Hermansky-Pudlak-syndroom: Afwijkingen ogen, huid en bloed

Bij het Hermansky-Pudlak-syndroom, dat bestaat uit negen subtypes, heeft een patiënt oculocutaan albinsme. Dit is een oogaandoening waarbij de huid en het haar van de patiënt eveneens betrokken zijn. Daarnaast treden problemen op met de bloedstolling, en bij sommige types ook met de longen. Het erfelijke syndroom werd voor het eerst beschreven door de Tsjechische artsen Frantisek Hermansky en Paulus Pudlak in 1959.

• Synoniemen Hermansky-Pudlak-syndroom
• Epidemiologie
• Types
• Oorzaken en erfelijkheid
• Risicofactoren
• Symptomen: Afwijkingen ogen (oculocutaan albinisme), huid en bloed
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen Hermansky-Pudlak-syndroom

Het Hermansky-Pudlak-syndroom is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• Albinisme met hemorragische diathese en gepigmenteerde reticuloendotheliale cellen
• Delta storage pool disease

"HPS" is de afkorting van deze ziekte.

Epidemiologie

Het Hermansky-Pudlak-syndroom is een zeldzame aandoening. De incidentie bedraagt naar schatting 1 op de 500.000 tot 1.000.000 patiënten wereldwijd. Het is de derde meest voorkomende vorm van albinisme. Type 1 komt vaker voor in noordwesten van Puerto Rico. Type 3 is dan weer vaker gedocumenteerd bij patiënten die in het centrum van Puerto Rico wonen. Maar ook in andere landen komt deze aandoening voor zoals in India, Japan, Mexico, het Verenigd Koninkrijk, Nederland, … Ook bij Joden is het syndroom reeds gerapporteerd. Mannen en vrouwen zijn tot slot in gelijke aantallen getroffen.

Types

Het Hermansky-Pudlak-syndroom kent maar liefst negen types, allen met diverse symptomen en een andere genetische oorzaak. Types 1 en 4 zijn de meest ernstige vorm van de aandoening. Types 1, 2 en 4 zijn de enige soorten geassocieerd met longfibrose (littekenvorming in longen met kortademigheid). Patiënten met type 3, 5 of 6 ervaren de mildste symptomen. In de medische literatuur is weinig informatie te vinden over de symptomen en ernst van de types 7, 8 en 9.

Oorzaken en erfelijkheid

Mutaties in ten minste negen genen veroorzaken het Hermansky-Pudlak-syndroom. Dit zijn de volgende genen: HPS1, AP3B1, HPS3, HPS4, HPS5, HPS6, DTNBP1, BLOC1S3 en PLDN.

De overerving van deze aandoening verloopt op autosomaal recessieve wijze. De ouders van een patiënt met een autosomaal recessieve aandoening dragen elk één kopie van het gemuteerde gen, maar vertonen meestal geen symptomen van de aandoening.

Risicofactoren

Er zijn geen specifieke risicofactoren bekend voor het ontwikkelen van het Hermansky-Pudlak-syndroom, behalve de genetische aanleg. De aandoening wordt overgedragen volgens een autosomaal recessief patroon, wat betekent dat beide ouders drager moeten zijn van een gemuteerd gen om het syndroom aan hun kinderen door te geven.

Symptomen: Afwijkingen ogen (oculocutaan albinisme), huid en bloed

Het Hermansky-Pudlak-syndroom is een multisystemische aandoening waarbij afwijkingen met betrekking tot de bloedstolling, het haar, de huid, de longen en het gezichtsvermogen centraal staan. Ook bijkomende symptomen zijn mogelijk. De ernst en uitgebreidheid van de symptomen variëren per type en per patiënt. De symptomen starten bij de patiënten vanaf de vroege jeugd, maar ze komen soms ook pas tot uiting op latere leeftijd.

Bloed

De eerste symptomen van het Hermansky-Pudlak-syndroom zijn vaak gemakkelijk optredende blauwe plekken, bloedend tandvlees, neusbloedingen, en overmatig bloeden na een operatie of ongeval. Vrouwen bloeden overmatig tijdens de menstruatie. Deze bloedstollingsproblemen zijn een primair symptoom van het syndroom.

Haar

De haarkleur varieert van lichtblond tot donkerbruin. Bij HPS type 3 is het haar bruin en ook de iris heeft dan een bruine kleur.

Huid

De huid is lichter van kleur (minder gepigmenteerd). De patiënt loopt hierdoor een hoger dan gemiddeld risico op beschadiging van de huid en huidkanker, veroorzaakt door langdurige blootstelling aan de schadelijke UV-stralen van zonlicht. Soms bevat de huid sproeten en huidletsels.

Longen

De patiënt vertoont bij HPS type 1, 2 en 4 mogelijk in het derde decennium soms longfibrose. Dit is een progressieve longziekte waarbij littekenweefsel zich vormt in de longen. Deze aandoening kent een hoge mortaliteit. De patiënt overlijdt namelijk veelal binnen de tien jaar na het optreden van de longaandoening.

Ogen

Het netvlies (medische term is "retina") en de iris (regenboogvlies) in het oog zijn bij oculocutaan albinisme minder gepigmenteerd. De patiënt heeft bijgevolg een slechter gezichtsvermogen gecombineerd met diverse oogafwijkingen zoals nystagmus en fotofobie (overgevoelig aan licht). De gezichtsscherpte schommelt veelal tussen 20/60 tot 20/400. Deze ooggerelateerde problemen blijven meestal stabiel na de vroege jeugd. Enkel bij HPS type 3 is de iris bruingekleurd.

Bijkomende symptomen

Bijkomende symptomen omvatten glazuurhypoplasie, een ontsteking van de dikke darm (granulomateuze colitis) en nierfalen (verminderde of afwezige nierfunctie).

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van het Hermansky-Pudlak-syndroom kunnen onder andere zijn:

• Onverklaarbare blauwe plekken of bloedingen
• Aanhoudende bloedingen tijdens of na een operatie
• Langdurige of terugkerende huidproblemen zoals frequente huidinfecties of ongebruikelijke huiduitslag
• Progressieve ademhalingsproblemen bij patiënten met longfibrose

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De diagnose van het Hermansky-Pudlak-syndroom gebeurt op basis van de klinische kenmerken. Een test van de bloedplaatjes geeft duidelijkheid over de bloedstollingsproblemen. De oogarts merkt vele oogafwijkingen op zoals een slechte gezichtsscherpte, bijziendheid, verziendheid, strabisme (scheelzien), nystagmus (wiebelogen), verschillende voorste segment-afwijkingen, foveale hypoplasie en een slecht binoculair zicht.

Diagnostisch onderzoek

Beeldvormend onderzoek zoals een Visual Evoked Potential (VEP) en een OCT-scan (netvliesscan) bieden meer informatie over de oogproblemen. De uiteindelijke diagnose gebeurt aan de hand van een genetisch onderzoek dat het syndroom bevestigt.

Behandeling

Dit syndroom valt niet te genezen maar een multidisciplinaire behandelingswijze is wel mogelijk. Zo werken een longarts, oogarts, hematoloog en dermatoloog samen om de patiënt te behandelen. Chirurgie is bij sommige patiënten mogelijk bij de nystagmus en bij de longen (longtransplantatie). Via zonnebrandcrème of passende kledij helpt de patiënt de huid te beschermen. Een oogarts controleert en behandelt oogproblemen. De hematoloog volgt de bloedingsproblemen op en behandelt de patiënt met transfusies van normale bloedplaatjes. Orale contraceptiva (anticonceptiepil) helpen vrouwen met overmatige bloedingsproblemen tijdens de menstruatieperiode. Sommige medicijnen helpen ook bij bloedingsproblemen en beschermen tegen longproblemen.

Prognose

De levensverwachting van patiënten met het Hermansky-Pudlak-syndroom is afhankelijk van de ernst van de symptomen en de vroege diagnose. Bij types 1, 2 en 4 is er een verhoogd risico op vroegtijdige dood door longfibrose. Andere types hebben doorgaans een betere prognose met tijdige en adequate behandeling. Met de juiste behandeling en zorg kan de levenskwaliteit van patiënten aanzienlijk verbeteren.

Complicaties

Complicaties van het Hermansky-Pudlak-syndroom kunnen onder meer zijn:

• Longfibrose, wat kan leiden tot ademhalingsproblemen en een verminderde longfunctie
• Huidkanker als gevolg van langdurige blootstelling aan UV-stralen
• Bloedingscomplicaties zoals hersenbloedingen of andere ernstige bloedingen

Preventie

Preventie van het Hermansky-Pudlak-syndroom is niet mogelijk, gezien het genetische karakter van de aandoening. Voor paren met een familiegeschiedenis van het syndroom kan genetische expertise helpen bij het begrijpen van de risico's en het nemen van geïnformeerde beslissingen. Regelmatige controles en vroege interventie kunnen helpen bij het beheer van symptomen en het voorkomen van ernstige complicaties.