EHBO bij schotwonden

Schotwonden door vuurwapens veroorzaken verschillende letsels. Vaak treffen ze ook één of meer organen. Een kleine wond heeft mogelijk een kleine ingangswonde maar een grotere weefselschade op het uitgangspunt. Soms blijft de kogel ook nog in het lichaam steken, waardoor ook inwendige schade optreedt. Pijn, misselijkheid, dorst en zwakte zijn enkele kenmerken van schotwonden. De hulpverlener heeft de belangrijke taak om naast het meteen verwittigen van de hulpdiensten, de bloeding te stelpen. Dankzij enkele andere tips verbeteren de overlevingskansen en verminderen de complicaties bij de patiënt.

• Wat doen schotwonden met het lichaam?
• Symptomen
• Eerste hulp bij schotwonden: Bloeding stelpen
• EHBO: Zeker niet doen
• Oorzaken en risicofactoren van schotwonden
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van schotwonden
• Prognose
• Complicaties van schotwonden
• Preventie van schotwonden

Wat doen schotwonden met het lichaam?

Schotwonden zijn doorgaans dieper dan steekwonden, en de impact van de inwerkende kracht is groter. Bij schotwonden kunnen in tegenstelling tot steekwonden ook botten verbrijzeld worden. Een kogelwonde is altijd vervuild. Bij de inslag volgt de kogel een heel traject door het lichaam, waarbij mogelijk ook organen gekwetst worden. De ernst van de wond hangt af van het getroffen orgaan of de getroffen organen of weefsels en de snelheid van de kogel. Hoe sneller de kogel het lichaam bereikt, hoe groter de schokgolf die dit veroorzaakt in het lichaam. Hoe de wond eruitziet, is afhankelijk van het gebruikte wapen en de afstand waarop de schutter heeft geschoten. Wanneer de schutter namelijk op korte afstand heeft geschoten, is de wond zeer explosief en vaak ook een scheurwond. Een schotwond op grote afstand levert doorborende letsels op, waarbij de wond aan de ingangspoort klein is en regelmatige wondranden tot gevolg heeft. De wond aan de uitgangspoort is doorgaans veel groter, en vaak blijft de kogel dan ook ter plaatse zitten.

Symptomen

Pijn, zwakte, misselijkheid en een grote dorst komen vaak voor bij schotwonden. Voorts heeft de patiënt een snelle ademhaling (tachypneu) en een snelle polsslag. De huid is bleek en voelt koud en klam aan (koude huid en klamme huid). Daarnaast zijn bloedingen en één of meer in- en uitgangswonden te zien.

Eerste hulp bij schotwonden: Bloeding stelpen

De hulpverlener belt eerst en vooral zo snel mogelijk naar de hulpdienst voor een ambulance. Hij meldt tevens dat het om een schotwond gaat, want de politie komt ook het best ter plaatse. Hij laat de patiënt zo stil mogelijk liggen en ondersteunt eventueel aangetaste lichaamsdelen via een opgerolde deken. Ook evalueert de hulpverlener het bewustzijn van de patiënt door bijvoorbeeld te vragen om in een hand te knijpen. Reageert hij niet, dan plaatst de hulpverlener hem in een stabiele zijligging en reanimeert hij indien nodig de patiënt. De hulpverlener brengt de patiënt daarna in een gemakkelijke houding. Hij ondersteunt de wond door deze iets hoger te brengen. Vervolgens plaatst hij een steriel verband op zowel de ingangs- als uitgangspoort. Indien één of meer bloedingen aanwezig zijn, stelpt hij deze. Hij dekt daarna de patiënt lichtjes toe met een laken of kledingstuk. Hij controleert regelmatig de vitale functies. Bij een doorbloed verband, brengt de hulpverlener een nieuw verband aan over het oude.

EHBO: Zeker niet doen

De hulpverlener mag nooit proberen om de kogel zelf te verwijderen. Het is verder niet aangewezen om de patiënt te laten bewegen, want sommige lichaamsdelen zijn mogelijk gebroken. Wanneer de patiënt een botbreuk heeft, mag hij nooit de bloeding op deze breuk zelf stelpen maar wel druk uitoefenen op de weefsels daarnaast. De patiënt verwijdert het oude verband niet wanneer het doorbloed is. Het is beter om een nieuw verband over het oude verband te plaatsen. Tot slot mag de patiënt niets eten of drinken omdat hij mogelijk nog onder narcose moet voor een operatie.

Oorzaken en risicofactoren van schotwonden

Schotwonden ontstaan door de impact van een kogel die door een vuurwapen wordt afgevuurd. De ernst van een schotwond hangt af van verschillende factoren:

• Type vuurwapen: Het soort vuurwapen en de kogelgrootte beïnvloeden de mate van schade. Zwaardere kogels en krachtige vuurwapens veroorzaken doorgaans ernstigere verwondingen.
• Afstand van de schutter: Schoten afgevuurd van korte afstand hebben vaak meer destructieve kracht en kunnen grotere schade aanrichten.
• Locatie van de inslag: De getroffen lichaamsdelen en organen spelen een cruciale rol in de ernst van de verwonding.
• Kogeltraject: Het pad dat de kogel door het lichaam volgt, kan leiden tot uitgebreide interne schade, zelfs als de ingangswond klein is.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van een schotwond omvat meestal een combinatie van klinische evaluatie en beeldvormende technieken:

• Lichamelijk onderzoek: De arts beoordeelt de symptomen en onderzoekt de wonden op de aanwezigheid van inslag- en uitgangspoorten.
• Beeldvormende technieken: Röntgenfoto's en CT-scans worden vaak gebruikt om de locatie van de kogel en eventuele interne schade aan organen en botten te evalueren.
• Laboratoriumonderzoek: Bloedonderzoek kan helpen bij het identificeren van interne bloedingen en andere verwondingen.

Behandeling van schotwonden

De behandeling van schotwonden richt zich op het stabiliseren van de patiënt, het stelpen van bloedingen, en het voorkomen van infecties:

• Initiale zorg: De eerste hulpverlener moet onmiddellijk handelen om levensbedreigende bloedingen te stelpen en de patiënt te stabiliseren.
• Chirurgische behandeling: Vaak is een operatie nodig om de kogel te verwijderen, beschadigde organen te herstellen en interne bloedingen te stoppen.
• Antibiotica: Ter preventie van infecties wordt vaak antibiotische therapie gegeven, aangezien de kogel de wond kan vervuilen.
• Herstelzorg: Na de acute fase omvat de behandeling ook pijnmanagement en revalidatie om het herstel van de patiënt te bevorderen.

Prognose

De prognose van schotwonden hangt af van verschillende factoren, waaronder de ernst van de verwondingen, de snelheid van medische interventie en de algemene gezondheid van de patiënt. Vroegtijdige en adequate behandeling kan de overlevingskansen verbeteren en complicaties minimaliseren. Het herstel kan variëren van enkele weken tot maanden, afhankelijk van de omvang van de schade en de vereiste medische procedures.

Complicaties van schotwonden

Mogelijke complicaties van schotwonden kunnen omvatten:

• Infecties: Vervuiling van de wond door de kogel kan leiden tot ernstige infecties.
• Intern bloedverlies: Schotwonden kunnen leiden tot aanzienlijke interne bloedingen, wat kan resulteren in shock of andere ernstige aandoeningen.
• Orgaanbeschadiging: Beschadiging van vitale organen kan ernstige gevolgen hebben voor de functie en gezondheid van de patiënt.
• Langdurige revalidatie: In sommige gevallen kan langdurige revalidatie nodig zijn om volledig te herstellen van de fysieke en psychologische gevolgen van een schotwond.

Preventie van schotwonden

Preventie van schotwonden omvat:

• Wapengebruik regulatie: Strikte wetgeving en regulering van vuurwapens kunnen helpen het risico op schotwonden te verminderen.
• Educatie en training: Voorlichting over veilig wapengebruik en het belang van het bewaren van wapens buiten het bereik van onbevoegden.
• Veiligheidsmaatregelen: Het nemen van voorzorgsmaatregelen, zoals het dragen van bescherming in risicovolle situaties en het vermijden van gewelddadige conflicten.