Mitralisklepinsufficiëntie: lekkende linker hartklep

De belangrijkste opgave van het hart is het om zuurstofrijke bloed vanuit de longen terug in het lichaam te pompen. Het bloed wordt door het hart in de hoofdslagader (aorta) gepompt. Vanuit deze hoofdslagader vertakken zich alle bloedvaten die het lichaam van bloed voorzien. Om ervoor te zorgen dat het bloed niet terug kan stromen naar het hart, bevindt zich op de overgang van hart en aorta de aortaklep, die het bloed maar in één richting doorlaat. Een klep met vergelijkbare functie is de mitralisklep tussen linker boezem en linker hartkamer, waar het bloed uit de pulmonale circulatie (longkringloop) in de linker hartkamer stroomt. De mitralisklep zorgt ervoor dat het bloed vanuit de hartkamer alleen maar in de bloedsomloop stroomt en niet meer terug naar de longen. Is sprake van een mitralisklepinsufficiëntie, dan sluit deze klep niet meer afdoende en stroomt, afhankelijk van de omvang van het lek, een groter of kleiner deel van het bloed terug naar de longen.

Gevolgen van lekkende hartklep

Een lekkende mitralisklep (in de inleidingsafbeelding aangeduid met 7) kan leiden tot een aanzienlijke belasting van de linker hartkamer. Het terug lekkende bloed kan samen met het bloed dat via de longen in de linker hartkamer stroomt, het bloedvolume aanzienlijk doen toenemen, wat resulteert in extra belasting van het linker ventrikel. Na verloop van tijd, kan het hart overbelast raken en in zijn functies verzaken (hartfalen) als gevolg van die voortdurende extra inspanningen.

Mogelijke oorzaken mitralisinsufficiëntie

De oorzaken van mitralisinsufficiëntie kunnen heel divers zijn:

• ooit gold reumatische koorts verband houdend met een infectie met streptokokken in de bovenste luchtwegen, als voornaamste oorzaak van zo'n functiestoring aan de hartklep;
• tegenwoordig is de meest voorkomende aanleiding in de eerste plaats een aan leeftijdgerelateerde schade of verkalking van de mitralisklep;
• maar ook bepaalde ziekten, zoals het syndroom van Marfan en het Ehlers-Danlos syndroom, kunnen leiden tot een afnemend vermogen van deze hartklep;
• veel voorkomende oorzaken van mitralisinsufficiëntie zijn ook het hartinfarct bij coronaire hartziekten (betrekking hebbend op de kransslagaders) en een ontsteking van de hartkleppen (endocarditis).

Symptomen slecht functionerende mitralisklep

Bij mitralisinsufficiëntie kunnen duidelijk merkbare symptomen zeer lang achterwege blijven. Als de aandoening een bepaalde omvang heeft bereikt, voelen de betrokken patiënten vaak sterke hartkloppingen, vooral merkbaar aan de linkerzijde. Het spreekt voor zich dat het hart, als gevolg van de enorm toegenomen pompinspanning die het moet leveren, na verloop van tijd ook andere klachten geeft. Als belangrijkste symptoom geldt dan ademnood bij inspanning, ademnood die snel kan verergeren, zodat ook kortademigheid in rust en zelfs tijdens de nacht optreedt.

Nachtelijke hoestaanvallen

Daarnaast hebben deze patiënten vaak last van nachtelijke hoestaanvallen omdat het hart niet meer in staat is om de grotere massa bloed rond te pompen in de bloedsomloop, en het daarom terug stuwt richting longen. Daar wordt het bloed in de met lucht gevulde ruimte van de longen geperst en veroorzaakt op die manier hoestaanvallen.

Bloedstolsels die mogelijk een herseninfarct kunnen veroorzaken

Vanwege de onnatuurlijke grote hoeveelheden bloed die in linker hartkamer en linker boezem moeten worden opgevangen, dijen deze steeds meer uit. Dat kan leiden tot hartritmestoornissen, vooral in de linker boezem (atrium) met ongecoördineerde hartactiviteit (boezemfibrilleren), wat een efficiënte werking van het hart aanzienlijk beperkt. Het bloed verblijft als gevolg daarvan langer in de boezem, wat daar kan leiden tot ongewenste bloedstolling. Het risico van deze bloedstolsels, in vaktermen ook wel trombose genoemd, is dat ze plotseling kunnen uitzwermen naar de bloedsomloop en daar kleinere bloedvaten kunnen blokkeren. Als zo'n bloedstolsel bijvoorbeeld in een bloedvat richting hersenen blijft steken kan dat een beroerte (herseninfarct) veroorzaken.

Behandeling van de lekkende hartklep

Een middelzware mitralisinsufficiëntie, die echter wel symptomen van overbelasting van het hart veroorzaakt, kan in eerste instantie met medicijnen worden behandeld. In aanmerking komen hoofdzakelijk drie groepen geneesmiddelen:

• ACE-remmers: dat zijn geneesmiddelen die de vasculaire weerstand in het lichaam doen dalen en zo dus het voorwaarts pompen in de aorta vergemakkelijken. ACE-remmers blokkeren de productie van hormonen die de bloedvaten vernauwen;
• Diuretica (vochtafdrijvende medicijnen): die helpen om onnodig vocht af te scheiden dat in de weefsels is opgeslagen. Daardoor kan de totale hoeveelheid aan vocht in de vaten worden verminderd, en op die manier ook het volume aan te transporteren bloed, waardoor de werkdruk van het hart kan worden verlicht;
• Hartglycosiden (digoxine): ze verhogen de kracht van de hartspier en verbeteren de pompcapaciteit.

Chirurgische ingreep

Bij mitralisinsufficiëntie van ernstiger aard, bestaat de mogelijkheid van een chirurgische ingreep. In dat verband zijn twee nieuwe technieken interessant die in 2016 door cardiologen verbonden aan het Maastrichts Universitair Medisch Centrum (UMC+), met succes zijn toegepast om een lekkende hartklep te herstellen. Daarbij wist men de lekkende hartklep te herstellen zonder inzet van een hart-longmachine die de bloedsomloop overnam. Ook was het niet nodig om de gehele borstkas open te leggen; een kleine opening volstond om bij de lekkende hartklep te geraken. Patiënten blijven op die manier gespaard van een ingrijpende hartoperatie.