Tinea barbae: Schimmelinfectie aan baardstreek van mannen

Tinea barbae is een vrij zeldzame schimmelinfectie van de haren in de baardstreek bij volwassen mannen. De overdracht van de infectie gebeurt via een besmet dier (meestal rund of paard) op de mens. Door de schimmel ontstaat een diepe ontsteking van de haarzakjes, wat leidt tot pustels en rode plekken op de huid, evenals mogelijk haaruitval in het baardgebied. De vooruitzichten van de schimmelinfectie zijn goed na de behandeling met antischimmelmiddelen.

• Terminologie
• Synoniemen van tinea barbae
• Epidemiologie
• Oorzaken: Door contact met besmette runderen of paarden
• Risicofactoren
• Symptomen: Rode plekken op de baardstreek
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van het baardgebied
• Prognose
• Complicaties
• Preventie van schimmelinfectie

Terminologie

De aandoening presenteert zich bij mannen in de baardstreek. Wanneer vrouwen symptomen krijgen in dit gebied, is er geen sprake van tinea barbae, maar van tinea faciei (schimmelinfectie met rode vlekken aan het gezicht).

Synoniemen van tinea barbae

Tinea barbae is ook nog bekend onder deze termen:

• baardschimmel
• baardschurft
• barber’s itch
• dermatomycosis barbae
• jeuk van de barbier
• schimmelinfectie van de baardstreek
• sycosis trichophytica barbae
• tinea sycosis

Epidemiologie

Tinea barbae is een relatief zeldzame aandoening die voornamelijk voorkomt bij volwassen mannen die in contact komen met besmette dieren. De ziekte komt vaker voor bij boeren en veehouders door hun beroepsmatige blootstelling aan runderen, paarden en soms katten. De prevalentie is relatief laag, en de meeste gevallen worden gemeld in landelijke gebieden waar dierenhouderij een belangrijke rol speelt.

Oorzaken: Door contact met besmette runderen of paarden

Een schimmel dringt de beschadigde gezichtshuid van een man binnen, wat een diepe ontstekingsreactie van de haarzakjes (folliculitis) veroorzaakt. Baardschurft is een zeldzame schimmelinfectie die vooral optreedt in warme en vochtige omstandigheden.

Soorten schimmels

Tinea barbae is een zoönose (besmet dier infecteert een mens). Meestal is de schimmel Tinea verrucosum de veroorzaker van de schimmelinfectie aan de baardstreek. Meestal zijn runderen of paarden geïnfecteerd met de schimmel. Ook de schimmel Microsporum canis veroorzaakt mogelijk de baardschimmel, waarbij een besmette kat een man infecteert, vaak doordat de man met zijn gezicht op de kat slaapt.

Verspreiding

Wanneer een man in contact komt met een geïnfecteerd rund of paard, loopt hij mogelijk de besmetting op. De verspreiding van de infectie gebeurt door direct contact of door contact met besmette voorwerpen.

Risicofactoren

Boeren en veehouders zijn vooral vatbaar voor de schimmelinfectie. De ziekte presenteert zich bovendien bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem, zoals patiënten met een hiv-infectie, severe combined immunodeficiency (SCID) of een beenmergziekte. Het gebruik van immunosuppressiva (medicijnen die het immuunsysteem onderdrukken) verhoogt eveneens de kans op het krijgen van de infectie. Verder is hirsutisme, een aandoening waarbij vrouwen te maken krijgen met overmatige haargroei door verhoogde mannelijke hormonen, een risicofactor.

Symptomen: Rode plekken op de baardstreek

De symptomen verschijnen in het baardgebied, maar ook af en toe aan het snorgebied of de kin. Zeer sporadisch zijn de wimpers en wenkbrauwen aangetast.

Op het baardgebied bevinden zich ronde, rode, korstige en schilferende plekken rond de ontstekingen. Het getroffen gebied is door de ontsteking eveneens gezwollen. In de baardstreek zijn bovendien puskopjes, puistjes, bultjes, blaren en/of plakkaten aanwezig. De baardstreek bevat vaak zwakke haren of reeds afgebroken haren, waardoor tijdelijke of permanente kale plekken ontstaan. Jeuk en pijn bij aanraking komen ook voor, al ervaart niet elke man deze symptomen. Wanneer de infectie zich verspreidt naar de hals of nek, ontstaan gezwollen lymfeklieren in de hals, soms ook in combinatie met koorts en een algemeen ziek gevoel (malaise).

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van tinea barbae zijn onder meer hardnekkige en pijnlijke ontstekingen in de baardstreek, het verschijnen van etterende plekken, het ontwikkelen van gezwollen lymfeklieren en algemene ziekteverschijnselen zoals koorts. Deze symptomen kunnen wijzen op een ernstiger verloop van de infectie en vereisen onmiddellijke medische aandacht.

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek

De arts bevraagt de patiënt over zijn levensstijl en beroepsactiviteit. Deze informatie geeft reeds aanwijzingen over de aanwezigheid van de schimmelinfectie.

Diagnostisch onderzoek

De arts maakt een uitstrijkje van de huidschilfers en laat deze microscopisch onderzoeken. Hij bemerkt dan snel dat de huidschilfers schimmeldraden bevatten. Om het type schimmel te bepalen, moet de arts enkele haartjes plukken en naar een laboratorium sturen voor een schimmelkweek. Bij twijfel kan een biopsie van het baardgebied worden verricht, wat eveneens de aanwezigheid van de schimmelinfectie aantoont.

Differentiële diagnose

Bij het bepalen van de aandoening moet de arts rekening houden met andere ziekten die een gelijkaardig klinisch patroon hebben zoals:

• acne vulgaris
• allergische contactdermatitis (huiduitslag met roodheid en jeuk)
• candidiasis (schimmelinfectie door gist Candida)
• eczema herpeticum (complicatie van huidaandoening eczeem met virale infectie)
• een furunkel
• een karbonkel
• folliculitis
• folliculitis barbae
• follliculitis nno
• huidcomplicaties van actinomycose
• irriterende contactdermatitis
• pediatrische syfilis
• periorale dermatitis
• pseudofolliculitis barbae
• rosacea

Behandeling van het baardgebied

Een langdurige, systemische behandeling is nodig voor tinea barbae. Huidcrèmes of andere topische middelen zijn niet effectief vanwege de diepe ontsteking. Mannen nemen antischimmelmiddelen oraal in gedurende vier tot acht weken. Bij ernstige ontstoken huidletsels kan de arts een korte behandeling met prednison, een corticosteroïde, inzetten om de symptomen te verminderen en littekenvorming te voorkomen.

Prognose

De prognose van tinea barbae is meestal goed. Littekens komen zelden voor nadat de patiënt genezen is, en de infectie komt zelden terug. Soms kan echter blijvende haaruitval optreden.

Complicaties

Complicaties van tinea barbae zijn onder meer littekenvorming in de baardstreek en blijvende haaruitval. In ernstige gevallen kan de infectie zich uitbreiden naar de lymfeklieren en systemische symptomen veroorzaken zoals koorts en malaise.

Preventie van schimmelinfectie

Het vermijden van direct contact met geïnfecteerde dieren is de meest effectieve preventiemaatregel. Boeren en veehouders dienen voorzorgsmaatregelen te nemen, zoals het dragen van beschermende kleding en handschoenen bij het hanteren van dieren die mogelijk besmet zijn. Regelmatig hygiënisch onderhoud van het baardgebied helpt ook om infecties te voorkomen.

Lees verder

• Schimmel huidinfecties: Huidinfectie door schimmels
• Tinea (ringworm): Huidinfecties door schimmels
• Alopecia barbae: Haaruitval aan baardgebied bij mannen
• Kale plekken in baard: Oorzaken, symptomen en behandeling