Syndroom van Pallister-Killian: Ontwikkelingsstoornis

Het syndroom van Pallister-Killian is een ontwikkelingsstoornis waarbij een patiënt hypotonie, een verstandelijke handicap, karakteristieke gelaatstrekken, huidafwijkingen en nog andere symptomen heeft. De oorzaak van deze aangeboren aandoening is een toevallige chromosoomafwijking. Het syndroom werd voor het eerst beschreven door de Amerikaanse arts Philip Pallister in 1977 en verder uitgewerkt door Maria Teschler-Nicola en Wolfgang Killian in 1981.

• Synoniemen Syndroom van Pallister-Killian
• Epidemiologie aandoening
• Oorzaken en erfelijkheid ziekte
• Symptomen: Gezicht, huid, spieren, groei
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling ontwikkelingsstoornis
• Prognose

Synoniemen Syndroom van Pallister-Killian

Het syndroom van Pallister-Killian is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• Isochromosoom 12p-syndroom
• Pallister-Killian-syndroom
• PKS
• Teschler-Nicola / Killian syndroom
• Tetrasomie 12p, mozaïek

Epidemiologie aandoening

In de medische literatuur is weinig informatie bekend over het syndroom. Enkele honderden patiënten zijn reeds beschreven. Wellicht zijn er veel meer patiënten met het syndroom van Pallister-Killian, maar zij die milde symptomen vertonen, krijgen meestal niet de juiste diagnose. Orphanet schat dat de incidentie ongeveer 1/25.000 bedraagt. Mannen en vrouwen zijn in gelijke aantallen getroffen. Informatie over de geografische en etnische voorliefde zijn niet gevonden via de geraadpleegde bronnen.

Oorzaken en erfelijkheid ziekte

Het Pallister-Killian-syndroom is niet erfelijk. Meestal heeft de moeder van een patiënt een willekeurige chromosomale verandering die verantwoordelijk is voor de aandoening. Bijgevolg is er geen familiale geschiedenis van het syndroom bekend. Een deel van het twaalfde chromosoom komt bij een patiënt vier keer in plaats van twee keer voor. Deze extra stukjes chromosoom leiden tot het syndroom van Pallister-Killian.

Symptomen: Gezicht, huid, spieren, groei

Het syndroom van Pallister-Killian is een multisystemische aandoening waarbij een verstandelijke beperking in combinatie met afwijkingen aan de spieren, het gezicht en de huid centraal staan. Tal van bijkomende symptomen zijn bovendien mogelijk. De ernst en uitgebreidheid van de symptomen variëren per patiënt. De symptomen starten bij de meeste patiënten vanaf de geboorte.

Gezicht

De patiënt heeft grof gezicht met een hoog, afgerond voorhoofd, een brede neusbrug met een korte (wip)neus, ver uit elkaar ogen (medische term is "hypertelorisme"), laagstaande en grote oren met een dikke rand, afgeronde wangen en een brede mond met een dunne bovenlip en een dikke onderlip en een grote tong (macroglossie). Soms komt een baby ter wereld met een gespleten of een hoog gebogen gehemelte. Daarnaast vertoont de patiënt dun of weinig haar in de kindertijd, al betert dit wel naarmate de patiënt veroudert. Het dunne haar is bovendien te vinden aan de wimpers en wenkbrauwen.

Huid

Bovendien treden huidveranderingen overal op het lichaam op. Op de huid staan strepen of plekken die donkerder of lichter zijn dan de omliggende huid. Soms zijn deze huidafwijkingen al te zien bij baby’s, in andere gevallen treden ze pas op latere leeftijd op.

Hypotonie: Zwakke spierspanning

De baby heeft tevens een aanzienlijke hypotonie, waardoor ademhalingsproblemen en mogelijk voedingsproblemen ontstaan. Door de verzwakte spierspanning krijgt de patiënt een achterstand op motorische vaardigheden zoals zitten, staan en lopen. De meeste patiënten hebben nood aan een loophulpmiddel, al hebben artsen eveneens patiënten gerapporteerd die deze hulpmiddelen niet nodig hebben. De verzwakte spieren gaan na verloop van tijd juist verstijven, waardoor spasticiteit optreedt en een patiënt niet meer in staat is zijn armen en benen te bewegen.

Ontwikkelingsachterstand

Een patiënt met deze aangeboren aandoening komt ter wereld met een hoog geboortegewicht, maar de ontwikkeling neemt geleidelijk aan af waardoor een achterstand optreedt in vergelijking met leeftijdsgenoten. Een ernstige tot zeer ernstige verstandelijke handicap is ook een primair symptoom van de aandoening. Veelal is de spraak- en cognitieve functie niet of zeer slecht ontwikkeld. Op gedragsmatig vlak zijn de patiënten vriendelijk, rustig en vertonen ze weinig initiatief.

Bijkomende symptomen

Net als bij vele andere syndromen, zijn ook bij het Pallister-Killian-syndroom bijkomende symptomen mogelijk. Deze omvatten:

• contracturen
• epileptische aanvallen (reeds aanwezig in de kindertijd)
• extra tepels
• gehoorverlies (door een vernauwde gehoorgang)
• genitale afwijkingen zoals een abnormale opening in de anus
• gastro-oesofageale reflux (brandend maagzuur door maaginhoud die terugvloeit naar slokdarm)
• hartafwijkingen
• kromming van de rug
• navelbreuk (uitstulping van buikwand rond navel)
• onderontwikkelde longen (pulmonale hypoplasie)
• problemen met het gezichtsvermogen (nystagmus
• hangende oogleden
• scheelzien en/of cataract
• skeletafwijkingen (bijvoorbeeld extra vingers en/of tenen, grote grote tenen, ongewoon korte armen en benen,…)
• vergroeiing van de gewrichten
• ...

Een congenitale diafragmatische hernia (aangeboren middenrifbreuk) is eveneens bekend bij dit syndroom. Hierbij bevindt zich een gat in de spier die de buik van de borstholte scheidt. Hierdoor verplaatsen de maag en darmen zich in de borst, waardoor de ontwikkeling van het hart en de longen in gedrang komt.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van het syndroom van Pallister-Killian gebeurt op basis van de klinische kenmerken, maar de diagnose stellen is erg moeilijk. Een huidbiopt is mogelijk, evenals een bloedonderzoek, waaruit duidelijk is dat bij de patiënt een chromosoomafwijking aanwezig is. Prenataal valt de aandoening te diagnosticeren via een vruchtwaterpunctie (amniocentese).

Behandeling ontwikkelingsstoornis

De ziekte valt niet te genezen, maar een ondersteunende en symptomatische multidisciplinaire behandeling is wel mogelijk. Medicatie helpt bij infecties, toevallen en spasticiteit. Ook fysiotherapie en logopedie zijn aanbevolen. Een PEG-sonde verhelpt de voedingsproblemen. Verder is een regelmatig bezoek bij de oogarts en cardioloog vereist. Daarnaast werken een gastro-enteroloog, orthopedist, KNO-arts, audioloog, uroloog, neuroloog, kinderarts en klinisch geneticus samen voor het behandelen van de patiënt.

Prognose

De aandoening is zeer ernstig en levensbedreigende gezondheidsproblemen zijn reeds vanaf de kindertijd mogelijk, bijvoorbeeld door complicaties van de middenrifhernia, een longontsteking, hartafwijkingen of ademhalingsproblemen. Nochtans zijn in de medische literatuur veel patiënten te vinden die mildere symptomen en een mildere verstandelijke handicap hebben. Zo meldt de Nederlandse contactgroep dat een patiënt van 28 jaar nog leerde schrijven en ook lopen op latere leeftijd blijkt nog mogelijk te zijn bij sommige patiënten. In de geraadpleegde bronnen is geen informatie beschikbaar met betrekking tot de gemiddelde leeftijd waarop een patiënt overlijdt.