EHBO bij schotwonden

Schotwonden door vuurwapens veroorzaken verschillende letsels. Vaak treffen ze ook één of meer organen. Een kleine wond heeft mogelijk een kleine ingangswonde maar een grotere weefselschade op het uitgangspunt. Soms blijft de kogel ook nog in het lichaam steken, waardoor ook inwendige schade optreedt. Pijn, misselijkheid, dorst en zwakte zijn enkele kenmerken van schotwonden. De hulpverlener heeft de belangrijke taak om naast het meteen verwittigen van de hulpdiensten, de bloeding te stelpen. Dankzij enkele andere tips verbeteren de overlevingskansen en verminderen de complicaties bij de patiënt.

• Wat doen schotwonden met het lichaam?
• Symptomen
• Eerste hulp bij schotwonden: Bloeding stelpen
• EHBO: Zeker niet doen
• Oorzaken en risicofactoren van schotwonden
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van schotwonden
• Prognose
• Complicaties van schotwonden
• Preventie van schotwonden
• Praktische tips voor het omgaan met schotwonden
• Stop het bloeden
• Verhoog het getroffen lichaamsdeel indien mogelijk
• Beperk bewegingen en houd de patiënt rustig
• Dek de wond af met een steriel verband
• Waak over het ademhalingspatroon
• Zorg voor deskundige medische hulp
• Let op voor shocksymptomen
• Blijf in contact met medische hulpdiensten
• Misvattingen rond EHBO bij schotwonden
• Je moet de kogel of het projectiel altijd uit de wond halen
• Je moet schotwonden altijd met alcohol ontsmetten
• Je mag de bloedende wond niet afdekken om de bloeding beter te laten stromen
• Als de patiënt bij bewustzijn is, moet je hem of haar laten lopen
• Je moet altijd proberen om de bloeding te stoppen door de wond direct dicht te drukken
• Als er geen zichtbare bloeding is, is het niet nodig om de wond te behandelen
• Schotwonden zijn altijd dodelijk als ze niet onmiddellijk behandeld worden

Wat doen schotwonden met het lichaam?

Schotwonden zijn doorgaans dieper dan steekwonden, en de impact van de inwerkende kracht is groter. Bij schotwonden kunnen in tegenstelling tot steekwonden ook botten verbrijzeld worden. Een kogelwonde is altijd vervuild. Bij de inslag volgt de kogel een heel traject door het lichaam, waarbij mogelijk ook organen gekwetst worden. De ernst van de wond hangt af van het getroffen orgaan of de getroffen organen of weefsels en de snelheid van de kogel. Hoe sneller de kogel het lichaam bereikt, hoe groter de schokgolf die dit veroorzaakt in het lichaam. Hoe de wond eruitziet, is afhankelijk van het gebruikte wapen en de afstand waarop de schutter heeft geschoten. Wanneer de schutter namelijk op korte afstand heeft geschoten, is de wond zeer explosief en vaak ook een scheurwond. Een schotwond op grote afstand levert doorborende letsels op, waarbij de wond aan de ingangspoort klein is en regelmatige wondranden tot gevolg heeft. De wond aan de uitgangspoort is doorgaans veel groter, en vaak blijft de kogel dan ook ter plaatse zitten.

Symptomen

Pijn, zwakte, misselijkheid en een grote dorst komen vaak voor bij schotwonden. Voorts heeft de patiënt een snelle ademhaling (tachypneu) en een snelle polsslag. De huid is bleek en voelt koud en klam aan (koude huid en klamme huid). Daarnaast zijn bloedingen en één of meer in- en uitgangswonden te zien.

Eerste hulp bij schotwonden: Bloeding stelpen

Schotwonden zijn ernstige verwondingen die onmiddellijke medische hulp vereisen. De eerstehulpverlening is cruciaal om de levensbedreigende gevolgen te minimaliseren en de toestand van de patiënt te stabiliseren voordat professionele medische zorg wordt verkregen. Het doel van de eerstehulp is het beheersen van de bloeding, het voorkomen van infecties en het verlichten van pijn. Het is belangrijk om kalm te blijven en methodisch te handelen bij het verlenen van EHBO bij schotwonden.

Bloedingen stoppen
De eerste stap bij het verlenen van EHBO bij schotwonden is het stoppen van de bloeding. Schotwonden kunnen hevige bloedingen veroorzaken, afhankelijk van de locatie van de wond en de getroffen bloedvaten. De eerste hulpverlener moet proberen de bloeding te controleren door directe druk uit te oefenen op de wond met een schoon, steriel verband of doek. Als de bloedstroom niet stopt, kan het nodig zijn om de druk langer aan te houden of een extra laag verband aan te brengen. In sommige gevallen kan het nodig zijn om een drukverband aan te brengen.

Als de bloeding uit een grote slagader komt, kan het nodig zijn om een drukpunt te gebruiken door druk uit te oefenen op de slagader boven de wond om de bloedstroom naar het getroffen gebied te verminderen. Het is belangrijk om geen direct massage van de wond uit te voeren, omdat dit de bloeding zou kunnen verergeren.

Wond afdekken en beschermen
Na het stoppen van de bloeding moet de wond worden afgedekt om verdere besmetting te voorkomen. Het gebruik van steriele doeken of een verband is essentieel om de wond af te dekken. Als de kogel of ander vreemd voorwerp nog in de wond zit, mag dit niet worden verwijderd. Het kan leiden tot meer schade en bloeding. De wond moet zorgvuldig worden afgedekt met een steriel verband of doek om de infectie te minimaliseren. Het vasthouden van het vreemde voorwerp in de wond kan helpen de bloeding te stabiliseren totdat de patiënt medisch geholpen kan worden.

Pijnbestrijding en shockpreventie
Patiënten met schotwonden kunnen hevige pijn ervaren. Hoewel het gebruik van pijnstillers meestal niet binnen de eerste hulp valt, kan het geruststellen van de patiënt en het vermijden van verdere beweging helpen om de pijn te verlichten. Het is essentieel om de patiënt gerust te stellen en hen in een comfortabele houding te houden. In gevallen van ernstige shock is het belangrijk om de patiënt plat neer te leggen en de benen iets omhoog te plaatsen om de bloedcirculatie te bevorderen.

Shockherkenning en behandeling
Shock is een ernstige complicatie die kan optreden bij schotwonden, vooral als er veel bloed verloren is. Symptomen van shock zijn onder meer een snelle pols, bleke huid, ademhalingsmoeilijkheden, koude handen en voeten, duizeligheid en verwarring. Als shock wordt vermoed, is het belangrijk om de patiënt warm te houden, hun ademhaling en hartslag te monitoren, en snel medische hulp in te schakelen. In geval van shock mag de patiënt niet worden laten drinken, aangezien dit de toestand kan verergeren.

Medische hulp inroepen
Schotwonden vereisen altijd onmiddellijke professionele medische hulp. Het is belangrijk om de noodhulpdiensten te bellen en het slachtoffer zo snel mogelijk naar een ziekenhuis te transporteren. Terwijl je wacht op medische hulp, moet je de patiënt geruststellen en ze in een stabiele positie houden. De patiënt moet niet worden verplaatst, tenzij het absoluut noodzakelijk is (bijvoorbeeld bij gevaar van verdere verwondingen).

Preventie van infecties
Een schotwond kan leiden tot ernstige infecties. Het is van vitaal belang dat het wondgebied snel wordt afgedekt met steriele doeken of verband om het risico op besmetting te verminderen. Het contact met vuil, stof of andere verontreinigingen moet zoveel mogelijk worden vermeden. De wond mag nooit met ongewassen handen worden aangeraakt, aangezien dit de kans op infectie verhoogt.

EHBO: Zeker niet doen

De hulpverlener mag nooit proberen om de kogel zelf te verwijderen. Het is verder niet aangewezen om de patiënt te laten bewegen, want sommige lichaamsdelen zijn mogelijk gebroken. Wanneer de patiënt een botbreuk heeft, mag hij nooit de bloeding op deze breuk zelf stelpen maar wel druk uitoefenen op de weefsels daarnaast. De patiënt verwijdert het oude verband niet wanneer het doorbloed is. Het is beter om een nieuw verband over het oude verband te plaatsen. Tot slot mag de patiënt niets eten of drinken omdat hij mogelijk nog onder narcose moet voor een operatie.

Oorzaken en risicofactoren van schotwonden

Schotwonden ontstaan door de impact van een kogel die door een vuurwapen wordt afgevuurd. De ernst van een schotwond hangt af van verschillende factoren:

• Type vuurwapen: Het soort vuurwapen en de kogelgrootte beïnvloeden de mate van schade. Zwaardere kogels en krachtige vuurwapens veroorzaken doorgaans ernstigere verwondingen.
• Afstand van de schutter: Schoten afgevuurd van korte afstand hebben vaak meer destructieve kracht en kunnen grotere schade aanrichten.
• Locatie van de inslag: De getroffen lichaamsdelen en organen spelen een cruciale rol in de ernst van de verwonding.
• Kogeltraject: Het pad dat de kogel door het lichaam volgt, kan leiden tot uitgebreide interne schade, zelfs als de ingangswond klein is.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van een schotwond omvat meestal een combinatie van klinische evaluatie en beeldvormende technieken:

• Lichamelijk onderzoek: De arts beoordeelt de symptomen en onderzoekt de wonden op de aanwezigheid van inslag- en uitgangspoorten.
• Beeldvormende technieken: Röntgenfoto's en CT-scans worden vaak gebruikt om de locatie van de kogel en eventuele interne schade aan organen en botten te evalueren.
• Laboratoriumonderzoek: Bloedonderzoek kan helpen bij het identificeren van interne bloedingen en andere verwondingen.

Behandeling van schotwonden

De behandeling van schotwonden richt zich op het stabiliseren van de patiënt, het stelpen van bloedingen, en het voorkomen van infecties:

• Initiale zorg: De eerste hulpverlener moet onmiddellijk handelen om levensbedreigende bloedingen te stelpen en de patiënt te stabiliseren.
• Chirurgische behandeling: Vaak is een operatie nodig om de kogel te verwijderen, beschadigde organen te herstellen en interne bloedingen te stoppen.
• Antibiotica: Ter preventie van infecties wordt vaak antibiotische therapie gegeven, aangezien de kogel de wond kan vervuilen.
• Herstelzorg: Na de acute fase omvat de behandeling ook pijnmanagement en revalidatie om het herstel van de patiënt te bevorderen.

Prognose

De prognose van schotwonden hangt af van verschillende factoren, waaronder de ernst van de verwondingen, de snelheid van medische interventie en de algemene gezondheid van de patiënt. Vroegtijdige en adequate behandeling kan de overlevingskansen verbeteren en complicaties minimaliseren. Het herstel kan variëren van enkele weken tot maanden, afhankelijk van de omvang van de schade en de vereiste medische procedures.

Complicaties van schotwonden

Mogelijke complicaties van schotwonden kunnen omvatten:

• Infecties: Vervuiling van de wond door de kogel kan leiden tot ernstige infecties.
• Intern bloedverlies: Schotwonden kunnen leiden tot aanzienlijke interne bloedingen, wat kan resulteren in shock of andere ernstige aandoeningen.
• Orgaanbeschadiging: Beschadiging van vitale organen kan ernstige gevolgen hebben voor de functie en gezondheid van de patiënt.
• Langdurige revalidatie: In sommige gevallen kan langdurige revalidatie nodig zijn om volledig te herstellen van de fysieke en psychologische gevolgen van een schotwond.

Preventie van schotwonden

Preventie van schotwonden omvat:

• Wapengebruik regulatie: Strikte wetgeving en regulering van vuurwapens kunnen helpen het risico op schotwonden te verminderen.
• Educatie en training: Voorlichting over veilig wapengebruik en het belang van het bewaren van wapens buiten het bereik van onbevoegden.
• Veiligheidsmaatregelen: Het nemen van voorzorgsmaatregelen, zoals het dragen van bescherming in risicovolle situaties en het vermijden van gewelddadige conflicten.

Praktische tips voor het omgaan met schotwonden

Schotwonden zijn ernstig en kunnen levensbedreigend zijn. Het is essentieel om snel en adequaat te handelen om de schade te beperken totdat medische professionals de zorg kunnen overnemen. Hier zijn enkele cruciale stappen voor EHBO bij schotwonden.

Stop het bloeden

Het eerste en belangrijkste is het stoppen van het bloeden. Bij een schotwond kan er veel bloedverlies optreden, wat snel levensbedreigend kan zijn. Gebruik een schoon doek, verband of een andere stof om druk uit te oefenen op de wond. Dit helpt om de bloeding te vertragen of te stoppen. Als de wond diep is, probeer dan niet in de wond te snijden of het projectiel te verwijderen, omdat dit de bloeding kan verergeren. Blijf druk uitoefenen totdat medische hulp arriveert.

Verhoog het getroffen lichaamsdeel indien mogelijk

Als de schotwond zich in een arm of been bevindt, is het belangrijk om het getroffen lichaamsdeel zo veel mogelijk omhoog te houden, vooral als de bloeding niet stopt. Dit kan de bloedstroom helpen verminderen en de bloeding onder controle houden. Zorg ervoor dat de patiënt comfortabel ligt en ondersteun het gewonde lichaamsdeel.

Beperk bewegingen en houd de patiënt rustig

Beperk de beweging van de patiënt, omdat dit kan helpen om verdere schade aan de bloedvaten en organen te voorkomen. Vertel de patiënt rustig te blijven, aangezien angst en paniek de bloeddruk kunnen verhogen, wat het bloeden kan verergeren. Het is belangrijk om kalm te blijven, zodat je effectief kunt handelen.

Dek de wond af met een steriel verband

Na het aanbrengen van druk om het bloeden te stoppen, dek je de wond af met een steriel verband of doek. Dit voorkomt infectie en helpt bij het beheersen van verdere bloeding. Zorg ervoor dat je de wond niet te strak afdekt, zodat je de bloedcirculatie niet verstopt. Bij een schotwond is het van essentieel belang om geen vreemde objecten uit de wond te verwijderen. Dit kan leiden tot verergering van de schade.

Waak over het ademhalingspatroon

Schotwonden kunnen de longen of andere vitale organen raken, dus het is belangrijk om het ademhalingspatroon van de patiënt goed in de gaten te houden. Als de patiënt moeite heeft met ademhalen, bijvoorbeeld als de ademhaling oppervlakkig is of er bloed uit de mond komt, probeer dan de luchtwegen vrij te maken. Dit kan bijvoorbeeld door de patiënt in een stabiele zijligging te plaatsen, als dit haalbaar is zonder verdere letsels.

Zorg voor deskundige medische hulp

Bel onmiddellijk medische hulp als je dat nog niet hebt gedaan, zelfs als de bloeding stopt en de patiënt kalm is. Schotwonden vereisen vaak uitgebreide medische zorg, inclusief chirurgie om schade aan vitale organen of bloedvaten te herstellen. Zorg ervoor dat de zorgverleners volledige informatie krijgen over de locatie van de schotwond, het aantal wonden, en de toestand van de patiënt.

Let op voor shocksymptomen

Een patiënt met een schotwond kan in shock raken door hevig bloedverlies. Let op symptomen zoals bleekheid, zweten, snelle hartslag, of verwarde toestand. Als je vermoedt dat de patiënt in shock is, leg deze dan plat neer met de benen omhoog om de bloedcirculatie te bevorderen. Blijf kalm en blijf druk uitoefenen op de wond totdat de medische professionals ter plaatse zijn.

Blijf in contact met medische hulpdiensten

Blijf, indien mogelijk, in contact met medische hulpdiensten om te zorgen voor continue begeleiding totdat de professionals arriveren. Dit kan essentieel zijn, vooral als je twijfelt over de ernst van de situatie of de juiste behandeling.

Een snelle en juiste reactie bij een schotwond kan levens redden. Wees voorbereid om snel te handelen en altijd medische hulp in te schakelen bij dergelijke ernstige verwondingen.

Misvattingen rond EHBO bij schotwonden

Schotwonden kunnen leiden tot ernstige verwondingen, en het is belangrijk om snel en effectief te handelen. Er zijn echter verschillende misvattingen over hoe je het beste kunt reageren bij schotwonden, wat het risico op complicaties kan verhogen. Dit maakt het essentieel om goed geïnformeerd te zijn over de juiste EHBO-procedures.

Je moet de kogel of het projectiel altijd uit de wond halen

Een veelvoorkomende misvatting is dat je het projectiel altijd uit de wond moet verwijderen. Het verwijderen van een kogel of ander projectiel kan gevaarlijk zijn, vooral als het vasthoudt in belangrijke structuren zoals hart of hersenen. Het kan ook leiden tot zware bloedingen. Het is vaak beter om het projectiel niet te verwijderen en in plaats daarvan de wond te bedekken met een steriel verband en zo snel mogelijk medische hulp in te schakelen.

Je moet schotwonden altijd met alcohol ontsmetten

Sommige mensen denken dat je een schotwond altijd moet ontsmetten met alcohol om infecties te voorkomen. Dit is echter niet aanbevolen, omdat alcohol de huid kan irriteren en het genezingsproces kan verstoren. Het is beter om de wond af te dekken met steriele materialen en professionele medische zorg af te wachten om de juiste behandeling en ontsmetting uit te voeren.

Je mag de bloedende wond niet afdekken om de bloeding beter te laten stromen

Er is een misvatting dat je een bloedende schotwond niet moet afdekken om de bloeding beter te laten stromen. Het tegenovergestelde is waar: je moet de wond altijd afdekken met een steriel verband en druk uitoefenen om de bloeding te stoppen. Dit is essentieel om het verlies van bloeddruk te voorkomen, wat levensbedreigend kan zijn.

Als de patiënt bij bewustzijn is, moet je hem of haar laten lopen

Een andere misvatting is dat je een patiënt die een schotwond heeft en bij bewustzijn is, moet laten lopen om te voorkomen dat de bloedcirculatie stagneert. Dit kan gevaarlijk zijn, omdat de patiënt mogelijk een ernstige interne verwonding heeft, zoals schade aan de darmen of maag. Het is beter om de patiënt rustig te houden en hem of haar niet te bewegen, tenzij het absoluut noodzakelijk is voor het verkrijgen van medische hulp.

Je moet altijd proberen om de bloeding te stoppen door de wond direct dicht te drukken

Sommige mensen denken dat het de beste manier is om de bloeding van een schotwond te stoppen door direct op de wond te drukken om de wond te sluiten. Dit kan echter de situatie verergeren als er sprake is van een diepe wond of schade aan de spieren of botten. In plaats daarvan is het belangrijk om druk uit te oefenen op de bloeding, maar voorzichtig te zijn met de manier van drukken, zodat je geen verder schade veroorzaakt.

Als er geen zichtbare bloeding is, is het niet nodig om de wond te behandelen

Een misvatting is dat als er geen zichtbare bloeding is, de schotwond geen zorg vereist. In werkelijkheid kunnen er interne verwondingen optreden die de bloeding intern laten plaatsvinden, wat moeilijk te detecteren is zonder de juiste medische hulpmiddelen, zoals beeldvormende onderzoeken. Het is belangrijk om altijd medische hulp in te schakelen, ook als er geen zichtbare bloeding is.

Schotwonden zijn altijd dodelijk als ze niet onmiddellijk behandeld worden

Hoewel schotwonden ernstig kunnen zijn, betekent het niet dat ze altijd dodelijk zijn als ze niet onmiddellijk behandeld worden. Het hangt af van de locatie van de wond, de ernst van het bloedverlies en de snelheid van medische interventie. Vele overlevingskansen zijn afhankelijk van de eerste hulp die wordt geboden, de afstand tot medische hulp en hoe snel er gehandeld wordt.

Door deze misvattingen te vermijden, kan je effectief eerste hulp bieden en het risico op complicaties voor de patiënt verlagen. Het belangrijkste is om snel, maar met zorg te handelen en altijd professionele hulp in te schakelen.