap

Tijdens de zwangerschap hebben vrouwen vaker last van pijn in het middenrif. Dit komt doordat de baarmoeder uitzet om ruimte te maken voor de groeiende foetus. Deze uitzetting oefent druk uit op het diafragma, wat kan leiden tot middenrifpijn.

Andere oorzaken van middenrifpijn

Naast de eerder genoemde oorzaken, kunnen andere factoren bijdragen aan diafragmapijn:

• Chiropractische manipulatie.
• Infecties.
• Een verstuiking, verhoogde spanning, of scheuren in andere inwendige organen.
• Verwondingen of trauma aan de ribbenkast, zoals een gebroken rib of een beschadigd diafragma door trauma aan de borst.
• Ondervoeding: Onvoldoende inname van gezonde en evenwichtige voeding.
• Radiotherapie.

Symptomen van middenrifpijn

Middenrifpijn kan gepaard gaan met verschillende symptomen, vooral tijdens fysieke inspanning of wanneer de patiënt diep ademhaalt:

• Pijn in de borststreek.
• Pijn in het middendeel van de rug, vaak in de vorm van een band.
• Pijn rond de ribben (ribpijn).
• Stekende of scherpe pijn aan de zijkanten van de borst.

Diagnose en onderzoeken

Een nauwkeurige diagnose van diafragmapijn is essentieel voor een effectieve behandeling. De arts kan verschillende diagnostische onderzoeken gebruiken, waaronder röntgenfoto’s, een CT-scan, en/of een MRI-scan om de onderliggende oorzaak van de pijn te achterhalen. Ook kan een zenuwgeleidingsonderzoek worden uitgevoerd om te meten hoe goed en hoe snel de zenuwen elektrische signalen doorgeven. Longfunctieonderzoek kan worden gebruikt om de werking van de longen te beoordelen. Een tijdige en correcte diagnose is cruciaal om ernstige problemen en complicaties te voorkomen.

Behandeling van diafragmapijn

De behandeling van diafragmapijn is afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Enkele algemene behandelmethoden zijn:

• Medicamenteuze behandeling: Bij pijn veroorzaakt door ontstekingen of zenuwproblemen kunnen pijnstillers en ontstekingsremmers worden voorgeschreven. Voor neurologische problemen kunnen specifieke medicaties worden gebruikt.
• Chirurgische ingreep: In gevallen van anatomische defecten zoals een middenrifbreuk of bij ernstige trauma’s kan een operatie noodzakelijk zijn om de onderliggende problemen te corrigeren.
• Fysiotherapie: Voor patiënten met problemen met de middenrifzenuwen of spierzwakte kan fysiotherapie helpen bij het versterken van de spieren en het verbeteren van de ademhalingscapaciteit.
• Ergotherapie: Deze therapie kan helpen bij het aanpassen van dagelijkse activiteiten en het verbeteren van de kwaliteit van leven voor mensen met aanhoudende pijn.
• Zuurstoftherapie: Voor patiënten met myasthenia gravis kan zuurstoftherapie verlichting van de pijn bieden door de ademhaling te vergemakkelijken.

Complicaties van diafragmapijn

Onbehandelde diafragmapijn kan leiden tot verschillende complicaties:

• Chronische pijn: Als de onderliggende oorzaak niet adequaat wordt behandeld, kan de pijn chronisch worden en de kwaliteit van leven aanzienlijk verminderen.
• Ademhalingsproblemen: Bij ernstige gevallen kan pijn in het diafragma de ademhalingscapaciteit beïnvloeden, wat kan leiden tot kortademigheid en verminderde zuurstofopname.
• Beperkingen in mobiliteit: Aanhoudende pijn kan fysieke activiteit beperken en leiden tot een afname van spierkracht en uithoudingsvermogen.
• Psychologische impact: Chronische pijn kan bijdragen aan angst en depressie, wat de algemene gezondheid en het welzijn van de patiënt kan beïnvloeden.

Prognose

De prognose voor diafragmapijn hangt sterk af van de oorzaak en de tijdigheid van de behandeling. Bij vroege diagnose en passende behandeling is de prognose meestal goed. Enkele overwegingen zijn:

• Herstel na chirurgische ingreep: Patiënten die een operatie ondergaan om anatomische defecten of breuken te corrigeren, hebben vaak een goede prognose en kunnen volledig herstellen.
• Langdurige behandeling: Voor aandoeningen zoals myasthenia gravis kan langdurige behandeling nodig zijn om symptomen onder controle te houden.
• Preventie en levensstijl: Het handhaven van een gezonde levensstijl, waaronder niet roken en regelmatig bewegen, kan bijdragen aan een betere prognose en het voorkomen van terugkerende problemen.

Preventie van diafragmapijn

Er zijn verschillende maatregelen die kunnen helpen om diafragmapijn te voorkomen of de kans op terugkeer te verminderen:

• Gezonde levensstijl: Het vermijden van risicofactoren zoals roken en overgewicht kan helpen bij het voorkomen van aandoeningen die diafragmapijn kunnen veroorzaken.
• Regelmatige lichaamsbeweging: Het regelmatig uitvoeren van oefeningen die de ademhaling en de algemene spierkracht bevorderen kan het risico op middenrifproblemen verlagen.
• Goede ademhalingstechnieken: Het aanleren van goede ademhalingstechnieken kan helpen om de belasting op het diafragma te verminderen, vooral tijdens fysieke inspanning.
• Preventieve zorg: Regelmatige medische controles kunnen helpen bij het vroegtijdig opsporen van aandoeningen die mogelijk diafragmapijn veroorzaken.
• Voeding: Het volgen van een gezond dieet dat rijk is aan voedingsstoffen kan bijdragen aan de algehele spiergezondheid en het voorkomen van spieraandoeningen die het diafragma kunnen beïnvloeden.

Lees verder

• Middenrifaandoeningen: Problemen met middenrif (diafragma)
• Middenrifbreuk: Uitstulping buikorganen met ademproblemen