Middenrifbreuk: Uitstulping buikorganen met ademproblemen
Een middenrifbreuk is een meestal aangeboren uitstulping van buikingewanden, meestal maag of darm, door spleten in het middenrif, met name daar waar de slokdarm het middenrif doorboort. Het diafragma is de spier tussen de borst en de buik die helpt bij het ademen (scheidingslijn tussen thorax en abdomen). Door de opening is een deel van de buikorganen in staat om zich te verplaatsen in de borstholte bij de longen, waardoor ze druk leggen op de longen. Hierdoor ontstaan bij de patiënt ademhalingsproblemen. Deze situatie vereist onmiddellijk een chirurgische ingreep.
Synoniemen middenrifbreuk
Een middenrifbreuk is eveneens bekend onder deze synoniemen:
- Hernia diaphragmatica
- Hernia phrenica
- Middenrifsbreuk
Epidemiologie
Middenrifbreuken, ook wel hernia diafragmatica genoemd, komen relatief vaak voor bij zowel volwassenen als kinderen. Het middenrif speelt een cruciale rol in de ademhaling en het scheidt de borstholte van de buikholte. Bij een middenrifbreuk komt er een opening of zwakte in het middenrifwand, waardoor buikorganen zoals de maag, darmen of lever in de borstholte kunnen uitpuilen.
Volwassenen
Middenrifbreuken komen vaker voor bij volwassenen, vooral bij oudere mensen die vaker last hebben van aandoeningen zoals gastro-oesofageale refluxziekte (GERD), die druk op het middenrif kunnen uitoefenen. De prevalentie van middenrifbreuken in volwassenen wordt geschat op 1-5% van de bevolking, maar het is vaak asymptomatisch.
Kinderen
Bij pasgeborenen is een middenrifbreuk meestal aangeboren en wordt het vaak als een dodelijk probleem beschouwd als het niet wordt behandeld. De prevalentie van aangeboren middenrifbreuken is 1 op 2.000 tot 5.000 levend geboren kinderen. In de meeste gevallen wordt het probleem opgemerkt kort na de geboorte door symptomen van ademhalingsproblemen.
Geografische verschillen
Er zijn geen grote geografische variaties in de prevalentie van middenrifbreuken, maar de incidentie kan variëren afhankelijk van de bevolkingsgroep en de aanwezigheid van risicofactoren zoals zwangerschap, obesitas of gastro-intestinale aandoeningen.
Mechanisme
Het mechanisme achter een middenrifbreuk is meestal het gevolg van een zwakte of opening in de spierwand van het middenrif. Dit kan worden veroorzaakt door aangeboren factoren, verwondingen of andere aandoeningen die de integriteit van de spierwand verzwakken.
Aangeboren middenrifbreuken
Aangeboren middenrifbreuken ontstaan tijdens de ontwikkeling van de foetus, wanneer het middenrif zich niet goed sluit. Dit resulteert in een opening waardoor buikorganen naar de borstholte kunnen uitpuilen, wat kan leiden tot ademhalingsproblemen bij de pasgeborene. Dit type breuk wordt vaak gediagnosticeerd kort na de geboorte.
Verworven middenrifbreuken
Verworven middenrifbreuken ontstaan meestal door verhoogde druk op het middenrif, bijvoorbeeld door overgewicht, langdurige hoest, zware lichamelijke inspanning of trauma. De druk kan de spieren van het middenrif verzwakken en een breuk veroorzaken. Bovendien kunnen aandoeningen zoals GERD bijdragen aan de verzwakking van het middenrif.
Hiatus hernia
Een veelvoorkomende vorm van middenrifbreuk is de hiatus hernia, waarbij een deel van de maag naar boven steekt door een opening in het middenrif. Dit kan leiden tot zuurbranden, maagzuur en reflux. Het mechanisme van deze breuk is meestal gerelateerd aan verzwakking van de spieren rond de slokdolfopening van het middenrif.
Oorzaken van uitstulping buikorganen
Aangeboren vorm
Een hernia diaphragmatica is een zeldzame afwijking die begint terwijl de
baby zich ontwikkelt in de
baarmoeder. Omdat het diafragma niet volledig ontwikkeld is, nemen diverse organen, zoals de maag, de dunne darm, de milt, een deel van de lever en de nieren, een plaats in de borstholte in. Meestal tast de aandoening slechts één zijde van het diafragma aan (het vaakst de linkerkant). Vaak zijn het longweefsel en de bloedvaten in het gebied eveneens niet normaal ontwikkeld. Het is niet duidelijk of een middenrifbreuk zorgt voor de
onderontwikkeling van het longweefsel en de bloedvaten, of andersom. Ongeveer 40% van de kinderen met deze aandoening heeft andere gezondheidsproblemen, zoals
spina bifida (open rug), een gespleten lip of gehemelte (
schisis), een
nieraandoening of
hartaandoening, enzovoort. Een familiale betrokkenheid bij middenrifbreuk kan het risico op het ontwikkelen van de aandoening verhogen.
Verworven vorm
Een middenrifbreuk kan ook later in het leven ontstaan, bijvoorbeeld door een stomp of penetrerend trauma zoals een verkeersongeval, een
steekwonde of
schotwonde.
Risicofactoren
Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van een middenrifbreuk verhogen. Deze risicofactoren variëren van genetische aanleg tot omgevings- en leefstijlfactoren.
Veroudering
De kans op het ontwikkelen van een middenrifbreuk neemt toe met de leeftijd. Naarmate we ouder worden, kunnen de spieren van het middenrif verzwakken, wat het risico op het ontstaan van een breuk vergroot.
Obesitas
Mensen met overgewicht hebben een verhoogd risico op middenrifbreuken, vooral hiatus hernia, vanwege de verhoogde druk op het middenrif. Obesitas draagt bij aan de verzwakking van het middenrif en verhoogt de kans op reflux.
Zwangerschap
Zwangerschap kan de druk op het middenrif verhogen, vooral tijdens de late stadia van de zwangerschap. Dit kan leiden tot het ontstaan van een middenrifbreuk, met name bij vrouwen die al vatbaar zijn voor gastro-intestinale aandoeningen.
Lichamelijke belasting
Zware lichamelijke inspanning, vooral tillen van zware objecten, kan leiden tot verhoogde druk op het middenrif en het risico op het ontstaan van een breuk verhogen. Personen die vaak zware lichamelijke arbeid verrichten, hebben een verhoogd risico.
Trauma of verwondingen
Trauma’s zoals een verkeersongeval of een val kunnen leiden tot verwondingen aan het middenrif, wat de kans op een middenrifbreuk vergroot. Dit geldt vooral voor verwondingen waarbij de buik- of borstholte direct wordt getroffen.
Risicogroepen
Sommige bevolkingsgroepen hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van een middenrifbreuk, vaak door een combinatie van genetische factoren, levensstijl en omgevingsomstandigheden.
Ouderen
Oudere volwassenen lopen een groter risico op het ontwikkelen van een middenrifbreuk vanwege de verzwakking van de spieren naarmate ze ouder worden. De kans op het ontwikkelen van een hiatus hernia neemt toe bij mensen boven de 60 jaar.
Vrouwen tijdens de zwangerschap
Zwangerschap kan de kans op een middenrifbreuk verhogen door de extra druk die de baarmoeder op het middenrif uitoefent. Dit komt vooral voor bij vrouwen die al aanleg hebben voor gastro-intestinale aandoeningen zoals reflux.
Mensen met een familiaire voorgeschiedenis
Familieleden van mensen met een aangeboren middenrifbreuk hebben een verhoogd risico om zelf een dergelijke aandoening te ontwikkelen. Erfelijke factoren kunnen bijdragen aan de zwakte van de middenrifspieren, wat het risico verhoogt.
Mensen met chronische hoest of reflux
Mensen die lijden aan chronische hoest of gastro-oesofageale refluxziekte (GERD) hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van middenrifbreuken, vooral hiatus hernia, door de constante druk op het middenrif.
Symptomen: Ademhalingsproblemen
De patiënt vertoont ernstige ademhalingsproblemen kort na de geboorte. De
ademhalingsproblemen zijn deels te wijten aan een slechte beweging van de middenrifspieren en de verdringing van het longweefsel. Problemen met de ademhaling en het zuurstofgehalte in het bloed zijn vaak te wijten aan de onderontwikkeling van het longweefsel en de bloedvaten.
Andere symptomen zijn onder meer:
Alarmsymptomen
Middenrifbreuken kunnen een breed scala aan symptomen veroorzaken, afhankelijk van de ernst en locatie van de breuk. In sommige gevallen kunnen de symptomen ernstig zijn en onmiddellijke medische aandacht vereisen.
Pijn op de borst
Een van de meest voorkomende alarmsymptomen van een middenrifbreuk is pijn op de borst, die kan variëren van mild tot ernstig. Dit komt vooral voor bij hiatus hernia, waarbij de maag omhoog schuift naar de borstholte.
Moeite met ademhalen
Bij grotere middenrifbreuken kunnen de buikorganen de longen verdringen, wat kan leiden tot ademhalingsproblemen. Dit kan zich uiten in kortademigheid of moeite met ademhalen, vooral bij lichamelijke inspanning.
Braken of misselijkheid
Misselijkheid en braken kunnen optreden als gevolg van de verplaatsing van maaginhoud naar de borstholte. Dit komt vaak voor bij mensen met een hiatus hernia, waar de maag omhoog kan schuiven en de vertering verstoord raakt.
Maagzuur en reflux
Een veelvoorkomend symptoom van een middenrifbreuk is maagzuur of gastro-oesofageale reflux (GERD). Dit komt vooral voor bij hiatus hernia, waarbij de maag inhoud in de slokdarm lekt door de opening in het middenrif.
Diagnose en onderzoeken
Voor de geboorte
De arts voert een
echografie uit, wat de ligging van de buikorganen in de borstholte onthult (te zien vanaf 12-18 weken zwangerschap). De zwangere vrouw kan mogelijk een grote hoeveelheid vruchtwater hebben, een aandoening die bekend staat als
polyhydramnion.
Na de geboorte
Bij lichamelijk onderzoek bemerkt de arts onregelmatige borstbewegingen, een gebrek aan
ademgeluiden aan de kant waar de hernia zich bevindt,
darmgeluiden die in de borst hoorbaar zijn, een buik die minder gewelfd lijkt dan normaal bij een pasgeborene en een minder volle buik bij aanraking. Een
thoraxfoto (
röntgenfoto van de
borstkas) toont de buikorganen in de borstholte. Een
CT-scan kan ook nuttig zijn omdat deze een gedetailleerd beeld van de buikorganen geeft. Tot slot krijgt de patiënt een
bloedonderzoek om te controleren of er sprake is van een genetische aandoening waarbij een middenrifbreuk voorkomt, zoals het
Fryns-syndroom (afwijkingen
gezicht, ledematen en middenrif), het
Donnai Barrow-syndroom (
hersenaandoening), het
syndroom van Pallister-Killian (ontwikkelingsstoornis), enzovoort.
Behandeling via operatie
Een middenrifbreuk is een medische noodsituatie die onmiddellijk een operatie vereist. De chirurg plaatst de buikorganen in de juiste positie en herstelt de opening in het diafragma. Tijdens de herstelperiode is ademhalingsondersteuning noodzakelijk. Sommige zuigelingen zijn mogelijk aangesloten op een hart-longmachine die voldoende zuurstof aan het lichaam levert. Als een middenrifbreuk vroeg tijdens de zwangerschap wordt gediagnosticeerd (vóór 24 tot 28 weken), kan foetale chirurgie in sommige gevallen een optie zijn. Dit type foetale chirurgie staat bekend als “percutane foetale endoluminale tracheale occlusie”. Fysiotherapie, logopedie en ergotherapie zijn nuttig om de spierkracht en coördinatie van kinderen met een middenrifbreuk te verbeteren.
Prognose
De prognose van een middenrifbreuk hangt af van de ernst van de breuk en of er complicaties optreden. Bij tijdige diagnose en behandeling is de prognose meestal goed, hoewel sommige mensen langdurige symptomen kunnen ervaren.
Kleine breuken
Kleine middenrifbreuken, zoals een milde hiatus hernia, kunnen vaak worden beheerd met medicijnen en veranderingen in levensstijl, zoals het aanpassen van het voedingspatroon en het vermijden van zware lichamelijke inspanning. De prognose voor deze gevallen is meestal uitstekend.
Grote breuken
Bij grotere middenrifbreuken, vooral als ze de ademhaling of het functioneren van andere organen beïnvloeden, kan chirurgie nodig zijn. De prognose is over het algemeen goed na chirurgische ingrepen, hoewel de hersteltijd kan variëren.
Complicaties
Complicaties zoals maagperforatie, ademhalingsproblemen of het verplaatsen van organen kunnen de prognose verslechteren. Bij tijdige behandeling is het risico op ernstige complicaties echter laag.
Complicaties van middenrifbreuk
Mogelijke complicaties zijn:
[LIST
]Bijkomende gezondheidsproblemen
Een chronische
longziekte
Gastro-oesofageale reflux: Dit is een aandoening waarbij zuren en vloeistoffen uit de maag naar de slokdarm terugvloeien. De patiënt ervaart hierbij maagzuur,
braken en problemen met voeding en longen. Medicijnen en soms chirurgie zijn nodig om deze aandoening te behandelen.
Onderontwikkelde darmen: Wanneer de darmen zich in de borstholte bevinden, kan hun ontwikkeling afgeremd zijn, vooral omdat ze niet voldoende bloed ontvangen. Dit is echter een zeer zeldzame complicatie.
Groeiachterstand: Kinderen met ernstige longproblemen hebben een verhoogd risico op groeiproblemen. Als gevolg van de aandoening moeten deze kinderen mogelijk meer calorieën innemen dan normaal om te groeien en te ontwikkelen.
Ontwikkelingsstoornissen: Dit kan leiden tot vertraagd leren rollen, zitten, kruipen, staan of lopen. Hoewel deze kinderen uiteindelijk de ontwikkelingsmijlpalen behalen, gebeurt dit meestal later dan bij de meeste andere kinderen.
Gehoorverlies
Preventie van middenrifbreuk
Preventie van een middenrifbreuk richt zich voornamelijk op het verminderen van risicofactoren en het bevorderen van een gezonde ontwikkeling tijdens de zwangerschap. Enkele preventieve maatregelen zijn:
Prenatale zorg
Regelmatige prenatale controles zijn cruciaal voor het vroegtijdig opsporen van afwijkingen. Echografieën kunnen helpen bij het identificeren van mogelijke problemen met het diafragma en andere organen in de vroege stadia van de zwangerschap.
Gezonde levensstijl tijdens zwangerschap
Een gezonde levensstijl van de moeder kan bijdragen aan een goede ontwikkeling van de baby. Dit omvat een evenwichtige voeding, vermijden van alcohol en roken, en het volgen van de medische adviezen van zorgverleners.
Behandeling van genetische aandoeningen
Voor vrouwen met een familiegeschiedenis van genetische aandoeningen die het risico op een middenrifbreuk verhogen, kan genetische expertise nuttig zijn. Dit kan helpen bij het plannen van de zwangerschap en het identificeren van risicofactoren.
Traumavoorkoming
Bij een verworven middenrifbreuk door trauma is het belangrijk om voorzorgsmaatregelen te nemen om ongevallen te voorkomen, zoals het dragen van veiligheidsgordels in voertuigen en het naleven van veiligheidsprotocollen bij risicovolle activiteiten.
Praktische tips voor het leven met / omgaan met middenrifbreuk
Een middenrifbreuk, of hiatale hernia, ontstaat wanneer een deel van de maag door een opening in het middenrif naar boven uitsteekt in de borstholte. Dit kan leiden tot symptomen zoals brandend maagzuur, reflux en pijn op de borst. Het is belangrijk om het probleem goed te beheren om ongemak en complicaties te voorkomen. Hieronder volgen enkele praktische tips die je kunnen helpen om te gaan met een middenrifbreuk.
Eet kleinere, frequentere maaltijden
Een van de beste manieren om reflux en andere symptomen van een middenrifbreuk te verminderen, is door kleinere maaltijden te eten in plaats van grote, zware maaltijden. Grote maaltijden kunnen druk uitoefenen op je maag, waardoor de kans op reflux toeneemt. Probeer 5 tot 6 kleine maaltijden per dag te eten en vermijd het eten vlak voor het slapen gaan. Dit helpt om de druk op je maag te verminderen en kan je symptomen verlichten.
Sommige voedingsmiddelen kunnen de symptomen van een middenrifbreuk verergeren. Vermijd vette, gefrituurde, pittige en citrusrijke voedingsmiddelen, evenals chocolade, koffie en alcohol, die allemaal de kans op maagzuur kunnen vergroten. Kies voor een
evenwichtig voedingspatroon met veel groenten, magere eiwitten en volle granen.
Blijf rechtop na het eten
Het kan nuttig zijn om na het eten rechtop te blijven zitten in plaats van te gaan liggen. Lichamelijke activiteit, zoals wandelen, kan helpen om de spijsvertering te bevorderen en de kans op reflux te verminderen. Als je moet liggen, probeer dan met een verhoogd hoofd te slapen om te voorkomen dat maagzuur naar de slokdarm terugvloeit.
Vermijd zware lichamelijke inspanning direct na het eten
Hoewel lichaamsbeweging belangrijk is voor je gezondheid, moet je zware inspanning vermijden vlak na het eten, omdat dit de druk op je buik kan verhogen en reflux kan veroorzaken. Het is beter om 1 tot 2 uur na een maaltijd te wachten voordat je gaat sporten of lichamelijke activiteiten uitvoert.
Beheer je gewicht
Overgewicht kan de symptomen van een middenrifbreuk verergeren, omdat het extra druk op je maag en middenrif uitoefent. Het handhaven van een gezond gewicht kan de kans op reflux verminderen en je helpen om de symptomen van een middenrifbreuk onder controle te houden. Als je gewicht wilt verliezen, kies dan voor een geleidelijke benadering door je
evenwichtig voedingspatroon te verbeteren en regelmatig te bewegen.
Raadpleeg een arts of diëtist om ervoor te zorgen dat je op een gezonde manier afvalt zonder je gezondheid in gevaar te brengen.
Gebruik medicatie indien nodig
Je arts kan medicatie voorschrijven om de symptomen van een middenrifbreuk te beheersen, zoals protonpompremmers (PPI's) om maagzuur te verminderen of antacida om de symptomen van brandend maagzuur te verlichten. Het is belangrijk om je arts te raadplegen voordat je medicatie neemt, vooral als je andere gezondheidsproblemen hebt.
Raadpleeg je arts voor controleafspraken
Als je last hebt van aanhoudende symptomen van een middenrifbreuk, zoals frequente reflux of pijn op de borst, is het belangrijk om regelmatig controleafspraken te hebben met je arts. Je arts kan aanvullende beeldvormende onderzoeken doen om de ernst van de breuk te beoordelen en bepalen of er verdere behandelingen nodig zijn.
In sommige gevallen kan een operatie noodzakelijk zijn om de breuk te corrigeren, vooral als de symptomen ernstig zijn of de kwaliteit van je leven beïnvloeden. Bespreek je opties met je arts om de beste behandelingsaanpak te kiezen.
Vermijd roken
Roken kan de werking van de onderste slokdarmsfincter verzwakken, wat de kans op reflux vergroot. Het stoppen met roken kan de symptomen van een middenrifbreuk verbeteren en je algehele gezondheid ten goede komen. Als je moeite hebt met stoppen, raadpleeg dan je arts voor advies over manieren om roken effectief te stoppen.
Pas je slaaphouding aan
De manier waarop je slaapt, kan invloed hebben op je symptomen van middenrifbreuk. Het kan helpen om op je linkerzij te slapen, omdat dit de druk op je maag kan verminderen en de kans op reflux kan verkleinen. Gebruik een goed ondersteunend kussen om je hoofd en bovenlichaam licht omhoog te houden tijdens de slaap, om te voorkomen dat maagzuur omhoog komt.
Overweeg een operatie in ernstige gevallen
Als conservatieve behandelingen geen verlichting bieden en de symptomen van de middenrifbreuk ernstig blijven, kan een operatie nodig zijn. De meest voorkomende ingreep is de fundoplicatie, waarbij de bovenkant van de maag rondom de slokdarm wordt gewikkeld om reflux te voorkomen. Bespreek je opties met je arts om te bepalen of een operatie geschikt voor je is.
Misvattingen rond middenrifbreuk
Een middenrifbreuk, ook wel hernia diafragmatica genoemd, treedt op wanneer een deel van de maag of andere organen door een zwakke plek of opening in het middenrif naar boven verschuift. Dit kan leiden tot ongemak, pijn of andere gezondheidsproblemen. Er zijn veel misvattingen over wat deze aandoening precies inhoudt en hoe deze het best behandeld kan worden.
Een middenrifbreuk is altijd pijnlijk
Niet iedereen met een middenrifbreuk ervaart pijn. Veel mensen hebben helemaal geen symptomen, vooral als de breuk klein is. In sommige gevallen kan er alleen sprake zijn van reflux of brandend maagzuur, zonder dat er echte pijn op de borst of andere ongemakken zijn. Het is belangrijk om te weten dat de mate van pijn varieert, afhankelijk van de ernst van de breuk en de aanwezigheid van complicaties zoals
pijn door reflux.
Een middenrifbreuk is altijd ernstig en vereist chirurgie
Hoewel een middenrifbreuk in sommige gevallen chirurgische behandeling kan vereisen, vooral als er complicaties zoals maagverstopping of verergering van reflux optreden, zijn veel gevallen goed te behandelen met medicatie en veranderingen in levensstijl. Het is dus niet altijd noodzakelijk om meteen een operatie te ondergaan. De behandeling hangt af van de grootte van de breuk en de symptomen die het veroorzaakt.
Alleen oudere mensen krijgen een middenrifbreuk
Hoewel middenrifbreuken vaker voorkomen bij ouderen, kunnen ze ook bij jongere mensen optreden. Risicofactoren zoals obesitas, zwangerschap, zware inspanning of een genetische aanleg kunnen bijdragen aan het ontstaan van een middenrifbreuk op elke leeftijd. Het is dus niet juist om te denken dat deze aandoening alleen voorbehouden is aan ouderen.
Je kunt een middenrifbreuk voelen zonder dat er iets mis is met je maag of andere organen
Veel mensen denken dat een middenrifbreuk alleen symptomen veroorzaakt door problemen in de maag, maar de breuk kan soms andere organen zoals de
alvleesklier of darmen beïnvloeden. Als deze organen worden verplaatst, kan dit ongemak, zuurbranden of andere symptomen veroorzaken die niet direct gekoppeld zijn aan de breuk zelf, maar aan de druk op omliggende weefsels.
Een middenrifbreuk veroorzaakt altijd maagzuurproblemen
Hoewel reflux en brandend maagzuur veelvoorkomende symptomen zijn van een middenrifbreuk, ervaren niet alle patiënten met een hernia diafragmatica deze symptomen. In sommige gevallen kan de breuk zelfs asymptomatisch zijn, vooral bij kleinere breuken die geen druk uitoefenen op de maag. Het is dus niet correct om aan te nemen dat maagzuurproblemen altijd het gevolg zijn van een middenrifbreuk.
Middenrifbreuken komen niet voor bij mensen zonder overgewicht
Hoewel overgewicht een risicofactor is voor het ontwikkelen van een middenrifbreuk, kunnen mensen met een gezond gewicht ook een breuk ontwikkelen. Andere factoren, zoals genetische aanleg, zwangerschappen of langdurige hoestbuien, kunnen ook bijdragen aan het ontstaan van een hernia diafragmatica. Het is belangrijk om te begrijpen dat een gezonde levensstijl niet altijd voorkomt dat deze aandoening zich voordoet.
Lees verder