Nystagmus: Oogaandoening met wiebelogen

Nystagmus: Oogaandoening met wiebelogen Nystagmus is een niet-pijnlijke complexe oogaandoening waarbij één of beide oogbollen onwillekeurige, snelle, ritmische bewegingen maken. De bewegingen gaan van links naar rechts (horizontale nystagmus), omhoog en omlaag (verticale nystagmus), of in een cirkelvormige beweging (roterende nystagmus). Nystagmus gaat vaak gepaard met problemen met het gezichtsvermogen. Patiënten kantelen veelal hun hoofd om de visusproblemen te compenseren. Meestal treedt nystagmus op aan beide ogen.

Synoniemen oogaandoening nystagmus

Deze aandoening is ook bekend onder deze synoniemen:
  • dansende ogen
  • heen-en-weer oogbewegingen
  • ongecontroleerde oogbewegingen
  • onwillekeurige oogbewegingen
  • oogbevingen
  • oogbolstuipen
  • oogsidderen
  • snelle oogbewegingen (van links naar rechts)
  • trilogen
  • wiebelogen

Epidemiologie aandoening

Deze aandoening treft ongeveer 1-1.000-2.000 pasgeborenen.

Soorten wiebelogen

In de praktijk bestaan er meer dan veertig soorten nystagmus. Deze zijn in grote lijnen in te delen in aangeboren en verworven nystagmus.

Aangeboren (infantiel)

Infantiele nystagmus of “het Infantiel Nystagmus Syndroom” (INS) is het resultaat van een erfelijke genetische aandoening die meestal in de eerste zes weken tot drie maanden van het levensjaar tot uiting komt. Dit type nystagmus is en blijft meestal vrij mild. De patiënt heeft mogelijk nog andere oogafwijkingen. Afhankelijk van de oogziekte, is een (chirurgische) behandeling zoals eens strabismeoperatie nodig, of schrijft de oogarts een correctiemiddel voor. De patiënt voelt overigens zelf de oogbewegingen niet en hij heeft er doorgaans weinig last van omdat de hersenen zich hebben aangepast aan deze situatie.

Verworven (acuut)

Door een verwonding of ziekte ontstaat bij sommige patiënten acute nystagmus. De meest voorkomende oorzaak is drugs of medicatie. Bij het item “oorzaken” staan diverse mogelijke oorzaken van verworven nystagmus. Veelal merken de patiënten deze nystagmus wel; de hersenen hebben zich namelijk nog niet aangepast aan de wiebelogen.

Oorzaken snelle oogbewegingen

De oorzaak van nystagmus is een afwijkende werking van het hersengedeelte of binnenoor dat de oogbeweging en positionering reguleert. Daarnaast zijn er ook oogaandoeningen waarbij nystagmus optreedt. Het komt ook voor bij allerlei syndromen, ook waarbij een vitaminetekort voorkomt. Tot slot spelen ook andere mogelijke factoren mee bij het ontstaan van nystagmus.

Binnenoorafwijkingen

  • labyrintitis: Bij deze binnenooraandoening is een zenuw ontstoken die normaalgezien zorgt voor de hoofdbeweging. Symptomen zijn onder meer duizeligheid en misselijkheid.
  • Ziekte van Ménière: De ziekte van Ménière is een aandoening van het binnenoor. Het is niet bekend wat de oorzaak is, maar er zijn verschillende behandelingen beschikbaar om symptomen te verhelpen.

Hersenaandoeningen of afwijkingen aan het centrale zenuwstelsel

  • acute cerebellaire ataxie
  • beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen)
  • een waterhoofd (te veel hersen- en ruggenmergvocht in de schedel)
  • een hersenschudding: Ook een hersenschudding (mild hersenletsel door stoot tegen schedel met symptomen aan geheugen en gedrag) is een medische noodsituatie waarbij spoedeisende hulp vereist is. Dit is een mild traumatisch hersenletsel. Dat mogelijk leidt tot veel ernstige symptomen die de hersenfunctie beïnvloeden.
  • hersentumoren
  • het Wernicke Korsakov-syndroom (schade aan hersenen door een tekort aan thiamine met afwijkingen aan ogen, lopen en cognitie)
  • intracerebrale bloeding: Deze aandoening waarbij een bloeding is opgetreden in hersenweefsel waardoor schade optreedt aan de hersenen, is een medische noodsituatie. Spoedeisende zorg is nodig.
  • multiple sclerose (chronische neurologische auto-immuunaandoening) is een chronische auto-immuunziekte die het centrale zenuwstelsel aantast. MS heeft uiteenlopende symptomen waarbij sommige patiënten milde en andere ernstige symptomen vertonen.
  • myasthenia gravis: Myasthenia gravis is een neuromusculaire aandoening. De patiënt vertoont hierbij zwakte van de skeletspieren. Dit veroorzaakt mogelijk gezichtszwakte, dubbelzien en afhangende oogleden (ptosis).
  • neuroblastoom: Deze zeldzame kanker gaat uit van zenuwcellen en ontwikkelt zich in weefsels van het sympathische zenuwstelsel. Vroege symptomen van de kanker omvatten koorts, diarreeen anderen. Vooral kinderen zijn hierdoor getroffen.

Oogaandoeningen


Vitaminetekorten


Het plots stoppen van alcohol veroorzaakt mogelijk nystagmus / Bron: Jarmoluk, PixabayHet plots stoppen van alcohol veroorzaakt mogelijk nystagmus / Bron: Jarmoluk, Pixabay
Andere
  • alcohol ontwenningsverschijnselen: Alcohol ontwenningsverschijnselen is de naam voor de symptomen die optreden wanneer een stevige drinker plotseling stopt of aanzienlijk vermindert met het overmatig alcoholgebruik. Dit is een medische noodsituatie.
  • bepaalde medicijnen of drugs, waaronder kalmeringsmiddelen en anti-epileptica.
  • syndroom van Down: Dit is de meest voorkomende vorm van een ontwikkelingsachterstand. Veel patiënten met het syndroom van Down presenteren zich met nystagmus.

Symptomen wiebelogen

De schuddende en wiebelende oogbewegingen die meestal aan beide ogen optreden, zijn niet pijnlijk.

Nystagmuspatiënten ervaren vaak schommelingen in het gezichtsvermogen. Een wijziging van de snelheid van de nystagmus leidt tot een afname van het gezichtsvermogen. Dit is dan veelal gerelateerd aan stress, de emotionele toestand van de patiënt, vermoeidheid, de kijkrichting of wanneer de patiënt één oog bedekt. Het is belangrijk dat de patiënt begrijpt dat hij zelf een beetje invloed kan uitoefenen op de nystagmus zodat hij aan deze problemen kan werken.

Door de onwillekeurige oogbewegingen heeft de patiënt daarnaast vaak een abnormale hoofdpositie. Soms vloeien hieruit nek-, hoofd- en schouderproblemen voort. Het is belangrijk dat de omgeving (leerkrachten, partner, familie, vrienden, collega’s, …) dit begrijpen en ondersteunen. Niet iedereen lijkt dit namelijk te (willen) begrijpen, waardoor soms pestgedrag optreedt.

Evenwichtsproblemen en duizeligheid komen tot slot soms voor bij patiënten met nystagmus.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose gebeurt aan de hand van een grondig oogheelkundig onderzoek. Volgende onderzoeksmethoden zijn nog mogelijk voor de diagnose van nystagmus: CT-scan van het hoofd, elektro-oculografie (elektronystagmografie): een elektrische methode voor het meten van oogbewegingen behulp van kleine elektroden, een MRI-scan van het hoofd en eventueel neurologisch onderzoeken.

Wanneer de diagnose gesteld is, tracht de oogarts eveneens het “nulpunt” te identificeren. Het nulpunt is de hoofdpositie waarbij de ogen het langzaamst bewegen. Hierdoor is het voor de patiënt makkelijker en minder vermoeiend om waar te nemen.

Behandeling aandoening

Wie nystagmus opmerkt bij zichzelf of een andere patiënt, gaat best onmiddellijk naar de oogarts. Aangeboren nystagmus vereist vaak geen behandeling, maar de oogarts behandelt veelal wel indien mogelijk de onderliggende oogaandoening.

Bij verworven nystagmus is er steeds een onderliggende oorzaak waarvoor de patiënt een behandeling nodig heeft. Indien nystagmus is opgetreden na medicijngebruik of bij een infectie, verdwijnt de oogafwijking mogelijk nadat de oorzaak verholpen is.

Andere behandelingsmethoden omvatten een prismabril en low-vision-trainingen. Maar een oogspiercorrectie is ook mogelijk. De nystagmus zelf verdwijnt echter niet door de operatie. Soms gebruikt een oogarts botoxinspuitingen om de oogspieren te verlammen en bijgevolg de nystagmus te verminderen. Over het algemeen zijn de meeste therapieën weinig succesvol.
© 2015 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Spasmus nutans: Nystagmus, hoofdknikken en torticollisSpasmus nutans: Nystagmus, hoofdknikken en torticollisSpasmus nutans is een aandoening waarbij de veelal erg jonge patiënt een verworven vorm van nystagmus (snelle oogbewegin…
Oscillopsie: Trillende beelden zien & wazig gezichtsvermogenOscillopsie: Trillende beelden zien & wazig gezichtsvermogenOscillatie (oscillatio) is de Latijnse term voor trilling of beving. Het achtervoegsel ‘opsie’ duidt op ‘zien”. Oscillop…
Oogproblemen en behandeling bij multiple sclerose (MS)Oogproblemen en behandeling bij multiple sclerose (MS)Multiple sclerose (MS) is een chronische ziekte van het centrale zenuwstelsel (hersenen en het ruggenmerg). Bij een gezo…
Oogsidderen, nystagmusOogsidderen, nystagmusNystagmus of oogsidderen is het onwillekeurig optreden van bewegingen van de oogbol. De patiënt kan hier zelf niks aan d…

Chediak-Higashi-syndroom: Albinisme met leukocytendefectChediak-Higashi-syndroom: Albinisme met leukocytendefectHet Chediak-Higashi-syndroom is een zeldzame multisystemische genetische aandoening waarbij een patiënt een verminderd i…
Slaapapneu (syndroom): oorzaken, symptomen en behandelingSlaapapneu (syndroom): oorzaken, symptomen en behandelingEen slaapapneu wordt gekenmerkt door een ademstilstand bij het slapen. Men spreekt van een apneu als de ademhaling minst…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Frank Boston, Flickr (CC BY-2.0)
  • Eigen ervaring
  • http://www.aapos.org/terms/conditions/80
  • http://www.healthline.com/symptom/uncontrolled-eye-movements
  • http://www.lowvision.org/nystagmus.htm
  • http://www.oogartsen.nl/oogartsen/overige_oogziekten/nystagmus/
  • http://www.rnib.org.uk/eye-health-eye-conditions-z-eye-conditions/nystagmus
  • https://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003037.htm
  • Afbeelding bron 1: Jarmoluk, Pixabay
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 02-02-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 9
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.